Renesans @

RENESANS

1. Jaki wizerunek Boga przedstawił Jan Kochanowski w swojej poezji?

- wiele miejsca w twórczości Kochanowskiego poświęcone jest rozważaniom na temat relacji Bóg - człowiek

- wizerunek Boga podlegał w twórczości K. wielu zmianom (zależało to od okresu życia K., doświadczeń)

- „Fraszki”

nawiązanie do koncepcji Platona człowieka - marionetki, kukiełki dostarczającej uciechy i rozrywki Bogom

- „O żywocie ludzkim” - porównał ludzi do marionetek. Bóg śmiejący się z wysoka z ludzkich poczynań. K. prosi boga o

miejsce godne Stwórcy : na widowni - „niech drudzy za łby chodzą, a ja się dziwuję”

- „Człowiek boże igrzysko” - ludziom się zdaje od wielu pokoleń, że do czegoś dążą, że są panami własnego losu, co

dostarcza Bogu radości. Człowiek jest tylko bożym igrzyskiem.

- „Pieśni”

- IX, ks.I - Bóg obserwujący ludzkie działania i śmiejący się w niebie, Bóg zrównany z kapryśną Fortuną

- IX, ks. II - obok zmiennej, szydzącej z nas Fortuny pojawia się Bóg, któremu można i należy zaufać, bo jest on w stanie

wyrównać człowiekowi krzywdy wyrządzone przez los.

- XII, ks.II - Bóg wynagradza wszystkie krzywdy, jakie zazdrość uczyniła człowiekowi cnotliwemu, ceni cnotę służby

ojczyźnie : „A jeśli komu droga otwarta do nieba, tym, co służą ojczyźnie”

- XXV - „Czego chcesz od nas panie, za twe hojne dary” - Bóg jako dokonały twórca, konstruktor

- „Treny”

kryzys światopoglądowy

- X - zwątpienie w istnienie Boga! „gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest”

- XI - Bóg nazwany „nieznajomym wrogiem”, nie kierującym się wobec ludzi żadnymi jasnymi kryteriami

- XVII - Bóg jako ten, który może człowieka ciężko doświadczyć

- XVIII - przyznanie się do winy, Bóg surowy, karzący ale sprawiedliwy ojciec. K. stwierdza, że każde cierpienie ma swój

sens, bo wtedy ludzie zwracają się do Boga („ w szczęśliwe czasy rzadko cię wspominamy”

- „Psałterz Dawidów”

tłumaczenie 150 psalmów, częste parafrazy przekładów tekstu Biblijnego

- Bóg potężny, wszechmocny, surowy, ale sprawiedliwy i opiekuńczy, rozumie słabość natury ludzkiej i nie odwróci się od

ludzi oczekujących przebaczenia

- Podsumowanie : Bóg : silne oparcie, dzięki któremu człowiek może odnaleźć drogę w chaotycznym świecie

2. Wyjaśnij pojęcia: humanizm, reformacja, antropocentryzm

- humanizm

- prąd filozoficzny, kierujący uwagę myśli ludzkiej na osobę i sprawy człowieka

- człowiek w centrum, strój, pieniądze, sława, myśl o życiu doczesnym

- dlaczego: potrzeba nowej ideologii, która pozwoli korzystać z życia, myśl przenosi się z Boga na człowieka

- od końca XV w. zaczyna ogarniać całą Europę

- „Człowiekiem jestem, i nic co ludzkie nie jest mi obce” - Terencjusz (poeta rzymski)

- antropocentryzm

- poglądy stawiające w centrum zainteresowania człowieka, w pewnym sensie odwrotność średniowiecznego teocentryzmu

- reformacja

- wielki ruch religijny skierowany przeciw Kościołowi Katolickiemu

- osłabienie władzy kościoła, wzrost silnych państw, rozwój języków narodowych, wojny religijne

- wielcy reformatorzy : Marcin Luter, Kalwin, Jan Hus

- pierwszy reformator : Marcin Luter (wybrał się do Rzymu, by zobaczyć centrum chrześcijaństwa, zobaczył

rozpustę, znienawidził kościół -> powiesił na drzwiach kościoła w Wittenberdze 95 tez, m.in. odrzucenie kultu

świętych i Matki Boskiej, z sakramentów tylko chrzest i komunię świętą, msza w języku macierzystym )

