CYWILIZACJA-poziom rozwoju społeczeństwa w danym okresie historycznym, który charakteryzuje się określonym poziomem kultury materialnej, stopniem opanowania środowiska naturalnego, nagromadzeniem instytucji społecznych z którymi jednostki identyfikują się. W skład jej wchodzą narody, wspólnoty pierwotne, zbiorowości ludzkie Przejawy cywilizacji:

• zorganizowane życie miejskie

• obiekty sakralne- Sanktuarium Licheń, Św.Góra Grabarka, Świątynia pokutna Św.rodziny w Barcelonie, Bazylika Św.Piotra w Rzymie

• pismo: klinowe, obrazkowe, alfabetyczne

• rozwinięty handel- Szlak bursztynowy, Szlak Jedwabny do Chin, Trakt Litewski

• organizacje zajmowanego terytorium np. gminy, osady, miasta

Według Feliksa Konecznego cywilizacja jest to "metoda ustroju życia zbiorowego",w obrębie określonych cywilizacji mogą powstawać różne kultury, będące odmianami cywilizacji:

• Bramińska(Indie),Żydowska(Izrael),Chińska(Korea,Japonia),Turańska(Azja:Rosjanie i Kozacy, Hunowie,Turcy,Mongołowie),Bizantyjska(Rzym),Łacińska(Europa Zachodnia),Arabska(tam gdzie kultura mauretańska, bagdadzka)

W ujęciu Samuela Huntingtona wyróżnić możemy współcześnie dziewięć cywilizacji:

• cywilizacja zachodnia, c. latynoamerykańska, c. prawosławna lub bizantyjska,c.afrykańska,c.islamska,c.hinduistyczna,c.buddyjska,c.chińska,c.japońska

Różnice kulturowe między nimi, wynikające głównie z odmiennych religii, powodują ciągłe konflikty w miejscu, w którym się ze sobą stykają.

Istnieje również skala Kardaszewa, która wyodrębnia:

1.typ-cywilizacje tego typu uczą się wykorzystywać większość lub nawet całość energii dostępnej na swojej planecie np. zakończyła badania macierzystego układu planetarnego, zdolna jest do utworzenia technologicznej osobliwości

2typ-cywilizacja zdolna do wykorzystania całej energii swojej gwiazdy, taka cywilizacja prawdopodobnie kontroluje bezpośrednio swoje słońce (nie jest już tylko biernym "oglądaczem" gwiazdy), pobiera surowce ze wszystkich planet, księżyców i innych obiektów ze swojego układu planetarnego. Rozpoczyna kolonizację najbliższych gwiazd.

3typ-cywilizacja zdolna do wykorzystania całej energii dostępnej w swojej galaktyce. Taka cywilizacja prawdopodobnie włada całą galaktyką, energię czerpie z milionów gwiazd, a także np. gwiazd neutronowych i czarnych dziur.

KULTURA- z łac. colere =uprawa, dbać, pielęgnować, kształcenie, Kulturę można określić jako ogół wytworów ludzi, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych, symbolicznych (takich jak wzory myślenia i zachowania).Najczęściej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. Bywa utożsamiana z cywilizacją. Również charakterystyczne dla danego społeczeństwa wzory postępowania, także to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróżnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone.

Główne dziedziny kultury: a)materialna - wszelkie wytwory człowieka, technika, umiejętności praktyczne.

b)niematerialna - wierzenia, wiedza, moda, moralność, nawyki a także wszystko co należy do wytworów umysłu, na przykład filozofia

Istota definicji kultury - Istotą wszelkiej definicji kultury jest bowiem to, że wybiera pewne aspekty całego pojęcia oznaczanego owym terminem i kładzie nacisk na nie kosztem innych aspektów. Nacisk ten, a w konsekwencji także wartość definicji, będą zależały od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze. Istnieje wiele możliwości definiowania kultury, a każda jest użyteczna w powiązaniu z dociekaniami określonego rodzaju. On sam definiuje ją w ten sposób: "Kultura to konfiguracja wyuczonych zachowań i ich rezultatów, których elementy składowe są podzielane i przekazywane przez członków danego społeczeństwa".

Typy kultur: 1.Kultura duchowa – termin określający ogół osiągnięć ludzi w dziedzinie nauki, sztuki, religii, moralności, obyczajów i tradycji

2.Kultura języka - umiejętność poprawnego mówienia i pisania zgodnie z przyjętymi w danej społeczności normami językowymi.

