PRAWA I WOLNOŚCI OBYWATELSKIE

Dokument: Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, Rzym, 4 listopada 1950.

Organ: Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu

1. EUTANAZJA

Brak zapisu w konwencji Trybunał pozostawił kwestię eutanazji do rozstrzygnięcia państwom.

Belgia, Holandia, Luksemburg eutanazja legalna

SPRAWA: Pretty vs. Wielka Brytania (2002)

Pretty – spraraliżowana od szyi w dół kobieta, jeżdżąca na wózku, której groził paraliż całkowity i sztuczne podtrzymywanie życia.

Brytyjskie prawo – zakaz pomocy w eutanazji. Pretty, nie mogąc popełnić samobójstwa poprosiła męża o pomoc oraz prokuratora, by nie wszczynał postępowania. Prokurator prośbę odrzucił.

Pretty oddała sprawę do ETPS, jednak ten nie wydał orzeczenia, jako że nie było wspólnego standardu.

PRAWO POLSKIE:

ART 150 i ART 151 Kodeksu Karnego – penalizacja eutanazji. Istnieje możlwiość odstąpienia od kary, ze względu na wyjątkowe okoliczności (np. Współczucie)

Kodeks Etyki Lekarskiej – zakaz eutanazji (nie wiążący)

HOLANDIA:

Minister Sprawiedliwości – Remmelink – początek lat 90. XX wieku: początek prac nad ustawą o eutanazji postanowienie regulacji prawnej po opublikowaniu raportu nt. Dużej liczby nielegalnych zabiegów.

1994 – depenalizacja eutanazji

2001 – legalizacja eutanazji – „PRAWO DO ŁAGODNEJ ŚMIERCI”:

- Dobrowolna decyzja trwała, spowodowana cierpieniem fiz. Lub psych., musi wystąpić prośba dot. Skrócenia życia

- Stan zdrowia niemożliwy do uleczenia

- Decyzja podejmowana przez dwóch niezależnych lekarzy

- Kontrola 3-osobowych komisji regionalnych: lekarz, prawnik, filozof

- osoby nieświadome – możliwość w razie istnienia testamentu życia

- również dla osóbw wieku 12-16 lat za zgodą opekuna

BELGIA:

2002 – legalizacja eutanazji: „akt dokonywany przez osobę trzecią, która w zamiarze bezpośrednim kładzie kres życiu innej osoby na jej żądanie”

BELGIA, HOLANDIA -> uprawnieni TYLKO lekarze

SZWAJCARIA:

- wykorzystanie luki prawnej – zabroniona czynna eutanazja

- działalność organizacji DIGNITAS – lekarz przygotowuje zabójczy koktajl, który trzeba wypić samodzielnie – akt nagrywany

SPRAWA: USA 1990: Cruzan vs Departament Zdrowia Misouri

- SN orzekł, że kwestię eutanazji regulują poszczególne stany – jeśli stan ją dopuszcza musi wymagać JASNEGO poświadczenia woli

OREGON -> jedyny stan, który zezwolił, ustawa przyjęta w formie referendum „USTAWA O GODNEJ ŚMIERCI”

- tylko dla rezydentów stanu Oregon

- osoba cierpiąca, zdrowa psych, nieuleczalnie chora – opinia 2óch niezależnych lekarzy

- Testament życia – gdy brakuje sztywnego dowodu, możliwy jest dowolny

SPRAWA: Teresa Schiavo

1990 – wypadek Terri w domu, zatrzymanie krążenia na 20min, nieodwracalne zmiany w organizmie

1992/93 – wygrana przez rodzinę Terri sprawa sądowa o wysokie odszkodowanie

1998 – obumarcie mózgu, zagrożenie amputacją kończyn, brak świadomości – prośba męża Terri o odłączenie aparatury

2000 – sędzia GREER -> akceptacja prośby poparta przez 19 innych sędziów na podstawie zeznań przyjaciół Terri

21.10.2003 – stanowy przepis Terri’s Law – Gubernator ma prawo wydać jednokrotną decyzję o anulowaniu eutanazji – wchodziłą w życie od 15.10.2003, łamiąć kilka podstawowych praw: „prawo nie działa wstecz”, „prawo generalne, a prawo konkretne”, „naruszenie trójpodziału władzy”

2004 – Sąd Floryfy uznał przepis za niekonstytucyjny

02.2005 – decyzja o odłączeniu Terri wyznaczona na 18.03.2005

18.03.2005 – Kongres otwiera posiedzenie komisjii śledczej, wzywa Terri na świadka

