29. Kino gatunków - musical
DEFINICJA: widowiskowy film zazwyczaj o charakterze komediowym. Współtworzą go trzy elementy: muzyka, śpiew i taniec. Musical wyrósł z tradycji amerykańskiego teatru muzycznego.
Krótka historia musicalu:
początki i krystalizacja gatunku:
1929 “Parada miłości”, “Monte Carlo” Ernest Lubitsch
“Statek komediantów” Harry Bulter
“Dusze czarnych” King Vidor
Potem:
1933 “Ja mam temperament” R. Walsh
“Poszukiwaczki złota” Le Roy
“Ulica szaleństw” L. Bacon
złoty okres musicalu 1930 - 1960
reżyserzy: V. Minnelli, Gene Kelly
aktorzy: Fred Astair, Ginger Rogers, Gene Kelly, Bing Crosby, Judy Garland, Rita Hayworth, Barbara Streisand
musical zreformowany zaczyna się od “Amerykanina w Paryżu” (1951), “Deszczowej Piosenki” (1952)
później:
“West side story” 1961
“Skrzypek na dachu” 1971
“Kabaret” 1972
“Cały ten zgiełk” 1979
“Hair” 1979
CECHY:
Musical to fabularna opowiastka przerywana śpiewem i tańcem, gdzie narracja wiąże poszczególne numery
Jako jedną z cech musicalu, Wiesław Godzic wymienia: pieniądze, gwiazdy, wysoka technika:
W latach świetności musicalu nie było jeszcze techniki komputerowej, więc trudno sobie wyobrazić jak powstały cudowne sceny „Deszczowej piosenki”. W musicalach występowały ówczesne gwiazdy najczęściej obdarzone talentem muzycznym. Na produkcję tego gatunku filmów szło mnóstwo pieniędzy, co po części widać poprzez scenografię, dobór aktorów oraz dopracowanie szczegółów.
Widowiskowość tworzona przez bajecznie kolorowe kostiumy, tancerki, bogatą scenografię i choreografię. Na ekranie pojawiają się tańczące girls w rewiowych strojach, częste zmiany dekoracji, feeria barw, ruchu, szczegółów.
Akcenty autotematyczne:
np. w “Deszczowej piosence” fabuła dzieje się na tle przełomu w historii kina: wprowadzenie dźwięku, triumf „Śpiewaka jazzbandu” i musicali, odejście gwiazd kina niemego. Kręcenie musicalu jest najważniejszym wątkiem autotematycznym, można powiedzieć „musicalem w musicalu”. Widz jest świadkiem jak gwiazdy filmu niemego były dubbingowane, a ich gra aktorska musiała się zmienić.
Mieszanie gatunków:
np. komedia, romans.
Bohaterowie są zwykle tancerzami, aktorami bądź śpiewakami
Musical ukazuje sukces w show-bussinesie, bohater zwykle osiąga powodzenie i popularność. Wg Wiesława Godzica istnieje „system widza wewnętrznego” czyli uwidocznionego w musicalu członka widowni dziejącego się spektaklu. Na przykładzie “Deszczowej piosenki” - Pokazana została widownia i jej reakcje np. ekipa planu filmowego, publiczność podczas premiery, widownia ze wspomnień Dona, która wygwizduje jego i Cosmo. Reakcje widzów gwiżdżących i wyśmiewających się z Liny Lamont, ich rozczarowanie i ochocze przyjęcie Kathy jako nowej gwiazdy - to wszystko są zachowania, które mogły towarzyszyć rzeczywistemu widzowi „Deszczowej piosenki”.
Godzic zauważa również, że fabuła musicalu ilustruje zjawiska psychiczne człowieka.
Musical jest opowieścią o widzu, opowieścią, która prowadzi go poprzez sfery pozaświadome do nowego rodzaju iluzji przedstawionej na ekranie.
Nieskomplikowana fabuła: Od początku wiadomo kto jest dobry, a kto jest czarnym charakterem.
Przemyca treści erotyczne: Występ choreograficzny tancerek w skąpych kostiumach.
Kamera usytuowana tak, żeby była bez wątpliwości utożsamiana z punktem widzenia widza. Realizator dąży do włączenia widza do świata filmu. Publiczność czuje się zaproszona, by wziąść udział w akcji. Widz jest jednocześnie w filmie i poza nim. Dodatkowe wrażenie filmu w filmie zachodzi, gdy widzimy publiczność na ekranie i sami stanowimy publiczność filmu.
Musical pragnie zilustrować ludzkie marzenia. Musical tworzy iluzję ludzkich marzeń, pragnie hipnotyzować widza swą baśniowością i oderwaniem od rzeczywistości.
W filmie tego gatunku występują sobowtórzy: np. Na przykładzie “Deszczowej piosenki” Lina, o której widownia myśli, że potrafi śpiewać i Lina o piskliwym głosiku; Don rozpoczynający swoją karierę i Don gwiazdor; Kathy jako sobowtór Liny, gdyż użycza jej swojego głosu; Kathy i jej sobowtór z marzeń Dona.
Sceny wyobrażeń mają charakter kathartyczny: Scena fantazji Dona po porażce pierwszego filmu mówionego; solowy numer Cosmo, jego tańce i śpiew pocieszają i przywracają wiarę w siebie u Dona.
Cechy kina gatunków wg Altmana na podstawie „Deszczowej piosenki”:
Dualizm - Lina Lamont - Kathy Selden; praca- rozrywka; nienawiść Dona do Liny- miłość do Kathy; film niemy- film mówiony , rozśpiewany Don w strugach deszczu - poważny policjant etc.
Powtarzalność - taniec, śpiew, przedstawienie fantazji poprzez taniec i śpiew, nieskomplikowana fabuła.
Kumulacyjność - nagromadzenie powtarzalnych obrazów np. Rewie tańczących dziewcząt
Przewidywalność - akcja łatwa do odgadnięcia, dobro wygrywa.
Nostalgiczność - powrót do lat kina niemego, do momentu wprowadzenia dźwięku, do narodzin musicalu.
Symboliczność - symboliczny wymiar samego musicalu jako elementu amerykańskiej kultury. Symboliczna kurtyna w scenie zdemaskowania Liny Lamont - ujawnia gwiazdę i jej dublerkę.
Funkcjonalność - spełnienie życzeń widowni.
Musical był gatunkiem szczególnie popularnym w swojej ojczyźnie- Ameryce. Obecnie obserwuje się stopniowy powrót do niego - filmy takie jak „Chigago” (USA), „8 kobiet” (Francja), „Moulin Rouge” (Australia), „Upiór w operze” (USA).
Odmiany musicalu:
* wodewil we Francji
* świewogra w Czechach
* operetka filmowa w Niemczech
Bibliografia:
Wiesław Godzic „Widz w świecie musicalu”, w: „Kino gatunków” pod redakcją Alicji Helman, nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Hasło: gatunek, w:„Słownik pojęć filmowych”, tom 10; pod redakcją Alicji Helman, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
3. Marek Hendrykowski - Alfabet Kina, gatunki filmowe: musical.
1