3. Kultura ludowa - kultura niższych warstw społeczeństw narodowych istniejąca od średniowiecza aż do połowy XX wieku, kiedy zakończył się proces jej stopniowego zaniku, są to wytwory wiejskich społeczności lokalnych.

4. Kultura masowa, popularna - charakterystyczny dla społeczeństw nowoczesnych typ kultury, której treści adresowane są do masowego odbiorcy i cechują się wysokim stopniem standaryzacji.

5. Kultura darów - forma wymiany charakterystyczna dla prymitywnych społeczeństw. Problematyką tą zajmowali się więc przede wszystkim antropologowie. Pionierem badań antropologicznych na tym obszarze był Bronisław Malinowski

6. Kultura regionalna – jest naturalną "częścią składową" kultury narodowej, jest to zespół dzieł artystycznych, wiedzy, norm i zasad, występujących na pewnym regionie zamieszkiwanym przez dany naród.

PISMO-system umownych znaków

Rodzaje pisma: a)piktograficzne - obrazkowe b)klinowe – na początku obrazkowe potem umowne znaki aż do zapiskowego c)ideograficzne – czyli znaki, tak przeobrażone aby opisywały ogromne idee, pojęcia i wyobrażenia d)fonetyczne – dźwiękowe e)węzełkowe - polega na zapisie wyrazowym z wykorzystaniem sznurka, zapis kipu –był system używanym przez Inków.

Informacją jest proces - w jego ramach, osoba jest informowana lub udziela informacji.

GŁÓWKA-WYJAŚNIENIE-WYBRZMIENIE

MEDIA – środki masowego przekazu

1.wizualne media - zmysł wzroku(książka, prasa, fotografia, plakat, naklejki, znaczek, pocztowy pocztówki, komiks, gazeta telewizyjna)

2.audialne media – zmysł słuchu(radio, taśma magnetofonowa, płyta kompaktowa i gramofonowa)

3.audiowizualne media – zmysł wzroku i słuchu(film dźwiękowy, telewizja, taśma magnetowidowa, płyta DVD)

Droga słowa pisanego- ustne przekazywanie

- początki pisma

- wynalazek papieru w Chinach ok.105r.

- przepisywanie tekstów w klasztorach

-  pierwsza drukarnia, 1448r.

- pierwsze dzieło drukowane Biblia Gutenberga 1455r.

- 1473 – najstarszy druk na ziemiach polskich – Kalendarz astronomiczny na 1474 wydrukowany w Krakowie przez wędrownego drukarza Kaspera Straube'a

- rewolucja francuska 1789-1799 rewolucja myśli, wyzwala lud z pod władzy panów, zaczynają się budować struktury urzędów i państwa. Pojawia się słowo obywatel- człowiek wolny

KULTURA MASOWA- wynik rewolucji przemysłowej i migracji ludzi ze wsi do miast. Tresci jej adresowane są do masowego odbiorcy

Cechy kultury masowej – odbiorcy tworzą publiczność

- cechy kultury masowej wynikają z charakteru masmediów

- kryteria standaryzacji spełniają się w muzyce popularnej

- rozwój kultury masowej wiąże się z urbanizacją i rewolucj.przemysłową

KONSUMPCJONIZM – przywiązywana waga do zdobywania dóbr materialnych

KULTURA DZISIAJ-od 100lat kultura zachodnia składa się z kultury tradycyjnej(wysokiej) oraz z masowej(produkowanej w ilościach hurtowych by zaspokoić rynek. Kultura ta rozwinęła swoje własne środki przekazu: radio, komiksy, filmy s-f, telewizja itp.

PRODUKT MASOWEJ KONSUMPCJI- guma do żucia MCdonalda, coca-cola, sieciówki np. KFC, CCC,sklepy Auchan itp.

MEDIA NIEZALEŻNE-wolne

DETERMINIZM TECHNOLOGICZNY- że technologia jest autonomiczna i że nie podlega ona ludzkiej kontroli. Jej rozwój jest żywiołowy i nie da się go powstrzymać, Nurt ten jest związany z ewolucjonizmem kulturowym (zwanym też ewolucjonizmem kulturowo-społecznym), który jest zbiorem teorii opisujących ewolucję społeczeństwa, które przechodzi przez poszczególne etapy podczas rozwoju społecznego.