- uznano to za niekonstytucyjne

21.03.2005 – porozumienie Niedzieli Palmowej – Konges Federalny USA wydał ustawę, która anulowałą dotychczasowe decyzje i rozpoczynała procedurę od początku -> sprawa przenieniona z jurysdykcji stanowej do federalnej – uchylone przez SN USA

* Terri odłączono

1. ABORCJA

Brak zapisu w konwencji

SPRAWA: USA 1973: Rose vs. Wade

Stan Texas: aborcja dozwolona na zasadach jak w Polsce

Rose tego nie zaakceptowała

SN nazwał aborcję WOLNOŚCIĄ kobiety, co wynika z prawa prywatnego i podzielił okres ciąży na 3 semestry TEORIA TRYSEMESTRALNA:

1-3 m-ce – pełne prawo kobiety do aborcji

4-6 m-cy – stany mogą ograniczyć prawo do aborcji, nie mogą go zakazać całkowicie

7-9 m-cy – stan może zakazać aborcji, z wyjątkiem zagrożenia życia matki

PRAWO POLSKIE:

- tzw. KOMPROMIS

- 1993 – przyjęcie specjalnej ustawy „o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży”

4 warunki dopuszczalności:

a) zagrożenie dla życia/zdrowia matki

b) badania prenatalne wskazują na ciężkie uszkodzenie/nieuleczalną chorobę płodu

c) czyn przestępczy – uzasadnione podejrzenie

d) trudne warunki życiowe/sytuacja osobista

Ad. a) i b) – zabieg możliwy do momentu osiągnięcia przez płód zdolności do samodzielnego życia poza organizmem matki (??!!)

Ad. c) i d) – do 12 tygodni

TK na wniosek posłów zakwestionował punkt d) jako niezgodny z Konstytucją RP.

Orzeczenie TK (1997)

- wartość życia ludzkiego nie może być różnicowana na fazę prenatalną i po urodzeniu

- od momentu powstania życie ludzkie jest chronione konstytucyjnie

- oparcie o preambułę Konwencji Praw Dziecka (nie ma ona mocy prawnej)

- brak kryteriów arbitralnych dotyczących początku życia

PROCEDURA ZGODY:

- wydaje dwóch niezależnych lekarzy

- aborcję przeprowadza się, jeśli 3 dni po konsultacji kobieta podtrzyma zamiar

- bezpłatnie przez lekarza w szpitalu publicznym

- KLAUZULA SUMIENIA – lekarz może odmówić wykonania aborcji, jeśli nie jest to zgodne z jego przekonaniami

KARA: podlegają jej lekarz i pomagający – NIGDY kobieta

SPRAWA: Alicja Tysiąc vs. Polska (2007)

Tysiąc urodziła dwójkę dzieci, była z trzecim w ciąży. Miała bardzo słaby wzrok, a poród mógł spowodować jego utratę. Lekarz wydał oświadczenie, że aborcja nie jest potrzebna. Tysiąc urodziła, wzrok się pogorszył

WYROK: Naruszenie Art. 13 w zw. Z Art. 8 Konwencji – prawa do prywatności w zw. Z prawem do skutecznego środka odwoławczego

- brak procedur odwoławczych

KOMITET PRAW CZŁOWIEKA – działa na podstawie pakt z 1966 roku

- ratyfikatorzy piszą co 4LATA sprawozdania do Genewy

Zalecenia dla Polski w zw. Z ustawą antyaborcyjną:

- liberalizacja ustawy

- więcej informacji dot. Klauzulii sumienia

- potrzeba zbierania danych dot aborcji nielegalnej

- zbyt wysokie ceny środków antykoncepcyjnych oraz słabe nauczanie w szkołach

ARTYKUŁ 5: PRAWO DO WOLNOŚCI

Jako prawo: możemy rządzać od państwa zabezpieczenia naszej wolności

Jako wolność: jesteśmy wolni od arbitralnego pozbawienia nas wolności i bezpieczeństwa

PRAWO OGRANICZALNE:

- katalog zamknięty możliwości ograniczenia

- ograniczony prawem krajowym

SPRAWA: Guzzardi vs. Włochy (1980)

Guzzardi – niewielki przedsiębiorca i powszechnie znany mafiozo. Karany kilkakrotnie po opuszczeniu paki nadal robił lewe interesu, ale nie było twardych dowodów jego winy, więc nie mozna go było zapuszkować.