- Luter: zbawia nas wiara, nie dobre uczynki, odpusty, udział w ceremoniach kościelnych

- Kalwin: uczynki człowieka nie decyduje o zbawieniu, o losie rozstrzyga tajemnicza łaska Boża (predestynacja)

- 1517 - pierwsze wystąpienie Lutra, 1520 - Luter pali papieską bullę, 1533 - Kalwin w Genewie - własny kościół

- w jej efekcie powstały nowe odłamy religijne, a także ruch kontrreformacji

3. Jakie wydarzenia historyczne i społeczne ukształtowały epokę renesansu?

- odkrycia geograficzne

- w 1492 r. Krzysztof Kolumb - Ameryka (można opowiedzieć, jak to było)

- kształtujące nową Europę, zmieniające sposób myślenia ludzi

- obalenie mitu przepaści-płaskości - Ziemia jest kulista!

- rozszerzenie horyzontów ludzkiego myślenia, napływ pieniądza do Europy

- mniej ascetyczny, a bardziej wystawny styl życia

- bogacenie się miast, możliwość inwestycji, rozwój architektury i sztuki

- powstawanie silnych państw

- koniec uniwersalizmu. konsekwencja odkryć geograficznych

- wykształcenie się języków narodowych, silnych dynastii postępujących w myśl interesów państw

- upadek Konstantynopola (1453) kończy średniowiecze, tak jak upadek cesarstwa Zachodniorzymskiego kończy Antyk

- wynalezienie druku

- w 1450 Gutenberg

- szybki przepływ informacji, wielki wpływ na literaturę, powszechność

- reformacja

- powstanie nowych nurtów wyznaniowych

- Jan Kalwin, Marcin Luter (1517 - wystąpienie)

4. Jakich znasz myślicieli europejskich, którzy inspirowali renesans? Omów ich poglądy.

- Erazm z Rotterdamu

- humanistyczny twórca, bardzo ważny w dziele kształtowania epoki

- „człowiek jest z natury dobry, zło zaś pochodzi z niewiedzy”

- propagował ideę irenizmu (pochwały pokoju, przeciwstawienia się waśniom, wojnom i kłótniom)

- znane dzieło - „Pochwała głupoty”

- Nicollo Machiavelli

- ciekawy i kontrowersyjny myśliciel, autor dzieła pt. „Książę”

- doktryna polityczna zalecająca fałsz, podstęp, przemoc, brak skrupułów, jeśli tylko potrzebne są interesom kraju

- dobro publiczne i państwo to ideały, które pozwalają by „cel uświęcał środki”

- władca musi być lwem i lisem (prócz siły i odwagi potrzebna mu chytrość i przebiegłość)

- od jego nazwiska pochodzi doktryna zwana „makiawelizmem”

- Tomasz Morus

- autor „Utopii”, opowiadającej o idealnym państwie, idealny ustrój na wyspie Utopia, gdzie panuje życie zgodne z naturą,

nie jest potrzebny pieniądz, istnieje równość między ludźmi

- od niego pochodzi termin : „utopijny” - nierealny, niemożliwy do spełnienia, istniejący tylko w wyobraźni

5. Jaki gatunek literacki ukształtował Boccaccio? O czym opowiada „Sokół” i co oznacza „teoria sokoła”?

- Giovanni Boccaccio (1313-1375), twórca klasycznej noweli

- jego dzieło - „Dekameron”

- zbiór 100 nowel (10 dni po 10 nowel )

- Akcja w roku "czarnej śmierci" (1348 epidemii dżumy )

- kroniką 10 dni spędzonych przez 10 młodych Florentczyków (7 kobiet, 3 mężczyzn) w podmiejskiej willi. Każdego

dnia każdy z nich opowiada jakąś historyjkę.

- Nowela

- (*) tutaj jeszcze o noweli

- tematy: miłość duchowa i zmysłowa, ekscesy duchownych, pieniądze, fortele, dzięki którym wygrywają sprytniejsi, o

ludzkich wadach (skąpstwie, fałszu, głupocie )

- opowieść „ramowa”

- Streszczenie noweli "sokół":

Federigo de Alberighi miłuje bez wzajemności. Po stracie całego mienia pozostaje mu jedynie sokół, którego, nic

innego nie mając, poświęca na potrawę dla umiłowanej białogłowy, gdy ta doń w gościnę przybywa. Uznawszy o tym

dama zmienia postępowanie, wychodzi za niego za mąż i bogatym człowiekiem go czyni.