HISTORIA KULTURY WG MCLUCHANA

Był on przekonany, że wynalazki techniczne nieodmiennie prowadzą do zmiany kulturowej. McLuhan zakładał, że zmiany w typie komunikacji znajdują odbicie w kulturowych zawirowaniach.
McLuhan jako pierwszy zauważył, że kanały komunikacyjne stanowią podstawową przyczynę zmian kulturowych, bowiem wszystkie obszary życia społecznego zostały zrewolucjonizowane przez komunikację. Był pewny, że instytucje kulturalne są wydłużonymi cieniami ludzkich wynalazków – odnosiło się to szczególnie do alfabetu, prasy drukarskiej i mediów elektronicznych - „kształtujemy media, a potem one kształtują nas”
McLuhan podkreślał decydujące znaczenie wynalazków w dziedzinie komunikacji, ponieważ uważał, ze każda nowa forma innowacji w mediach poszerza jakieś zdolności człowieka.

McLuhan podzielił historię ludzkości na cztery okresy:
- wiek plemienny,
- wiek pisma,
- wiek druku,
- wiek elektroniczny.

Jego zdaniem przejście z jednego okresu w drugi nie było ani stopniowe, ani ewolucyjne. Za każdym razem świat był siłą wyrywany z jednej ery w drugą z powodu nowych wynalazków w dziedzinie technologii komunikacji.

Według kanadyjskiego badacza do najważniejszych wynalazków, które zmieniły życie na planecie, należą:
- alfabet fonetyczny,1500 lat p.n.e
- prasa drukarska,1448
- telegraf.1850

- epoka elektroniczna- dzisiaj

McLuhan był przekonany, że wynalazcy nie mieli najmniejszej świadomości, iż ich technologiczne nowinki zrewolucjonizują społeczeństwo, lecz my sami  - o ile podejmiemy taki wysiłek – przekonany się, że alfabet fonetyczny był katalizatorem, który wywołał gwałtowne przejście rodzaju ludzkiego w wiek wykształcenia, prasa Gutenberga natomiast spowodowała rewolucję przemysłową.

Przekonania McLuhana:

1.medium jest wyjątkową formą sztuki

2.każdy środek masowego przekazu modyfikuje ludzką wrażliwość w podświadomy i trudny do przewidzenia sposób

3.komunikacja z pomocą alfabetu niesie ze sobą nieuniknione zamknięcie się w sobie i społeczne nieprzystosowanie

KULTURA ORALANA- jest to forma kultury, w której nieznane jest pismo, albo nawet jego możliwość; transmisji treści kulturowych dokonuje się w niej w drodze bezpośredniego przekazu ustnego.

MEDIA –letnie i gorące

Gorące media- kanały komunikacji o wysokiej rozdzielczości, zazwyczaj nakierowane na jeden zmysł; druk jest takim gorącym, wizualnym medium, podobnie jak fotografia i film.

Media takie jak komiks cechuje niska rozdzielczość, która wciąga osobę i zachęca ją do wypełnienia pustych miejsc wymusza tym samym wysoki stopień uczestnictwa.

Według McLuhana wykład należy do kategorii gorącej, dyskusje są zimne, nachalna reklama jest gorąca, subtelna zimna. Radio jest medium gorącym, ponieważ fala nadawcza jest przekazywana szczególnie silnie przy użyciu jednego kanału, ale telefon został uznany za zimny środek przekazu, gdyż natura rozmowy telefonicznej wymaga dopowiedzi.

MEDIA OKREŚLANE JAKO GORĄCE SĄ BARDZO WIZUALNE, LOGICZNE I PRYWATNE – ICH ORGANIZACJA MA NA CELU KOMUNIKACJĘ PAKIETÓW INTYMNYCH INFORMACJI.

MEDIA UZNAWANE ZA ZIMNE SĄ ZASADNICZO OPARTE NA SŁUCHU, MAJĄ INSTYTUCJONALNY I EMOCJONALNY CHARAKTER – ZWIĄZANE SĄ WIĘC Z PRAWĄ PÓŁKULĄ MÓZGOWĄ.

Ludzie w naturalny sposób postrzegają telewizję jako wizualną, jednak według McLuhana telewizja jest zimna, ponieważ wymaga zaangażowania i uczestnictwa pozwalającego uzupełnić mglisty i zamazany obraz. Pokaz wideo, cechujący się niską rozdzielczością, przedstawia serię rzadko rozmieszczonych punktów, które widzowie muszą połączyć na własnych mentalnych ekranach. W odróżnieniu od radia i druku telewizja nie pomija ani obrazu, ani dźwięku. Jesteśmy w stanie się uczyć, słuchając jednocześnie radia, lecz dla większości ludzi telewizja nie sprawdza się jako tło?