Włochy przeforsowały ustawę, dzięki której tego typu podejrzane osoby zszyłano na jedną z wysp włoskich, gdzie byli odizolowani od świata, sprawdzano ich korespondencję i telefony. Bez zgody policji nie mozna było jej opuścic. Decyzja zapadała w trybie administracyjnym.

WYROK: Naruszenie

Argumentacja Włoch: Włóczęga, nie mógł udowodnić swego majątku, osadzony zgodnie z ustawą.

SPRAWA: WŁÓCZĘDZY (m.in. WILDE) vs. Belgia (1971)

Wilde kilka lat służył w Legii Cudzoziemskiej, został inwalidą wojennym, dostawał niewielką rentę, za którą nie mógł się utrzymać, więc dorabiał na lewo. Zdesperowany zwrócił sie o pomoc do policji, aby skierowali go do osoby, która może mu pomóc. Został aresztowany i osądzony przez tzw. Sąd policyjny za włóczęgostwo w bardzo szybkim trybie, po czym osadzony w ośrodku rehabilitacyjnym na kilka lat. Policja miała prawo osadzać ich tam w trybie administracyjnym na okres 2-7 lat. Kontrolowano ich korespondencję, tam pracowali i za pracę dostawali kasę, za którą się utrzymywali. Od decyzji brak odwołania.

WYROK: Naruszenie artykułu 5 ustępu 4 – brak możliwości odwołania

- nie stwierdzono naruszenia artykułu 4 i artykułu 8

- władze belgijskie wprowadziły mozliwość odwołania się

SPRAWA: Lukanov vs. Bułgaria (1996)

Były premier Bułgarii w 1992 roku został oskarzony o nadużycia finansowe za czasów swojej kadencji związane z programem wsparcia dla biednych państw, za co Skarb Państwa miał wiele stracić. Na zlecienie prokuratora odebrano mu immunitet.

Aby zapobiec mataczeniom Lukanov trafił do aresztu, gdzie spędził dwa miesiące. Jednak z powodu niejasności prawa prokurator nie był w stanie postawić żadnych zarzutów, więc go wypuszczono. Po kilku miesiącach przywrócono mu immunitet. Lukanov oddał sprawę do ETPC

WYROK: Naruszenie Art. 5 ustęp 2 – niemożliwość przedstawinia zarzutów

Naruszenie Art. 6 ustęp 3b – niemozliwość przygotowania obrony

SPRAWA: Litwa vs. Polska (2000)

Przepisy ustawy o Izbie Wytrzeźwień mówią, że można umieścić w niej osobe, która jest pod wpływem alkoholu pod warunkiem, że zagraża życiu/zdrowiu swojemu/innych.

W roku 1994, Pan Litwa zdenerwował się na poczcie, tak bardzo, że wezwano do niego policje. Ta stwierdziła, że jest pod wpływem i zamknęły go w Izbie. Litwa odmówił badania poziomu alkoholu. Wniósł skarge do prokuratury dotyczącą przekroczenia uprawnień oraz do sądu cywilnego o odszkodowanie w związku z niesłusznym pozbawieniem wolności. Odrzucone -> ETPC.

WYROK: Naruszenie

Zastosowanie środków niewspółmiernych do winy.

ARTYKUŁ 6 i 7: PRAWO DO RZETELNEGO PROCESU:

Sąd jest sądem gdy jest NIEZAWISŁY, a sędziowie są BEZSTRONNI

Sąd niezawisły, gdy:

- zawód sędziego rozdzielny od innych zawodów

- pensja wyższa niż przeciętna

- immunitet sędziowski

- kadencyjność organu lub nie-zwalnianie

-struktury regulowane ustawowo

Sędzia bezstronny, gdy:

- bezstronność OBIEKTYWNA: brak związków sędziego z sądzonym

- bezstronność SUBIEKTYWNA: sędzia decyduje na podst. Prawa a nie poglądów osobistych

Jawność:

Wewnętrzna – w stosunku do stron procesu – może być ograniczona (np. Zeznania ofiary, co do gwałtu)

Zewnętrzna – w stosunku do osób trzecich – może być ograniczona

Rozsądny termin – 4 kryteria:

1. Stopień skomplikowania sprawy

2. Zachowanie organów prowadzących postepowanie

3. Zachowanie skarżącego

4. Znaczenie sprawy dla skarżącego

SPRAWA: Brudnicka vs. Polska (2000)

- wypadek promu JAN HEWELIUSZ – 1993

- sprawę rozpatrywały quasi-sądy – izby morskie, rozstrzygające w sprawach morza

- rodziny ofiar wypadku podały armatora do ETPC -> armator nie chciał ustalić, kto był winny wpadku

WYROK: Naruszenie.

