Ochrona Zdrowia Publicznego 2013/2014

ĆWICZENIA 1

Zdrowie publiczne- w jego centrum jest zdrowie na poziomie populacji ludzkiej, zapobieganie chorobom, przedłużanie życia i promowanie zdrowia i aktywności fizycznej poprzez:

-zorganizowane wysiłki na rzecz higieny środowiska

-kontrolę chorób zakaźnych

-oświatę o higienie osobistej

-tworzenie i funkcjonowanie służb medycznych i opiekuńczych w celu wczesnego

diagnozowania i zapobiegania chorobom

-rozwijanie takich społecznych mechanizmów, które zapewnią każdemu standard życia umożliwiający zachowanie i umacnianie zdrowia

Ma na celu ochronę, promowanie i przywracanie zdrowia ludziom.

Weterynaryjne zdrowie publiczne:

-profilaktyka i zwalczanie zoonoz zwierząt domowych i nieudomowionych

-wykrywanie zagrożeń w żywności pochodzenia zwierzęcego

-ocena surowców i produktów pozyskiwanych ze zwierząt i od zwierząt- ocena ich jakości zdrowotnej, bezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta

-nadzór nad paszami

-nadzór nad dobrostanem zwierząt

-procedury w sytuacjach kryzysowych:

-katastrofy naturalne

-wypadki komunikacyjne ze zwierzętami

-pojawienie się zwierząt łownych poza terenem ich naturalnego bytowania

-zwierzęta agresywne

-bezdomne

-zwłoki

„Sanitas animalizm pro salute domini”

Profilaktyka i zwalczanie zoonoz-zgłaszanie, zapobieganie szerzeniu się, wykrywanie, kontrola, likwidacja chorób zakaźnych zwierząt, czyszczenie i odkażanie oraz postępowanie przy ponownym umieszczanie zwierząt w gospodarstwie.
Korzyści z niej płynące:

-ograniczenie zagrożeń zdrowia człowieka

-ograniczenie strat w produkcji żywności, co prowadzi do większego bezpieczeństwa żywności i spadku strat ekonomicznych

-zapewnienie tzw. Bezpieczeństwa globalnego, szczególnie zwraca się tu uwagę na choroby transgraniczne

Koncepcja „Jeden świat, jedno zdrowie”- rozwinięcie strategii interwencyjnej dla zapobiegania i zarządzania ryzykiem na styku linii człowiek- zwierzę.

”Dobre zarządzanie weterynaryjne”- na weterynarzach ciąży obowiązek opracowania skutecznych systemów zwalczania i zapobiegania zoonozom i zarządzanie systemami zapobiegania.
Korzyści:
-nadzór, szybkie wykrywanie chorób i przejrzystość informacji sanitarnych

-dobra reakcja na zagrożenie sanitarne

-prawidłowe wykorzystanie środków bezpieczeństwa

-zapewnienie rekompensat dla posiadaczy zwierząt

-skuteczne szczepienia

Inspekcja Weterynaryjna w ramach swoich zadań sprawuje nadzór nad pozyskiwaniem i produkcją żywności zwierzęcego pochodzenia.

Stan zdrowotny społeczeństwa lub jego części określamy na podstawie wskaźników epidemiologicznych i demograficznych.

Zagrożenie- czynnik biologiczny, fizyczny lub chemiczny w żywności lub paszy lub Stach ich mogący powodować złe skutki dla zdrowia człowieka

Choroby zakaźne- wywoływane przez biologiczne drobnoustroje chorobotwórcze, które ze względu na sposób powstawania i szerzenia się stanowią zagrożenie dla życia ludzi i zwierząt

Zoonozy- choroby zakaźne lub zakażenia, które w sposób naturalny pośrednio lub bezpośrednio przenoszą się miedzy zwierzętami a ludźmi

System RASFF (Rapie Alert System for Food and Feed; wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach)- postępowanie organów urzędowych kontroli żywności i innych podmiotów realizujących zadania z zakresu bezpieczeństwa żywności.

Dopisek z wykładu:

System obejmuje:

• Państwa członkowskie

• Komisję - odpowiada za zarządzanie siecią.

• Europejski urząd do spraw bezpieczeństwa żywności

Każde z ww. wyznaczają punkt kontaktowy z państwami członkowskimi

System RASFF to formuła otwarta również dla innych państw i organizacji z pewnymi zastrzeżeniami (tzw. tajemnica zawodowa). Informacje na tematy ryzyka wystąpienia zagrożenia dla zdrowia ludzi są dostępne do wiadomości publicznej

Wynika z tego, że ustanawia się jako sieć system wczesnego ostrzegania dla powiadamiani o bezpośrednim lub pośrednim niebezpieczeństwie grożącym zdrowiu ludzkiemu pochodzącym z żywności lub pokarmu

Działanie w praktyce:

Członek sieci inf o niebezpieczeństwie natychmiastowe powiadomienie komisje członkowie sieci pozostali

Działania mogą dotyczyć:

• Ograniczenia wprowadzania na rynek lub wycofanie się z rynku

• Wycofania żywności lub pasz dla ochrony zdrowia ludzkiego

• Wprowadzenia specyficznych warunków co do wprowadzenia na rynek

• Ostatecznego spożycia żywności lub pasz ze wzgl na ryzyko dla zdrowia

• Odrzucenia partii kontenera żywności lub pasz przez służby celne

Uczestnictwo w systmie może być otwrte dla:

• krajów kandydujących

• państw trzecich

• organizacji międzynarodowych

Wymaga ono umów zawartych między wspólnotą a tymi państwami lub organizacjami międzynarodowymi

WYKŁAD 1 ,2

Zdrowie- stan całkowitej pomyślności fizycznej, psychicznej i społecznej, a nie wyłącznie brak choroby czy ułomności

Zdrowie publiczne – nauka i sztuka zapobiegania chorobom przedłużenie życia i promocji zdrowia przez zorganizowane wysiłki społeczeństwa wyrażające się w działania na rzecz higieny środowiska, zwalczania chorób zakaźnych, nauczanie zasad higieny

~Wg WHO-nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużanie życia i promowania zdrowia przez zorganizowany wysiłek społeczeństwa

Ustawa z 5.12.2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych: Stan zdrowotny całego społeczeństwa lub jego chęci określamy na podstawie wskaźników epidemiologicznych i demograficznych.

Nowe zdrowie publiczne- promuje zdrowie w wielu płaszczyznach i działanie to powinny obejmować wszystkie szczeble rządu i ministerstw, dotyczą też grup i środowisk akademickich, zawodowych, chroniących interesy konsumenta, prywatnych i publicznych przedsiębiorstw, organizacji i struktur ubezpieczeniowych, farmaceutycznych, medycznych oraz tworzeniem i przestrzeganiem prawa. Może być wzorcem modelowych działań w krajach rozwijających się. Kładzie naciska na wielowymiarowość zadań

Zdrowie publiczne - zorganizowany wysiłek społeczeństwa i państwa na rzecz ochrony zdrowia, promowania i przywracania ludziom zdrowia, w którym działalność instytucji zajmujących się tą problematyką oraz wszystkie programy i świadczenia są ukierunkowane na zapobieganie chorobom i potrzeby zdrowotne (Międzynarodowe stowarzyszenie epidemiologów USA)

Epidemiologia –nauka badająca wpływ czynników środowiskowych na występowanie chorób w populacji lub wpływających na stan zdrowia

W epidemiologii stosuje się badania:

1. Przeglądowe – w celu określenia stanu zdrowia określonej populacji; wsp. Chorobowości

2. Obserwacyjne – retrospektywne, dotyczą minionych zdarzeń, pulę dzielimy na zdrową i chorą; określamy ekspozycje sprzyjające

3. Prospektywne – projektowane z myślą o przyszłości

4. Eksperymentalne – celowe sterowanie przyczyną powstawania choroby

Zagadnienia prawne

• Źródłami powszechnie obowiązującego prawa w RP są:

  • Konstytucja

  • Ustawy

  • Ratyfikowane umowy międzynarodowe

  • Rozporządzenia

• Zdrowie – wartość społeczna

• Warunkiem wejścia w życie ustaw, rozporządzeń, aktów prawa miejscowego jest ich ogłoszenie

• Ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku ustw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie uzależnione jest od wydania ustawy

• W przypadku kolizji umowy z ustawą pierwszeństwo posiadają zapusy umowy!

Choroby zakaźne –wywoływane przez biologiczne czynniki chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia się stanowią zagrożenie dla zdrowia publicznego. Wyróżniamy tu: zoonozy i inne zaraźliwe choroby

Zoonozy – choroby odzwierzęce, zakaźne zwierząt lub zakażenia, które w sposób naturalny, pośrednio lub bezpośrednio mogą być przenoszone między zwierzętami a ludźmi

Epidemia – wystąpienie na danym obszarze zachorowań na chorobę zakaźną u ludzi w liczbie wyraźnie większej niż w poprzedzającym okresie lub nagłe wystąpienie chorób zakaźnych wcześniej niewystępujących

Zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt:

• Zgłaszanie odpowiednim służbom

• Zapobieganie dalszemu szerzeniu się

• Wykrywanie

• Kontrola

• Likwidacja chorób zakaźnych zwierząt

• Czyszczenie i odkażanie

• Postępowanie przy ponownym umieszczaniu zwierząt w gospodarstwie

Zagrożenie – czynnik biologiczny, chemiczny lub fizyczny (np. w żywności lub stan paszy/żywności) mogący wywołać negatywne skutki dla zdrowia człowieka

Ryzyko – niebezpieczeństwo zaistnienia negatywnych skutków dla zdrowia oraz dotkliwość tych skutków w następstwie zagrożenia

Analiza ryzka, 3 elementy:

1. Oceny ryzyka – wsparty naukowo proces składający się z 4 etapów:

   • Identyfikacji zagrożenia

   • Charakterystyki niebezpieczeństwa

   • Oceny ekspozycji

   • Chrakterystyki ryzyka

2. Zarządzanie ryzykiem – proces różniący się od oceny ryzyka, polegający na zbadaniu alternatywy polityki w porozumieniu ze stronami, z uwzględnieniem ocen ryzyka i innych prawnie uzasadnionych czynników, a w razie potrzeby na wybranie stosowanych sposobów zapobiegania i kontroli

3. Informowanie o ryzyku –interaktywna wymiana informacji i opinii między oceniającymi ryzyko zarządzającymi ryzkiem, konsumentami, przedsiębiorstwami, środowiskiem naukowym i innymi zainteresowanymi stronami, dokonuje się podczas procesu analizy ryzyka, a dotycząca zagrożeń i ryzyka czynników wiązanych z ryzykiem i postrzeganiem go, uwzględniająca wyjaśnienia wniosków z oceny ryzyk i powodów decyzji w zakresi zarządzania ryzykiem

Czynniki decydujące o jakości zdrowia publicznego: - na wykładzie 2015

1. Skuteczna walka z chorobami

2. Biologia i genetyka człowieka

3. Zachowania i styl życia ludności

4. Środowisko (czynniki: ekonomiczne, społeczne, kulturowe, przyrodnicze)

5. System i stan opieki zdrowotnej

~~Do czynników pozytywnnie korelujących ze stanem zdrowia ludności należą:

1. Zatrudnienie oraz dobre warunki pracy

2. Dochody chroniące przed ubóstwem

3. Właściwe warunki mieszkaniowe i sanitarne

4. Zaopatrzenie w zdrową żywność i czystą wodę

5. Czyste powietrze i gleba

6. Uczestnictwo w życiu społecznym

7. Aktywny styl życia

8. Łatwy dostęp do świadczeń zdrowotnych i pomocy społecznej

Konstytucja RP z 2.04.1997r:

Rozdział II. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela 

Art. 65. – na wykładzie 2015

1. Każdemu zapewnia się wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy. Wyjątki określa ustawa.

2. Obowiązek pracy może być nałożony tylko przez ustawę.

3. Stałe zatrudnianie dzieci do lat 16 jest zakazane. Formy i charakter dopuszczalnego zatrudniania określa ustawa.

4. Minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę lub sposób ustalania tej wysokości określa ustawa.

5. Władze publiczne prowadzą politykę zmierzającą do pełnego, produktywnego zatrudnienia poprzez realizowanie programów zwalczania bezrobocia, w tym organizowanie i wspieranie poradnictwa i szkolenia zawodowego oraz robót publicznych i prac interwencyjnych. – przytaczane jest to dlatego, że ubóstwo bardzo mocno rzutuje na stan zdrowia publicznego.

