KASTRACJA SAMCÓW
( ORCHIECTOMIA , CASTRATIO )
TRZEBIENIE - polega na odjęciu gruczołów płciowych uniemożliwiając produkcję komórek płciowych .
STERYLIZACJA - uniemożliwienie wydostawania się komórek płciowych .
1 . początki- epoka kamienia ( neolit)
2 . Egipt- trzebienie buhajów ofiarnych
3 . Homer- opis trzebienia knurów
4 . Hipokrates- dokładny opis
CELE KASTRACJI- WSKAZANIA :
1 . GOSPODARCZE
* tkanka mięśniowa poprzerastana tłuszczem
*szybsze przyrosty wagi
* większa masa
*likwidacja zapachu płciowego mięsa
2 . HODOWLANE
* nie można ogiera użytkować razem z klaczą
* możliwość trzymania zwierząt jednej płci w jednym pomieszczeniu ( bydło)
* eliminacja złego materiału
3 . BEZPIECZEŃSTWO
* ogiery
* psy ( bullteriery)- w Anglii był pomysł , ale to nie ma sensu gdyż agresja tych ras pochodzi od człowieka
* spadek włóczęgostwa u psów
4 . LEKARSKIE
* wnętrostwo ( cryptorchismus)
* przemieszczenie jąder (ectopia testes)
* obojnactwo ( hermaphrodismus)
* przepuklina pachwinowa ( h . inguinalis)
* przepuklina mosznowa ( h . scrotalis)
* zapalenie jąder ( orchitis)
* zapalenie osłonek pochwowych jąder ( tylko przy tych zapaleniach które nie dają się leczyć farmakologicznie)
* nowotwory ( tumor testis , neoplasma testis)
* rana jądra ( vulnus testis)
* przerost prostaty lub brak prostaty
* nowotwory gruczołów dodatkowych
SKUTKI KASTRACJI :
* zahamowanie rozwoju wtórnych cech płciowych , jeżeli kastracja jest przeprowadzona wcześnie
-budowa eunuchoidalna ciała ( mała głowa , wąska klatka piersiowa , szeroka miednica)
- kościec - kończyny eunucha są dłuższe , później zamykają się chrząstki wzrostowe
* skóra delikatna i słabiej owłosiona
* niedorozwój prącia oraz gruczołów płciowych dodatkowych
* zwolnienie przemiany materii ( odkłada się tłuszcz wokół włókien mięśniowych)
* zmiany charakteru ( złagodnienie)
* zanik lub zahamowanie popędu płciowego ( przed lub po osiągnięciu dojrzałości płciowej)
METODY KASTRACJI:
BEZKRWAWE
1 . Hormony żeńskie często u psów
2 . Guzy Sertoliego -dużo estrogenów- zanik drugiego jądra
3 . Miażdżenie powrózków raczej zawodne , chora tętnica się nie zamknie
KRWAWE ( ZE WZGLĘDÓW LEKARSKICH )
A) BEZ ODJĘCIA OSŁON ( jądro + osłona własna)
1 . przecinamy ścianę moszny
2 . przecinamy więzadło ogona najądrza
3 . rozrywamy krezkę jądra
4 . przerywamy ciągłość powrózka nasiennego
KONIE
*poniżej 4 lat ( optymalne 15-18 miesięcy , zwykle 2-3 lata)
* w pierścień pachwinowy zewnętrzny wchodzą 3 opuszki palców
* jeszcze nie kryjący ( słabo rozwinięte unaczynienie- po jednym kryciu naczynia zwiększają się kilkakrotnie- samo miażdżenie nie daje nam pewności)
BUHAJKI , TRYKI , KOZIOŁKI
* osobniki w wieku 0,5 roku
* jest możliwa , ale użytkowa , stosowana przy chowie pojedynczym , gdy lekarz obawia się zakażeń beztlenowych
*kleszczeBurdizzo
* zanik jąder trwa zwykle 6 miesięcy
KNURKI
* najlepiej w wieku 6 miesięcy
* kleszcze Sanda
* odcinamy emaskulatorem
* bez przepukliny mosznowej
PSY
* nie stosujemy tej metody kastracji
KOT
* najlepiej w wieku 6 miesięcy
* najczęściej robiony zabieg w praktyce miejskiej
* moszna tuz poniżej odbytu
* u kotów starszych nawet po kastracji pozostanie odruch obszczywania ścian
* młode kocury
B) ZE ZDJĘCIEM OSŁON ( jądro+ osłona własna + osłona wspólna )
1 . przecinamy skórę i błonę kurczliwą
2 . oddzielamy błonę kurczliwą od osłony wspólnej
3 . oddzielamy mięsień dźwigacz jądra od osłony wspólnej i go przecinamy
4 . podwiązujemy odsłonięty powrózek nasienny razem osłoną wspólną pochwową ( zamykamy jamą otrzewną)
KONIE
* powyżej 4 lat
* w pierścień pachwinowy zewnętrzny wchodzą 4 opuszki palców
* kryjący
BUHAJ , TRYK , KOZIOŁ
* nie wykonujemy podwiązywania powrózka nasiennego
a . poziome cięcie na wierzchołku moszny
b . wysuwają się jądra zamknięte w osłonie pochwowej
c . na odkryty powrózek zakładamy kleszcze kastracyjne Sanda
d . miażdżymy powrózek możliwie wysoko
e . poniżej odcinamy
KNUR
* starsze - zapach zanika
* dopiero po kilku miesiącach wskazaniem tu jest przepuklina mosznowa
* obojnactwo najczęściej u knurów
PIES
* najlepiej po osiągnięciu 1 roku , wcześniej odbija się ujemnie na ich rozwoju , znieczulenie nadoponowe lub miejscowe nasiękowe
a . cięcie przed moszną nad zewnętrznym pierścieniem pachwinowym by zapobiec zabrudzeniu rany ( pies siada)
b . pierścień pachwinowy jest szeroki
c . u psa szyjemy , nie można zostawiać kikuta ( wyjątek od innych)
KOT
* gdy są wskazania lekarskie
KRÓLIK
* mnóstwo kłopotów
* jądra okresowo znajdują się w jamie mosznowej
* występują tu tylko fałdy skórne , których nawet nie można nazwać moszną
ŚWINKA MORSKA , SZCZUR , MYSZ , TCHÓRZOFRETKA
* szeroki pierścień pachwinowy
* zapach tchórzofretki nie zniknie , gdyż pochodzi on z zatok odbytowych otoczonych silnymi mięśniami- należy je usunąć , ale zapach i tak zostanie , gdyż znajdują się drobne gruczoły apokrynowe w skórze