- przewodniczący izby morskiej może być swobosnie odwołany przez ministra – naruszona niezawisłość

- procedura: sędziowie najpierw SAMI zbierają dowody, a potem orzekają na ich podstawie – naruszona bezstronność subiektywna

- część sędziów związana z armatorem Heweliusza – naruszona bezstronność obiektywna

SPRAWA: Dewicka vs. Polska (2000)

Dewicka, stara, chora na miażdżycę, chciała telefon z TP. Firma stwierdziła, że nie może się podłączyć, więc Dewicka zgłosiła się do sądu o nakaz. W 1996 roku na podst zeznań biegłego sąd uznał, że nie da się telefonu podłączyć. Biegły był jednak z TP. Dewicka się odwołała, sąd odwołanie przyjął, a telefonu dalej nie było ETPC

WYROK: Naruszenie – brak rozsądnego terminu

SPRAWA: Ribemont vs. Francja (1995)

W 1976 roku przed jego domem znaleziono zwłoki byłego posła. Dowody wskazywały na ich wspólny biznes i sprzeczkę. Ribemont został aresztowany. W czasie konferencji, w obecności Ministra SW i komisarza, którzy NIE WYPOWIADALI SIĘ, policjanci mówili o Ribemoncie per: ZABÓJCA. Ribemont odwoływał się w kraju, jednak odrzucano jego odwołania. Odwołał się do ETPC.

WYROK: Naruszenie domniemania niewinności.

- zasada jest adresowana do wszystkich organów państwowych, które mogą mieć wpływ na postepowanie

SPRAWA: USA 1963: Miranda vs. Arizona

Gwałciciel podejrzany o kolejny gwałt przyznał się do winy i złożył zeznania, po czym policja odczytała mu jego prawa:

- zachowanie milczenia

- wszystko, co powie przeciw niemu

- prawo do adwokata

- jeśli nie ma $$ na adwokata, dostanie go z urzedu

Zainteresowała się tym LIGA PRAW OBYWATELSKICH – sprawa skierowana do Sądu -> orzeczenie naruszenia prawa do rzetelnego procesu.

ARTYKUŁ 8: PRAWO DO PRYWATNOŚCI

Prawo ograniczalne.

Literalnie odczytany: Prawo może ingerować w każdą sferę życia prywatnego.

Są sfery, w które państwo nie powinno ingerować (np. Sexualność).

1890 – Brandies/Warren – nowożytna teoria prywatności (USA)

- prawo wywiedzione poprzez orzecznictwo SN

Brandies – znany przedsiębiorca, zamieszany w aferę obyczajową, o której pisała prasa. Zatrudnił dobrego prawnika Warrena. W 1990 roku napisali artykuł, w którym zdefiniowali PRYWATNOŚĆ jako prawo do bycia pozostawionym w spokoju.

1903 – SN – potwierdził prawo i wywiódł je z Konstytucji USA.

4 rodzaje naruszenia Prawa do Prywatności w USA:

1. Nieuzasadnione ujawnienie informacji dotyczącej życia rywatnego

2. Nieuzasadnione przedstawienie osoby w fałszywym świetle (Ralf Nurkująca Świnia – właścicielka przedstawiona w artykule w „Chick” jako zoofilka)

3. Przywłaszczenie cudzego imienia lub podobieństwa

4. Fizyczne wkroczenie w cudzą sferę prywatności (np. Paparazzi)

4 elementy prawa do prywatności:

1. Życie prywatne

2. Życie rodzinne

3. Mieszkanie

4. Korespondencja

SPRAWA: Dudgeon vs. Wielka Brytania (1981)

Skarga dotyczyła przepisów ustawy z 1961 roku, która obowiązywałą w Irlandii Północnej – penalizacja aktów pederastii pomiędzy mężczyznami niezależnie od tego, czy były publiczne, czy prywatne.

