1. Polityka społeczna:

• Pojęcie: to system idei oraz działań zmierzających do polepszenia całokształtu warunków życiowych ludności.

• Cele: Celem polityki społecznej jest tworzenie takich warunków życia oraz stosunków międzyludzkich, które w sposób możliwe optymalny sprzyjać będą rozwojowi społeczeństwa

• Rodzaje działań podejmowanych w celu realizowania celów:

1) działania opiekuńcze, polegające na wyrównywaniu określonego społecznie standardu życiowego różnych kategorii osób,

2) działania prognostyczno-planistyczne – na rzecz kompleksowych i perspektywicznych rozwiązań problemów rozwoju społecznego.

• Zakres przedmiotowy: obejmuje:

1. sferę pracy - niesie człowiekowi najwięcej zagrożeń, a zarazem daje szansę samorealizacji,

2. sferę dobrobytu - zawiera obok materialnego poziomu życia, odpowiedniej ilości i jakości dóbr i usług, takie komponenty, jak czas wolny, zdrowie, środowisko,

3. sferę kultury społecznej- zbiór naczelnych wartości, którym polityka społeczna powinna służyć,

4. sferę ładu społecznego - organizacja życia społecznego, instytucjonalne ramy, w których przebiega życie człowieka, stosunki w skali mikro, mezo i makro, ustrój gospodarczy, polityczny i społeczny

• Dziedziny:

1) ludnościowa i rodzinna,

2) polityka w dziedzinie zatrudnienia,

3) mieszkaniowa,

4) ochrony zdrowia,

5) oświatowa,

6) kulturalna,

7) zabezpieczenia społecznego,

8) ochrony środowiska naturalnego,

9) prewencji i zwalczenia zjawisk patologii społecznej.

• Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne:

Wewnętrzne:

1. Ustrojowo – polityczne – stopień centralizacji i decentralizacji państwa, stan instytucji demokratycznych,ranga polityki społecznej w polityce państwa, relacje pomiędzy polityką społeczną a polityką gospodarczą, itp.

2. Materialne:

-ekonomiczne – poziom osiągniętego rozwoju gospodarczego, stopa i struktura wzrostu gospodarczego,sytuacja na rynku pracy,

- infrastrukturalne – dostępność i jakość dostarczanych usług społecznych, sytuacja mieszkaniowa społeczeństwa, stan infrastruktury komunikacyjnej,

- ekologiczne.

1. Związane z czynnikiem ludzkim:

-demograficzne – stan i struktura wieku ludności,

- społeczne – struktura społeczna, wykształcenie i kwalifikacje, charakter dominujących strategii życiowych,

przedsiębiorczość i aktywność obywatelska.

1. Wynikające z zastanego (realizowanego) modelu polityki społecznej

Zewnętrzne: wyzwania wynikające z uczestnictwa w światowym systemie

ekonomicznym, zobowiązania wynikające z udziałem w ponadnarodowych organizacjach, itp.

• Polityka gospodarcza:

• świadome oddziaływanie władz państwowych na gospodarkę narodową – na jej dynamikę, strukturę i funkcjonowanie, na stosunki ekonomiczne państwa oraz jego relacje gospodarcze z zagranicą,

• świadoma i celowa działalność państwa polegająca na kształtowaniu, na podstawie praw ekonomicznych, racjonalnego przebiegu procesów społecznoekonomicznych.

• Cele Polit. Społ. Ze wzg na charakter:

1) generalne: zapewnienie suwerenności, zapewnienie sprawiedliwości, zapewnienie postępu społecznego, zapewnienie ochrony praw człowieka,

2) ekonomiczne: wzrost gospodarczy i związane z nim dążenie do dobrobytu, rozwój przedsiębiorczości, wzrost udziału każdego państwa w międzynarodowym podziale pracy, restrukturyzacja gospodarki i jej dostosowanie się do aktualnych potrzeb, zapewnienie równowagi wewnętrznej (budżetowej) i zewnętrznej (wymianyz zagranicą),

3) społeczne: sprawiedliwy podział dochodów i pełne zatrudnienie, wyrównywanie szans w dostępie do rezultatów działalności gospodarczej i społecznej, zapobieganie wykluczeniu i reintegracja osób wykluczonych, zapewnienie ochrony zdrowia i zabezpieczenia na wypadek innych ryzyk socjalnych,

4) ekologiczne: ochrona istniejących zasobów środowiska w ramach tzw. zrównoważonego rozwoju, rekultywacja obszarów zniszczonych,

5) obronno-militarne – zapewnienie bezpieczeństwa, wzmacnianie potencjału obronnego, z tworzenie rezerw

na potrzeby obronno-militarne.

