ELEMENTY PIEL ELEMENTY PIELĘGNIARSTWA

Podstawowe pojęcia:

Aseptyka – (gr. jałowość) – postępowanie mające na celu niedopuszczenie do zakażenia drobnoustrojami środowiska, sprzętu, materiałów i pacjentów. Jest to posługiwanie się materiałem i narzędziami wyjałowionymi – pozbawionymi bakterii, sporów, wirusów, grzybów.

_ L. Pasteur – twórca naukowej aseptyki,

_ E. Bergmann – aseptyczne leczenie ran, serwety do obłożenia rany, sterylizacja parą wodną,

_ K. Schimmelbusch – autoklawy i puszki do sterylizacji materiałów i narzędzi (1890),

_ J. Mikulicz-Radecki – wyjałowione rękawiczki bawełniane (1887), jałowy strój operacyjny,

_ W. Halsted – rękawiczki gumowe (1889).

Antyseptyka – (gr. anti – przeciw, sepsis – gniciu) to eliminowanie drobnoustrojów znajdujących się na żywych tkankach. Polega na oddziaływaniu na strukturę lub metabolizm drobnoustrojów, w wyniku czego procesy życiowe ulegają całkowitemu lub okresowemu zahamowaniu.

_ I. Semmelweis – dezynfekcja rąk roztworem chlorku wapniowego (1847),

_ J. Lister – kwas karbolowy (1867),

_ F. Nightingale – podstawy higieny szpitalnej (1853- 1856).

Dezynfekcja – to proces, który poprzez oddziaływanie na strukturę lub metabolizm powoduje zabicie bakterii, grzybów i inaktywację wirusów na skórze rąk, z pola operacyjnego, na narzędziach, przedmiotach, materiałach.

Celem dezynfekcji jest eliminowanie drobnoustrojów, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia.

Dezynfekcja zwykła – prowadzi do zniszczenia form wegetatywnych, lecz nie niszczy przetrwalników bakterii, części wirusów i grzybów.

Dezynfekcja wysokiego poziomu – to zniszczenie form wegetatywnych bakterii, wirusów, prątków i enterowirusów.

Metody dezynfekcji:

1. Metody fizyczne:

_ termiczne – gorąca woda, para wodna,

_ promieniowanie nadfioletowe – metoda niepolecana,

_ filtrowanie – filtry do wody, filtry do powietrza, filtry w urządzeniach medycznych (respiratory, ssaki, aparaty do znieczulenia).

2. Metody chemiczne:

_ związki z aktywnym chlorem, tlenem,

_ alkohole,

_ aldehydy,

_ kwasy organiczne i nieorganiczne.

3. Metody termiczno-chemiczne:

_ urządzenia myjąco-dezynfekujące do narzędzi chirurgicznych, sprzętu medycznego, szkła laboratoryjnego,

_ urządzenia myjąco-dezynfekujące do naczyń kuchennych,

_ urządzenia piorąco-dezynfekujące do bielizny.

Postępowanie po dezynfekcji:

_ mechaniczne oczyszczenie narzędzi , sprzętu przy użyciu zimnej lub letniej wody (nie dochodzi do koagulacji substancji białkowych zawartych w materiale biologicznym – krew, mocz, ropa),

_ dokładne opłukanie w destylowanej lub przegotowanej wodzie,

_ osuszenie,

_ przechowywanie w sterylnym opakowaniu.

Cechy idealnego środka dezynfekcyjnego:

_ szerokie spektrum działania,

_ brak narastania oporności,

_ duża trwałość koncentratu,

_ dobra rozpuszczalność w wodzie,

_ brak możliwości ścinania białka,

_ brak zapachu,

_ brak działania drażniącego na skórę i błony śluzowe,

_ wysoki stopień biodegradacji,

_ korzystne aspekty ekonomiczne.

Podstawowe poj Podstawowe pojęcia cia

dezynfekcja dezynfekcja

B- bakteriobójczy (bez Tbc)

Tbc- prątkobójczy (prątki gruźlicy)

F- grzybobójczy

V- wirusobójczy

S- sporobójczy

Symbole określające zakres działania(spektrum) preparatów dezynfekcyjnych

Sterylizacja (wyjaławianie)– to proces mający na celu trwałe zniszczenie wszystkich form drobnoustrojów, w tym również tych najbardziej opornych na wiele czynników fizycznych i chemicznych tj. przetrwalników (spor).

Gwarancję sterylności narzędzi i materiałów medycznych uzyskuje się przez zachowanie właściwego toku postępowania z materiałem przed, sterylizacją, prawidłowym przeprowadzeniem procesu sterylizacji oraz właściwe postępowanie z materiałem po sterylizacji.

Ogniwa w sterylizacyjnym łańcuchu zależności:

_ dezynfekcja w wannach z płynem dezynfekcyjnym,

_ dokładne mycie mechaniczne, ręczne przy użyciu szczotki albo w myjniach ultradźwiękowych,

_ osuszenie za pomocą lnianych ściereczek, strumienia powietrza (pistolety, pompki),

_ odpowiednie opakowanie i zaopatrzenie pakietu we wskaźnik skuteczności sterylizacji,

_ sterylizacja,

_ właściwe przechowywanie,

_ właściwy transport,

_ aseptyczne otwieranie opakowania.

