Podnoszenie poziomu ortografii

mgr Barbara Wierzba

>>Twoja opinia<<

Nadrzędnym celem nauczania ortografii w klasach młodszych jest nawyk bezbłędnego pisania, bez potrzeby każdorazowego przypominania sobie reguł. Aby to osiągnąć uczniowie muszą "przejść" przez różnorodne ćwiczenia. Wszystkie rodzaje ćwiczeń są istotne i powinny angażować różne zmysły, bądź ich powiązania w odmiennych układach np. podczas pisania z pamięci - wzrok, pamięć, ruch, a podczas pisania ze słuchu - słuch, wzrok, ruch, itp. Aby podnieść poziom nauczania ortografii stosuję następujące ćwiczenia: przepisywanie, pisanie z pamięci, pisanie ze słuchu, pisanie z komentowaniem. Ćwiczenia te są ze sobą powiązane, opierają się na pamięci wzrokowej, słuchowej i motorycznej oraz na znajomości reguł ortograficznych. Przepisywanie - stosuję je najczęściej w nauczaniu ortografii, gdyż jest ono bardzo pożytecznym ćwiczeniem. W czasie przepisywania, aby nie dopuścić do zmęczenia i braku skupienia uwagi urozmaicam je różnymi sposobami (uczniowie podkreślają wyznaczone wyrazy, wybierają zdania o określonej formie np. zdania wykrzyknikowe, o określonej treści, uzupełniają luki, wypisują z tekstu wyrazy i zaznaczają trudność kolorem). Pisanie z pamięci - staram się, aby treść tekstu pisanego z pamięci była ciekawa i jasna a tym samym łatwiejsza do zapamiętania. Stosuję pisanie z pamięci oparte na pamięci krótkotrwałej, gdyż mniejsze jest prawdopodobieństwo popełnienia błędów. Warunkiem skuteczności ćwiczeń w pisaniu z pamięci jest wyuczenie dzieci dokładnej obserwacji, analizy rodzaju trudności, wyjaśnieniu pisowni, sprawdzeniu zapisu i dokonaniu stosownej korekty. Pisanie ze słuchu - traktuję je jako ćwiczenie, którego celem jest zapamiętanie obrazu poprawnej pisowni. Ćwiczenia te powinny być zróżnicowane i ciekawe. Innym razem traktuję pisanie ze słuchu jako dyktando sprawdzające stopień opanowania danej reguły ortograficznej. Staram się, aby uczniowie znali zakres materiału i termin przeprowadzenia sprawdzianu. Najpierw czytam uczniom tekst dyktanda w całości, sprawdzam stopień zrozumienia treści, a następnie dyktuję tekst. Zdania krótkie odczytuję dwukrotnie, zdania dłuższe dzielę na logiczne fragmenty, czytam fragmentami, a później w całości. Po zakończeniu dyktanda odczytuję cały tekst jeszcze raz, a dzieci śledzą napisany przez siebie tekst i czasami poprawiają błędy, jeżeli je zauważą. Pisanie z komentowaniem - dyktuję uczniom tekst, a jednocześnie analizuję występujące w nim trudności ortograficzne. Ten typ ćwiczeń stosuję najczęściej, gdyż pełni on rolę profilaktyki ortograficznej. Podnosząc poziom ortografii w klasach młodszych dużą uwagę przywiązuję do pomocy naukowych, środków dydaktycznych szczególnie wytworzonych przez samych uczniów. Należą do nich słowniczki ortograficzne, tablice ortograficzne. Słowniczki ortograficzne wprowadzam już w drugim półroczu klasy pierwszej. Najlepiej, aby był to gruby zeszyt w linię, dzielimy go na rozdziały poświęcone kolejnym trudnościom ortograficznym. Uczniowie samodzielnie rysują obrazek przedstawiający ortogram, pod nim wpisują słowo, w którym kolorem zaznaczają trudność. W klasie drugiej uczniowie samodzielnie przygotowują