GRUCZOŁY JAMY USTNEJ ( podział wg lokalizacji )

Gruczoły przedsionka jamy ustnej:

• Gruczoły wargowe:

• górne ( mieszane )

• dolne ( mieszane )

• Gruczoły policzkowe:

• małe gruczoły policzkowe ( mieszane )

• przyusznica ( surowicze )

Gruczoły jamy ustnej właściwej:

• Gruczoły dna jamy ustnej:

• ślinianka podżuchwowa ( mieszane )

• ślinianki podjęzykowe ( mieszane )

• językowo-podniebienne ( śluzowe )

• Gruczoły języka:

• przednie ( Blandin-Nuhn) – (mieszane)

• środkowe (Webera) – (śluzowe)

• tylne (Ebnera) – (surowicze)

• migdałkowe (śluzowe)

• Gruczoły podniebienia:

• podniebienia twardego (śluzowe)

• podniebienia miękkiego i języczka (śluzowe)

KOMÓRKI ŚLUZOWE

• Kształt zbliżony do sześcianu

• Jądro przy podstawie

• Nad nim występują liczne ziarna mucyno geny, barwiące się przy pomocy reakcji PAS lub

metachromatycznie

• Między ziarnami mucyno genu znajdują się mitochondria, AG oraz SER

• Pomiędzy komórkami śluzowymi a błoną podstawną znajdują się komórki mioepitelialne

• Jasne „wejrzenie” na preparacie, z uwagi na wypłukanie mucyno genu w toku preparatyki

histologicznej

KOMÓRKI SUROWICZE

• Kształt zbliżony do piramidy, o szerokiej podstawie

• Ich jądra posiadają okrągły kształt i lokalizują się w okolicy 1/3 komórki

• Między podstawą komórek a ich błoną podstawową znajdują się komórki mioepitelialne,

zwane komórkiami koszyczkowymi Bolla

• W komórkach surowiczych ziarenka wydzieliny gromadzą się pomiędzy jądrem a

powierzchnią wydzielniczą

• Wytwarzają one ptialinę, dlatego ziarnistości te są uważane za proferment, czyli zymogen

• U podstawy komórki bogata RER, gęsto wytapetowana rybosomami

• Pomiędzy nimi występują wydłużone mitochondria ułożone równolegle do długiej osi

komórek

• Podobnie szerokie cysterny wykazują takie uporządkowanie przestrzenne

• Obszar ponad jądrem zawiera agranularne cysterny i błony aparatu Golgiego

• Każde z ziaren wydzielniczych otoczone jest błoną pochodzącą z tej z organelli komórkowej

PRZYUSZNICA

• Odcinki wydzielnicze ślinianka surowicza (często pęcherzykowa)

• Przewody wyprowadzające:

  • Wstawki – niskie komórki sześcienne

  • Cewki ( przewody prążkowane efekt ułożenia mitochondriów) – jedna warstwa

komórek walcowatych ( prążkowanie Heidenheina)

• Przewody międzyzrazikowe – nabłonek jednowarstwowy walcowaty

• Główny Stenona – drugi trzonowiec górny

  • Nabłonek dwuwarstwowy walcowaty

  • N. wielowarstwowy płaski

• Liczne komórki tłuszczowe

ŚLINIANKA PODŻUCHWOWA

• Odcinki wydzielnicze cewkowo-pęcherzykowa (surowiczo-śluzowa z przewagą

pęcherzyków surowiczych)

• Przewody wyprowadzające bardzo krótkie wstawki i cewki ślinowe ( mniej niż w

przyusznicy)

• Przewód główny Whartona – po obu stronach więzadła języka

• Na cewkach śluzowych półksiężyce surowicze Gianuzziego

ŚLINIANKA PODJĘZYKOWA

• Odcinki wydzielnicze śliniaka cewkowo-pęcherzykowa (surowiczo-śluzowa z przewagą cewek śluzowych)