Sterylizacja –metody:

1. Termiczne:

a) sterylizacja parowa – jest metodą uniwersalną, pewną, szybką i ekonomiczną: - temp. 121oC – 15 minut przy nadciśnieniu 1 atm. (przedmioty gumowe, sprzęt z tworzywa sztucznego, rękawiczki),

- temp. 134oC – 3 minuty przy nadciśnieniu 2 atm. (narzędzia chirurgiczne, bielizna operacyjna, materiał opatrunkowy, szczotki do mycia paznokci, szkło, optyka),

b) sterylizacja suchym, gorącym powietrzem – metoda obecnie nie stosowana.

2. Niskotemperaturowe: a) sterylizacja tlenkiem etylenu TE – silne działanie biobójcze, łatwo wnika w głąb tworzyw. W związku

z toksycznością TE po procesie sterylizacji musi być przeprowadzona degazacja (przedmioty termolabilne, aparaty optyczne, sprzęt do jednorazowego użytku),

b) sterylizacja formaldehydowa – formaldehyd i para wodna o niskiej temperaturze – nie wymaga degazacji (koce, materace, poduszki, odzież),

c) sterylizacja plazmowa – plazma to czwarty stan skupienia (po stałym, ciekłym i gazowym).

Cząsteczki gazu – nadtlenek wodoru, argon, azot, tlen – w próżni wzbudzane energią w polu elektromagnetycznym przechodzą w stan plazmy (rektoskopy, gastroskopy, przewody światłowodowe, łyżki laryngoskopu, sprzęt przeznaczony dla małych dzieci).

3. Radiacyjna – promieniowanie jonizujące:

- promieniowanie elektromagnetyczne – ., X,

- promieniowanie elektronowe – powstaje w tzw. akceleratorach.

Metody kontroli skuteczności sterylizacji:

1. Wskaźniki fizyczne – termometry (temperatura), zegary (czas), manometry (ciśnienie).

2. Wskaźniki biologiczne – używa się określonego rodzaju mikroorganizmu np. spory Bacillus i umieszcza się fiolki we wnętrzu wybranych pakietów.

3. Wskaźniki chemiczne – umieszcza się je wewnątrz (paski) i na zewnątrz (taśmy, metki, groszki) pakietu lub zestawu. Zmieniają barwę pod wpływem właściwych parametrów sterylizacji.

Przechowywanie materiałów sterylnych:

Pomieszczenia powinny być:

_ suche,

_ o stałej temperaturze,

_ wolne od zanieczyszczeń,

_ wolne od mikroorganizmów patogennych.

Autoklawy - sterylizatory

Myjnie, dezynfektory

Myjnie ultradźwiękowe

Wanienki dezynfekcyjne

Opakowanie narzędzi do sterylizacji

Wskaźniki chemiczne sterylizacji

_ Taśma do autoklawów

_ Paskowy wskaźnik ProChemSSI

_ Arkusz Bowie-Dicka

_ Paski ze sporami Bacillus

_ ProTest wskaźnik fiolkowy

_ Ampułki Prospore wskaźnik fiolkowy

Wskaźniki biologiczne sterylizacji niki biologiczne sterylizacji

Przechowywanie materiału sterylnego

Podstawowe zasady postępowania aseptycznego i antyseptycznego

Zasady ogólne

_ zabiegi aseptyczne wykonuje się w odzieży ochronnej,

_ w sytuacjach, w których przewidziane jest zetknięcie się z krwią, płynami ustrojowymi, błonami śluzowymi, zmienioną czy zranioną skórą lub przedmiotami (narzędziami, sprzętem, materiałem opatrunkowym itd.) zanieczyszczonymi krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami, wydalinami - konieczne jest używanie rękawic ochronnych,

_ zabiegi aseptyczne wykonuje się za pomocą jałowego sprzętu jednorazowego użytku i materiału opatrunkowego,

_ mycie rąk przed - i po zabiegu, w razie potrzeby - podczas zabiegu,

_ pole zabiegu zmywa się środkiem antyseptycznym – pamiętając o czasie potrzebnym na zadziałanie środka dezynfekcyjnego - musi on wynosić co najmniej 30 sekund.

Podstawowe zasady postępowania aseptycznego i antyseptycznego zasady ogólne

_ podczas wykonywania zabiegu aseptycznego należy uważać, aby jałowym sprzętem nie dotknąć przedmiotu znajdującego się poza polem działania; w przypadku zakażenia sprzęt należy odrzucić i wziąć jałowy.

Podstawowe zasady podawania leków drogą wstrzyknięć

Zasady ogólne:

_ Podczas wykonywania zabiegu maksymalnie zabezpieczyć się przed potencjalnym zakażeniem WZW i AIDS,

_ Zabiegi, w których możliwy jest kontakt z krwią wykonać w rękawicach ochronnych; krew i przedmioty nią zabrudzone - zawsze traktować jako potencjalnie zakaźne,

_ Zabieg wykonać za pomocą sprzętu jałowego, jednorazowego użytku.

_ Zabieg wykonać przestrzegając zasad aseptyki i antyseptyki (m.in. mycia rąk przed - i po zabiegu).