- teoria sokoła

- przewodni motyw „Sokoła” (krótka, jednowątkowa opowieść) powtarzający się w różnych zakrętach akcji, występujący

w tytule i odgrywający kluczową rolę : tu akurat sokół

- ten typ noweli : obowiązujący wzór na wiele lat

- nowele : „Katarynka”, „Kamizelka” Prusa

6. Wskaż cechy dramatu szekspirowskiego na przykładzie „Makbeta”

- Szekspir - twórca nowożytnego teatru, wprowadził innowacje, odstępujące od zasad tragedii antycznej

- złamanie zasady trzech jedności (czasu, miejsca i akcji)

- akcja „Makbeta” rozgrywa się w komnatach pałacowych, na leśnej polanie, na polu bitwy

- czas trwania znacznie przekracza dopuszczalne 48 godzin

- wielowątkowość : walka dobra ze złem, polityka (walka o władzę), psychologia (przemiana psychiki postaci)

- wprowadzenie większej ilości aktorów

- pokazywanie scen batalistycznych, „tłumne ujęcia” - uczta na zamku („Makbet”)

- odstąpienie od zasady decorum ( odpowiednia forma w zależności od treści)

- dobór osób i stylu nie musiał odpowiadać gatunkowi sztuki

- np. Tragedia była gatunkiem wysokim, nie dopuszczała osób komediowych, pochodzących z ludu, czy farsowego stylu

- scena III (akt II) - z Odźwiernym - wykorzystywana przez reżyserów dla wprowadzenia komizmu

- zmienność charakteru postaci

- przykład : Makbet. Psychika na początku utworu, łagodność, uległość wobec Lady Makbet, narastające uczucia ambicji,

żądzy władzy, strachu. Lady Makbet : na początku silna, motor działań, później popada w obłąkanie

- w dramacie antycznym postacie raczej były niezłomne w swoich poglądach

7. Jaki wzorzec prezentuje Rej w „Żywocie człowieka poćciwego”?

- utwór parenetyczny (cecha średniowieczna) - propagujący typ osobowości będący wzorem cnót dla czytelników

współczesnych autorowi. W tym przypadku to „poczciwy ziemianin”

- poczciwy ziemianin

- szlachcic, właściciel dóbr ziemskich, wiodący prawy i spokojny żywot na swoich włościach

- twórca tego portretu : Rej, dobry gospodarz, człowiek bogaty, obdarzony głową do interesów

- dzieło

- zamiłowanie do magii liczb (szczególnie 4). Cztery są płyny w człowieku i cztery typy ludzi:sangwinik (krew),

flegmatyk (flegma), choleryk (żółć) i melancholik (żółć czarna), cztery wiatry, strony świata, żywioły pory roku

- obserwując każdy z czterech etapów życia człowieka (dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały, starość) poucza, jak

wychowywać młodego człowieka - co robić, gdy nadchodzi wiosna, lato, jesień, zima. Szczególny nacisk kładzie na

wiek dojrzały

- wyjaśnia odbiorcom czym jest szlachectwo : nie tylko wyróżnienie i powód do dumy, ale obowiązek, powinność wobec

ojczyzny i szereg cnót, które należy spełniać

- pochwała wsi i życia wiejskiego

- antyprzykłady

- „scenki negatywne” - wyśmiewanie naśladowców obcej mody, pretensjonalność i snobizm szlachciców zapatrzonych na

inne kraje

- proponowany styl życia dla szlachcica:

- spokojny tryb życia w posiadłości wiejskiej, korzystanie z dóbr dawanych przez naturę w kolejnych porach roku, (zbiór

owoców, rybołówstwo, zimowe polowania, prace w ogrodzie

8. Dlaczego Kochanowskiego określa się mianem „poety doctusa” ?

- poeta doctus : uczony poeta, Kochanowski - najwybitniejszy twórca epoki renesansu

- rozległe zainteresowania i wykształcenie

- ogromnie dbał o kształt swojego stylu, formę uprawianych gatunków, artyzm języka a także o wszechstronną wiedzę

- studiował w Akademii Krakowskiej, w Królewcu, w Padwie, te studia zadecydowały o jego erudycji