Dudgeon był homo-aktywistą, szykanowanym przez władze. W 1976 roku policja z nakazem rewizji przeszukała mu mieszkanie szukając narkotyków. Znaleziono homo-kasety i homo-sprzęt. Dudgeon skazany – odwołał się do Strasburga.

WYROK: naurszenie.

SPRAWA: Marckx vs. Belgia (1979)

Dziennikarka, wychowywała sama dziecko. Na początku lat 70. W Belgii wprowadzono ustawę o przeciwdziałaniu rozpadom małżeństw i ograniczeniu rodzenia dzieci w związkach niepełnych.

Jeśli dziecko urodziła samotna matka, to musiała przejść procedurę adopcyjną. Marckx adoptowała swoje dziecko, jednak zakwestionowała ustawę w ETPC.

WYROK: Naruszenie: prawa do prywatnoiści i prawa do życia rodzinnego

Dwa rodzaje interpretacji rodziny:

- WĄSKA – pokrewieństwo

- SZEROKA – związek emocjonalny

SPRAWA: Frette vs. Francja (2002)

Frette w 1991 roku chciał adoptować dziecko. Był już opiekunem dziecka swojego partnera, który zmarł. Dziecko wychowywała babcia (mama Frette), a ten często je odwiedzał. Po miesiącu od złożenia pism odwiedził go psycholog, który stwierdził, że Frette jest inteligentny, odpowiednio zamożny, i opiekuńczy w stosunku do tamtego bachora. Wątpliwości wzbudzał jedynie styl życia – Homo-styl.

1993 – opieka społeczna odmówiła adopcji – Frette się odwołał do sądu

1995 – sąd wydał zezwolenie na adopcję – opieka odwołała się do Rady Stanu

Rada Stanu odmówiła adopcji, Frette nie był poinformowany o rozprawie. Odwołał się do ETPC.

WYROK: Naruszenie Artykułu 6:

„Publiczne rozpatrzenie sprawy” – naruszenie zasady równości broni – Frette nie mógł przedstawić swoich argumentów

Naruszenie art. 14 w związku z artykułem 8: - Trybunał uchylił się od odpowiedzi zostawiając kwestię do rozstrzygnięcia państwu.

ARTYKUŁ 9: WOLNOŚĆ RELIGIJNA / WYZNANIA

Wolność – państwo nie może narzucić religii

Prawo – państwo stworzy warunki do wyznawania kultu

Katalog otwarty obejmujący:

- zmainę religii

- wolność uzewnętrzniania

- uprawianie

- nauczanie

- praktykowanie

- czynnosci rytualne

Ograniczenia:

- ustawa

- konieczność

- katalog zamkniety ograniczenia

SPRAWA: Kokkinakis vs. Grecja (1993)

Emeryt-biznesmen, świadek Jehowy. Wielokrotnie aresztowany za prozelityzm – nakłananie do zmiany religii, KONSTYTUCYJNIE zakazane w Grecji (ale wolność praktyk). Pewnego dnia namawiał żonę tamtejszego popa, który zgłosił sprawę na policję. Sąd skazał go najpierw na pudło, zmienił na grzywnę. Kokkinakis oddał sprawę do ETPC.

WYROK: Naruszenie

- wolność religijna – jedna z podstawowych cech społeczeństwa demokratycznego

- konwencja ma duże znaczenie dla niewierzących – istota pluralizmu

- prawo do przekonywania do swojej wiary wynika z Art. 9

SPRAWA w Komitecie Praw Człowieka (!): Waldman vs. Kanada (1999)

Waldman – Żyd, miał 2óch synow, których chciał wysłać do szkoły żydowskiej. Jednak musiał za to zapłacic, bo państwo tych szkół nie dofinansowywało. Kanada dofinansowywała jedynie szkoły katolickie i świeckie. Oddał sprawę do KPC.

WYROK: Naruszenie.

Zasada równouprawnienia. Państwo nie musi, a może finansowac szkoły, lecz, gdy decyduje się na to, musi finansowac wszystkie.

SPRAWA: Lautsi vs. Włochy (2002)

Dzieci Lautsi poszły do szkoły. W szkołach wisiały krzyże, co według niej, łamało jej prawo do wychowania dzieci zgodnie z jej filozofią życia. We Włoszech istnieje ustawa nakazująca wieszać krzyże w szkołach. Zarządała ich usuniecia. Oparciem był dla niej wyrok sądów dotyczący krzyży w salach wyborczych, jednak w kraju został odrzucony. Skierowała skargę do ETPC.