Art. 66. – na wykładzie 2015

1. Każdy ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Sposób realizacji tego prawa oraz obowiązki pracodawcy określa ustawa.

2. Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa.

Art. 67. – na wykładzie 2015

1. Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Zakres i formy zabezpieczenia społecznego określa ustawa.

2. Obywatel pozostający bez pracy nie z własnej woli i nie mający innych środków utrzymania ma prawo do zabezpieczenia społecznego, którego zakres i formy określa ustawa.

Art. 68. – na wykładzie 2015

1. Każdy ma prawo do ochrony zdrowia.

2. Obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Warunki i zakres udzielania świadczeń określa ustawa.

3. Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku.

4. Władze publiczne są obowiązane do zwalczania chorób epidemicznych i zapobiegania negatywnym dla zdrowia skutkom degradacji środowiska.

5. Władze publiczne popierają rozwój kultury fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

Art. 69. – na wykładzie 2015

Osobom niepełnosprawnym władze publiczne udzielają, zgodnie z ustawą, pomocy w zabezpieczaniu egzystencji, przysposobieniu do pracy oraz komunikacji społecznej.

Art. 70. – na wykładzie 2015

1. Każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

2. Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.

3. Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa.

4. Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa. – stan zdrowia publicznego zależy także od wykształcenia

5. Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie.

Art. 71. – na wykładzie 2015

1. Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

2. Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa.

Art. 72. – na wykładzie 2015

1. Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.

2. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.

Najważniejsze zagrożenia dla zdrowia publicznego to: ubóstwo i brak wykształcenia dlatego ww art. Są tak ważne

Zadania państwa w zakresie zdrowia publicznego: - 2015

Działania na rzecz zachowania zdrowia oraz ochrona życia ludności są ważnym elementem bezpieczeństwa społecznego i dlatego należa do najważniejszych zadań państwa.

Zdrowie publiczne jest wartością chronioną prawem.

Prawo wyznacza podstawowe standardy ochrony zdrowia publicznego.

Pole działania obejmujące zdrowie publiczne jest bardzo szerokie, bowiem wszelka aktywność podejmowana przez podmioty publicznei niepubliczne w systemie ochrony zdrowia adresowana do całego społęczeństwa, które służy nie tylko zwalczaniu chorób zakaźnych, ale również promocji zdrowego stylu życia oraz zapobieganiu przeedwczesnym zachorowaniom, przedwczesnym zgonom i niepełnosprawności mieści się w zadaniach zdrowia publicznego.

2 grupy zadań zdrowia publicznego:

I: ADRESOWANE DO OGÓŁU LUDNOŚCI:

• Monitorowanie stanu zdrowia populacji, walka z chorobami o znaczeniu społecznym, wypadkami i urazami

• Identyfikacji i zwalczanie zagrożeń zdrowotnych w środowisku, miejscu zamieszkania, pracy, żywności i wodzie

• Nadzór epidemiologiczny, kontrola laboratoryjna chorób zakaźnych (w tym przeniesionych z zagranicy) oraz zagrożeń środowiskowych

• Promocja zdrowia, organizacja aktywnego współuczestnictwa na rzecz zdrowia, determinanty zdrowi i choroby

  • Determinanty zdrowia wspólne – odnoszą się do każdego społeczeństwa, różnić się mogą stopniem oddziaływania, nasilenia

• Zarządzanie opieką zdrowotną, ekonomiką zdrowia, systemy organizacji i finansowania służby zdrowia

• Ocena jakości świadczeń zdrowotnych, zagadnienia prawne w medycynie, bioetyka, orzecznictwo lekarskie

II: ADRESOWANE DO JEDNOSTEK:

• Profilaktyka indywidualna i organizacja służb zapobiegawczych (np. szczepienia, planowanie rodziny)

• Profilaktyka i leczenie chorób o znaczeniu społecznym (zakaźnych – AIDS, gruźlica, cywilizacyjnych - cukrzyca, psychicznych, uzależnień)

• Organizacja czynnego pośrednictwa dla grup wysokiego ryzyka zachorowania

• Podstawowa opieka zdrowotna, pomoc medyczna dla bezdomnych i innych osób pozbawionych dostępu do świadczeń zdrowotnych

• Organizacja oopieki zdrowotnej finansowanej przez instytucje pozarządowe

OZP – charakteryzuje się wielosektorowością i wielokierunkowością działań licznych podmiotów publicznych i niepublicznych, instutucji państwowych isamorządowych, organizacji pozarządowych, towarzystw naukowych, ośrodków naukowo-badawczych, służb i inspekcji państwowych. Niemniej jednak główny ciężar odpowiedzialności za stan zdrowia publicznego spoczywa na państwie.

Instytucje: - niekoniecznie trzeba się uczyć 2015

• Departament Zdrowia Publicznego Ministerstwa Zdrowia

• Krajowy konsultant ds. zdrowia publicznego

• Narodowy instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny:

  • Prowadzenie badań naukowych i prac usługowo budowlanych z zakresu ozp, dostosowanych o potrzeb ochrony zdrowia ludności w obszarze epidemiologii, statystyki medycznej, promocji zdrowia, komunikacji społecznej w zdrowiu, w obszarze higieny komunalnej, ekonomiki zdrowia, organizacji ochrony zdrowia, podstawowej opieki zdrowotnej, ratownictwa medycznego, szpitalnictwa, mikrobiologii, immunopatologii, parazytologii itd.

• Państwowa inspekcja sanitarna - sprawuje nadzór nad warunkami:

  • Higieny:

    • Środowiska

    • Pracy w zakładach pracy

    • Radiacyjnej

    • Procesów nauczania i wychowania

  • Warunkami wypoczynku i rekreacji

  • Warunkami zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku

  • Warunkami higieniczno sanitarnymi jakie powinien spełniać personel medyczny, sprzęt, pomieszczenie w których udzielane są świadczenia zdrowotne

• Inspekcja farmaceutyczna

  • Warunkami wytwarzania i importu produktów leczniczych i prod lecz weterynaryjnych mimo nadzoru nad jakością i obrotem z wyłączeniem produktów weterynaryjnych

  • Obrót wyrobami medycznymi z wyłączeniem używanych w weterynarii

• Inspektor ds. substancji i preparatów chemicznych – obszar działania:

  • Gromadzenie danych dot preparatów niebezpiecznych oraz informacji o substancjach niebezpiecznych dostarczanych przez Europejską Agencję Chemikaliów

  • Udostępnianie służbom medycznym i ratowniczym danych o substancjach i preparatach niebezpiecznych

  • Współpraca z innymi państwami UE, organizacjami międzynarodowymi oraz Komisją Europejską w zakresie wywozu i przywozu niebezpiecznych chemikaliów

Pozostałe jednostki zaangażowane w ozp:

• Inspekcja Handlowa

• Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych

• Inspekcja Ochrony Środowiska

• Państwowa Inspekcja Pracy

• Główny Inspektorat Transportu Drogowego

• Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictwa

• Urzędy Żeglugi Śródlądowej

• Państwowa Agencja Atomistyki

• Rządowe Centrum Bezpieczeństwa

Programy międzynarodowe:

1. strategie WHO: - tylko wymienione 2015

1. „Zdrowie dla wszystkich do 2000r.” (Health for all by the year 2000 – HFA 2000) – 1979r

   • Propagowanie I upowszechnianie zachowań I stylu życia sprzyjających zdrowiu

   • Zmniejszenie częstości występowania chorób i zaburzeń zdrowia, którym można zapobiegać przez obniżanie poziomu czynników ryzyka

   • Ochrona środowiska

   • Zapewnienie podstawowej opieki zdrowotnej, która byłaby odpowiedni do potrzeb, dostępna dla wszystkich

   • Głównym osiągnięciem HFA 2000 było zbudowanie podstawowej opieki zdrowotnej w krajach rozwiniętych i rozpoczęcie wchodzenia programów w zakresie z.p.

2. „Zdrowie 21” zdrowie dla wszystkich w XXI w.

   • 1998r – dokument programowy regionu europejskiego WHO

   • W Europie 21 zadań, których celem było:

     • Solidarność w zdrowiu

     • Równość w zdrowiu

     • Start w zdrowym życiu

     • Zdrowy tryb życia

     • Zwalczanie chorób zakaźnych

     • Zdrowie młodych i starych

     • Zwalczanie uzależnień

3. „Razem na rzecz zdrowia” – strategia na lata 2008-2013

2. Strategia UE (2008-2013):

• Określała kierunki nowoczesnej polityki zdrowotnej

• Była potrzebna aby objąć liczne inne programy jednym programem uniwersalnym i realizowanym do końca

3. „ Narodowy program zdrowia”

• Cel główny: poprawa zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności oraz zmniejszenia nierówności w zdrowiu. Realizowany przez:

  • Kształtowanie prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa

  • Tworzenie środowiska życia, pracy i nauki sprzyjającemu zdrowiu

  • Aktywizowanie jednostek samorządu terytorialnego i organizacji pozarządowych do działań na rzecz zdrowia

• W 1990 roku – w odpowiedzi na strategię WHO „Zdrowie dla wszystkich w 2000” opracowano narodowy program zdrowia. Program był 2 razy modyfikowany

• W 1995 r rozpoczęto realizację wersji do 2005

• W 2007 – przyjęto wersję na lata 2007-2015

• 15.05.2015r – projekt – Narodowy Program Zdrowia na lata 2016-2020

Cele strategiczne - zmniejszenie zachorowalności i przedwczesnej umieralności z powodu:

1. Chorób naczyniowo sercowych, w tym udarów mózgu

2. Nowotworów złośliwych

3. Przewlekłych chorób układu oddechowego

4. Zmniejszenie częstości urazów powstałych w wyniku upadków i ograniczenie ich skutków

5. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym przez działania prewencyjno-promocyjne

6. Zmniejszenie przedwczesnej zachorowalności i ograniczenie negatywnych skutków przewlekłych schorzeń układu kostno-stawowego

7. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym

8. Zmniejszenie różnic społecznych i terytorialnych w stanie zdrowia populacji

ĆWICZENIA 2
mamy olać antybiotyki, objawy. Nauczyć się porządnie czynników etiologicznych, bo mi dr Pyz- Łukasik mocno dała do zrozumienia, że to będzie.

Mogą być użyte jako broń biologiczna:

-wąglik

-dżuma

-tularemia

WĄGLIK

Najważniejsze bakterie Bacillus:

-B. anthracis

-B. cereus

-B. licheniformis

-B. mesentericus

-B. subtilis

-B. sphaericus

W weterynarii i medycynie największe znaczenie ma laseczka wąglika (B. anthracis) ze względu na chorobotwórczość dla zwierząt i ludzi. Znaczenie innych laseczek tlenowych wiąże się z właściwościami proteolitycznymi, obniżającymi przydatność do spożycia surowców i żywności pochodzenia zwierzęcego. Mogą one utrudniać rozpoznanie B. anthracis.

Wrażliwe są:

-świnie- występuje jako angina wąglikowa

-owce

-kozy

-bydło

-wielbłądy

-lamy

-konie

-renifery

Rzadko:
-psy

-koty

-lisy

-norki

-drapieżniki w niewoli

-słonie

-hipopotamy

-bawoły

-antylopy

-łosie

-jelenie

-sarny

Występowanie:
- tendencja zniżkowa- w krajach Europy (z wyjątkiem Grecji, krajów płw. Bałkańskiego i Pirenejskiego), jest to wynik stosowania zarządzeń weterynaryjnych i profilaktyki
-najwięcej- Indie, Chiny, Iran, Turcja, Syria, Afryka

Naturalne zakażenia u zwierząt- pobranie laseczek lub przetrwalników z pokarmem lub wodą. Istotna jest liczba zarazków jaka została pobrana i warunki rozwijania pozajelitowego.