- znał obce języki klasyczne : łacinę, grekę, hebrajski

- studiował także literaturę i filozofię epoki starożytnej,

- znał dzieła Erazma z Rotterdamu i współczesnych mu twórców polskich (np. Rej)

- nawiązania do antyku (pieśni, fraszki, dramat, elegie), propagowanie filozofii starożytnych, odwołanie do tw. Horacego

- motywy z mitologii i literatury greckiej (np. wojna trojańska - OPG - można opowiedzieć)

- nie tylko poeta i dramaturg, ale też tłumacz psalmów Starego Testamentu - „Psałterz Dawidów”

- świat uznaje za wielką harmonię, znajduje wielkie wartości natury i wsi, wielbi człowieka, głosi epikureizm i stoicyzm

- „furor poeticus” - szał boski, natchnienie, otrzymuje poeta od Boga

9. Przedstaw alegoryczność „Odprawy posłów greckich” Jana Kochanowskiego

- treść : OPG nawiązuje do mitu trojańskiego (Parys, królewicz trojański, porwał piękną Helenę - żonę Menelaosa, władcy

greckiego. Mit głosi, że miłość Heleny obiecała Parysowi Afrodyta). OPG to klasyczny dramat

- w dramacie Kochanowskiego : krótki fragment tych dziejów, - moment, gdy do Troi przybywają posłowie greccy, aby

wypertraktować oddanie Heleny mężowi i tym samym zapobiec wojnie. Król Troi (Priam) chce podjąć decyzję w oparciu o

werdykt Rady Królewskiej. Parys pragnie zatrzymać Helenę : jego argumenty to honor Troi, ustępstwo będzie słabością

państwa, stosuje przekupstwo. Popiera go Iketaon - symbol stronniczości, przekupstwa i demagogii. Ateneor : wzorowy

patriota nie daje się przekupić - należy zwrócić Helenę, nie narażając kraju na wojnę. Wygrywa stronnictwo Parysa.

- dzieło alegoryczne - „pod płaszczykiem” realiów starożytnych kryją się znaczenia współczesne autorowi.

- Troja - przenośnia Rzeczypospolitej doby J.K.

- przesłanie pouczające obywateli, że przekupstwo i prywata może doprowadzić tylko do upadku państwa, troska o los

ojczyzny w OPG to troska o Polskę

- skąd wiadomo?

- król Priam wykazuje pewne podobieństwa do króla Zygmunta Augusta - chwiejnego w swych decyzjach

- Rada Królewska w dworze obraduje na wzór polskiego sejmu: marszałkowie stukają laskami o ziemię, głosowanie przez

rozstąpienie

10. Jaką filozofię zawarł Kochanowski w swoich „Pieśniach”?

- a) filozofia epikurejska i stoicka - wyrastające z kultury antyku grecko-rzymskiego

Epikur : szczęście : doznawanie przyjemności, brak cierpień, życie ludzkie jest tylko epizodem - należy je cenić i żyć

chwilą. „Przyjemnością jest grono przyjaciół i kwiaty w ogrodzie”

Stoicy : szczęście : uniezależnienie swojego życia od okoliczności zewnętrznych. Sz. daje mądrość, wyrzeczenie się dążeń

i pogoni za bogactwem. Życie szczęśliwe - zgodne z naturą, cnotliwe, rozumne

- b) wiara w Boga oparta na gruntownej znajomości Biblii i kultury chrześcijańskiej

- harmonijne połączenie powyższych elementów

- życiem człowieka rządzą 2 potężne siły :

- Fortuna - kapryśna, zmienna („Bo z nas Fortuna w żywe oczy szydzi, to da, to weźmie, jako się jej widzi”)

- Bóg - „wie rzeczy przyszłe, a śmieje się z nieba, kiedy się człowiek troszcze więcej niźli trzeba”

- człowiek stale wystawiany jest na kaprysy szczęścia, niepewność jutra. Jakie jest antidotum?

- co robić :

- zachowanie spokoju, wewnętrznej harmonii, nieuleganie emocjom, wewnętrzny ład (wg. stoików : cnota)

- „cnota skarb wieczny, cnota klejnot drogi”, „cnota mój kompas”

- rozumne poprzestawanie na małym, zachowanie czystego sumienia, harmonijne dopasowanie się do biologicznego

rytmu przyrody, kontemplacja piękna natury

- żyj chwilą (carpe diem - Horacy) - „Dziś bądź wesół, dziś użyj biesiady”

11. Dlaczego „Treny” Kochanowskiego to nie tylko dramat człowieka, ale i artysty-filozofa?

- tren: gatunek poezji żałobnej, ukształtowany w starożytnej Grecji (pochodzi z Biblii?). pieśń lamentacyjna, wyrażająca żal z

powodu czyjejś śmierci.