Skarga dotyczyła: Art 9 i Art. 2 Protokołu I

Protokół I, Art. 2: „Nikt nie może byc pozbawiony prawa do nauki. Wykonując swe funkcje w dziedzinie wychowania i nauczania, państwo uznaje prawo rodziców do zapewnienia wychowania i nauczania zgodnie z ich własnymi przekonaniami religijnymi i filozoficznymi.”

WYROK: Naruszenie.

- Protokół I, Art. 2 służy zapewnieniu procesowi edukacyjnemu PLURALIZMU, który służy rozwojowi społeczeństwa demoraktycznego.

- Szkoła nie powinna być miejscem indoktrynacji, ale miejscem spotkań wielu religii i przekonań filozoficznych, gdzie uczniowie zyskują wiedzę z różnych punktów widzenia

- Art. 9 – implikuje wolnść wiary i wolność niewiary

- zobligowanie się państwa do nie-indoktrynacji w budynkach administracji publicznej i w miejscach, gdzie osoby są na nią szczególnie narażone

- mimo, że krzyż niesie różną symbolikę, to przeważającą jest religia

- negatywna wolność (od..) jest nie tylko wolnością od narzucania, ale i wolnością od bycia wystawianym na symbole i praktyki

LITERALNIE wyrok wąże tylko Włochy, ale pośrednio wiąże też innych członków.

ARTYKUŁ 10: WOLNOŚĆ SŁOWA

Prawo ograniczalne

Wolność i prawo zarazem.

KRYTERIA Wolności Słowa:

- podmiotowości – kto mówi i do kogo

- przedmiotowości – co mówi

SPRAWA: Oberschlick vs. Austria (1997)

Dziennikarz, który na początku lat 90. Chodził na spotkania J. Heidera z wyobrcami. Heider był neonazistą. Oberschlick napisał, że nie neonazistą, a idiotą – ukazało się to w gazecie, za co skazano go na karę grzywny. W kraju nie wygrał w sądach, odwołał się do ETPC.

WYROK: Naruszenie

- gwarancja wolności słowa w ustawie

- wypowiadał się dziennikarz na temat polityka

- ze wzgldu na funkcję dziennikarza, konwencja chroni go mocniej

- wypowiedź dotyczyła polityka – osoby, która zdecydowała się osobiście na tę funkcję – jesli głosi poglądy kontrowersyjne, to musi liczyć się z krytyką

GRADACJA OCHRONY:

Polityk < funkcjonariusz <osoba prywatna

SPRAWA: Janowski vs. Polska (1999)

Dziennikarz ze Zduńskiej Woli idąc miastem zobaczył straż miejską usuwającą stragany targowe z nakazu władz miasta. Ignorowany przez funkcjonariusza nazwał go ćwokiem, za co został ukarany. Odwołał się do ETPC.

WYROK: Brak naruszenia.

-Janowski mówił jako osoba prywatna, nie jako media – brak szczególnej ochrony

- Funkcjonariusz wyżej chroniony niż polityk

SPRAWA: The Sunday Times vs. Wielka Brytania (1979) – tzw. TALIDOMIDOWE DZIECI

Thalidomid w latach 60 i 70 był sprzedawany kobietom w ciąży. Miał przynosić ulgę, a uszkadzał płód, co wykazały badania. Grupa rodziców w Wielkiej Brytanii zaskarżyła firmę, domagając się odszkodowania. Ze względu na dobre imię firmy proces utajniono, ale mający przeciek Sunday Times napisał, że za kilka dni pojawi się artykuł na temat skutków leku.

Sąd GB zakazał publikacji, aby nie wpłynąć na wynik rozprawy, jednak gazeta to zignorowała i opublikowała go, za co dostała karę grzywny za obrazę sądu. Sprawa do ETPC.

WYROK: Naruszenie.

Lepiej, żeby społeczeństwo poznało prawdę. Ze wzgledu na wagę sporu trzeba uszanowac prawo ludzi do informacji.

WYPOWIEDZI NIE CHRONIONE:

- propaganda wojenna

- wzywające do nienawiści: rasowej, etc.

- wzywające do popełnienia przestępstwa

SPRAWA: Handyside vs. Wielka Brytania (1976)

Firma ta chciała wydać „Małą czerwoną książeczkę” poryszającą temat sexu, skierowaną do nastolatków. GB uznała jej część za zbyt kontrowersyjną i ocenzurowała. Sprawa do ETPC:

WYROK: Brak naruszenia. Szczególna ochrona młodocianych.