Przekaźnik gorący to takie przedłużenie jednego konkretnego zmysłu, które zapewnia „ostrą” percepcję. „Ostrą” tzn. nasyconą, szczegółową i wyrazistą informacją. W wizualnym sensie fotografia zapewnia „ostrą” percepcję. Telefon jest przekaźnikiem zimnym, czyli nieostrym, ponieważ za jego pośrednictwem ucho otrzymuje skąpy zasób informacji. Również mowa jest przekaźnikiem zimnym i nieostrym, ponieważ daje słuchaczowi mało informacji i wiele wymaga uzupełnienia. Przekaźniki gorące nie zostawiają tyle pustych miejsc do wypełnienia przez odbiorcę.

Przekaźnik gorący powoduje niewielki udział odbiorcy w samym procesie przekazu, podczas gdy przekaźnik zimny wymaga aktywnego współuczestnictwa w uzupełnianiu przekazywanych treści. Stąd też przekaźnik gorący, jak radio, wywiera na słuchaczu efekt zupełnie inny niż ten, który powoduje przekaźnik zimny, np. telefon.

Hieroglify to przekaźniki zimne, a alfabet fonetyczny jest przekaźnikiem gorącym.

Wszelkie przekaźniki gorące wymagają od odbiorcy mniejszego współudziału w procesie przekazu niż przekaźniki zimne. Dlatego papier został zaliczony do przekaźników gorących, powodujących pozorne ujednolicenie przestrzeni w sferze polityki i rozrywki. Wykład wymaga od studenta mniejszego udziału niż konwersatorium, a książka mniejszego niż dialog.

HISTORIA PRASY

Prapoczątki

- Acta Diurna ok. 100 - 44 r p.n.e. ustanowione przez Julisza Cezara, naklejane w miejscach publicznych, zawierały ważne komunikaty, zarządzenia władz, opis uroczystości, etc.

- ok. IV wieku w Chinach komunikaty zawierające treści z życia dworu, dekrety carskie, nominacje urzędników, np. od VII wieku do 1911 (upadek cesarstwa) ukazywał się w formie drukowanej biuletyn Dibao (Gazeta Dworu)

Początki w erze nowożytnej

-gazety ulotne – jedną z pierwszych, włoski przekład listu K. Kolumba o odkryciu Ameryki

-pierwsze gazety miały charakter relacji, sprawozdań, nazywane były nowinami, wyglądem przypominały listy

– 1550 pierwsze w języku polskim Nowiny z Konstantynopola

Pierwsze periodyki

• “Nieuwe Tijdinghe” – Antwerpia 1605;

• “Aviso Relattion oder Zeitung” - Niemcy 1609;

• “The Weekly News from Italy” - Anglia 1622;

• “La Gazette” - Francja 1631;

• “Sincero” – Włochy 1645;

• “Merkuriusz” – Polska 1661;

Czasopisma tematyczne

• naukowe “Journal de Savants” – Francja 1665;

• kulturalne: “Mercure Galant” – Francja 1672;

• ogłoszeniowe: The City Mercury” – Anglia 1675;

• kobiece: “The Ladies Mecury” – Anglia 1682.

Gazety codzienne:

• Francja - “Daily Courant” (1705) i “Journal de Paris” (1777),

• Anglia “Times” (od 1785 do dzisiaj);

Czasopisma publicystyczno-dydaktyczne (moralne):

• “The Weekly Review” (D.Defoe) – 1703-1704;

• “Tatler” – 1709;

• “Spectator” – 1711;

Upowszechnianie się prasy

• rewolucyjne: “L’Ami du Peuple” – 1789;

• literackie: “Gazette Litteraire de L’Europa” – 1764

• gazety niedzielne: “Sunday Monitor” – 1780; “Observer” – 1791;

• czasopisma ilustrowane: “Illustrated London News” – 1842

• satyryczne: “”Charivari” – Francja 1832; “Punch” – W.Brytania 1841;

Gazeta dla każdego

• popularna prasa codzienna: “The New York Sun” – USA 1833; “The New York Morning Herald” – USA 1835;

• prasa robotnicza: “Neue Rheinische Zeitung” - K. Marksa – 1842-1843;

Prasa kreuje wiadomości

• tzw. żółta prasa: “Sunday World {The New York World} J. Pulitzera 1883; “The New York Morning Journal” W.R. Hearsta 1895;