• Cele społ. Realizowane przez polit. gospod. :

1. sprawiedliwy podział dochodu: redystrybucja dochodu i ograniczenie nadmiernych nierówności w podziale produktu społecznego,

2. gwarancje (pełnego) zatrudnienia,

3. wyrównanie szans wszystkich obywateli w zdobywaniu wykształcenia, uzyskania pracy i płacy odpowiadającej kwalifikacjom, awansu zawodowego,

4. zapewnienie minimum standardu życiowego (tzw. minimum socjalnego),

5. zwalczanie nędzy i przeciwdziałanie rozwarstwieniu społeczeństwa,

6. zapewnienie ochrony zdrowia,

7. zabezpieczenie społeczne.

1. Modele polityki społecznej:

• Zestawienie i porównanie(tabelka)

1. Koncepcja państwa opiekuńczego:

• Pojęcie państwa opiekuńczego: (państwo socjalne, państwo dobrobytu,społeczna gospodarka rynkowa) to państwo, które odpowiada za ochronę i promowanie bezpieczeństwa socjalnego i opieki społecznej swoich obywateli poprzez powszechną opiekę zdrowotną, ubezpieczenia od chorób i bezrobocia, powszechny system emerytur i rent, dodatków rodzinnych, mieszkań komunalnych, itd. przez cały okres życia ludzi. Zgodnie z ujęciem encyklopedycznym państwo opiekuńcze to państwo, które dąży do realizacji sprawiedliwości społecznej w życiu społecznym.

• Cele i zakres wsparcia: rozwiązywanie problemów społecznych i zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa socjalnego (między innymi poprzez wspieranie ludzi w trudnej sytuacji życiowej, wywołanej np. starością, chorobą, niepełnosprawnością lub bezrobociem).

Wsparcie odbywa się poprzez systemy ulg, zasiłków, budownictwa komunalnego, dostępu do państwowego szkolnictwa i służby zdrowia.

• Zad. Państwa w sferze społ. ekon. i polit. związane z koncepcją państwa opiekuńczego

-w sferze społecznej:

rozszerzanie systemu świadczeń i ochrony socjalnej, np. ubezpieczenia na wypadek choroby, kalectwa, bezrobocia,

zagwarantowanie wszystkim obywatelom dochodów minimalnych i równych praw w dostępie do usług socjalnych, np. mieszkania, wykształcenia, opieki zdrowotnej,

- w sferze ekonomicznej:

państwo ma ingerować w życie gospodarcze, wykorzystywać wszystkie dostępne mu instrumenty do pobudzania gospodarki, utrzymywania pozytywnych tendencji, zwalczania inflacji i bezrobocia (lub)

ingerencja państwa w życie gospodarcze polegającą na podejmowaniu działań zmierzających do regulowania rynku w celu zapobiegania negatywnym zjawiskom społecznym,

-w sferze ustroju politycznego:

demokrację wyrażającą się w idei równości, wolności i likwidacji politycznej dyskryminacji (np. kobiet, mniejszości etnicznych).

• Założenia koncepcji państwa dobrobytu:

-ingerencję państwa w życie gospodarcze w celu zapobiegania negatywnym zjawiskom społecznym,

rozszerzanie systemu świadczeń i usług socjalnych przy demokracji jako systemie politycznym.