• Przewody wyprowadzające brak lub nieliczne wstawki, mało cewek

  • Przewód Bartholiniego – w pobliży ujścia przewodu Whartona

  • Przewody krótkie – Rivingiego

• Wyraźne przegrody łącznotkankowe

• Na cewkach śluzowych półksiężyce surowicze Gianuzziego

ŚLINA

• wydzielina wszystkich gruczołów do 1500ml/24h

  • ciężar właściwy 1000-1020, pH ok. 6,8

  • 0,2% subst. nieorganicznych - K+; PO4 3-; Cl- ; Na+; Mg2+

  • 0.5% subst. organicznych - do 0.4% mucyny

  • albuminy

  • globuliny

  • amylaza

  • cholesterol

  • IgA immunoglobulina sekrecyjna

  • Woda: 94-99.5%

  • stearyna-> białko wytwarzane w przyusznicy, gr. Ebnera i śliniance podżuchwowej (powinowactwo do hydroksyapatytu)

PRZEWODY WYPROWADZAJĄCE

• wstawki z nabłonkiem niskim sześciennymi przechodzą w ->

• cewki ślinowe wysłane nabłonkiem walcowatym

• większe przewody wyprowadzające mają nabłonek wielorzędowy z komórkami

podstawowymi i walcowatymi

• przewód główny- nabłonek wielowarstwowy płaski

BUDOWA HEPATOCYTÓW

• kształt wielościanów (od 5 do 12-ścianów)

• 1-2 owalne jądra z luźną chromatyną i wyraźnym jąderkiem

• liczne mitochondria (ok. 1000)

• dobrze rozbudowany aparat Golgiego 9ok. 50 diktiosomów)

• lizosomy- duże, w pobliżu kanalików żółciowych

• peroksysomy- okolo 200 (↑po podaniu salicylanów)

• rozbudowane SER i RER

• wolne rybosomy

FUNKCJE WĄTROBY

• hemopoeza wewnątrzmaciczna (okres wątrobowo-śledzionowy)

• wytwarzanie i wydzielanie żółci (ok. 500ml/dobę)

• wydalanie bilirubiny

• wytwarzanie mocznika

• produkcja białek:

  • albuminy

  • globuliny (bez gamma-globulin)

  • alfa-fetoproteina (wytwarzana przez wątrobę płodową)

  • somatomedyny A, B, C

  • czynniki krzepnięcia: fibrynogen, protrombina

• magazynowanie wit. A,D,K

• magazynowanie trójglicerydów i glikogenu

• wytwarzanie frakcji lipoproteidów VLDL i wychwytabie LDL

• unieczynnianie hormonów strydowych

• detoksykacja (alkohol, leki gł.barbiturany)- SER

• utrzymanie stałego poziomu glukozy (hepatocyty są komórkami odbiorczymi glukozy)

• wytwarzanie angiotensynogenu (glikoproteina)- mechanim RAA

• wytwarzanie ceruloplazminy- wiążei transportuje jony miedzi

• produkcja ciepła - udział w termoregulacji

• magazynowanie żelaza w postaci ferrytyny (lizosomy)

CZĘŚĆ ZEWNĄTRZWYDZIELNICZA

• pęchęrzyk trzustkowy zbudowany jest z ok. 50 komórek wydzielniczych (acinarnych)

• komórki te cechuje dwubarwliwość:

  • część przypodstawna zasadochłonna- po bokach kulistego jądra RER, mitochondria a nad jądrem diktiosomy AG

  • część przyszczytowa - kwasochłonna, wypełniona ziarnami wydzielniczymi (ziarna zymogenu), które zawierają enzymy hydrolityczne w formie proenzymów

DROGI WYPROWADZAJĄCE CZĘŚĆI EGZOKRYNOWEJ

Komórki centracinarne (wewnątrzpęcherzykowy odcinek wstawki)

produkują alkaliczny płyn bogaty w dwuwęglany-> wstawka-> przewody miedzyzrazikowe->przewód glowny trzustki (przwód Wirsunga)- uchodzi do dwunastnicy na brodawce Vatera

KOMÓRKI WYSP LANGERHANSA

• A (20%) wydzielają glukagon, który podnosi poziom glukozy we krwi

• B (70%) wydzielają insulinę, która obniża poziom cukru we krwi i amylinę

• D (5-10%) wydzielają somatostatynę- hamuje wydzielanie insuliny i glukagonu

• D1 wazoaktywny peptyd jelitowy (VIP)

• PP (1-2%)- polipeptyd trzustkowy- hamuje wydzielanie soku trzustkowego