SPRAWA: Open Door/ Dublin Well Women vs Irlandia (1992)

Dwie organizacje walczące o ułatwienie aborcji. W Irlandii ustawa taka, jak w Polsce. Organizacje rozdawały ulotki informujące, gdzie w Wielkiej Brytanii mozna dokonać aborcjii i co trzeba zrobić. Organizacja PRO CHOICE, chroniąca nienarodzonych, złożyła zawiadomienie do prokuratury. Na namawiające nałożono grzywnę i zakazano wznowienia akcji. Wolontariuszki też dostały grzywny. Odwołania w kraju bez rezultatu, do ETPC:

WYROK: Naruszenie.

- Informacja była ogólnie dostepna, lecz rozproszona. Nie było więc sensu karać za ogólnie dostepne informacje.

- Organizacje informowały, a nie zachęcały.

- Informacje mogły przysłużyć się ochronie zdrowia i życia kobiet.

ARTYKUŁ 11: WOLNOŚĆ ZRZESZANIA SIĘ I STOWARZYSZANIA

Wolność i prawo – ograniczalne pod warunkami ŁĄCZNYMI:

1. Musi być ustawowe

2. Musi być konieczne w społeczeństwie demokratycznym

3. Spełnia wymogi katalogu zamkniętego celów ograniczenia

Prawo kwalifikowane w pierwszej i trzeciej generacji.

Zgromadzenia, które są chronione konwencją:

- jest pokojowe

- musi mieć cel ekonomiczny, społeczny, etc.

- jest zamierzone

SPRAWA: Stowarzyszenie Lekarzy Na Rzecz Życia vs. Austria (1988)

SLNRŻ – przeciwnicy aborcji, chcieli zaostrzenia prawa, więc organizowali manifestacji. Przed jedną z nich grupy zorganizowane chciały zrobić kontrmanifestację – zabroniono im, a oni zapowiedzieli akty przemocy.

Władze zapewniły środki ochrony, kontrmanifestację rozbito, ale w czasie starć kilku lekarzy odniosło lekkie rany. Stowarzyszenie podały lokalne władze do Trybunału – brak należytej ochrony.

WYROK: Brak naruszenia. Państwo zrobiło wszystko, co mogło. Państwo nie może zagwarantować 100% bezpieczeństwa.

SPRAWA: Parada Równosci vs. Polska (2000)

Prezydent Warszawy nie wydał zgody na przemarsz Parady na podstawie Prawa o Ruchu Drogowym, bo byłoby to zagrożenie bezpieczeństwa. Poza tym obawiano się kontrmanifestacji.

Demonstracja odbyła się, organizatorzy ukrani grzywnami.

Sprawa trafiła do TK, nastepnie do ETPC.

WYROK TK: Zakwestionowanie Prawa o Ruchu Drogowym.

- Na władzy spoczywa obowiązek ochrony demonstrantów

- Ewentualna kontrdemonstracja siłowa nie może prowadzić do ograniczenia pokojowej

- Uczestnicy mają prawo przeprowadzić ją bez obaw o swoje życie i zdrowie

- Władza może stosować środki przymusu w stosunku do nielegalnej demonstracji

- Władza powinna być neutralna światopoglądowo

- Należy odróżńić kwestie proceduralne i światopoglądowe

WYROK ETPC: Naruszenie

STOWARZYSZENIE:

- posiada strukturę organizacyjną

- posiada cel społeczny

- ma trwały charakter działalności

- nie może być zbyt zblizone z państwem

SPRAWA: Gorzelik vs. Polska (2000)

Związek Ludności Narodowości Śląskiej – chęć zarejestrowania Stowarzyszenia – wniosek 1996

Wojewoda Śląski – sprzeciw – sugerowanie usunięcia z nazwy „NARDOWOŚCI”

Sąd sprzeciw wojewody odrzucił i zarejestrował ZLNŚ

Sąd apelacyjny uchylił rejestrację ETPC

Stowarzyszenia nie chciano zarejestrować, gdyż uznano by wtedy istnienie mniejszości narodowej, a co za tym idzie startujące z tej narodowości partie nie miałyby progu w wyborach.

WYROK: Brak naruszenia. Trybunał uchylił się od wydania osądu, kto jest mniejszością narodową, a kto nie.