• Kierunki działalności państwa opiekuńczego:

1. prowadzenie polityki zmierzającej do pełnego zatrudnienia i zapobiegania negatywnym zjawiskom np. bezrobociu,

2. prowadzeniem aktywnej polityki socjalnej w formie systemu świadczeń i usług socjalnych, do której zalicza się opiekę nad zdrowiem obywateli, ubezpieczenia społeczne, pomoc dla matek,dodatki rodzinne, renty starcze itp.,

3. prowadzeniem polityki państwa w zakresie redystrybucji dochodu społecznego w celu wyrównania standardów dochodowych obywateli, której wyrazem jest rozwój usług socjalnych oraz stosowanie progresji podatkowej.

4. Samorząd terytorialny jako podmiot polityki społecznej:

• Pojęcie i funkcje administracji publicznej:

Rola administracji odnosi się do dwóch kwestii, a mianowicie do służenia władzy zwierzchniej, z drugiej stronu do służenia obywatelowi. Definicja administracji publicznej nie jest łatwa. Wynika to z szerokiego obszaru funkcji przez nią realizowanych Wyróżnia się cztery podstawowe funkcje realizowane przez administrację publiczną:

1. klasyczne funkcje państwa, związane z zapewnieniem porządku publicznego – administracja stosuje przepisy prawa, egzekwuje je, wydaje nakazy i zakazy oraz zezwolenia w odpowiednim trybie administracyjnym,

2. funkcję organizacyjną w zakresie usług publicznych – jest odpowiedzialna za realizację funkcji socjalnych państwa (oświata, ochrona zdrowia, opieka społeczna, kultura) oraz w zakresie zabezpieczenia infrastruktury (drogi, energetyka, telekomunikacja, itp.),

3. funkcję reprezentatywną majątku narodowego – nie tylko jako właściciela majątku publicznego, ale jako nabywcę pracy ludzkiej, towarów, usług, a także jako regulatora rozwoju ekonomicznego, ochraniającego gospodarkę przed kryzysami (interwencjonizm państwowy),

4. funkcję gromadzenia i przetwarzania informacji (GUS, system PESEL, NIP).

• Pojęcie i istota decentralizacji administracji publicznej:

Istotą decentralizacji administracji publicznej jest ustawowe przeniesienie zadań i kompetencji decyzyjnych (władzy) ze szczebla centralnego (wyższego) na rzecz administracyjnych struktur terenowych (lokalnych).

Pod pojęciem decentralizacji należy rozumieć taki sposób organizacji administracji, w którym organy administracji rządowej (a także organy administracji samorządowej) niższych stopni nie są hierarchicznie podporządkowane organom szczebli wyższym (organom administracji rządowej), a władza i środki finansowe są przekazywane między jednostkami autonomicznymi. Decentralizacja to przekazanie samorządowi gminnemu, powiatowemu i wojewódzkiemu uprawnień i kompetencji administracyjnych rządu i administracji rządowej oraz związanych z nimi środków finansowych.

• Zasada subsydiarności

Zasada subsydiarności (pomocniczości) dotyczy reguł podziału władzy od dołu do góry i opiera się na prymacie jednostki ludzkiej i jej wolności wobec instytucji przymusowych w tym przede wszystkim państwa i oznacza taką jego rolę, która w minimalnym stopniu ogranicza i przejmuje samodzielność i odpowiedzialność ludzi, ich rodzin, wspólnot i zbiorowości za warunki życia indywidualnego i zbiorowego. Państwo pomaga jednostkom i grupom społecznym wtedy, gdy one same nie są w stanie sprostać wyzwaniom dnia dzisiejszego i przyszłości. Według zasady subsydiarności społeczeństwo nie powinno wykonywać tego, co jednostka może zdziałać dzięki własnej inicjatywie oraz własnymi siłami – państwo nie powinno przejmować tych działań, które mogą być wykonywane przez działające w nim subiekty. Zasada subsydiarności oznacza – tyle społeczeństwa ile można, tyle państwa ile konieczne.

• Pojęcie samorządu terytorialnego

Samorząd terytorialny jest częścią władzy wykonawczej w państwie. Jest powiązany z państwem organizacyjnie i funkcjonalnie; działa w jego graniach, na podstawie prawa stanowionego przez państwo i pod jego nadzorem. Państwo, powołując samorząd terytorialny, zawęża zakres swoich zadań publicznych, ograniczając jednocześnie swoje uprawnienia w sferze wpływania na sposób realizacji zadań przekazanych samorządowi.