- tradycyjny tren (części) :

1) pochwaa cnót i zalet zmarłego 2) wielkość poniesionej straty 3) demonstracja żalu 4) pocieszenie

5) napomnienie-pouczenie

- dzieło Kochanowskiego (XIX trenów, wyd. 1580) wykracza poza tą definicję

- treny to nie tylko wyraz bólu, ale i traktat filozoficzny

- dziwne: poeta we fraszkach i pieśniach głosił pochwałę życia, pochwałę człowieka jako istoty wspaniałej, nakazywał spokój,

wyznawał stoickie zasady, harmonię i równowagę życiową - tworzy dzieło będące zaprzeczeniem tych poglądów

- człowiek dotknięty nieszczęściem nie znajduje odpowiedzi ani ukojenia w filozofii, jest bezradny

- W trenie IX K. pisze o sobie, zwracając się do mądrości:

„Nieszczęśliwy ja człowiek, którym lata swoje

Na tym strawił, żebych był ujrzał progi twoje!”

„Terazem nagle ze stopniów ostatnich zrzucony

I między insze, jeden z wielu policzony.”

- w tym fragmencie : treny pisze nie tylko ojciec zrozpaczony po stracie córki, ale wypowiada tu się filozof i myśliciel,

którego system zasad rozsypał się w proch

- treny : traktat filozoficzny - analiza własnych uczuć i poglądów, obraz kryzysu światopoglądowego, niosącego zwątpienie w

Boga i w ład świata

- dopiero na końcu cyklu spokój : „Ludzkie przygody, ludzkie noś!” - znoś po człowieczemu to, co los człowiekowi zgotował,

nawet koncepcja pokazująca sens Boskiej decyzji : Urszula przez śmierć w wieku dziecięcym uniknie cierpień ziemskich

- Treny Kochanowskiego mają charakter humanistyczny; poświęcił je osobistym przeżyciom

12. Scharakteryzuj krąg zainteresowań Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego.

* Relacja człowiek - Bóg

- człowiek bez Boga jest niczym i nie osiągnie żadnych wartości

- Bóg to pokój, piękno, prawo, szczęście, Wiekuista Mądrość

- Człowiek to proch, cień, istota „rozdwojona w sobie” ( „proch podnóżka Twego [Boga]” )

- nie ma tej ufności w Boga i jego bliskości, jak było u Kochanowskiego

* Życie ludzkie - walka

- walka z szatanem („srogi ciemności hetman”) z pokusami ciała, ze światem

- to co u Jana z Czarnolasu harmonią, u Sępa terenem walki

* Wartości prawdziwe i złudne

- złudne : złoto, sława, uroda, rozkosz

- prawdziwe : miłość do Boga, byt przyszły

* Dwie Miłości

- ziemska : niedobra, przywiązanie do wartości doczesnych złe

- duchowa : miłość do Boga, właściwa

* Śmierć - upragnione wyzwolenie od trudów życia

* Człowiek - wolny, ale pozostawiony wobec pokus, zmuszony do walki, potężny w walce, ale jest niczym bez Boga

* Odpłynęła w dal renesansowa afirmacja życia

* Humanizm : człowiek w centrum zainteresowań, ale już barok ze swoją metafizyką i formą

13. Omów wzorce osobowe proponowane w epoce renesansu.

- w renesansie literatura parenetyczna (dydaktyczna) też modna, nowe wzorce osobowe, już nie świętego, władcy i rycerza

* poczciwy ziemianin Mikołaja Reja

- jakie życie powinien prowadzić szlachcic ziemski, gospodarz swojej majętności, w „Żywocie człowieka poćciwego”

- żyje spokojne życie, dopatrując dobytku, rozkoszując się darami natury w każdej porze roku

- dba o harmonię, wypełnia obowiązki, zażywa rozrywka

- niezbyt uczony, ale spokojny, szczęśliwy, niestraszna mu starość ani śmierć, gospodarny, zapobiegliwy

- żyje cnotliwie według rozumu, blisko natury

- także w „Pieśni świętojańskiej o Sobótce”

