Kino gatunków

Co to jest gatunek?

Określenie gatunku wskazuje na konkretne ukierunkowanie wypowiedzi filmowej i sugeruje widzowi konkretny typ sensów danego filmu, przez co określa postawę odbiorczą.

W teorii filmu jest to jednak pojęcie niejasne i mobilne

Jak wyodrębnic gatunek filmowy?

> Podejście aprioryczne:

badanie nad jednym gatunkiem „czystym” filmowo

> Podejście aposterioryczne

zasady formatywne gatunku są mobilne, ale do pewnego stopnia uniwersalne, tym samym gatunki są zjawiskami zdecydowanie dynamicznymi, a ich istotę i właściwości można dostrzec tylko w „procesie ewolucyjnym”

Gatunek jako zwyczaj

Wobec ostatniego podejścia gatunek jest utrwalonym społecznie sposobem postępowania artystycznego. Rzadko jest nakazem – raczej: intersubiektywnie utrwalonym sposobem postępowania, daje się porównac do zwyczaju, jest swego rodzaju niepisanym kodeksem kina

Gatunek jako wzorzec

Na gruncie wiedzy o filmie gatunek jest więc rozumiany jako element stylu oraz typ konstruowany przez badacza na podstawie dostępnych konkretów. Ma więc charakter dynamicznego, ewolucyjnego wzorca idealnego. Jest pewnym uogólnionym modelem, sumującym wszystkie istotne właściwości strukturalno – historyczne określonej grupy filmów

Gatunki filmowe

- W myśli europejskiej gatunki filmowe zwykło się klasyfikowac według koncepcji rodzajów i gatunków zaczerpniętej z literaturoznawstwa: film fabularny, dokumentalny, oświatowy, eksperymentalny, animowany

- Myśl amerykańska posługiwała się podziałem na „kino gatunków” (skonwencjonalizowane) i „kino artystyczne” (indywidualne, niepowtarzalne)

Ch.F. Altman „W stronę teorii gatunku filmowego” „Kino” 1987/6

Autor najbardziej trafnej charakterystyki kina gatunków, wywiedzionej z obserwacji okresu klasycznego w kinie amerykańskim i zrytualizowanych form uczęszczania do kina.

Kino gatunków to według niego rytuał, który posiada siedem cech :

1. Dualizm (opozycje kultury i kontrkultury)

2. Powtarzalnośc (te same konfrontacje zdarzeń i przebiegów)

3. Kumulatywnośc (gromadzenie powtarzających się obrazów, motywów i konfiguracji)

4. Przewidywalnośc (opowieśc rozwija się według znanego widzom wzoru)

5. Nostalgicznośc (gra pomiędzy tradycją a współczesnością)

6. Symbolicznośc (znaczeniowe nacechowanie rekwizytów, zachowań, miejsc akcji)

7. Funkcjonalnośc (kompensacja ukrytych, zakazanych pragnień)

KINO DZISIEJSZE DĄŻY DO TWORZENIA MEGAGATUNKÓW (THRILLER), MIESZANIA, NAKŁADANIA SIĘ GATUNKÓW

WESTERN

• Arcygatunek, synonim, kwintesencja filmowości

Dla Amerykanów stanowi ich własną najbardziej znaną mitologiczną tradycję

Istota: zdarzenia i postaci autentyczne mieszają się z fikcyjnymi, to samo dzieje się w mitach i legendach

Retoryka westernu

Westernowe mity w nowych wersjach zawsze karmiły się zmityzowaną niby – rzeczywistością (Wyatt Earp)

Jest to gatunek zakorzeniony głęboko w kulturze plebejskiej

Wypracował własną, czytelną i powszechnie znaną retorykę

Retoryka westernu

Galeria postaci: dobry kowboj, romantyczny jeździec znikąd, zbieg wyjęty spod prawa, uczciwy i prawy szeryf, elegancki szuler, niewinna dziewczyna, szlachetna upadła prostytutka, czrny charakter, groźny rewolwerowiec, banda złoczyńców, chciwy bogacz, żółtodziób ze Wschodu, tchórzliwy barman

Western - retoryka

Typowe sceny i sytuacje niezmienne mimo ewolucji gatunku:

Sceneria

Dynamiczna akcja ze scenami walk, ucieczek, strzelanin, galopad,

Czarno – biały schemat

Zwycięstwo dobra nad złem

Ikonografia (wygląd i zachowanie postaci)

Historia

Rozwój westernu nastąpił w latach 1914 – 1970, twórcy: John Ford, Howard Hawkes, Fred Zinneman

W latach 70-tych nastąpiła demitologizacja gatunku, ale w latach 90-tych western powrócił: „Wyatt Earp”, „Tańczący z wilkami”, „Bez przebaczenia”

Model klasyczny

Przybycie bohatera do społeczności żyjącej na pograniczu ładu i cywilizacji a zła: Indianie, zły ranczer

Opowiedzenie się bohatera po stronie dobra, zwycięstwo i odejście

Dwuznaczne zakończenie: bohater odchodzi, ponieważ miłuje wolnośc i przestrzeń – JEST WESTERNEREM

PRZYKŁADY

„Dyliżans” reż. John Ford, 1939 – wyznacznik gatunku: galeria postaci, galeria motywów, galeria obrazów

„Jeździec znikąd” 1952 – synteza gatunku

„W samo południe” 1952 – nurt nadwesternu, formuła zdolna udźwignąc problemy współczesności. Punktem wyjścia jest porządek, który był zamknięciem klasycznego westernu, a który okazuje się być kruchy i ambiwalentny. Pętla historyczności westernu zbliżyła się do czasów współczesnych