• Podstawy prawne działania jednostek samorządu terytorialnego

( 3 zasady z Konstytucji)

-Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej. Przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych samorząd wykonuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Samodzielność jednostek samorządu terytorialnego podlega ochronie sądowej (zasada samodzielności).

-Zgodnie z zapisami rozdziału VII Konstytucji RP samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub (zasada domniemania właściwości samorządu).

-władza w społeczeństwie konstruowana jest pionowo Oznacza to, iż zadania mogące być wykonywane przez jednostki organizacyjne niższego rzędu, nie powinny być powierzane jednostkom wyższego rzędu. Przekazanie zadań i kompetencji na wyższy poziom może nastąpić wówczas, gdy ich wymiar przekracza możliwości i kompetencje jednostek poziomu niższego.( zasada pomocniczości)

• Samorząd terytorialny w Polsce istota reformy:

Samorząd terytorialny reaktywowany na poziomie gmin w 1990 roku i rozbudowany przez utworzenie samorządowych powiatów i województw w 1999 roku stał się podstawowym podmiotem polityki społecznej wypierając z pozycji dotychczasowego lidera – administrację rządową. Zreformowany samorząd terytorialny w Polsce można określić jako powstały z mocy prawa i wyodrębniony w strukturze państwa związek społeczności lokalnej bądź regionalnej, uczestniczący w sprawowaniu władzy publicznej, realizujący zasadniczą część spraw publicznych we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność oraz wyposażony ustawowo w materialne środki umożliwiające realizację nałożonych na niego zadań. Z dniem 1 stycznia 1999 roku wprowadzono w Polsce reformę administracyjną kraju z podziałem na 16 województw, 308 powiatów ziemskich i 65 powiatów grodzkich (czyli miast na prawach powiatu), nie zmieniając przy tym ilości gmin (2489). Obecnie w Polsce funkcjonuje 16 województw, 314 powiatów ziemskich i 65 powiatów grodzkich oraz 2478 gmin. Nowy trójszczeblowy podział administracyjny kraju charakteryzuje się monizmem na szczeblu gminy i powiatu, tj. istnieniem jedynie administracji publicznej samorządowej oraz dualizmem na poziomie województwa, gdzie administrację publiczną wykonują: (1) organy administracji rządowej, tj. wojewoda oraz (2) organy samorządu województwa.

W modelu trójszczeblowym gmina jest jednostką podstawową, powiat – pośrednią, województwo –

najwyższą. Podział taki został dokonany z uwagi na zakres zadań, jakie mają do spełnienia poszczególne jednostki, nie zaś ze względu na zakres podległości

• Zadania samorządu terytorialnego( własne i zlecone)

-Zadania własne samorząd realizuje we własnym imieniu i na własna odpowiedzialność. Ustawy określają, które z zadań własnych mają charakter obligatoryjny, a które fakultatywny. Zadania własne finansowane są z dochodów własnych gminy oraz subwencji ogólnej.

-Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej określone są w poszczególnych ustawach regulujących różne dziedziny działalności publicznej. Poza zadaniami zleconymi przekazanymi ustawami, samorządy mogą wykonywać zadania z zakresu administracji rządowej na podstawie porozumienia z jej organami. Zadania zlecone powinny być finansowane ze środków przekazanych samorządom specjalnie na ich realizację.

Zadania własne są finansowane głównie z dochodów własnych samorządu i subwencji ogólnej, a zadania zlecone – z dotacji celowych przekazywanych przez administrację rządową.

Podział zadań samorządu na własne i zlecone zależy od przyjętej przez państwo w danym okresie polityki społecznej, gospodarczej i administracyjnej. Poszczególne rodzaje zadań własnych i zleconych określane są przez ustawy, które w miarę zmieniających się

warunków, programów i koncepcji realizacyjnych – mogą ulegać zmianie.

• Zakres działania i zadania gminy

-podział zadań realizowanych przez gminy

1. Zadania własne - zadania publiczne służące zaspokojeniu potrzeb społeczności.

2. Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej - zadania, które w całym państwie powinny być wykonywane według identycznych reguł, w sformalizowanym trybie, a państwo uwiarygodnia tę czynność. Dzielimy je na:

   1. zadania zlecone na podstawie ustawy – obowiązkowe,

   2. zadania powierzone na podstawie umów lub porozumień – nieobowiązkowe.