* idealny dworzanin Łukasza Górnickiego

- dzieło „Dworzanin polski” na wzór włoskiego „Il Cortegiano”

- człowiek rycerski, szanujący swoje szlachectwo, wykształcony, dbały o wytworne maniery i piękno mowy

- znający sztukę i muzykę

* ideał obywatela - patrioty

- Antenor z „Odprawy posłów greckich”, „pieśni” Kochanowskiego („O spustoszeniu Podola”), dzieła F. Modrzewskiego

- spełnia swoje powinności wobec państwa, kocha ojczyznę, stawia jej dobro ponad prywatę

- ojczyźnie nie żałuje starania, dóbr, a nawet życia

* renesansowy twórca, poeta doctus (poeta uczony)

- epigramat Reja - „Jan Kochanowski”

- nie ogranicza się tylko do jednej dziedziny tworzenia, człowiek wszechstronny

- oprócz talentu posiada rozległą wiedzę, wykształcenie, znajomość języków

- np. Jan Kochanowski, Klemens Janicki

14. Udowodnij związki polskiego renesansu z antykiem.

- bardzo silne związki, nawet można powiedzieć że antyk opanował i określił renesans

- antyk był źródłem tej epoki, znaczniejszym nawet niż Biblia

- renesansowi twórcy olśnieni epoką jako całością

- najświetniejsze umysły epoki zaczęły studiować historię starożytnych, ich dorobek literacki, filozoficzny, nawet języki (np.

Kochanowski)

- przejęto wiele gatunków literackich (patrz Kochanowski)

- punkt widzenia starożytnych filozofów - epikureizm i stoicyzm - recepty na życie

- na wzór Horacego poszukiwano „złotego środka”, Jan Kochanowski tłumaczył jego pieśni

- odżyły postacie starożytnej mitologii : Muzy (Kochanowski „Ku Muzom”), Dafnis (Szymonowic)

- reformy państwa Frycza-Modrzewskiego - do Platona i Cycerona sięgnął

- idea antropocentryzmu i humanizmu, harmonii -> filozoficzne założenia antyku, który eksponował człowieka

15. Wymień gatunki literackie uprawiane przez Kochanowskiego. Omów jeden z nich na przykładzie.

- „pieśni, epigramat w postaci fraszki, dramat (wg. reguł klasycznych), elegie” - Antyk, psalmy, treny

- fraszka

- założenie: utwór krótki, lapidarny, z pointą

- należy do liryki, w odróżnieniu od bajki mówi podmiot liryczny

- błaha tematyka, ale fraszki K. przeżyły ewolucję (bo pisane przez całe życie K.)

różnorodność tematyczna i formalna

tematyka:

autotematyczne (do fraszek, o fraszkach)

filozoficzne (O żywocie ludzkim, do snu)

religijne (Na dom w Czarnolesie)

Epitafia (Nagrobek opiłej Babie)

Patriotyczne (Na sokalskie mogiły)

Obyczajowe (Na nabożną)

Pijackie (O doktorze Hiszpanie)

Miłosne (Do Hanny), Swawolne (O chłopcu)

forma:

różna długość,są dystychy (dwu wersowe), ale także po 20 wersów (mają budowę stychiczną - bez podziału na strofy)

często składają się z rozwiniętej apostrofy, czasem forma monologu (np. monolog lipy )S


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Renesans w polsce 3
Słowniki renesansowe i późniejsze, Polonistyka, Leksykografia
Kochanowski Satyr, polski, lektura+notatki, Renesans, Notatki
Prezentacja - Barok i renesans - dwie epoki, mAtUrA
Renesans na zachodzie Europy, Pomoce do matury, wypracowania z jpolskiego
Renesans inf, Szkoła, WOK
Przedstaw główne prądy renesansu, Język polski
8. sredniowiecze, LEKTURY, ZAGADNIENIA Średniowiecze, renesans, barok
03 renesans, polski epoki
ROCZNIKIi, Polonistyka, staropolka, lektury - opracowania, Średniowiecze, renesans
Troska o losy ojczyzny w literaturze polskiego renesansu i b, wypracowania
ARCHITEKTURA RENESANSU
Renesans!
Renesans
pojęcia renesans
1 Renesansowa Europaid?76
28 A 1500 r 1530 r renesans, manieryzm
Renesans (Seru), Język polski

więcej podobnych podstron