_ Przed przygotowaniem leku każdorazowo sprawdzić zlecenie,

_ Lek sprawdzić 3-krotnie (po wyjęciu z apteczki, przed pobraniem do strzykawki, przed odrzuceniem pustego opakowania leku),

_ Sprawdzić: nazwę i datę leku, wskazówkę na opakowaniu dotyczącą drogi wprowadzenia leku, termin ważności, zmiany fizykochemiczne (zmiany barwy, zmętnienie, osad świadczą o nieprzydatności leku),

_ Dokładnie obliczyć dawkę leku; w przypadku leków liofilizowanych i podawanych dożylnie użyć odpowiedniego roztworu (w celu rozpuszczenia lub rozcieńczenia); unikaćmieszania leków w jednej strzykawce,

Podstawowe zasady podawania leków drogą wstrzyknięć zasady ogólne

_ Korek fiolki (flakon z płynem) przemyć środkiem antyseptycznym - przed wprowadzeniem igły, ampułkę - po nadpiłowaniu, powierzchnię skóry - przed wkłuciem igły do tkanek (przy dezynfekcji korka fiolki oraz skóry pamiętać o czasie potrzebnym na zadziałanie środka dezynfekcyjnego; musi on wynosić co najmniej 30 sekund).

Podstawowe zasady podawania leków drogą wstrzyknięć

_ Chorego poinformować o celu zabiegu; przy wstrzykiwaniu leku uprzedzić o ewentualnych przewidywanych następstwach mogących wywołać niepokój chorego (np. uczucie gorąca, suchość w jamie ustnej - w zależności do rodzaju leku),

_ Chorego ułożyć w odpowiedniej pozycji, biorąc pod uwagę rodzaj choroby, stan ogólny chorego, jego wygodę oraz swobodę w trakcie wykonywania zabiegu,

_ Do wstrzyknięć używać igieł o odpowiedniej długości i średnicy (w zależności od celu zabiegu, stopnia rozwoju tkanki podskórnej i rodzaju leku),

_ Lek podać do właściwej tkanki; wybrać okolicę pozbawioną zmian zapalnych, ropnych, przebarwionych, z dala od większych nerwów i naczyń (przed wkłuciem dożylnym uwidocznić naczynia krwionośne),

_ Po wkłuciu ruchem aspirującym sprawdzić, czy igła nie tkwi w świetle żyły (przy nakłuciach żylnych - czy znajduje się w świetle naczynia krwionośnego),

_ Przy nakłuciach żylnych zwolnić ucisk po pobraniu krwi (przed wykłuciem igły z tkanek), przed wprowadzeniem leku,

_ Podczas wykonywania zabiegu zagwarantować choremu bezpieczeństwo, obserwować reakcję chorego na lek; w razie wystąpienia niepokojących objawów odpowiednio reagować,

_ Udokumentować wykonanie zabiegu,

_ Bezpośrednio po zakończonym zabiegu sprzęt tępy i materiał opatrunkowy umieścić w worku foliowym, sprzęt ostry umieścić w pojemniku odpornym na przekłucie i traktować jako materiał zakaźny.

Pobieranie krwi żylnej do badań

Krew jest najczęściej używanym materiałem biologicznym do badań diagnostyczno-kontrolnych.

Krew do badań pobiera się:

_ między godziną 7.00 – 9.00 rano,

_ u pacjenta pozostającego na czczo,

_ z nakłucia żyły kończyny górnej w okolicy zgięcia łokciowego, rzadziej grzbietu dłoni lub przedramienia,

_ w zależności od stanu pacjenta w gabinecie zabiegowym lub sali chorych,

_ w pozycji siedzącej lub leżącej (szczególnie wrażliwi),

_ z zachowaniem zasad aseptyki i ogólnych środków ostrożności w profilaktyce HIV, HBV, HCV.

Cele pobrania krwi żylnej:

1. Ocena elementów upostaciowanych krwi – badanie morfologii krwi obwodowej, rozmazu krwi, liczby krwinek płytkowych,

cytogenetycznych komórek jądrzastych krwi.

2. Ocena składu osocza – badanie stężenia elektrolitów, produktów końcowych przemiany

materii zawierających azot, glukozy, lipidów, białek, bilirubiny, hormonów, markerów nowotworowych, leków, metali, alkoholi, związków chemicznych, witamin, aktywności enzymów, układu krzepnięcia krwi, obecności specyficznych przeciwciał.

3. Ocena erytrocytów dla wskazania obecności na ich powierzchni odpowiednich antygenów i osocza w celu stwierdzenia obecności przeciwciał przeciwko erytrocytom – badanie grupy krwi i próba krzyżowa.

4. Odczyn Biernackiego (OB) – miara szybkości opadania erytrocytów w osoczu w jednostce czasu.

Powikłania/zagrożenia podczas pobierania krwi z żyły do badania:

_ zakażenie,

_ pęknięcie żyły, przekłucie żyły (krwiak, zakrzepowe zapalenie żył),

_ następowe krwawienie, zapaść naczyniowa,

_ nakłucie tkanek sąsiednich, takich jak tętnica czy nerwy.