Drogi zakażenia:

-kontakt bezpośredni przez uszkodzoną skórę

-pokarmowa

-wziewna- nie zachodzi przenoszenie postaci płucnej choroby między ludźmi

U ludzi- w zależności od drogi zakażenia wyróżnia się postać:
-skórną (ok. 20% nie leczonych przypadków kończy się śmiercią w wyniku uogólnionej infekcji, przy zastosowaniu antybiotykoterapii przypadki śmiertelne są rzadkie)

-płucną (przed wprowadzeniem antybiotyków śmiertelność sięgała 97%, istnieje możliwość wyleczenia pod warunkiem rozpoczęcia leczenia w fazie prodromalnej, śmiertelność duża- do 75%)

-jelitową (śmiertelność w wyniku dołączającej się posocznicy jest trudna do określenia, zwykle wynosi 25-60%)

Okres inkubacji w zależności od drogi podania i dawki wynosi 1 dzień- 8 tygodni (przeciętnie 5 dni)

-2-60 dni po ekspozycji płucnej

-1-7 dni po ekspozycji skórnej i pokarmowej

Diagnostyka

-rozmaz krwi obwodowej barwiony metodą Grama

-PCR

-ELISA

-w przypadkach objawowych ocena kliniczna

-można izolować bakterie- z posiewu z krwi, płyny mózgowo- rdzeniowego, surowiczego, ropy, plwociny. Identyfikacji dokonuje się na podstawie właściwości hodowlanych i testów biochemicznych

-próba biologiczna na śwince morskiej lub białych myszach

Antybiotyki

-penicylina

-erytromycyna

-doksycyklina

-chloramfenikol

-aminoglikozydy

-chinolony

DŻUMA (czarna śmierć, zaraza morowa)

Yersinia pestis, G- pałeczka z rodziny Enterobacteriaceae

Występowanie:
-endemicznie wszędzie prócz Australii

-największe naturalne ogniska w:

-Ameryce

-Afryce

-Azji

-Europa- stałe ogniska w Depresji Kaspijskiej i na południowych zboczach Kaukazu

Rezerwuar- gryzonie, głównie szczury
Wektor przenoszący chorobę między rezerwuarem zwierzęcym a człowiekiem- różne rodzaje pcheł
Przenoszenie z człowieka na człowieka- droga kropelkowa i przez pchły

Postaci dżumy:

1. dymienicza (węzłowa)- zazwyczaj węzły pachwinowe, śmiertelność w USA w latach 1980-1984 11,5% w leczonej, nieleczonej 60%

2. posocznicowa (septyczna)- śmiertelność 33,3%

3. płucna (pierwotna i wtórna)

4. ustno- gardłowa

5. zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych

Diagnostyka

1. Badanie bakteriologiczne materiału z węzłów chłonnych, krwi, plwociny, wymazy z gardła, płyn mózgowo rdzeniowy

2. barwienie Grama (G- pałeczki), Wrighta- Giemsy- Waysona (dwubiegunowa intensywność barwienia, charakterystyczna, ale nie unikalna na Y. pestis)

3. testy z przeciwciałami fluorescencyjnymi

4. PCR

5. metody serologiczne (stężenie przeciwciał przeciw Ag Y. pestis)

Antybiotyki

-streptomycyna

-gentamycyna

-tetracyklina

-doksycyklina

-ciprofloksacyna

TULAREMIA

Francisella tularensis, G- pałeczka

Biotyp A- F. tularensis subs. tularensis- bardziej zjadliwy, występujący w Ameryce Północnej

Biotyp B

Rezerwuar:

-gryzonie

-myszowate

-zającowate

-kleszcze

-niektóre roztocza

-bobry

-piżmoszczury

-wiewiórki

-świstaki

W Polsce endemiczne ogniska tularemii są w północnej części kraju.

Przenoszenie na zwierzęta- muchy, wszy, kleszcze, komary

Źródło zakażenia- chore zwierzęta i ich zwłoki (zanieczyszczone wody i gleby_

Ze zwierząt udomowionych najbardziej chorują psy i owce.

Drogi zakażenia człowieka:

-skóra, błony śluzowe- ukłucia much, wszy, kleszczy, komarów, pogryzienia przez koty, psy, skórowanie zwierząt

-układ pokarmowy- mięso

-układ oddechowy

ĆWICZENIA 3

Wirusowe gorączki krwotoczne (VHF, Viral Hemorrhagic Ferers)- grupa zakaźnych chorób odzwierzęcych, która przebiega z wysoką gorączką i krwawieniami, przez niespokrewnione bezpośrednio ze sobą wirusy RNA

Klasyfikacja VHF:

-Rodzina Flaviviridae- rodzaj Flavivirus

-żółta gorączka (żółta febra)

-gorączka Denga

-omska gorączka krwotoczna

-gorączka lasu Kyasanur

-gorączka zachodniego Nilu

-Rodzina Togaviridae

-gorączka Chikungunya- wirus z rodziny Alphavirus

-Rodzina Bunyaviridae

-gorączka krwotoczna Hanta (zespół płucny lub zespół nerkowy)- rodzaj Hantaviridae
-gorączka doliny Rift- rodzaj Phlebavirus

-krymsko- kongijska gorączka krwotoczna- rodzaj Nairovirus

-Rodzina Arenaviridae- rodzaj Arenavirus
-gorączka Lassa- wirus Lassa (LASV)

-południowoamerykańskie gorączki krwotoczne
-argentyńska- wirus Junin (JUNV)

-boliwijska- wirus Machugo (MACV)
-wenezuelska- wirus Guanarito (GTOV)

-brazylijska- wirus Sabia (SABV)

-Rodzina Filoviridae

-gorączka krwotoczna Ebola- wirus Ebola

-gorączka Marburg- wirus Marburg

Są identyczne morfologicznie, ale różne antygenowo i pod względem cech biologicznych.

Patogeneza VHF:

-naruszanie ciągłości układu naczyniowego (uszkodzenie śródbłonka, powodujące zwiększenie przepuszczalności naczyń, wynaczynienia- skaza krwotoczna, często wykrzepianie śródnaczyniowe)

-bezpośrednio

-pośrednio- przez mediatory stanu zapalnego

-zakażenie później dotyczy różnych narządów dając zróżnicowany obraz kliniczny

-najcięższa skaza krwotoczna jest przez Fliloviridae

Epidemiologia VHF

Przejście na człowieka z rezerwuaru zwierzęco, najczęściej za pośrednictwem stawonogów lub z innych, nieznanych wektorów. Najczęściej (prócz małych) zwierzęta nie chorują. Do dziś nie wiadomo, co jest pierwotną przyczyną zakażeń wirusem Ebola.

Drogi szerzenia się:

-bezpośredni kontakt- Ebola, Marburg; zakażenia od chorych ludzi lub chorych małp przez kontakt z krwią lub wydzielinami, a także na drodze kropelkowej (Ebola); rezerwuar nieznany

-przez kontakt bezpośredni ze źródłem zakażenia- gryzoniami (szczury, myszy) i ich wydalinami lub wydzielinami
-gorączka Lassa,

-południowoamerykańskie gorączki krwotoczne,

-gorączka Hanta.
-Na drodze oddechowej lub pokarmowej
Lassa i Machuro od chorego człowieka przez krew, na drodze płciowej i kontakt z wydalinami i wydzielinami

-przenoszone przez komary:

-żółta febra,
- gorączka Denga (rezerwuarem jest człowiek),

-gorączka doliny Rift (rezerwuar- zakażone jaja komarów, a komary z nich zarażają bydło i owce),

-gorączka zachodniego Nilu (rezerwuar- ptaki)

-gorączka Chikunguya (rezerwuar- nieznany)

-przenoszone przez kleszcze:

-krymsko- kongijska (rezerwuar- bydło, owce, zające, ptaki)

-omska (rezerwuar- gryzonie)

-gorączka lasu Kyasanur (rezerwuar- gryzonie i małpy)

Objawy kliniczne VHF:

-okres wylęgania 2-21 dni (średnio 7)

-zazwyczaj ciężki przebieg

-2 fazy choroby:

1. 3 dni- objawy ogólne, gorączka >38,5 stopnia C, dreszcze, zapalenie spojówek, zaczerwienienie skóry, nudności, wymioty. Krótkotrwała remisja od kilku do 48h (pozorne ustąpienie objawów

2. Pogorszenie stanu, krwawienia (nos, dziąsła, układ moczowy, drogi rodne, układ pokarmowy), wybroczynowość na skórze, zaburzenia układowe i narządowe (żółtaczka, kwasica), objawy z OUN (porażenia), wtórne zakażenia bakteryjne, wstrząs

Diagnostyka VHF:

-materiał- krew, materiał sekcyjny

-metody:

-genetyczne- rtPCR

-wykrycie przeciwciał- ELISA, IF, OXHA, neutralizacja

-mikroskopia elektronowa

Leczenie VHF

-zawsze objawowe

-przeciwko niektórym leki przeciwwirusowe- IFN, ribawiryny, surowica ozdrowieńców

Szczepionki

-dostępne- Hanta, argentyńska, zółta gorączka

-w fazie badań- Lassa, Rift, Kyasanur, Denga

-niedostępne- przeciwko pozostałym

Filoviridae

-mogą być wykorzystywane do bioterroryzmu

-wysoka zakaźność i śmiertelność- 50-90%

-transmisja (zakażenia wtórne) z człowieka na człowieka

-nieznane źródła pierwotnych zakażeń

-brak skutecznych metod leczenia i zapobiegania

-przedmiot badań w ramach rozwoju broni biologicznej

-razem z wirusami: Lassa i Junin zaliczane są do czynników broni biologicznej gruoy A (o wysokiej zachorowalności i śmiertelności)

WYKŁAD 3

SYSTEMY NADZORU NAD BEZPIECZEŃSTWEM ŻYWNOŚCI

Żywność - (środek spożywczy) substancje lub produkty przetworzone, częściowo przetworzone lub nie przetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi, w tym również woda oraz wszystkie substancje świadomie dodane do żywności podczas jej wytwarzania, a także napoje i guma do żucia

Jakość- stopień w jakim zbiór inherentnych (nieodłącznych, przynależnych do czegoś) własciwości spełnia wymagania

Jakość żywności- stopień zdrowotności, atrakcyjności sensorycznej i dyspozycyjności w szerokim konsumenckim i społecznym zakresie znaczeniowym, istotny tylko w granicach wyznaczanych przewidzianymi dla tych produktów surowcami, technologią i ceną

Jakość:

• zdrowotność:

  • bezpieczeństwo

  • wartość dietetyczna

  • wartość odżywcza

  • wartość kaloryczna

• atrakcyność sensoryczna

  • kolor, wygląd zewnętrzny

  • smakowitość

  • zapach

  • konsystencja

• dyspozycyjność:

  • przynależność gatunku (rozpoznawalność)

  • łatwość przygotowania

  • trwałość

  • wielkość jednostkowa

Wartość odżywcza:

• zdolność dostarczania organizmowi materiału budulcowego i szeregu bioregulatorów

• zależy od składników egzogennych, zwartości witamin, sili mineralnych i mikroelementów

• wpływają na nią: obróbka termiczna, sposób przechowywania

Wartość kaloryczna:

• zdolność dostarczania organizmowi odpowiedniej ilości materiału energetycznego

• wynika z podstawowego składu chemicznego produktu, z procentowej zawartości tłuszczy, białek, węglowodanów

Wartość dietetyczna:

• łatwość i stopień wykorzystania składników pokarmowych produktu przez organizm = strawność i przyswajalność

• zależy od

  • stopnia rozdrobnienia składników i ich uwodnienia

  • denaturacji związków białkowych

  • składu podstawowego

Jakość zdrowotna żywności – ogół cech i kryteriów przy pomocy, których charakteryzuje się żywność pod względem: bezpieczeństwa dla zdrowia, wartości odżywczej, jakości organoleptycznej

Bezpieczeństwo żywności (ustawa 25.08.2006) – ogół warunków, które muszą być spełnione, dotyczące stosowanych substancji dodatkowych i aromatów, poziomów substancji zanieczyszczających, pozostałości pestycydów, warunków napromieniowania żywności, cech organoleptycznych i działań które muszą być podejmowane na wszystkich etapach produkcji żywności lub obrotu żywnością w celu zapewnienia ochrony zdrowia i życia człowieka

Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dn 28.01.2002r. ustanawiające ogólne zasady i wymagani prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności:

Artykuł 14

Wymogi w zakresie bezpieczeństwa żywności

1. Żaden niebezpieczny środek spożywczy nie może być wprowadzany na rynek.

2. Środek spożywczy jest uznawany za niebezpieczny, jeżeli uważa się, że:

a) jest szkodliwy dla zdrowia,

b) nie nadaje się do spożycia przez ludzi.