*WNĘTROSTWO ( CRYPTORHISMUS)
PIES
- niezstąpienie jąder do moszny
- często dziedziczna ( boksery , pudle)
- dotyczy obu lub jednego jądra
- u psów może być zatrzymane :
* w okolicy zewnętrznego pierścienia pachwinowego ( powiększone , niebolesne)
* zatrzymane w jamie brzusznej ( mniejsze , miękkie)

- jądra wnętrów wykazują tendencję do nowotworzenia (wysoka temperatura)
KOŃ
- najczęściej u koni - agresywność 2%
-jądro normalne powstaje z trzech zawiązków i w życiu płodowym następuje proces zstąpienia jąder do moszny . Jest to proces hormonalny-HCG . Niektórzy uważają , że spełnia tu rolę jądrowód
- najczęściej jest to jądro mniejsze
-czasami towarzyszy mu obojnactwo
a . opóźnianie zstąpienia jąder
b . zatrzymanie się jądra w przestrzeni pachwinowej ( wnętrostwo pachwinowe)
c . zatrzymanie się jądra w jamie brzusznej przy równoczesnym wsunięciu się części najądrza lub nasieniowodu do przestrzeni pachwinowej ( wnętrostwo pachwinowo-brzuszne)
d . zatrzymanie się jądra w jamie brzusznej ( wnętrostwo brzuszne całkowite)
- wzmożony popęd płciowy
- najlepiej operować w wieku lat 3
Odmianą wnętrostwa jest inna wada wrodzona:

WNĘTROSTWO
Należy je odróżnić od bezjądrza jednostronnego lub obustronnego - anorchia . Należy też brać od uwagę wnętrostwo rzekome - jądra wtedy nie ma w mosznie , ale jest wyczuwalne w okolicy pierścienia pachwinowego .
Wnętrostwo :
najczęściej -owce 12-15%
-konie 2%
rzadko - bydło 0,7 5
świnie 2%
Najczęściej wnętrostwo -jednostronne lewe u koni i najrzadziej obustronne .
U psów najczęściej dochodzi do metaplazji nowotworowej - ok. . 8 roku życia .
Podczas badania rektalnego szukamy ujścia kanału pachwinowego i sprawdzamy czy wchodzi w kanał powrózek .
WYKONANIE ZABIEGU
Przy wnętrostwie pachwinowym robimy cięcie nad pierścieniem pachwinowym zewnętrznym i usuwamy jak przy kastracji . Natomiast przy wnętrostwie brzusznym u ogierów z wyboru wybieramy laparotomię pachwinową , chyba że mamy absolutną pewność , że jądro jest w brzuchu :
1 . przecinamy skórę
2 . przecinamy powięź powierzchowną ( obfite naczynia żylne )
3.. przecinamy do przodu spoidło pierścienia pachwinowego zewnętrznego
4 .. następnie wypreparowujemy mięsień skośny brzucha wewnętrzny
5 . przecinamy powięź poprzeczną
6 . przecinamy otrzewną ścienną
7 . wkładamy rękę i szukamy :szyjki pęcherza moczowego , nasieniowodów , przesuwamy się po nich i znajdujemy jądro
8 . wszystkie warstwy zaszywamy oddzielnie