Utrudnienia pobierania krwi z żyły:

_ obfita tkanka tłuszczowa,

_ zwłóknienie żył po wielokrotnych nakłuciach – potocznie określane jako zrosty,

_ nadpobudliwość ruchowa pacjenta,

_ „ruchome żyły” – przesuwalne żyły odsuwające się od końca igły,

_ odruchowe obkurczenie żył – na skutek bodźców emocjonalnych, zimnego środka antyseptycznego,

_ zablokowanie wylotu igły – oparcie igły o ścianę żyły lub zastawkę żylną,

_ powstanie skrzepu krwi w igle – w następstwie przedłużających się czynności.

Należy unikać nakłuwania skóry ze zmianami typu:

_ blizny, znamiona,

_ oparzenia, odmrożenia

_ zmiany barwnikowe,

_ ropnie.

Sposoby postępowania w przypadku żył słabo wyczuwalnych:

_ przed założeniem stazy kończynę trzymać przez 10 – 15 min. w ciepłej kąpieli wodnej,

_ zastosować gorący okład, termofor na okres 20 min. w miejscu przewidywanego wkłucia,

_ po założeniu stazy – polecić zaciśnięcie pięści, opuszczenie ręki oraz kilkukrotne zaciskanie i otwieranie pięści,

_ delikatne ostrożne oklepywanie okolicy planowanego pola zabiegu,

_ kilkukrotne przesunięcie ręką w kierunku do opaski z wywarciem niewielkiego ucisku.

Uwaga !

_ założenie opaski uciskowej powinno trwać jak najkrócej i nie może przekraczać 1 minuty –

zafałszowanie wyników (zagęszczenie krwi, podwyższony poziom albumin, Hb, wapnia i potasu),

_ zbyt długie „pracowanie dłonią” – zafałszowanie wyników j.w.,

_ w przypadku żył łatwo pękających – stosować nieznaczny ucisk stazą,

_ krwi do badań nie wolno pobierać z venflonu,

_ do większości badań krew można pobierać po upływie 30 minut po zakończeniu wlewu dożylnego

– ustalenie się równowagi wodno-elektrolitowej organizmu.

Przygotowanie pacjenta:

_ zapewnienie wygodnej, bezpiecznej pozycji w czasie badania,

_ przed pobraniem krwi należy być na czczo przez 8

– 12 h,

_ w czasie pobierania krwi należy zgłaszać niepokojące objawy,

_ po badaniu należy utrzymać opatrunek uciskowy do czasu ustania krwawienia.

Przygotowanie sprzętu:

_ Kodan lub inny preparat do dezynfekcji skóry (poziom etanolu – wodny roztwór Rivanolu, eter),

_ materiał opatrunkowy – waciki lub gaziki,

_ opaska uciskowa (staza),

_ płaty ligniny lub specjalna poduszka pod kończynę górną,

_ rękawiczki jednorazowego użytku,

_ pojemnik na odpady,

_ nożyczki, przylepiec,

_ jałowe igły do iniekcji (nr 8,9,10), strzykawki.

SPOSÓB WYKONANIA

1. Przygotuj zestaw, sprawdź tożsamość pacjenta.

2. Umyj higienicznie ręce.

3. Poproś pacjenta, aby wygodnie usiadł i ułożył wyprostowaną rękę na podpórce fotela lub na przygotowanej poduszce.

4. Jeżeli zachodzi potrzeba, dla rozszerzenia naczyń ogrzej kończyny w ciepłej wodzie.

5. Załóż rękawiczki.

6. Wybierz dobrze widoczną żyłę.

7. Załóż opaskę uciskową na kończynę 7 – 10 cm powyżej planowanego miejsca nakłucia.

8. Poproś pacjenta, aby zacisnął pięść, ewentualnie wykonał kilka mocnych ruchów pięścią – zaciskania i rozluźniania.

9. Uchwyć rękę pacjenta tak, żeby kciuk spoczywał na skórze ok. 5 cm poniżej miejsca wkłucia i napnij skórę przedramienia w kierunku dłoni.

10. Dokonaj palpacyjnej oceny miejsca wkłucia, poinformuj pacjenta o niewykonywaniu ruchów ręką w czasie pobierania krwi.

11. Zdezynfekuj miejsce wkłucia – odczekaj do całkowitego wyschnięcia odkażonej skóry – około 15 – 60 sekund.

12. Wprowadź igłę do światła naczynia pod kątem 30 - 45oC, ścięciem skierowanym ku górze.

13. Zaaspiruj krew do strzykawki.

14. Poproś pacjenta, aby rozluźnił pięść.

15. Zwolnij opaskę uciskową.

16. Uciśnij miejsce wkłucia wacikiem nasączonym środkiem dezynfekcyjnym i usuń igłę z żyły.

17. Poproś, aby pacjent przytrzymał wacik i uniósł rękę ku górze (ew. zabezpiecz opatrunek przylepcem).

18. Krew przelej ze strzykawki do przygotowanych probówek.

Podawanie leków drogą wstrzyknięć domięśniowych

Cel zabiegu: Podanie leku do tkanki mięśniowej w celu szybkiego zadziałania

Wstrzyknięcia domięśniowe – charakterystyka:

_ Drogą wstrzyknięć domięśniowych można podawać zarówno roztwory wodne, oleiste oraz zawiesiny w objętości do 10 ml.