Artykuł 17

Obowiązki

1. Podmioty działające na rynku spożywczym i pasz zapewniają, na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji w przedsiębiorstwach będących pod ich kontrolą, zgodność tej żywności lub pasz z wymogami prawa żywnościowego właściwymi dla ich działalności i kontrolowanie przestrzegania tych wymogów.

2. Państwa Członkowskie wprowadzają w życie prawo żywnościowe oraz monitorują i kontrolują przestrzeganie przez podmioty działające na rynku spożywczym odpowiednich wymogów prawa żywnościowego na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji.

Systemy nadzoru:

1. System kontroli wewnętrznej

   1. Zależny od producenta, prowadzony przez dział kontroli jakości

   2. Oparty na odpowiednich zasadach

2. system kontroli zewnętrznej

   1. niezależny od producenta, prowadzony przez wyspecjalizowane państwowe służby kontrolne

ĆWICZENIA 4

Wybrane chemiczne zagrożenia zdrowia publicznego

Grupy substancji chemicznych w żywności:

1. składniki naturalne, które mogą być produktami metabolizmu surowców roślinnych i zwierzęcych

2. wytwarzane w żywności na skutek działania patogenów i innych składników

3. zaabsorbowane w hodowli, lecznictwie, produkcji pasz

4. wprowadzone do produktów żywnościowych lub powstałe w nich wskutek procesów technologiczny, w tym migrujące z urządzeń, sprzętu, naczyń i opakowań

Toksyczne i antyodżywcze składniki w żywności
-glikozydy:

-cyjanogenne

-nasercowe

-glukozynolany

-antraglikozydy

-saponiny

-kumaryny

-kwas szczawiowy

-inhibitory trypsyny

-substancje wolotwórcze

-mikotoksyny- wytwarzane przez pleśnie:

-Aspergillus

-Penicillium

-Fusarium

Maksymalny poziom mikotoksyn regulowany jest przez Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1881 z dnia 19.12.2006 z późniejszymi zmianami (1126/2007 z 28.09.2007 i 105/2010 z 05.02.2010)

Grzyby produkujące je mogą się rozwijać jako:

-saprofity na żywności i paszach w trakcie przechowywania

-patogeny na roślinach uprawnych

Mogą nimi być skażone:

-produkty pochodzenia roślinnego

-mleko

-mięso

-ich przetwory

Najgorsza jest aflatoksyna B1- rakotwórcza. Małe dawki kumulują się dając obrzęk płuc, martwicę układu nerwowego, zaburzenia płodności, nowotwory, spadek odporności na infekcje, uszkodzenia wątroby.

Wykazują też działanie: neurotoksyczne, embriotoksyczne. Efekty mogą się kumulować, bo różne rodzaje grzybów mogą być w jednym produkcie i nawzajem ze sobą mogą współpracować.

Pozostałości środków leczniczych

-szczególnie niebezpieczne
-pozostałości antybiotyków

-pozostałości preparatów hormonalnych

-obecność pozostałości antybiotyków powodowana jest przez:

-stosowanie za dużej ilości antybiotyków

-nieprzestrzeganie okresów karencji

-stosowanie środków niedozwolonych

-antybiotyki mogą wywoływać:

-reakcje alergiczne

-występowanie chorób grzybiczych

-powstawanie i narastanie oporności drobnoustrojów na antybiotyki

-preparaty hormonalne

-spożywanie żywności zawierającej pozostałości substancji hormonalnych może prowadzić do zaburzeń gospodarki hormonalnej ludzi

Substancje zaabsorbowane ze środowiska

-pestycydy

-zoocydy- gryzonie

-herbicydy- chwasty

-bakteriocydy

-fungicydy

Pestycydy mogą powodować zatrucia ostre i wynikające z kumulacji w organizmie.

Największe zagrożenie przez zatrucie i szkodliwe działanie jest ze środy insektycydów, szczególnie fosforoorganicznych, karbamidowych, choloorganicznych, związków rtęci, piretoidów syntetycznych. Są one inhibitorami niektórych enzymów, uszkadzają wątrobę, nerki, układ nerwowy i oddechowy.

Ich stężenie (w produktach i na ich powierzchni) jest normowane przepisami przez Rozporządzenie Komisji UE.

Bardzo niebezpieczne są dioksyny i polichlorowane bifenyle- na skutek spalania odpadów pochodzenia przemysłowego (węgiel, torebki, butelki PET, drewno impregnowane, benzyny. Najgorszym carcinogenem jest 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioksyna (TCDD).
Tworzą się też w produkcji papieru, asfaltu, celulozy, przerobu złomu metali kolorowych w procesie termicznego usuwania powłok lakierniczych, przy pożarach lasów, erupcjach wulkanów,
Są oporne na degradację termiczną, chemiczną i biologiczną.

Dioksyny są słabo rozpuszczalne w wodzie, dobrze w tłuszczach; kancerogenne, embriotoksyczne. Źródłem są produkty zawierające tłuszcz zwierzęcy: mięso i jego przetwory, drób, ryby, mleko i przetwory, jaja.

Równoważnik dawki toksycznej (TEQ)-określa toksyczność dioksyn, uwzględnia udział poszczególnych kongenerów (?) i stopień ich toksyczności. Tolerowane dzienne pobranie (TDI) dioksan wynosi 1 pg TEQ/kg m.c./dobę

Polichlorowane bifenyle (PCB)

-ok. 200 kongenerów

-część podobna do dioksyn, przejawia silne właściwości toksyczne

-odporne na degradację

-kumulujące się we wszystkich ogniwach łańcucha żywnościowego, a ich zawartość waha się w szerokich granicach i jest ściśle związana ze skażeniem środowiska

-potencjalne niebezpieczne mogą być też polibromowanebifenyle i polichlorowane trifenyle

Substancje wprowadzane do żywności

-wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)

-benzopiren

-benzoantracen

-naftalen

-chryzen

-jedne z najbardziej rakotwórczych substancji

-emitowane przez przemysł stosujący wysokie temperatury przetwarzania surowców (ropy, gazu), pożary lasu, motoryzacja, nieumiejętne wędzenie, pieczenie, prażenie w temperaturze do 400 stopni, suszenie bezprzeponowe

-szczególnie dużo benzopirenu mają produkty wędzone sposobem domowym

-kumulują się w organizmie, więc nawet małe dawki to ryzyko raka

-najwyższe dopuszczalne stężenie w środkach spożywczych reguluje Rozporządzenie Komisji (WE) nr 188/1006 z dnia 19.12.2006

-jego maksymalna zawartość może wynosić do 1,0µg/g dla żywności na bazie zbóż i preparatów dla dzieci do 10µg/kg w przypadku małż

-azotany i azotyny

-głównie w produktach pochodzenia roślinnego przez nawozy sztuczne

-w wodach powierzchniowych zanieczyszczonych ściekami, odchodami

-powstaje MetHb, blokada oddychania komórkowego

-zawartość zależy od intensywności nawożenia, właściwości gleby, warunków klimatu, gatunku rośliny, czasu wegetacji, stopnia dojrzałości w czasie zbioru

-też stosowane w przetwórstwie mięsnym, serowarstwie. Nadają mięsu dobre właściwości sensoryczne, są przeciwutleniaczami, zmniejszają odporność cieplną endospor

-dodawane do serów dojrzewających (żeby nie było fermentacji masłowej, wtórnego wzdęcia serów)

-najwięcej może być od 200 mg NO3/kg dla produktów zbożowych i żywności dla dzieci do 4500 mg NO3/kg w sałacie szklarniowej

-azotany (V) należą do związków mało toksycznych, ale ich produkty, np. azotany (III) powodują przechodzenie w MetHb, N- nitrozoaminy są rakotwórcze (w peklowanym mięsie, wędzonych rybach, sosie sojowym)

-heterocykliczne aminy aromatyczne (aminoazareny)

-kancerogeny

-w żywności wysokobiałkowej, powstają podczas obróbki termicznej

-stężenie ich zależy od wielu parametrów, m. In. Od temperatury, sposobu i czasu oddziaływania termicznego

-należące do imidazocholin i imidazochinoksalin powstają w reakcji Maillarda z cukrów redukujących, aminokwasów, kreatyny

-powodują nowotwory okrężnicy, płuc, pęcherza moczowego, nerek, jelita grubego

-3-monochloropropan-1,2-diol (3-MCPD)- przy przetwarzaniu żywności, szczególnie przy wytwarzaniu aromatycznego składnika żywności, hydrolizowanego białka roślinnego, który jest produktem hydrolizy kwasowej, np. w sosie sojowym, max 20µg/kg

-akryloamid- w reakcji konkurencyjnej do Maillarda między wolnymi aminokwasami, głównie asparaginą a cukrami redukującymi w temperaturze powyżej 120 stopni (smażenie, pieczenie, prażenie produktów wysokowęglowodanowych- frytki, chipsy). Działają genotoksycznie, neurotoksycznie

-perfluorowane organiczne związki węgla (PFC)- duża stabilność termiczna, chemiczna, biologiczna, dobrze rozpuszczalne w wodzie- nie są biodegradowalne. Mogą powstawać z różnych substancji zawierających atomy fluoru, np. z teflonu. Bioakumulują w tkankach zwierzęcych i ustroju człowieka. Mają działanie karcinogenne, neurotoksyczne, zaburzenia rozwojowe.

WYKŁAD 4

SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ

Jednym z nich jest HACCP:

• system analizy krytycznych pkt kontroli który ukierunkowany jest specyficznie na zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego żywności

• z tego względu określany jest systemem zarządzania bezpieczeństwem zdrowotnym żywności

• jest nierozerwalnie związany z realizacją Dobrej Praktyki Higienicznej (GHP) i Dobrej praktyki produkcyjnej (GMP)

Działania na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności

=

Zintegrowany system bezpieczeństwa żywności:

• realizacja zasad GHP i GMP

• wdrażanie HAACP

=

Prowadzenie kontroli wewnętrznej w zakładzie

Systemy zapewniania jakości (EGZAMIN):

1. GMP

2. GHP

3. HACCP

4. QACP - System punktów kontrolnych dla zapewnienia jakości

5. System norm z serii ISO 9000

6. System Kompleksowego Zarządzania Jakością – TQM

Dobra Praktyka Higieniczna (GHP)

Działania, które muszą być podjęte, i warunki higieniczne, które muszą być spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach produkcji lub obrotu, aby zapewnić bezpieczeństwo żywności 

Dobra praktyka produkcyjna (GMP)

Działania, które muszą być podjęte, i warunki higieniczne, które muszą być spełniane, aby produkcja żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywności odbywały się w sposób zapewniający właściwą jakość zdrowotną żywności, zgodnie z jej przeznaczeniem

Zasady GHP/GMP:

• Formułują wymagania podstawowe w zakresie jakości zdrowotnej

• Ich stosowanie zawsze było i jest wymagane prawem

• Każde przedsiębiorstwo opracowuje własny zakładowy program GHP/GMP

• Sprawny system dokumentacji pozwalający udowodnić, że wszystkie niezbędne procedury są odpowiednio realizowane

Wymagania GHP obejmują:

• lokalizację i otoczenie zakładu produkcji żywności,

• rozmieszczenie pomieszczeń i wyposażenia w zakładzie,

• dobór odpowiedniego wyposażenia technologicznego i technicznego,

• procedurę mycia, dezynfekcji, konserwacji maszyn i urządzeń,

• zapewnienia bezpieczeństwa mikrobiologicznego i odpowiedniej jakości wszystkich surowców,

• stosowaniu odpowiednich procedur i operacji technologicznych,

• szkolenie i higienę osobistą pracowników.

Zagadnienia dotyczące GMP obejmują:

• przyjęcie surowców i materiałów

• magazynowania i postępowania z surowcami

• procesy obróbki wstępnej i zasadniczej

• transport wewnętrzny

• magazynowanie wyrobów gotowych

• transport zewnętrzny i dystrybucję wyrobów

• prowadzenie dokumentacji i zapisów z zakresu GMP

Hasła GHP/GMP la pracowników:

1.    Zanim zaczniesz jakąkolwiek pracę, upewnij się czy posiadasz wymagane procedury i instrukcje.
2.    Zawsze postępuj dokładnie wg instrukcji, nie stosuj skrótów lub usprawnień. Jeśli czegoś nie wiesz lub nie rozumiesz, pytaj przełożonych lub sięgnij do odpowiedniej dokumentacji.
3.    Przed rozpoczęciem pracy upewnij się, że masz do czynienia z właściwym surowcem lub półproduktem.
4.    Upewnij się czy stan techniczny urządzeń i sprzętu jest odpowiedni oraz czy są one czyste.
5.    Pracuj tak, aby maksymalnie ograniczyć ryzyko zanieczyszczenia produktu, pomieszczeń, sprzętu, urządzeń.
6.    Bądź uważny, przeciwdziałaj błędom.
7.    Wszelkie nieprawidłowości i odchylenia od założonych parametrów procesu produkcji zgłaszaj kierownictwu.
8.    Dbaj o higienę osobistą, utrzymuj swoje stanowisko w czystości i porządku.
9.    Dokładnie zapisuj wszystkie parametry procesu.
10.    Przyjmij na siebie odpowiedzialność za to co robisz.