3. Zadania wykonywane na podstawie porozumień z samorządem powiatowym lub wojewódzkim –

-zadania z zakresu innych jednostek samorządu terytorialnego.

Do zadań obowiązkowych gminy należą m.in.: prowadzenie spraw szkolnych, przedszkolnych, gospodarki zielenią (wycinka drzew), opieka nad cmentarzami komunalnymi, itp. Do zadań zleconych w drodze ustawowej należą m.in. zadania dotyczące np. ewidencji ludności, ewidencji

działalności gospodarczej, ewidencji prowadzonej w urzędach stanu cywilnego ale również spisu

ludności, spisu rolnego, przeprowadzenie wyborów czy referendum, itp.

1. zadania w zakresie infrastruktury technicznej,

2. zadania w zakresie infrastruktury społecznej,

3. zadania w zakresie porządku i bezpieczeństwa publicznego,

4. zadania w zakresie ładu przestrzennego i ekologicznego.

- zad. zlecone gminy

• Zakres działania i zadania powiatu-kategorie spraw

-ponadpodstawowej infrastruktury technicznej i społecznej,

-bezpieczeństwa i porządku publicznego w wymiarze ponadgminnym,

- ładu przestrzennego i ekologicznego w wymiarze lokalnym ponadgminnym,

- przeciwdziałania bezrobociu,

- zapobiegania klęskom żywiołowym i ich skutkom.

• Zakres działania i zadania województwa

obok określenia strategii rozwoju województwa i prowadzenia polityki wewnątrzregionalnej – skupiają się w obszarze wykonywania zadań publicznych, które dotyczą województwa i nie są realizowane na szczeblu lokalnym przez gminy czy tez powiaty

• Finanse samorządu terytorialnego:

-dochody własne

1. wpływy z podatku dochodowego od osób fizycznych

2. wpływy z podatku dochodowego od osób prawnych,

3. dochody uzyskiwane przez jednostki budżetowe samorządów,

4. dochody z majątku jednostek samorządu,

5. spadki, zapisy i darowizny na rzecz samorządu,

6. dochody z kar pieniężnych i grzywien,

7. 5% dochodów uzyskiwanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej,

8. dochody od pożyczek udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego,

9. odsetki od środków finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych,

10. dotacje z budżetu innych jednostek samorządu terytorialnego,

11. inne dochody należne jednostkom.

• wpływy z podatków: od nieruchomości, rolnego, leśnego, od środków transportowych, dochodowego od osób fizycznych opłacanego w formie karty podatkowej, od spadków i darowizn, od czynności cywilnoprawnych,

• wpływy z opłat: skarbowej, targowej, miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów, eksploatacyjnej (w zakresie prawa geologicznego i górniczego).

-subwencje ogólne-podział, części przypadające poszczególnym jednostką

Wszystkie jednostki samorządu terytorialnego otrzymują z budżetu państwa subwencję, która dzieli się na trzy części. Wspólnymi

częściami dla wszystkich jednostek samorządu terytorialnego są część wyrównawcza i część oświatowa subwencji ogólnej. Samorządy

gminny i powiatowy otrzymują część równoważącą, a województwa – część regionalną.

-dotacje celowe-cele

1. zadania z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami,

2. zadania realizowane przez jednostki samorządu terytorialnego na mocy porozumień zawartych z organami administracji

3. rządowej,

4. usuwanie bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego, skutków powodzi i osuwisk ziemnych oraz

5. skutków innych klęsk żywiołowych,

6. finansowanie lub dofinansowanie zadań własnych,

7. realizację zadań wynikających z umów międzynarodowych

1. Organizacje pozarządowe jako podmioty polityki społecznej:

• Pojęcie oraz cechy org. non-profit(pojęcie, cechy wyróżniające, cechy org. nie nastawionych na zysk