_ Duże ilości leków lub szybkie ich podawanie może powodować uszkodzenia tkanki mięśniowej (rozerwanie).

_ Leki podawane tą drogą wchłaniają się w ciągu 10 – 15 minut.

_ Aby zmniejszyć dolegliwości bólowe u pacjenta można mu polecić delikatne masowanie ruchami okrężnymi miejsca wkłucia przez ok. 30 -60 sekund.

_ Iniekcje domięśniowe wykonuje się pod kątem 90st w stosunku do powierzchni ciała, napinając skórę między palcem wskazującym a kciukiem, jedynie u ludzi wychudzonych ujmuje się w fałd, aby igła nie oparła się o kość.

_ Igłę wprowadza się na głębokość3jej długości (ok. 3cm) aspirując i podając lek powoli.

_ Jeśli istnieje potrzeba podania dwóch leków, należy je przygotować w oddzielnych strzykawkach i pamiętać o zmianie kierunku

podania drugiego leku.

_ Grubość i długość igły dobiera się w zależności od grubości tkanek przez które ma przejść, zamierzonej głębokości, na jaką mamy ją wprowadzić oraz lepkość roztworu jaki ma przez nią przejść. W iniekcjach domięśniowych używa się igieł w rozmiarach (średnica x długość w milimetrach): 0,7 x 40; 0,8 x 40; 0,9 x 40.

Powikłania:

_ Ropień poinfekcyjny (najczęściej u pacjentów z obniżoną odpornością)

_ Miejscowa reakcja alergiczna

_ Jałowa martwica mięśni (zwłaszcza przy stosowania kortykoidów)

_ Zwłóknienie i stwardnienie tkanki podskórnej, zanik tkanki podskórnej, upośledzone wchłanianie, bolesność w skutek częstych wstrzyknięć w to samo miejsce

_ Szybsze wchłanianie i działanie leku wskutek podania go naczynia krwionośnego w wyniku braku aspiracji

_ Krwiak podskórny wskutek przekłucia naczynia krwionośnego

_ Podanie leku oleistego do naczynia krwionośnego (niebezpieczeństwo zatoru tłuszczowego)

_ Podanie leku w postaci kryształków lub zawiesiny (np. penicyliny) do naczynia krwionośnego co wiąże się z niebezpieczeństwem wstrząsu anafilaktycznego lub zespołu Hoigne’a (naczynie żylne) zespołu Nicolau (naczynie tętnicze)

_ Podanie leku do tkanki tłuszczowej z powodu dobrania zbyt krótkiej igły i zbyt płytkie ukłucie, co wiąże się z utrudnionym wchłanianiem leku, grożącym powstaniem martwicy lub długotrwałym jałowym naciekiem

_ Uszkodzenie pni lub gałęzi nerwów

Przygotowanie pacjenta:

_ Poinformowanie o istocie i celu zabiegu.

_ Określenie miejsca podawania leku i sposobu ułożenia w zależności od miejsca podania.

_ Uzyskanie informacji dotyczących tolerancji leku, odczynów polekowych.

Przygotowanie sprzętu:

_ Lek zgodny ze zleceniem

_ Jałowa strzykawka (pojemność dostosowana do objętości leku)

_ Dwie jałowe igły (jedna do nabrania leku np. 1,2 x 40, druga do podania leku 0,7 lub 0,8 mm)

_ Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia

_ Waciki

_ Miska nerkowata

_ Rękawiczki jednorazowego użytku

Sposoby wyznaczania miejsc wkłucia

Metoda brzuszno – pośladkowa wg von Hochstettera

_ Pacjent leży na plecach lub na boku, z lekko ugiętym kolanami i podciągniętą ku górze ręką

_ Należy położyć opuszkę lewego palca wskazującego na prawy kolec biodrowy przedni górny i maksymalnie odsunąć środkowy palec tej samej ręki wzdłuż grzebienia kości biodrowej ku tyłowi. Wkłucia

dokonuje się w dolnej 1/3 trójkąta utworzonego przez palec wskazujący i środkowy

Okolica mięśnia pośladkowego środkowego

Metoda wg Sachtlebena

_ Pacjent leży na plecach lub na boku z lekko ugiętymi kolanami i podciągnięta ku górze ręką

_ Stojąc przed pacjentem leżącym na lewym boku należy położyć palec wskazujący prawej ręki na grzebieniu kości biodrowej, tak aby kolec biodrowy przedni górny leżał w „C” utworzony przez palec wskazujący i kciuk. Miejsce wkłucia znajduje się na linii między środkowym stawem palca

wskazującego i krętarzem większym poniżej grzebienia kości biodrowej na szerokości:

1 palca (2,5 cm) u dzieci o wzroście do 75 cm

2 palców(5 cm) u dzieci o wzroście do 125 cm

3 palców(7,5 cm) u dorosłych

Okolica mięśnia pośladkowego środkowego

Metoda kwadrantów

_ Pacjent leży na brzuchu z palcami stóp skierowanymi ku sobie (z rękami zaplecionymi na poduszce) lub na boku (noga leżąca od dołu jest wyprostowana, natomiast znajdująca się od góry jest zgięta)