Prasa współczesna

• ilustrowane dzienniki sensacyjne (tabliody): “Daily Mirror” i “The Sun” – Wielka Brytania; “Paris-Soir” i “France Soir” – Francja; The New York Daily News” – USA; “Bildzeitung” – Niemcy;

• magazyny społeczno-polityczne: “Time” – 1923; “L’Express” – 1953; “Der Spigel” – 1947;

• czasopisma ilustrowane: “Life” – 1936 – 1972; Paris Match” – 1949; “Stern” – 1948;

Historia prasy Polskiej

a)Merkuriusz pospolity, dzieje wszystkiego świata, czasopismo powołane dla celów politycznych dworu królewskiego b)Nowiny Polskie – tygodnik o charakterze informacyjnym, wydawany przez pijarów, a następnie od 1740 przez jezuitów c)Monitor- 1760/1815r.,prasa społeczno-polityczno-kulturalno-oświatowa d) Rozwój czasopiśmiennictwa naukowego, gospodarczego Zabawy Przyjemne i Pożyteczne A. Naruszewicza i J. Albertrandiego 1770-1777 e)pisma o charakterze ogłoszeniowym Dziennik Handlowy, f)Przewodnik Warszawski Codzienna prasa informacyjna – 1782r.

g)dziennik Kurier Warszawski 1821-1939
- Gazeta Lwowska 1811-1939
- Gazeta Codzienna 1831
- Nowa Polska 1831
- Tygodnik Literacki 1838-1845
- Kmiotek 1842, pierwsze w pismo dla ludu
- Przegląd Poznański 1845

h)Nowoczesne czasopisma naukowe: Biblioteka Warszawska 1841-1914, Przegląd Naukowy   1842-1848

i)Tygodnik Ilustrowany 1859-1939

j)Prasa kobieca- Bluszcz 1865-1939

k) Powojenne wydawnictwa prasowe -Czytelnik: Rzeczpospolita, Życie Warszawy, Dziennik Polski

l) “PRZEKRÓJ” od 15 IV 1945 roku szlagier wydawniczy PRL-u oraz Od 16 grudnia 1948 roku czołową gazetą staje się organ KC PZPR ,TRYBUNA LUDU - Najważniejszy organ (prasowy) w PRL-u

ł) 1980 - powstaje NSZZ “Solidarność” –prasa podziemna, stan wojenny 13 grudzień 1981r. ogranicza prasę

m) Rzeczpospolita od stycznia 1982

n)Wolność prasy 1989r.-nowelizacja prawa prasowego, wprowadza zgłoszeniowy system powoływania nowych tytułów

o) 1990r. Sejm przyjął ustawę o likwidacji RSW Prasa-Książka-Ruch

p)wpływ wydawców zagranicznych na polski rynek prasowy, udział kapitału obcego ocenia się na 80-90%, komputeryzacja, przechodzenie na druk offsetowy, lepszy papier, zmiany w organizacji redakcji, zmiany kadrowe

r) Prasa katolicka

• tygodniki: Gość Niedzielny, Niedziela

• miesięczniki: Rycerz Niepokalanej

• czasopisma typowo religijne: Różaniec

• czasopisma “rozumiejące znaki czasu”: Przewodnik Katolicki,

• “politykujące”: Rodzina Radia Maryja,

• intelektualnie otwarte: Znak, Więź

s)Agencje prasowe: AP amerykańska agen.prasowa, AFP francuska agen.informacyjna, Reuter brytyjska agencja informacyjna specjalizująca się głównie w informacji ekonomicznej, PAP polska agen.prasowa

t) Rodzaje prasy wyodrębnia się na podstawie różnych kryteriów:

• częstotliwości ukazywania się (dzienniki, tygodniki , miesięczniki.),

• zasięgu (prasa międzynarodowa, ogólnokrajowa, regionalna, lokalna, zakładowa),

• wydawcy-dysponenta (rządowa, partyjna, niezależna itp.),

• ideologii (konserwatywna, liberalna, socjalistyczna, katolicka itp.),

• tematyki (ekonomiczna, kulturalno-społeczna, sportowa, filmowa itp.),

• adresata (kobieca, młodzieżowa itp.),

• poziomu (elitarna, popularna, bulwarowa itp.),

• funkcji społecznej (informacyjna, publicystyczna, rozrywkowa, ogłoszeniowa itp..)