W literaturze istnieje mnogość terminów stosowanych do określenia sektora instytucji non-profit. Najczęściej spotykane pojęcia to: organizacje obywatelskie, organizacje pozarządowe, organizacje nie zorientowane na zysk, sektor ochotniczy, dobrowolny, niezależny, charytatywny, filantropijny, trzeci sektor czy sektor pozarządowy. Organizacja non-profit to podmiot prowadzący działalność na rzecz osiągania celów społecznie użytecznych, w którym ewentualnie wypracowany zysk jest przeznaczony wyłącznie na działalność statutową. Oznacza to, że założyciele nie odprowadzają nadwyżki finansowej poza organizację. Za podstawę wyodrębnienia tego typu organizacji przyjmuje się kryterium celu ich istnienia, a pomija się status prawny, źródła finansowania i sposoby zarządzania, traktując te kwestie jako drugorzędne kryteria klasyfikacji. W swojej działalności organizacje typu non-profit kierują się zasadą najpełniejszego służenia społeczeństwu w zaspokajaniu istotnych z ogólnospołecznego punktu widzenia potrzeb. Kształtując swoją ofertę podażową posługują się kryterium potrzeb, akceptacji, zadowolenia i korzyści dla konsumentów.

Za organizację nie zorientowaną na zysk należy uznać, każdą instytucję, która posiada poniższe cechy:

1. skupia swą uwagę na wartościach wyższego rzędu, jak np. dobro człowieka: zapewnienie pracy, ochrona zdrowia czy środowiska,

2. realizuje te zadania społeczne, które wynikają z polityki państwa i jego zadań, lub te, które mimo istniejącego zapotrzebowania nie

3. znalazły chętnych do ich spełnienia ani wśród organizacji publicznych, ani prywatnych, zorientowanych na zysk,

4. zysk uznaje tylko jako narzędzie realizowania swoich celów kierunkowych (misji),

5. reprezentuje orientację na zewnątrz, poza granice organizacji (kładzie nacisk na potrzeby klienta),

6. oczekuje raczej maksymalnego zwrotu z inwestycji niż minimalizacji kosztów,

7. perspektywa jej funkcjonowania obejmuje długi okres,

8. strategia jej działania koncentruje się na wykorzystaniu wszelkich dostępnych zasobów do realizacji celów kierunkowych,

9. trudne do zmierzenia efekty działania.

Cechami wyróżniającymi organizacje non-profit od innych podmiotów gospodarczych są:

1. działanie w sferze usług społecznych,

2. podstawowym celem jest zaspokojenie potrzeb społeczeństwa, a nie zysk,

3. źródłem ich finansowania są jednocześnie środki publiczne i prywatne,

4. nadwyżki finansowe z działalności statutowej i pozastatutowej przeznaczają na rozwój organizacji,

5. z ich usług korzysta całe społeczeństwo, rzadziej pojedynczy konsumenci,

6. rezultaty ich działań ujawniają się w długim okresie jako efekty zewnętrzne.

• Podmioty, do których skierowana jest działalność non-profit, typy konsumentów

  1. klientów, tzn. tych konsumentów, którzy przyjmują i korzystają ze świadczeń (produktu) organizacji non-profit, zaspokajając swoje potrzeby indywidualne, uświadomione (oświata, lecznictwo) lub nie uświadomione (o charakterze ogólnospołecznym); w pierwszym przypadku widać analogię do klientów biznesu (kupujących i potencjalnych nabywców), w drugim ujawnia się specyfika omawianych organizacji, których produktem jest osoba, organizacja lub idea,

2) kuratorów, kierujących pośrednio organizacjami non-profit (poprzez udział w radach nadzorczych), którzy swoim autorytetem i odpowiedzialnością nadzorują formalny zarząd i zadowalają się sukcesem instytucji na równi jak swoim osobistym,

3) publiczność – w rozumieniu aktywnej części społeczeństwa, która swoim działaniem przyczynia się do rozwoju instytucji nonprofit; są to więc np. fundatorzy, sympatycy i przyjaciele organizacji,

4) społeczeństwo – przez fakt przyjmowania efektów zewnętrznych działań organizacji non-profit.