_ Z powodu braku kostnego punktu odniesienia oraz zmiennej budowy (anatomii pośladka) istnieje duże prawdopodobieństwo nieprawidłowego wyznaczenia miejsca iniekcji i uszkodzenia nerwu kulszowego

Wstrzykni Wstrzyknięcie domi cie domięś ęśniowe niowe

sposoby wyznaczania miejsc wk sposoby wyznaczania miejsc wkłłucia ucia

Okolica mięśnia pośladkowego wielkiego

Metoda kwadrantów

Okolica mięśnia pośladkowego wielkiego

Należy poprowadzić od grzebienia kości biodrowej linię pionową przez środek pośladka oraz linię poziomą od górnej części szpary pośladkowej do kolca biodrowego przedniego górnego, wyznaczając w ten sposób 4 kwadranty.

Górny zewnętrzny kwadrant należy podzielić, miejsce ich przecięcia wyznacza miejsce wkłucia

_ Wstrzyknięcie wykonuje się w zewnętrzną cześć uda.

_ Pacjent leży na plecach, boku lub siedzi.

_ Jedną rękę kładzie się na szerokość dłoni poniżej krętarza większego, drugą zaś na szerokość dłoni powyżej kolana; odwiedzione kciuki dłoni

wyznaczają linięmiędzy nimi, wstrzyknięcia dokonuje się w środkowej 1/3 części tej linii (w połowie odległości od przedniej do tylnej powierzchni uda)

Okolica mięśnia czworogłowego uda

_ Wstrzyknięcie wykonuje się po zewnętrznej stronie rozluźnionego ramienia ułożonego fizjologicznie, na szerokości 2 – 3 palców poniżej wyrostka barkowego łopatki.

_ Należy unikać wykonywania wstrzyknięć w środkową i dolną część ramienia (ryzyko uszkodzenia nerwu promieniowego).

_ Chory leży na plecach, boku lub siedzi.

_ Jest to niewielka masa mięśniowa, co pozwala na wstrzykiwanie małych ilości leku i uniemożliwia wielokrotne powtarzanie zabiegu.

Okolica mięśnia naramiennego

Sposób wykonania:

1. Sprawdź zlecenie

2. Przygotuj pacjenta

3. Przygotuj sprzęt

4. Higienicznie umyj ręce

5. Przygotuj lek do nabrania. Jeszcze raz sprawdź ze zleceniem lekarskim

6. Zdezynfekuj szyjkę ampułki (korek fiolki) – 30-60 sek. pozostaw środek dezynfekcyjny

7. Wyjmij strzykawkę z opakowania – niezainfekuj nasadki

8. Nałóż na strzykawkę igłę do nabrania leku i pozostaw na niej plastikową osłonkę

9. Przygotuj lek do nabrania – odłam szyjkę ampułki (korek fiolki)

10. Zdejmij osłonkę z igły

11. Nabierz lek do strzykawki

12. Igłę zabezpiecz jałową osłonką w czasie przenoszenia do pacjenta

13. Załóż gumowe rękawiczki

14. Przygotuj miejsce wkłucia - oceń miejsce wkłucia, zbadaj palpacyjnie, omiń nacieki, sińce, rozszerzone naczynia krwionośne

15. Zdezynfekuj miejsce wkłucia

16. Przygotuj wacik nasączony środkiem dezynfekcyjnym

17. Zmień igłę do wkłucia, pozostaw na niej plastikową osłonkę.

18. Usuń powietrze ze strzykawki, zdejmij osłonkę

19. Napnij skórę zaplanowanego miejsca wkłucia rozciągając ją kciukiem i palcem wskazującym lewej ręki

20. Uprzedź pacjenta o momencie wkłucia

21. Wprowadź zdecydowanym ruchem 3długości igły do tkanek pod kątem 900(strzykawkę trzymaj tak, by mały palec spoczywała na nasadce igły, wskazujący podtrzymywał tłok a serdeczny i środkowy – cylinder strzykawki, ścięcie igły i podziałka powinny być widoczne)

22. Aspiruj przez odciągnięcie tłoka w celu upewnienia się, czy koniec igły nie tkwi w naczyniu krwionośnym

23. Wprowadź lek powoli, równomiernie naciskając tłok

24. Obserwuj pacjenta i utrzymuj z nim kontakt słowny

25. Przytrzymaj wacikiem tkanki w okolicy wkłucia i energicznie usuń igłę z tkanek

26. Miejsce wkłucia zabezpiecz, przytrzymaj chwilę wacikiem do momentu ustania krwawienia

27. Zabezpiecz zużyty sprzęt

28. Zdezynfekuj i umyj ręce

29. Udokumentuj wykonanie zabiegu.

Podawanie leków drogą wstrzyknięć podskórnych

Cel zabiegu:

Podawanie leku do tkanki podskórnej w celu jego szybkiego zadziałania.

_ Ilość leku podawanego tą drogą nie powinna przekraczać 2ml, ponieważ tkanka podskórna jest

słabo unaczyniona (co powoduje powolne wchłanianie się leku) i mocno unerwiona, co powoduje bolesność przy podawaniu większych objętości leku.

_ Podskórnie można wprowadzić wodne roztwory leku o stężeniu izotonicznym.