Normy z serii ISO 9000:

• stosowane są na zasadzie dobrowolności

• nakierowane są na szeroko pojętą jakość

• stanowią podstawę do opracowania systemów zarządzania i sterowania jakością

• warunkiem spełnienia wymagań norm jest:

  • precyzyjne opisanie i udokumentowanie przebiegu procesu produkcyjnego (od surowców do dystrybucji)

  • poznanie i przestrzeganie przez pracowników założeń technicznych i procedur procesów na stanowiskach pracy

  • zdolność działań praktycznych z opracowaną dokumentacją

• wdrożenie normy jest certyfikowane przez uprawnione instytucje

System Kompleksowego Zarządzania Jakością – TQM

• metoda skutecznego rozwiązywania wszystkich problemów występujących w produkcji i osiągania najlepszych efektów oparta na zaangażowaniu i współdziałaniu wszystkich pracowników oraz na wykorzystaniu wszystkich dostępnych w zakładzie środków dla uzyskania optymalnego funkcjonowania tego zakładu

• filozofia zarządzania przedsiębiorstwem w centrum, której tkwi jakość

• może być stosowany we wszystkich rodzajach przedsiębiorstw

• stosowany na zasadzie dobrowolności

QACP - System punktów kontrolnych dla zapewnienia jakości

• Jest to System Punktów Kontrolnych dla Zapewnienia Jakości. Jest to system niemal identyczny w swoich zasadach jak i system HACCP. Jednakże o ile HACCP odnosi się do zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego, o tyle QACP dotyczy zagwarantowania jakości z punktu widzenia konsumenta z uwypukleniem cech jakości handlowej, odżywczej lub organizacyjnej

ĆWICZENIA 5

HACCP- system analizy zagrożeń i krytycznych punktów kontroli

Jakość zdrowotna- zespół cech i kryteriów, przy pomocy których charakteryzuje się żywność pod względem:

-bezpieczeństwa dla zdrowia konsumenta- kryteria mikrobiologiczne i limity pozostałości

-wartości biologicznej

-jakości organoleptycznej

Jest wypadkową:

-jakości zastosowanych surowców

-procesów technologicznych (utrwalenie i nadanie odpowiednich cech sensorycznych)

-sposobów magazynowania i dystrybucji

Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP)- postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności poprzez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia jakości zdrowotnej żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów procesu produkcji i obrotu żywnością; system ten ma również na celu określenie metod ograniczania zagrożeń oraz ustalenie działań naprawczych, czyli w skrócie: kontrola w produkcji.

System krytycznych punktów kontrolnych- ustalanych na podstawie analizy zagrożeń, w których bezpieczeństwo końcowego produktu osiąga się przez zapobieganie tym zagrożeniom w całym łańcuchu wytwarzania żywności (miejsca niebezpieczne)

Produkcja pierwotna- chów i uprawa produktów pierwotnych- zbieranie plonów, łowiectwo, łowienie ryb, udój mleka, wszystkie etapy produkcji zwierzęcej przed ubojem, zielarstwo. HACCP od 2002r. obejmowało wszystkie etapy produkcji prócz produkcji pierwotnej.

Zasady HACCP:

1. Identyfikacja wszystkich możliwych zagrożeń (hazard) na wszystkich etapach wytwarzania żywności oraz określenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia (hazard analysys) oraz ustalenie działań zapobiegawczych

2. Określenie miejsc oraz etapów i procesów produkcji, w których można zapobiec powstaniu zagrożenia (zagrożeń), można je wykluczyć lub ograniczyć (tzw. Krytyczne punkty kontrolne- Critical Control Points CCPs)

3. Określenie krytycznej (krytycznych) wartości granicznej (granicznych) (critical limit), której przekroczenie narusza bezpieczeństwo produktu

4. Przygotowanie systemu monitorowania zagrożeń na poszczególnych CCPs

5. Ustalenie działań korygujących/ naprawczych (corrective action), które należy podjąć, gdy określony CCP znajdzie się poza kontrolą

6. Przygotowanie metod i procedur potwierdzających (verification) skuteczność i zgodnie z planem działanie HACCP

7. Przygotowanie dokumentacji zapewniającej łatwy dostęp do informacji i obejmujący wszystkie metody postępowania w powiązaniu z powyższymi zasadami

Wprowadzenie HACCP do zakładu

1. Zestawienie zespołu ds. HACCP

2. Opis produktu

3. Ustalenie celu użytkowego

4. Sporządzenie diagramu synoptycznego

5. Potwierdzenie diagnozy synoptycznej na miejscu

6. Opis wszystkich możliwych zagrożeń dla poszczególnych etapów i rozważenie działań zapobiegawczych dla opanowania zagrożeń- I zasada

7. Identyfikacja CCPs- II zasada (do ustalenia CCPs służy drzewko decyzyjne HACCP)

8. Ustanowić krytyczne wartości graniczne dla każdego CCP- III zasada

9. Przygotować system nadzoru dla każdego CCP- IV zasada

10. Przygotowanie działań korygujących- V zasada

11. Dla każdego CCP musi być przygotowane postępowanie potwierdzające- VI zasada

12. Zbudować system zapisu danych i dokumentacji- VII zasada

Korzyści z HACCP

-wytwarzanie bezpiecznej żywności, a przez to przyczynianie się do wzrostu zaufania konsumentów do produkowanej żywności

-wspomaganie urzędowego nadzoru nad żywnością dzięki możliwości szybszego reagowania na pojawiające się problemu

-umożliwienie szybszego postępowania epidemiologicznego po wystąpieniu zatruć

-zmniejszenie częstotliwości badań produktu końcowego

-przyczynianie się do rozwoju handlu międzynarodowego poprzez zaufanie importera do produktów wytwarzanych z zastosowaniem koncepcji HACCP, która jest ujednoliconym systemem kontroli

-lepsze wykorzystanie surowców

-ustalenie zakresu odpowiedzialności pracowników nadzorujących CCPs

Niedogodności z HACCP

-konieczność ciągłego szkolenia personelu w zakresie zasad i zatwierdzania programu HACCP, ustalania i monitorowania CCP, a też interpretacji zapisów z monitoringu

-specyfika systemu dla konkretnego zakładu, co uniemożliwia mechaniczne odtwarzanie HACCP

-dużo papierologii

WYKŁAD 4

PLANY GOTOWOŚCI

Kryzys - jest to nieoczekiwane wydarzenie stanowiące zagrożenie dla pozycji i stabilności systemu

Klęska żywiołowa- katastrofa naturalna lub awaria techniczna, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej liczby osób, mieniu w wielkich rozmiarach lub środowisku na znacznych obszarach, a pomoc i ochrona mogą być skutecznie podjęte tylko przy zastosowaniu nadzwyczajnych środków, we współdziałaniu licznych organizacji, służb i formacji działających pod jednolitym kierownictwem

Katastrofa naturalna - to zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczególności wyładowania atmosferyczne, silne wiatry, intensywne opady atmosferyczne, długotrwałe występowanie ekstremalnych temperatur, osuwiska ziemi, pożary, susze, powodzie, zjawiska lodowe na rzekach oraz jeziorach i zbiornikach wodnych, masowe występowanie szkodników, chorób roślin lub zwierząt albo chorób zakaźnych ludzi albo też działanie innego żywiołu. (masowe występowanie chorób zakaźnych zwierząt)

Awaria techniczna - to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości.

~zgodnie z ustawą klęska żywiołowa obejmuje: katastrofę naturalną i awarię techniczną

Sytuacja kryzysowa- nowa, nieprzewidywalna w skutkach, w której dostępne narzędzia mogą okazać się niewystarczające

Analiza podatności na kryzys, 3 etapy:

1. Identyfikacja zagrożenia- opis istniejących zagrożeń zgodnie z metodą „najgorszego scenariusza”

2. Ocena rodzaju ryzyka – opis natury ryzyka, stopnia jego dolegliwości i prawdopodobieństwa wyrządzenia szkody

3. Ocena poziomu zagrożenia – kalkulacja poziomu zagrożenia i rekomendowanie działania

TERRORYZM: katastrofa naturalna i awaria techniczna oraz działanie terrorystyczne

Przemysł spożywczy:

• Agroterroryzm – odnosi się do biologicznych czynników atakujących zwierzęta i zbiory w celu wywołania zaburzeń ekonomicznych gospodarki

• Bioterroryzm- użycie czynników biologicznych w celu intencjonalnego wywołania chorób lub intoksykacji w podanych populacjach

Sytuacja kryzysowa, analiza:

PLAN KRYZYSOWY- schemat planowania działań na wypadek wystąpienia stanu klęski żywiołowej

Gotowość podjęcia działań – dysponowanie odpowiednimi kadrami, środkami (akty prawne, wyposażenie, schemat działań, zespoły kryzysowe)

Odpowiedzialne władze - w czasie stanu klęski żywiołowej działaniami prowadzonymi w celu zapobiegania jej skutkom lub ich usunięcia kierują:

• Wójt/burmistrz/prezydent miasta – obszar gminny

• Starosta – powiat

• Wojewoda – więcej niż 1 powiat wchodzący w skład województwa

• Minister – właściwy do spraw wewnętrznych lub inny, więcej niż 1 województwo

Organizacja zarządzania kryzysowego (ksero, schemat)

W zwalczaniu skutków klęski żywiołowej współdziałają:

• Straż pożarna

• Policja

• Inspekcja ochrony środowiska

• Państwowa inspekcja sanitarna

• Siły zbrojne RP

• Straż graniczna

• Samorządy terytorialne

• Organizacje pozarządowe

• Media

Schemat postępowania zespołów:

1. Przed wydarzeniem: zapobieganie, przygotowanie (trwają też w 2) i 3))

2. W czasie zdarzenia: reakcja i zahamowanie występowania zagrożeń

3. Po zdarzeniu: odbudowa

ustawa z dnia 11 marca 2004r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt:

Art. 54.

1. Powiatowy lekarz weterynarii, wojewódzki lekarz weterynarii i Główny Lekarz Weterynarii, w zakresie swojej właściwości, przygotowują i aktualizują plany gotowości zwalczania poszczególnych chorób zakaźnych zwierząt.

2. Plany gotowości zawierają w szczególności:

1) wykaz aktów prawnych dotyczących zwalczania choroby zakaźnej zwierząt;

2) opis choroby zakaźnej zwierząt;

3) określenie sposobu i źródeł finansowania zwalczania choroby zakaźnej zwierząt;

4) określenie struktury i organizacji zespołów kryzysowych powiatowego leka-rza weterynarii, wojewódzkiego lekarza weterynarii i Głównego Lekarza Weterynarii;

5) określenie zadań dotyczących zwalczania choroby zakaźnej zwierząt oraz organów, jednostek organizacyjnych i innych podmiotów odpowiedzialnych za realizację tych zadań;

6) plany szkoleń pracowników Inspekcji Weterynaryjnej oraz innych jednostek i podmiotów, o których mowa w pkt 5;

7) opis sposobu i zakresu opracowania oraz przekazywania informacji.

1. Organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, podmioty prowadzące działalność w zakresie pozyskiwania, wytwarzania, przetwarzania lub obrotu niejadalnymi produktami pochodzenia zwierzęcego, ubocznymi pro-duktami zwierzęcymi, produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego w rozumieniu przepisów o wymaganiach weterynaryjnych dla produktów pochodzenia zwierzęcego oraz podmioty dysponujące środkami materiałowymi i techniczny-mi, których udział jest niezbędny przy zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, współpracują z organami Inspekcji Weterynaryjnej przy opracowaniu i realizacji planów gotowości.