SPRAWA: Turecka Zjednoczona Partia Komunistyczna vs. Turcja (1998)

36 osób chciało zarejestrowania TZPK. Turecka konstytucja zabrania istnienia partii działających metodami komunistycznymi, ale w statucie partii nie było słowa o komunistach. Sądy odmówiły rejestracji w obawie, że partia bedzie dążyła do obalenia ustroju.

WYROK: Naruszenie. Sama nazwa nie świadczy o charakterze partii.

PROTOKÓŁ I, ARTYKUŁ I: PRAWO DO POSZANOWANIA MIENIA

1952r.: „Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego”.

SPRAWA: Stran Greek vs. Grecja (1994)

Rafineria, która w czasie rządów czarnych pułkowników podpisała umowę na budowę rafinerii – mieli zainwestować swoją kasę, w zamian otrzymać grunt pod zabudowę za darmo.

KONWENCJA NIE OBOWIĄZYWAŁA, BO GRECJA WYSTAPIŁA Z RADY EUROPY.

W 1977 roku, po powrocie demokracji władze przyjęły ustawę o nieważności umów zawartych przez reżim. Poprzedni rząd nie zdążył jeszcze przekazać gruntów

KONWENCJA OBOWIĄZYWAŁA NA NOWO.

Sprawa trafiła do sądu arbitrażowego (wg warunków umowy), który przynał firmie odszkodowanie.

W 1987 roku wydano ustawę – utrata ważności przez wszystkie klauzule arbitrażowe zawarte w umowach. Sprawy muszą być rozpatrzone przez sądy powszechne.

Sąd powszechny orzekł przedawnienie sprawy -> ETPC

WYROK: Naruszenie.

- Art. 6 – ingerencja władzy ustawodawczej w sądowniczą

- Prot. I, Art. 1 – szeroka interpretacja mienia – również OCZEKIWANIE PRZYSZŁYCH ZYSKÓW

- zarzut dotyczył Grecji DEMOKRATYCZNEJ

SPRAWA: Hutten-Czapska vs. Polska (2006)

SPRAWA PILOTAŻOWA – w przypadku kolejnych podobnych spraw, ETPC będzie się wzorował na tym orzeczeniu.

Spór dotyczył lokatorów czynszowych. Rodzice właścicieli gdańskiej nieruchomości uciekli do Francji w czasie IIWŚ. Budynek przejęli żołnierze. W PRL wprowadzono administracyjny tryb najmu i do budynku wprowadzono lokatorów, którzy nie mieli gdzie mieszkać.

Po powrocie do Polski, Czapska zaczęła walczyć o usunięcie lokatorów. Nie mozna ich było jednak usunąć, bo płacili czynsz. Czynsze natomiast kontrolowane były przez gmine i były znacznie niższe niż rynowe.

2002 – orzeczenie TK – orzeczenie, że przepisy ustawy o trybie administracyjnym są niezgodne z Konstytucją – rząd dostał 12 miesięcy na zmianę ustawy. Ostatniego dnia terminu przyjeto ustawę w tym samym kształcie. Była ona konstytucyjna – trzebaby ją było zbadać po raz kolejny.

- W kraju procedura wyczerpana -> ETPC

WYROK: Naruszenie. Ustawa naruszała prawo własności nie rekompensując go, a włascicielka musiała kamienicę utrzymać.

Polska: Odwołanie do Wielkiej Izby – podtrzymanie wyroku.

Uwolniono czynsze.

SPRAWA: Broniowski vs. Polska (2005) – pilotażowa

Mienie zaburzańskie – z pwodu przesunięcia granic Polski na zachód 1,7mln osób z Litwy, Blr i Ukr przesiedlonych na Śląsk, gdzie mieli otrzymać równowartość swoich majątków. JAAASNE!

Do 1997 roku nie otrzymali oni jednak rekomesat. W 1997 roku weszła ustawa, która zezwalała na przekazanie Zaburzanom gruntów państwa – za wyłączeniem gruntów: Agencji Rolnych i Mienia Wojskowego – zostało do przekazania cale prawie nic.

2000 – wyrok TK – niekonstytucyjność ustawy

2003 – ustawa o przekazywaniu gruntów, tym razem bez ograniczeń, ale o wartości max. 50 tys. zł

WYROK: Naruszenie.

Odszkodowanie nie było słuszne.

Polska: Odwołanie do Wielkiej Izby – podtrzymanie wyroku.

By Endrju