_ Wchłanianie leku trwa ok. 15 – 20 min.

Powikłania:

_ Martwica tkanek (wprowadzenie podskórnie leku przeznaczonego tylko do wstrzyknięć domięśniowych lub dożylnych)

_ Przyspieszone działanie leku w przypadku podania domięśniowego

_ Płytkie wstrzyknięcie leku, które powoduje ból sprzyja odczynom skórnym i utrudnia wchłanianie leku

_ Zbyt szybkie wprowadzanie leku (ból i nieprawidłowe wchłanianie leku)

_ Częste wstrzyknięcia w to samo miejsce (zanik tkanki podskórnej, zwłóknienie i stwardnienie tkanki podskórnej,

upośledzone wchłanianie, bolesność)

_ Krwiak podskórny np. wskutek iniekcji preparatów heparyny

_ Wstrząs anafilaktyczny (podawanie surowicy, insuliny)

_ Uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych

Przygotowanie pacjenta:

_ Poinformowanie o istocie i celu zabiegu

_ Określenie miejsca podania leku

_ Uzyskanie od pacjenta informacji dotyczących tolerancji leku, odczynów polekowych itp.

_ Wykonanie zabiegu w pozycji siedzącej lub leżącej

Przygotowanie sprzętu:

_ Lek zgodny ze zleceniem

_ Jałowa strzykawka (najlepiej 2 ml)

_ Dwie jałowe igły (o średnicy 0,5 – 0,7 mm)

_ Środek do dezynfekcji miejsca wkłucia

_ Waciki

_ Miska nerkowata

_ Rękawiczki jednorazowego użytku

Wstrzyknięcia podskórne wykonuje się w miejsca obfitujące w luźną tkankę

podskórną.

Najczęściej są to:

_ okolica zewnętrzna środkowej części ramienia

_ środkowa zewnętrzna część uda

_ okolica pępka

_ okolica poniżej pępka

_ okolica talerza kości biodrowej

_ okolica podłopatkowa

Sposób wykonania:

1. Sprawdź zlecenie

2. Przygotuj pacjenta

3. Przygotuj sprzęt

4. Higienicznie umyj ręce

5. Przygotuj lek do nabrania. Jeszcze raz sprawdź ze zleceniem lekarskim

6. Zdezynfekuj szyjkę ampułki (korek fiolki) – 30-60 sek. pozostaw środek dezynfekcyjny

7. Wyjmij strzykawkę z opakowania – niezainfekuj nasadki

8. Nałóż na strzykawkę igłę do nabrania leku i pozostaw na niej plastikową osłonkę

9. Przygotuj lek do nabrania – odłam szyjkę ampułki (korek fiolki)

10. Zdejmij osłonkę z igły

11. Nabierz lek do strzykawki

12. Igłę zabezpiecz jałową osłonką w czasie przenoszenia do pacjenta

13. Przy pacjencie załóż gumowe rękawiczki

14. Przygotuj miejsce wkłucia - oceń miejsce wkłucia, zbadaj palpacyjnie, omiń nacieki, sińce, rozszerzone naczynia krwionośne

15. Zdezynfekuj miejsce wkłucia

16. Przygotuj wacik nasączony środkiem dezynfekcyjnym

17. Zmień igłę do wkłucia, pozostaw na niej plastikową osłonkę.

18. Usuń powietrze ze strzykawki, zdejmij osłonkę

19. Ujmij skórę i tkankę podskórną w fałd

20. Uprzedź pacjenta o momencie wkłucia

21. Zdecydowanym ruchem wprowadź3długości igły pod kątem 450 do tkanki podskórnej

22. Zwolnij fałd skóry

23. Aspiruj przez odciągnięcie tłoka w celu upewnienia się, czy koniec igły nie tkwi w naczyniu krwionośnym

24. Wprowadź lek powoli, równomiernie naciskając tłok

25. Obserwuj pacjenta i utrzymuj z nim kontakt słowny

26. Przytrzymaj wacikiem tkanki w okolicy wkłucia i energicznie usuń igłę z tkanek

27. Miejsce wkłucia zabezpiecz, przytrzymaj chwilę wacikiem do momentu ustania krwawienia

28. Zabezpiecz zużyty sprzęt.

29. Zdezynfekuj i umyj ręce

30. Udokumentuj wykonanie zabiegu.

Przed wykonaniem iniekcji skórę należy ująć w fałd o grubości 2-3 cm tak, by oddzielić tkankę

podskórną od leżącej poniżej mięśniówki

Zakładanie kaniuli obwodowej typu venflon

Cel zabiegu: Zapewnienie stałego dojścia żylnego

Określenie miejsce wkłucia:

_ Do nakłuć żylnych najczęściej wykorzystuje się łatwo dostępne, położone obwodowo żyły podskórne grzbietu dłoni, przedramienia, okolicy zgięcia łokciowego (ze względu na ryzyko zakrzepicy należy unikać nakłuwania żył stopy), u niemowląt żyły głowy.