2. Realizacja zadań wynikających z planów gotowości przez podmioty wymienione w ust. 3 jest finansowana ze środków budżetu państwa przeznaczonych na zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt.

3. Działania w zakresie sporządzania, aktualizacji i realizacji planów gotowości powiatowy lekarz weterynarii, wojewódzki lekarz weterynarii i Główny Lekarz Weterynarii wykonują odpowiednio przy pomocy powiatowego, wojewódzkiego i krajowego zespołu kryzysowego.

4. W skład zespołów kryzysowych wchodzą pracownicy Inspekcji Weterynaryjnej oraz przedstawiciele organów administracji rządowej, jednostek samorządu terytorialnego i podmiotów, których udział jest niezbędny w zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt.

5. Przedstawiciele, o których mowa w ust. 6, są wyznaczani przez organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz podmioty, których udział jest niezbędny w zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt, na wniosek odpowiednio powiatowego lekarza weterynarii, wojewódzkiego lekarza weterynarii lub Głównego Lekarza Weterynarii.

6. Obsługę merytoryczną, organizacyjno-prawną i techniczną zespołów, o których mowa w ust. 6, zapewnia odpowiednio powiatowy lekarz weterynarii, wojewódzki lekarz weterynarii i Główny Lekarz Weterynarii.

Cele polityki w zakresie zwalczania chorób zakaźnych:

• Podjęcie wszelkich możliwych kroków zmierzających do zapobieżenia przedostania się chorób do Polski

• Przez opracowanie planów awaryjnych doprowadzenie do szybszej i bardziej efektywnej likwidacji chorób, która powodują poważne straty

Plany gotowości,

• Polskie plany gotowości przygotowywane są od 2003 i zatwierdzone przez KE

• Wszyscy pracownicy muszą je znać i trzeba ich ciągle szkolić w tym zakresie

• Sporządza się je dla wymienionych w Rozporządzeniu MRiRW z 21.11.2008, 23 chorób

• Dotychczas opracowano PG zwalczania dla 9 chorób:

  • Pryszczyca

  • Choroba pęcherzykowa świń

  • Afrykański i klasyczny pomór świń

  • Grypa ptaków

  • Rzekomy pomór drobiu

  • BSE

  • Choroba niebieskiego języka

  • Epizootyczna martwica układu krwiotwórczego

• Są poufne – nie ma w internetach

ĆWICZENIA 7

Procedura postępowania Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz Inspekcji Weterynaryjnej

Określająca działania mające na celu wyeliminowanie zagrożenia epidemiologicznego oraz epizootycznego na terenach objętych powodzią.

Podstawy prawne

-ustawa z 29.01.2004 i Inspekcji Weterynaryjnej (Dz. U. z 2007)

-ustawa z 11.03.2004 o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt

-ustawa z 22.07.206 o paszach

Zadania Inspekcji Weterynaryjnej

-monitorowanie sytuacji epizootycznej w zakresie zachorowalności oraz upadków zwierząt i przekazywanie raportów z prowadzonego monitoringu Wojewódzkiemu Lekarzowi Weterynarii

-nadzór nad prawidłowym przebiegiem zbierania padłych zwierząt z zachowaniem zasad bezpieczeństwa (rękawice, odzież ochronna) i umieszczaniem ich w zakładach utylizacyjnych

-objęcie nadzorem wyznaczonych przez wójtów gmin miejsc służących do okresowego składowania zwierząt padłych, które nie mogą być zabrane przez zakład utylizacyjny na bieżąco

-badzór nad paszami i miejscem przebywania zwierząt

-akcje edukacyjne dla rolników i właścicieli zwierząt o czyszczeniu, dezynfekcji miejsc przebywania zwierząt, składowania pasz

-nadzór nad dezynfekcją pomieszczeń inwentarskich przed ponownym wprowadzeniem

-nadzór nad miejscami przebywania zwierząt ewakuowanych w zakresie ich dobrostanu i zdrowotności

-informowanie Państwowej Inspekcji Sanitarnej o sytuacji epidemiologicznej i epizootycznej i współpraca ze wszystkimi służbami zaangażowanymi bezpośrednio w usuwanie skutków powodzi

Zarządzenie nr 13 Lubelskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii w Lublinie z 20.05.2010 w sprawie wprowadzenia procedury postępowania Inspekcji Weterynaryjnej województwa lubelskiego w zakresie ochrony zdrowia zwierząt i bezpieczeństwa produktów pochodzenia zwierzęcego na wypadek zagrożenia powodzią.

1. Po otrzymaniu informacji od Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii, Powiatowi Lekarze Weterynarii przeprowadzają ocenę ryzyka wystąpienia powodzi na terenie danego powiatu

2. Dysponują wykazem gospodarstw rolnych utrzymujących zwierzęta na terenach zagrożonych

3. Nawiązują ścisłą współpracę i udzielają pomocy merytorycznej lokalnie działającym zespołom kryzysowym i zaangażowanym służbom

4. Monitorują sytuację epizootyczną w zakresie zachorowalności oraz upadków zwierząt

5. Dysponują aktualnymi danymi teleadresowymi:

-wykazy lekarzy wolnej praktyki

-środków zatwierdzonych do transportu zwierząt

-zakładów utylizacyjnych

-rzeźni wytypowanych do prowadzenia uboju z konieczności i uboju sanitarnego

-ekip dezynfekcyjnych

-hurtowni farmaceutycznych i preparatów biobójczych, hurtowni środków żywienia zwierząt

Które mogą być wykorzystane w czasie powodzi i przy likwidacji jej skutków i udostępniają je w miarę potrzeb niezbędnym służbom.

1. Przekazują na bieżąco raporty do Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii

2. W przypadku ewakuacji zwierząt z terenów zalanych Powiatowy Lekarz Weterynarii kieruje lekarza wolnej praktyki do pomocy

3. Udziela pomocy przy organizowaniu czasowego miejsca bytowania zwierząt i zabezpiecza je

4. Prowadzi przegląd stad pod względem zdrowia

5. Ocenia stan zagrożenia epizootycznego po przeprowadzonej ewakuacji, a przed ponownym wprowadzeniem zwierząt do gospodarstwa (dezynfekcja itd.)

6. Jak podejrzewa możliwość wystąpienia choroby zwalczanej z urzędu, wprowadza środki zapobiegawcze

7. Jak są zalane np. pasze, żywność pochodzenia zwierzęcego lub innych obiektów pod opieką Inspekcji Weterynaryjnej, działa tak, żeby chronić zdrowie publiczne

8. Przekazuje ostatecznie Wojewódzkiemu Lekarzowi Weterynarii całą dokumentację z akcji

Główny Lekarz Weterynarii

Wojewódzki Lekarz Weterynarii (16) Graniczny lekarz wet. (10)

Wykonujący swoje zadania przy pomocy przy pomocy granicznych IW

Wojewódzkiego Inspektoratu Wet.

Powiatowy Lekarz Weterynarii (304) z

Powiatowym Inspektoratem Wet.

W każdym z nich jest dział zajmujący się:

-ochroną zwierząt

-bezpieczeństwem żywności

Cel Inspekcji Weterynaryjnej- ochrona zdrowia publicznego, realizowany pzez nadzór nad żywnością i chorobami zwalczanymi z urzędu

Zadania Inspekcji Weterynaryjnej określa ustawa z 29.01.2009

-zwalczanie chorób zakaźnych zwierząt w tym epizootii

-badania kontrolne zakażeń zwierząt

-monitorowanie chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników.......?

-badanie zwierząt rzeźnych i mięsa

-przeprowadzenie:

-weterynaryjnej kontroli granicznej

-weterynaryjnej kontroli handlu

-kontroli wymagania wzajemnej zgodności

-kontroli wyrobów do diagnostyki In vitro stosowanych w medycynie weterynaryjnej

-sprawowanie nadzoru nad:

-bezpieczeństwem produktów pochodzenia zwierzęcego

-wprowadzeniem na rynek zwierząt i ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego

-wytwarzaniem, obrotem i stosowaniem pasz i dodatków żywieniowych dla zwierząt

-zdrowiem zwierząt przeznaczonych do rozrodu i jakością zdrowotną jaj i jaj do wylęgów

-monitorowanie pozostałości radioaktywnych

Postępowanie gdy zwierzę wolnożyjące znajdzie się na terenie zurbanizowanym, kiedy znajdzie się zwierzę padłe lub będzie ono uczestnikiem wypadku drogowego.

Ustawy: 20.01.2004, 11.03.2004, 21.08.1997, 13.09.1996, 13.10.1995, 16.04.2004, 8.03.1990, 27.04.2001, 11.03.2005, 12.10.2011, 20.06.1997

Unieszkodliwianie zwłok zwierzęcych lub ich części:

• Kwestie związane z postępowaniem ze zwłokami zwierząt winny być rozpatrywane w szczególności w aspekcie możliwości wystąpienia choroby zakaźnej, która doprowadziła pośrednio lub bezpośrednio do zgonu zwierzęcia jak również w aspekcie ustalenia, komu przysługuje prawo własności oraz na kim spoczywa obowiązek utrzymania czystości (zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych).

• W przypadku uzasadnionego podejrzenia choroby zakaźnej u zwierzęcia wolnożyjącego zastosowanie będą miały przepisy ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Zgodnie z art. 42 ustawy obowiązkowe jest niezwłoczne powiadomienie organu Inspekcji Weterynaryjnej, najbliższego podmiotu świadczącego usługi z zakresu medycyny weterynaryjnej albo wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

• Powiatowy Lekarz Weterynarii, działając w oparciu o posiadane informacje dotyczące występowania chorób zakaźnych na danym terenie jak również uwzględniając okoliczności zdarzenia podejmuje decyzję o możliwości unieszkodliwienia zwłok lub o konieczności pobrania prób do badań. Należy nadmienić, iż Inspekcja Weterynaryjna prowadzi monitoring występowania chorób zakaźnych zwierząt na terenie kraju. Powiatowy Lekarz Weterynarii otrzymując informację o zdarzeniu bierze pod uwagę aktualną sytuację epizootyczną oraz odnotowuje zgłoszenie.

Zwłoki wszystkich padłych zwierząt

zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE)

Nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określającym przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi i uchylającym rozporządzenie (WE) nr 1774/2002 (rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia zwierzęcego)

stanowią materiał kategorii 1 i powinny zostać przekazane

do zakładu utylizacyjnego uprawnionego do przetwórstwa takiego materiału.

• Zbieranie, transport oraz unieszkodliwianie zwłok zwierząt i ich części, pozostaje w gestii gmin. Zgodnie z art. 3 ust. 2 pkt 8 jak i art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, gminy tworzą warunki do prac związanych z utrzymaniem czystości i porządku na swoim terenie lub też zapewniając wykonanie tych prac. A są to zapewnienie budowy, utrzymania i eksploatacji instalacji i urządzeń do zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierzęcych i ich części jak też zapewnienie zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok zwierząt i ich części oraz współpraca z przedsiębiorcami prowadzącymi działalność w tym zakresie. W cytowanym przepisie ustawodawca posłużył się sformowaniem „w szczególności” w odniesieniu do zwłok zwierząt bezdomnych, należy jednak uznać per analogiam, że odniesienie to dotyczy także zwłok zwierząt wolnożyjących. Powyżej cytowana ustawa o odpadach nie rozgranicza bowiem czy odpadami są wyłącznie zwłoki zwierząt domowych, wolnożyjących, etc., stanowi ogólnie o zwierzętach padłych. Tak więc stwierdzenie obecności zwłok zwierząt wolnożyjących jak i bezdomnych jest podstawą dla gminy do podjęcia stosownych działań mających na celu przywrócenie czystości i porządku.

• poinformowanie o każdym przypadku pojawienia się martwej zwierzyny łownej, właściwego nadleśnictwa lub dzierżawcy/zarządcy obwodu łowieckiego. Celem takiego postępowania miałoby być umożliwienie w/w ujęcia ubytku w rocznym planie łowieckim

Zwierzęta wolnożyjące na terenie zurbanizowanym:

• zgodnie z art. 52 ust. 2 pkt 3) i 4) ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, że w stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną gatunkową mogą być wprowadzone, w przypadku braku rozwiązań alternatywnych i jeżeli nie spowoduje to zagrożenia dla dziko występujących populacji zwierząt objętych ochroną gatunkową, odstępstwa od zakazów dotyczące m.in. chwytania na terenach zabudowanych przez podmioty upoważnione przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska zabłąkanych zwierząt i przemieszczania ich do miejsc regularnego przebywania jak też chwytania zwierząt rannych i osłabionych w celu udzielenia im pomocy weterynaryjnej i przemieszczania do ośrodków rehabilitacji zwierząt.