tablice ortograficzne. Wyrazy są na nich pogrupowane wg. rodzaju trudności (oddzielnie wyrazy, z "ó", "u", "rz", "ż", "ch", "h" itp.). Uczniowie samodzielnie wybierają te wyrazy, które sprawiają im największą trudność, obok nich umieszczają odpowiedni obrazek. Staram się systematycznie sprawdzać karty pracy i zeszyty ćwiczeń. Wynotowuję najczęściej popełniane błędy. Wybieram rodzaj ćwiczenia przy pomocy, którego staram się wyeliminować te błędy, np. wypisuję na tablicy w dowolnej kolejności wyrazy najczęściej błędnie pisane. Obok nich umieszczam kilka zdań z lukami. Zadaniem uczniów jest poprawne dobranie wyrazów do zdań, uzasadnienie wyboru oraz wyjaśnienie, jaka trudność ortograficzna występowała w tym wyrazie. W celu podniesienia poziomu ortografii stosuję również gry dydaktyczne i inne rozrywki umysłowe np. zagadki, eliminatki, wierszyki ortograficzne. Bogactwo i różnorodność materiału ortograficznego w układanych przeze mnie zagadkach powoduje, że uczniowie mogą intensywniej, wciąż po nowemu przeżywać określone problemy ortograficzne, wielokrotnie obcować z obrazem graficznym wyrazów i z powodzeniem utrwalać ich pisownię. Opieram w ten sposób naukę na wszystkich rodzajach pamięci. Zapobiega to utrwalaniu się błędów. W zagadkach ortograficznych podaję wyrazy znane uczniom pod względem pisowni, a więc takie, których obraz graficzny przynajmniej częściowo zapamiętali w toku przepisywania lub pisania z pamięci. Eliminatki, w których zaszyfrowane są np. wyrazy to dodatkowa forma ćwiczeń bardzo lubiana przez dzieci, pomagająca utrwalić pisownię trudnych wyrazów. Dzieci lubią odszyfrowywać zagadki i samodzielnie układać je dla innych, a dodatkową nagrodą za sprawną, solidną pracę są np. oklaski klasy czy imienna pochwała. Efekty nagradzania sprawiają, że dzieci chętnie podejmują trud, chcą być nagradzane i lepiej zapamiętują dany wyraz, który przyniósł im taki, choć niewielki sukces. Wierszyki ortograficzne to przy jednoczesnym ćwiczeniu pamięci, kolejny sposób na lepsze utrwalenie pisowni trudnych wyrazów. Niektóre wiersze wywołują uśmiech swoimi humorystycznymi sformułowaniami. Uczniowie otrzymują do rozwiązania ciekawe krzyżówki ortograficzne, rebusy, łamigłówki, szarady, niektóre sami przygotowują. Zajęcia są ciekawe, a uczniowie aktywni. Podnoszenie poziomu ortografii odbywa się nie tylko podczas edukacji polonistycznej, ale również w trakcie pozostałych edukacji. Zwracam uwagę na zapis nowo poznanych wyrazów. W klasie drugiej podczas: edukacji matematycznej: zbiór, suma, różnica, dłuższy, droższy, znaki rzymskie itd. edukacji środowiskowej: wschód, zachód, południe, północ, burza, korzeń, ogórki, rzodkiewka itd. edukacji plastyczno - technicznej: kukiełki, ozdoby choinkowe, rysunek, narzędzia, obcęgi, półka, włókno, gwóźdź itd. edukacja muzyczna: cała nuta, dźwięk, trąbki, melodia, nastrój itd. Są to tylko nieliczne przykłady wprowadzanych pojęć w klasie drugiej, w których znajduje się jedna lub więcej trudności ortograficznych. Na zakończenie chciałam przytoczyć słowa Jana Szajewskiego: "Uczeń nie chce robić błędów. Uczeń daje z siebie maksimum wysiłku, dlatego nie powinniśmy patrzeć tyle na to, czego on nie umie, lecz na to co umie".