_ Okolica zgięcia łokciowego powinna być zarezerwowana do zabiegów krótkotrwałych (pobieranie krwi, jednorazowe podanie leku)

Zasady obowiązujące podczas kaniulacji:

_ Wykorzystywanie żył położonych najbardziej obwodowo (grzbiet ręki), a potem kolejno dolną, środkową, górną część przedramienia;

_ Unikanie nakłucia żył w obrębie stawów, aby nie ograniczać ich ruchomości oraz nie powodować złamania cewnika, a tym samym zatrzymania przetaczania, powstania skrzepu w świetle kaniuli lub zakrzepu żylnego;

_ Unikanie wykonywania iniekcji w obrębie żył zgięcia łokciowego, szczególnie po stronie łokciowej, ze względu na przebieg tętnicy łokciowej.

Powikłania mogące wystąpić podczas kaniulacji żył obwodowych:

_ Przekłucie, pęknięcie żyły (krwiak).

_ Przetoczenie płynu poza żyłę jako wynik nierozpoznanego złego wkłucia, złego unieruchomienia lub przemieszczenia kaniuli (ból, naciek, z kaniuli nie cofa się krew a przy podaniu leków silnie drażniących występuje skurcz naczyń, martwica tkanek).

_ Przypadkowe wkłucie dotętnicze (silny, palący ból).

_ Zakrzepowe zapalenie nakłutej żyły a nawet zakrzepica żylna (ból, obrzęk, zaczerwienienie, walcowate zgrubienie żyły).

_ Zapalenie w miejscu wkłucia.

_ Posocznica odcewnikowa (dreszcze nagły wzrost temperatury ciała powyżej 38,50 C, przyspieszenie tętna i oddechu, obniżenie

ciśnienia tętniczego krwi, pogorszenia stanu ogólnego chorego).

_ Niedrożność cewnika.

_ Reakcja na składniki, z których wykonany jest venflon (uczulenie, podrażnienie, zapalenie żyły)

_ Uczulenie na przylepiec.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia zakażenia cewnika typu venflon:

_ Utrzymanie cewnika w żyle ponad okres zalecany przez producenta.

_ Częstośćmanipulacji przy cewniku.

_ Obecność zakażonych ran w bliski sąsiedztwie cewnika.

_ Nosicielstwo Staphylococcus aureus.

_ Choroba podstawowa przebiegające ze spadkiem odporności.

Przygotowanie pacjenta:

_ Poinformowanie o istocie, celu i przebiegu wykonania zabiegu.

_ Określenie miejsca założenia venflonu.

_ Wygodne ułożenie z podparciem miejsca wkłucia.

Przygotowanie sprzętu:

_ Venflon.

_ Okleina do venflonów lub przylepiec.

_ 2 – 3 jałowe gaziki w pakiecie.

_ Środek do odkażenia miejsca wkłucia i staza.

_ Rękawiczki jednorazowego użytku.

_ Miska nerkowata.

_ Jałowa strzykawka z jałowym 0,9% NaCl (ok. 5ml).

_ Bandaż (zmniejsza ryzyko uszkodzenia

venflonu i jego wysunięcia z żyły).

Sposób wykonania

1. Sprawdź zlecenie

2. Przygotuj pacjenta

3. Przygotuj sprzęt

4. Higienicznie umyj ręce

5. Nałóż rękawiczki jednorazowego użytku

6. Ułóż wygodnie pacjenta, podeprzyj miejsce wkłucia

7. Przygotuj gazik ze środkiem antyseptycznym

8. Załóż stazę

9. Wybierz względnie dużą, dobrze widoczną żyłę

10. Zdezynfekuj miejsce wkłucia

11. Otwórz opakowanie, wyjmij venflon, zdejmij osłonkę z igły venflonu

12. Napnij skórę poniżej planowanego miejsca i wprowadź do żyły pod kątem 300 igłę venflonu na głębokość ok. 1/3 długości.

13. Jeżeli koniec igły tkwi w żyle, krew ukaże się w tylnej osłonce.

14. Wprowadź cewnik całkowicie do żyły. Możesz wykonać to w dwojaki sposób:

1. przytrzymaj mandryn w stałej pozycji i wprowadź cewnik do żyły po mandrynie (użyj mandrynu jako prowadnicy, po której cewnik jest zsuwany do żyły), lub:

2. odrobinę cofnij stalowy mandryn i wolno wprowadź kaniulę wraz z mandrynemdo żyły.

15. Zdejmij stazę.

16. Pod nasadkę podłóż jałowy gazik (w celu wchłonięcia wypływającej przez igłę krwi przy dalszych manipulacjach). Przyciśnij palcami żyłę przy końcówce kaniuli, aby zapobiec gwałtownemu wypływowi krwi. Odłącz koreczek od mandrynu.

17. Szybkim ruchem usuń mandryn.

18. Wprowadź do venflonu strzykawką ok. 5 ml jałowego 0,9% roztworu NaCl

19. Zabezpiecz końcówkę venflonu koreczkiem, dokręcając go

20. Usuń gazik

21. Zamocuj venflon okleiną lub przylepcem

22. Przybandażuj venflon w całości do kończyny w celu zabezpieczenia przed wysunięciem i poruszeniem nim

23. Zabezpiecz używany sprzęt

24. Umyj i zdezynfekuj ręce

25. Udokumentuj wykonanie zabiegu (karta monitorowania wkłuć obwodowych).