• Jeśli zaś chodzi o zwierzęta łowne, to w przypadku szczególnego zagrożenia w prawidłowym funkcjonowaniu obiektów produkcyjnych i użyteczności publicznej przez zwierzynę, starosta, w porozumieniu z Polskim Związkiem Łowieckim, może wydać decyzję o odłowie lub odstrzale redukcyjnym zwierzyny.

• likwidacja zagrożenia naruszenia porządku publicznego w związku z pojawieniem się zwierzęcia wolnożyjącego na terenie zurbanizowanym, tj. poza środowiskiem jego naturalnego bytowania winna być podjęta przez właściwy organ gminy. Wójt, burmistrz, prezydent w porozumieniu z właściwym miejscowo starostą oraz Polskim Związkiem Łowieckim oraz, jeśli zachodzi taka potrzeba przy udziale upoważnionego przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska podmiotu, likwiduje to zagrożenie

Zwierzęta wolnożyjące ranne, wypadek komunikacyjny:

• Zgonie z art. 45 ust. 1 pkt prawa o ruchu drogowym, zabraniającym pozostawiania na drodze przedmiotów, które mogłyby zagrozić bezpieczeństwu ruchu, zabite w wypadku zwierzę należy usunąć z drogi. Na przykład kierowca może to zrobić samodzielnie, a jeżeli nie będzie to możliwe, powinien powiadomić o tym fakcie odpowiednie służby podlegające pod zarządcę danej drogi (Główną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad, zarządcę województwa, powiatu lub wójta, burmistrza, prezydenta miasta). Zgodnie z art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach obowiązek utrzymania porządku i czystości na drogach publicznych należą do jej zarządcy. Wskazać także należy na art. 129 ustawy – Prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach należą do zadań Policji. Policjant w związku z wykonywaniem tych czynności jest uprawniony do wydawania poleceń osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu, albo osobie odpowiedzialnej za utrzymanie drogi.

• Jeżeli po kolizji drogowej z udziałem zwierzęcia konieczne jest jego uśmiercenie ze względów humanitarnych, sanitarnych, agresywności zwierzęcia czy zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzi należy to wykonać bez zbędnych cierpień zwierzęcia, lecz potrzebę taką musi stwierdzić lekarz weterynarii, członek PZŁ, funkcjonariusz Policji, inspektor organizacji społecznej, której celem jest ochrona zwierząt, pracownik Służby Leśnej lub Służby Parków Narodowych, Straży Granicznej, straży miejskiej lub gminnej, strażnik Państwowej Straży Łowieckiej, strażnik łowiecki lub strażnik Państwowej Straży Rybackiej.
  W opisanym przypadku dopuszczalne jest użycie broni palnej przez osobę uprawnioną w obecności przedstawiciela Policji lub innych służb upoważnionych w celu pełnej gwarancji bezpieczeństwa publicznego przy odstrzale rannego zwierzęcia.

kolizja ze zwierzętami bezdomnymi:

• Taką sytuację regulują przepisy ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, z której wynika, że do podstawowych zadań gminy w zakresie zapewnienia porządku i czystości na jej terenie należy zapewnienie zbierania, transportu i unieszkodliwiania zwłok bezdomnych zwierząt lub ich części. Jak wynika z art. 4 pkt 16 ustawy o ochronie zwierząt, chodzi tu o zwierzęta utrzymywane przez człowieka w charakterze jego towarzysza (domowe) lub gospodarskie, o których mowa w przepisach o organizacji hodowli i rozrodzie zwierząt gospodarskich, które uciekły, zabłąkały się lub zostały porzucone, a ustalenie ich właściciela nie jest możliwe.

uczestnikiem kolizji drogowej jest zwierzę wolnożyjące (dzikie):

• Rozwiązaniem może być analogiczne stosowanie przepisów z ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, rozciągając obowiązek zapewnienia zbierania (transportu i utylizacji) padłych zwierząt bezdomnych na padłe zwierzęta dzikie. Za takim rozwiązaniem opowiada się przynajmniej Ministerstwo Ochrony Środowiska. Obciążenie gmin dodatkowym, niewynikającym wprost z ustawy obowiązkiem wymaga jednak odpowiedzi na pytanie, kto powinien pokryć koszty tej działalności. Możliwości jest tutaj co najmniej kilka. Pierwsze rozwiązanie to obciążenie kosztami utylizacji zwłok dzikich zwierząt Skarb Państwa. To on bowiem w myśl przepisów prawa łowieckiego, jest właścicielem dziko żyjącej zwierzyny łownej. Ewentualne roszczenia gminy powinny kierować do ministra właściwego do spraw środowiska, jako naczelnego organu administracji rządowej w zakresie łowiectwa, albo do właściwego samorządu województwa, sprawującego administrację w zakresie łowiectwa, jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej (art. 6 i 7 prawa łowieckiego). Istnieje również możliwość wystąpienia o zwrot poniesionych nakładów od sprawcy wypadku.

Postępowanie ze zwierzęciem pozostającym bez opieki, klinicznie zdrowym:

1. Zgłoszenie zdarzenia. Zgłoszenie może być dokonane osobiście lub telefonicznie.

2. Przyjęcie zgłoszenia przez gminę, upoważnionego pracownika gminy.

3. Powiadomienie schroniska dla zwierząt, z którym gmina posiada podpisaną umowę na przyjmowanie zwierząt bezdomnych.

4. Odbiór zwierzęcia przez schronisko.

5. Adopcja zwierzęcia.

Postępowanie ze zwierzęciem pozostającym bez opieki rannym lub chorym:

1. Zgłoszenie.

2. Przyjęcie zgłoszenia przez gminę, lub inną instytucję.

3. Organizacja odławiania zwierzęcia, bądź odebranie zwierzęcia.

4. Poddanie leczeniu zwierzęcia przez lekarza weterynarii, o ile nie zachodzi podejrzenie choroby zakaźnej zwalczanej z urzędu i konieczność zastosowania obowiązujących w takim przypadku procedur dotyczących zwalczania choroby.

5. Powiadomienie Powiatowego Lekarza Weterynarii w celu wykluczenia podejrzenia choroby zakaźnej, bądź naruszenia przepisów o ochronie zwierząt.

6. Wykluczenie choroby zakaźnej.

7. Poddanie eutanazji ze względów humanitarnych.

8. Utylizacja.

9. Zwierzę zdrowe po wyleczeniu. Postępowanie jak w przypadku zwierzęcia bezdomnego.

Postępowanie ze zwierzęciem agresywnym, pozostającym bez opieki:

1. Zgłoszenie zdarzenia.

2. Przyjęcie zgłoszenia przez gminę, bądź inną jednostkę.

3. Powiadomienie Policji, Koła Łowieckiego, lekarza weterynarii o zdarzeniu.

4. Organizacja unieszkodliwienia zwierzęcia m.in. poprzez odłowienie, użycie pneumatycznej broni Palmera.

5. Przekazanie zwierzęcia do schroniska,

6. Podjęcie decyzji o dalszych losach zwierzęcia.
lub:

7. Ewentualny odstrzał zwierzęcia w przypadku nieskuteczności innych działań i istniejącego zagrożenia dla zdrowia publicznego ludzi.

8. Przekazanie zwłok do utylizacji.

Postępowanie W przypadku zwierzęcia pozostającego bez opieki (które miało kontakt z człowiekiem, w wyniku czego człowiek został pokąsany, podrapany):

1. Zgłoszenie zdarzenia - przypadku.

2. Przyjęcie zgłoszenia przez gminę, bądź inną instytucję.

3. Organizacja odłowienia zwierzęcia.

4. Odosobnienie zwierzęcia, przewiezienie do lekarza weterynarii, posiadającego pomieszczenie (klatkę do przeprowadzenia obserwacji).

5. Powiadomienie PLW.

6. Podjęcie obserwacji przez lekarza wyznaczonego do przeprowadzania takich czynności na podstawie decyzji PLW.

7. Powiadomienie Państwowego Inspektora Sanitarnego właściwego terytorialnie dla miejsca zdarzenia w celu podjęcia decyzji o dalszym postępowaniu z rannym człowiekiem.

8. Dalsze postępowanie ze zwierzęciem w zależności od wyniku obserwacji.

9. Przekazanie do schroniska po wykluczeniu podejrzenia choroby zakaźnej (wścieklizny).

10. Podjęcie czynności przez PLW w przypadku stwierdzenia choroby zakaźnej.

WYKŁAD 5

NADZÓR NAD JAKOŚCIĄ WODY JAKO ELEMENT BEZPIECZEŃSTWA ZDROWIA PUBLICZNEGO

Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia sprawowany jest przez PAŃSTWOWĄ INSPEKCJĘ SANITRNĄ

Woda przeznaczona do spożycia przez ludzi:

• Woda w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu przeznaczona do picia, przygotowywania żywności lub innych celów domowych niezależnie od jej pochodzenia i od tego czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnej, cystern, butelek, pojemników

• Woda wykorzystywana przez przedsiębiorstwa produkcji żywności do wytwarzania, przetwarzania żywności, do wytwarzania, przetwarzania i konserwowania lub wprowadzania do obrotu produktów albo substancji przeznaczonych do spożycia

Zbiorowe zaopatrzenie wodę: działalność polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody prowadzonej przez przedsiębiorstwo wodociągowo-wagowe

Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne

• Przedsiębiorca w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrywania w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej prowadzące tego typu działalność

Zagrożenia wynikające z nieodpowiedniej jakości wody przeznaczonej do spożycia:

1. Dot. Jakości wody ujmowanej

   1. Substancje naturalnego pochodzenia: składniki skał i gleby (sole met ciężkich, F, Se, Mn, Fe, radioizotopy)

   2. Zanieczyszczenia obecne w ściekach przemysłowych i komunalnych (mikrobiologiczne, detergenty, fosforany, metale ciężkie fenole, leki)

   3. Środki ochrony roślin (nawozy i pestycydy)

   4. Wody kopalniane i opadowe (siarczany, met ciężkie, chlorki, pestycydy, radioizotopy)

2. Stosowane technologie uzdatniania wody:

   1. Filtracja: metale ciężkie, kruszywa filtracyjne, węgiel aktywny (PAH), WWA

   2. Koagulacja: Al, Fe, domieszki met ciężkich, akryloamid, epichlorohydryna

   3. Dezynfekcja: trichlorometany (THM), chlorany, chlotyny (ClO2), bromiany (ozon)

3. System magazynowania i dystrybucji (migracja subst z materiałów i wyrobów konstrukcyjnych):

   1. Metale ciężkie: przewody wodociągowe i złączki z metali, wyroby z mosiądzu, zbiorniki na wodę z cementu, cementowa wewnętrzna powłoka przewodów wodociągowych, wyroby z PCV, wyroby z żywic, pigmenty w farbach

   2. Fenol: przewody wodociągowe, zbiorniki na wodę z tworzyw sztucznych, powłoki z żywic syntetycznych

   3. Styren: wyroby z żywic

   4. Formaldehyd: wyroby z tworzyw sztucznych, zaprawy cementowe

   5. WWA (PAH): wyroby z dodatkiem sadzy

   6. Ftalany: wyroby z tworzyw sztucznych,

   7. Epichlorohydyna: żywice, powłoki epoksydowe

   8. Aminy aromatyczne: wyroby i żywice poliuretanowe

4. Awarie i klęski żywiołowe

Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków :

Art. 3.

.Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy.

Art. 5.

1.Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne ma obowiązek zapewnić zdolność posiadanych urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych do realizacji dostaw wody w wymaganej ilości i pod odpowiednim ciśnieniem oraz dostaw wody i odprowadzania ścieków w sposób ciągły i niezawodny, a także zapewnić należytą jakość dostarczanej wody i odprowadzanych ścieków.

2.Jeżeli umowa o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków nie stanowi inaczej, odbiorca usług odpowiada za zapewnienie niezawodnego działania posiadanych instalacji i przyłączy wodociągowych lub instalacji i przyłączy kanalizacyjnych z urządzeniem pomiarowym włącznie.

Art. 12.