• Funkcje org. pozarządowych

1) organizacje umożliwiają artykułowanie potrzeb społecznych w pełnej ich różnorodności i złożoności, ze szczególną zdolnością „wypełniania luk”;

2) dostarczając rządowi (administracji) wiedzy o faktycznych problemach społeczeństwa optymalizują podejmowane decyzje i stymulują do poszukiwania możliwości zaspokojenia potrzeb;

3) umożliwiają społeczną kontrolę działań rządu;

4) wymuszają na rządzie zachowania zgodne ze społecznymi oczekiwaniami, obligują do faktycznej realizacji przyjętych programów;

5) z racji właściwego im pośredniczenia pomiędzy obywatelem a państwem, znakomicie mogą przenosić wzajemne rozumienie potrzeb i uwarunkowań stron;

6) posiadając wyższy niż administracja publiczna stopień niezależności od przepisów i finansów, są zdolne do szybszego reagowania na zmiany i nowe problemy;

7) mają wyższą gotowość do podejmowania nowych inicjatyw i opracowywania nowych rozwiązań;

8) dając alternatywną ofertę dla człowieka potrzebującego pomocy przyczyniają się do rozwoju i różnorodności usług;

9) poprzez świadczenie swoich usług zmniejszają stopień niedoli i niezadowolenia społeczeństwa;

10) podejmując dobrowolne działania we wszystkich dziedzinach życia społecznego zachęcają obywateli do aktywnego uczestnictwa w nim i uczą poczucia odpowiedzialności za swój los w miejsce biernego poddania się władzy państwa i postawy roszczeniowej;

11) uświadamiając złożoność i różnorodność życia społecznego uczą wrażliwości i tolerancji;

12) stymulują zarówno indywidualny rozwój obywateli, jak i poczucie wspólnoty, zmniejszając tym samym stopień alienacji członków społeczeństwa;

13) nie czerpiąc zysków mogą mobilizować do pracy ochotniczej;

14) podejmując się zaspokajania potrzeb społecznych zmniejszają stopień obciążenia instytucji publicznych;

15) w polskich warunkach organizacje pozarządowe mogą swoje usługi finansować m.in. ze środków zachodnich, co oznacza pośrednie wsparcie budżetów publicznych (państwowych i samorządowych);

16) rozwój usług świadczonych przez organizacje jest źródłem nowego rynku pracy, co nie jest bez znaczenia w okresie dotkliwego bezrobocia;

17) organizacje pozarządowe stoją na straży podstawowych wartości społeczeństwa demokratycznego, chroniąc prawa jego obywateli do wolności stowarzyszania się i wolności wypowiedzi, urzeczywistniając ideę państwa obywatelskiego.

• Klasyfikacja org. pozarządowych wg różnych kryteriów

1) ze względu na działalności organizacji (np. usługi oświatowe, usługi z zakresu kultury, działalność charytatywna, społeczna),

2) ze względu na cel organizacji (świadczenie usług, wzajemna pomoc, lobbing),

3) ze względu na główne źródło funduszy (sprzedaż towarów i usług, dotacje, darowizny i zbiórki pieniędzy, składki członkowskie),

4) ze względu na profil działalności (np. organizacje samopomocowe, opiekuńcze, przedstawicielskie, mniejszości, hobbystycznorekreacyjne),

5) ze względu na specyfikę form organizacyjnych (np. grupy nieformalne i samopomocy, stowarzyszenia, itp.),

6) ze względu na rodzaj dostarczanych produktów (usługa, idea, organizacja, osoba),

• źródła finansowania org. pozarządowych

Do źródeł finansowania działań podejmowanych przez organizacje pozarządowe zalicza się:

1) subsydia państwowe,

2) subsydia lokalne ,

3) składki członkowskie,

4) opłaty za świadczone usługi,

5) działalność gospodarcza,

6) prywatny kapitał,

7) darowizny,

8) fundusze zagraniczne,

9) przywileje finansowe (np. ulgi i zwolnienia z opłat),

10) praca społeczna,

11) zbiórki społeczne,

12) loterie i aukcje.

1. Fundacja i stowarzyszenie jako formy org. pozarządowych(zestawienie, cechy wyróżniające, finansowanie) tabelka