1.Nadzór nad jakością wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi sprawują organy Inspekcji Sanitarnej na zasadach określonych w przepisach o Inspekcji Sanitarnej.

2.Każdy materiał używany do uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi powinien posiadać pozytywną ocenę higieniczną właściwego terenowo organu Inspekcji Sanitarnej.

3.Zastosowanie nowych technologii uzdatniania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi wymaga zgody właściwego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.

4.Badanie pobranych próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi mogą wykonywać laboratoria Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria o udokumentowanym systemie jakości prowadzonych badań wody, zatwierdzonym przez właściwy organ Inspekcji Sanitarnej.

5.Zarząd gminy jest obowiązany do regularnego informowania mieszkańców o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.

Art. 13.

Rozporządzenie w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia i jej badań:

1) sposób oceny przydatności wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
2) minimalną częstotliwość i miejsca pobierania do badania próbek wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
3) zakres badania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
4) program monitoringu jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
5) sposób nadzoru nad materiałami i wyrobami stosowanymi w procesach uzdatniania i dystrybucji wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
6) sposób nadzoru nad laboratoriami wykonującymi badania jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
7) sposób informowania konsumentów o jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi,
8) sposób postępowania przed organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej w przypadku, gdy woda przeznaczona do spożycia przez ludzi nie spełnia wymagań jakościowych
- biorąc pod uwagę bezpieczeństwo i zdrowie ludzi.

Kontrola wewnętrzna jakości wody przez przedsiębiorstwo wodno kanalizacyjne obejmuje:

• Współdziałanie z organami PIS w działaniach monitoringujących

• Zapewnienie warunków bezpieczeństwa w obiekcie w ramach Systemu WSP (Plan bezpieczeństwa wody)

• Zapewnienie odpowiednich warunków sanitarno-higienicznych w obiekcie

ROZPORZNDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi:

1. Woda jest bezpieczna dla zdrowia ludzkiego, jeżeli jest wolna od mikroorganizmów chorobotwórczych i pasożytów w liczbie stanowiącej potencjalne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, substancji chemicznych w ilościach zagrażających zdrowiu oraz nie ma agresywnych właściwości korozyjnych i spełnia: 

1)	podstawowe wymagania mikrobiologiczne określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia; podstawowe wymagania chemiczne określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
2)

2. Dodatkowe wymagania mikrobiologiczne, organoleptyczne, fizykochemiczne, oraz radiologiczne, jakim powinna odpowiadać woda, określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.
3. Dodatkowe wymagania chemiczne, jakim powinna odpowiadać woda, określa
załącznik nr 4 do rozporządzenia. 

Załączniki – tabelki z ćwiczenia (9 załączników)

Bytowanie drobnoustrojów (Legionella) chorobotwórczych w instytucjach:

• Inhalatory

• Prysznice

• Wieże chłodnicze

• Nawilżacze

• Turbiny dentystyczne

• Wanny wirowe

• Fontanny

Zakażenie –wdychanie skażonego aerozolu wodno-powietrznego

W środowisku naturalnym namnażają się i bytują w komórkach ameb – utrudnia ich dezynfekcję

W organizmie - w makrofagach pęcherzyków płucnych, rzadziej w makrofagach tkankowych, monocytach, leukocytach

Legionella spp.: 40-50 gatunków, 70 serotypów

• L. pneumophila – odpowiedzialna jest za ok. 90% zachorowań, uważana za szczególnie niebezpieczną

• Występuje pod różnymi postaciami:

  • Płucna (choroba legionistów)

  • Pozapłucna (gorączka Pontiac)

  • Zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego po transplantacjach

• Czynniki sprzyjające namnażaniu:

  • temperatura wody 20 - 50^oC, optymalna 35- 46°C

  • stagnacja wody - brak recyrkulacji, ślepe odcinki

  • obecność osadów, mułu, kamienia kotłowego, produktów korozji

  • obecność pierwotniaków (ameby, orzęski), glonów, innych bakterii

  • zbyt niskie stężenie związków dezynfekcyjnych

  • pH wody 5,0 – 8,5

  • biofilm

• Legionella – zapobieganie (Wskazówki eksploatacyjne):

  • utrzymywać w instalacjach wody zimnej temperaturę poniżej 20^oC, a w instalacjach wody gorącej temp. nie niższą niż 55^oC

  • izolować od siebie instalacje wody ciepłej i zimnej, w celu zachowania odpowiednich temperatur

  • regularnie kontrolować temperaturę wody zimnej i ciepłej (wpisy do dziennika kontroli)

  • nie dopuszczać do powstawania zastoin wody

  • należy likwidować wszystkie tzw. ślepe odcinki instalacji

  • należy zapobiegać procesom korozji i tworzenia złogów,

  • należy utrzymywać całą instalację i urządzenia w czystości

  • w wolnych pokojach hotelowych spuszczać wodę z natrysków raz w tygodniu

  • należy zapobiegać powstawaniu mikroaerozoli o średnicy kropel 2,0-5,0 µm

  • należy stosować podgrzewacze z płaszczem wodnym

ĆWICZENIA 6

Szczegółowe wymagania dotyczące wody pitnej i w kąpieliskach

-ustawa z 7.06.2001 (o zbiornikach zaopatrzonych w wodę i zbiornikach odprowadzeń ścieków)

-ustawa 5.12.2008 (o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń

-Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29.03.2007

-Rozporządzenie Ministra Środowiska z 27.11.2002
-Dyrektywa 2006/7/WE z 15.02.2006 (woda w kąpieliskach)

-Dyrektywa 98/83/WE (jakość wody do spożycia)

Woda do spożycia przez ludzi

-woda w stanie pierwotnym lub po uzdatnieniu przeznaczona do picia, przygotowania żywności lub innych celów domowych, niezależnie od jej pochodzenia i od tego, czy jest dostarczana z sieci dystrybucyjnych, cystern, w butelkach lub pojemnikach

-woda wykorzystywana przez przedsiębiorstwo produkcji żywności do wytwarzania, przetwarzania, konserwowania lub wprowadzania do obrotu produktów lub substancji przeznaczonych do spożycia przez ludzi

Zbiorowe zaopatrzenie w wodę- działalność polegająca na ujmowaniu, uzdatnianiu i dostarczaniu wody przez przedsiębiorstwo wodno- kanalizacyjne

Strefa zaopatrzenia- obszar geograficzny, do którego woda przeznaczona do spożycia przez ludzi pochodzi z jednego lub więcej źródeł i na którym jakość wody może być traktowana w przybliżeniu jako jednolita

Objętość wody jest obliczana jako średnia w ciągu roku.

Do określenia minimalnej częstotliwości można też stosować liczbę mieszkańców w zaopatrywanej strefie przyjmując 200l/dobę/osobę.

Miejsca pobierania próbek wody pitnej

1. Ujęcia

2. Miejsca, w których woda jest wprowadzana do sieci

3. Sieć wodociągowa

4. Punkty czerpalne w urządzeniach i instalacjach wodociągowych, zainstalowanych na stałe, używane do pobierania wody przez odbiorcę

5. Pompy

W Legionella

1. Wypływ ze zbiornika ciepłej wody lub najbliższy punkt czerpalny

2. Punkt czerpalny najdalej położony od zbiornika ciepłej wody

3. Miejsce powrotu wody do podgrzewacza

4. Wybrane punkty pośrednie, których liczba uzależniona jest od wielkości systemu

WYKŁAD

Promieniowanie- wysyłanie i przenoszenie na odległość energii w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych lub cząstek

Rodzaje promieniowania:

1. Niejonizujące - posiadające energię zdolną poruszyć atomy w cząsteczce lub wywołać ich wibracje, ale niewystarczającą by wywołać zerwanie wiązań chemicznych w obrębie cząsteczki materii

2. Jonizujące- niosące energię wystarczającą do zerwania wiązań chemicznych w stabilnych atomach cząstki materii, a przez to prowadzi do jonizacji (bezpośredniej lub pośredniej) atomów w obrębie tej cząsteczki

Jonizacja- oderwanie elektronu/ów od obojętnego atomu lub cząsteczki

Promieniowanie niejonizujące (elektromagnetyczne)

-radiowe

-fale ultrakrótkie 1-10 m

-krótkie 10-100 m

-średnie 100-1000 m

-długie 1-100 km

Tu mi przeszkadza spiralka żeby przeczytać

Podczerwone (IR) 1 mm- 780 nm

Światło widzialne 378-780 nm

Promieniowanie jonizujące

-elektromagnetyczne

-ultrafioletowe (UV)- 10-400 nm

-rentgenowskie (X)- 5 pm- 10 nm

-gamma- <124 pm

-cząstkowe (korpuskularne)

-alfa- cząstki złożone z dwóch protonów bądź dwóch neutronów (jądro helu)

-beta- strumień szybko poruszających się cząstek i elektronów (beta -) lub pozytonów (beta +)

-neutronowe- obojętne elektycznie neutrony

Przemiana (rozpad) alfa

Reakcja jądrowa rozpadu- jest emitowana cząstka alfa (jądro helu o liczbie atomowej 2, masowej 4)- o tyle zmniejsza się liczba atomowa cząsteczki ulegającej rozpadowi.

Z cząstek naturalnych:

-jądra należące do łańcucha uranowego i torowego emitują cząstki alfa

Rozpadowi temu ulegają głównie jądra cięższe powyżej masy 200, ale także wśród pierwiastków rzadkich i b. egzotycznych izotopów cyny, telluru i tenonu (okolice masy 100)

Rozpad beta

Polega na przemianie jądrowej w wyniku której neutron zostaje zastąpiony protonem. Zawsze wydzielana jest energia, którą tworzą produkty rozpadu, część energii może zostać zmagazynowana w jądrze jako energia jego wzbudzenia, dlatego rozpadowi beta towarzyszy często emisja promieniowania gamma.

Liczba masowa jest bez zmian, atomowa o 1 maleje

B+ przemiana protonu w neutron wewnątrz jądra

l. masowa bez zmian

atomowa maleje o 1

1 proton przemienia się na 1 neutron (1 pozyton)

TU JEST UCIĘTA TABELECZKA

Promieniotwórczość- samorzutny podział (rozpad) nietrwałych jąder atomowych (nuklidów) pierwiastków promieniotwórczych, prowadzący do powstania wykazujących większą trwałość nuklidów innych pierwiastków, połączony z emisją promieniowania jonizującego

Izotopy naturalne- to izotopy obecne w skorupie ziemskiej charakteryzujące się czasem połowicznego rozpadu zbliżonym do wieku ziemi

Aktywność źródła promieniotwórczego- mierzona w bekerelach (Bq)- 1 Bq oznacza 1 rozpad na sekundę

Dawka pochłonięta D- energia promieniowania deponowana w jednostce masy danego materiału, mierzymy ją w grejach:

1 Gy=1 J/kg

1 Gy= 100 rad

1 Gy to bardzo duża wartość, w medycynie używa się mGy. Typowa dawka prześwietlenia to 0,1-2,5 mGy, jednorazowe napromieniowanie całego człowieka 5 Gy prowadzi zazwyczaj do śmierci w 14 dni

Moc dawki pochłoniętej- to szybkość przekazywania energii ośrodkowi materialnemu. Wyrażamy ją w Gy/rok lub mGy/h

Dawka ekspozycyjna- ładunek elektryczny jonów jednego znaku wytworzony przez promieniowanie fotonowe w określonej jednostce masy powietrza. Wyrażamy ją w C/kg

Dawka równoważna (lub równoważnik dawki)- to dawka pochłonięta z uwzględnieniem efektu biologicznego danego rodzaju promieniowania, wyrażany w siwertach; 1Sv= 1J/kg, 1Sv= 100 rem

Dawka efektywna (skuteczna)- suma dawek równoważnych od napromieniowania zewnętrznego i wewnętrznego we wszystkich tkankach i narządach z uwzględnieniem odpowiednich współczynników wagowych poszczególnych narządów i tkanek, jednostka- siwert

Dawka graniczna- dotyczy sumy rocznych dawek napromieniowania zewnętrznego i dawek od skażeń wewnętrznych.
ogół ludzkości 1 mSv/rok. W Polsce wartość odniesienia to 2,4 mSv/rok

2 kategorie osób narażonych zawodowo:

A- 20 mSv/rok

B- 6 mSv/rok

A- może być zwiększona nawet do 50 mSv/rok, ale w ciągu kolejnych 5 lat może być nie więcej niż 100 mSv/rok