Wskazówki do wykonania „Portfolio uczenia się”
Portfolio jest formą i metodą dokumentowania osiągnięć w różnych dziedzinach stosowaną w praktyce od średniowiecza. Współcześnie znajduje zastosowanie także w edukacji, kładąc nacisk na samodzielność, zaangażowanie i refleksyjność uczącego się – oczekiwane dziś powszechnie kompetencje.
1. Wskazówki metodyczne
W wąskim znaczeniu portfolio służy ocenie osiągnięć, także kompetencji miękkich, w szerszym znaczeniu portfolio można traktować jako narzędzie nauczania i uczenia się.
Portfolio uczenia się może wspierać studenta w procesie samooceny, nauczyciela w ocenianiu osiągnięć studenta, a także wspierać proces uczenia się – dokumentować rozwój kompetencji, inicjować (samo)refleksję i samoocenę. Nadrzędnym celem pracy nad portfolio uczenia się jest rozwój refleksyjności studenta. Praca nad portfolio wymaga dużej świadomości i samodzielności studenta na wszystkich etapach jego tworzenia:
wprowadzenie: podjęcie decyzji o formie i celach portfolio; zdefiniowanie narzędzi i umiejętności niezbędnych do tworzenia portfolio; zdefiniowanie charakterystyki osoby oceniającej portfolio; planowane struktury portfolio;
zbieranie materiałów/ artefaktów: podjęcie decyzji kiedy i jak często portfolio będzie uzupełniane, różnicowanie materiałów/artefaktów;
wybór i łączenie materiałów/ artefaktów: pod kątem celów (osobistych i oceny zewnętrznej) portfolio; zbudowanie spójnego zbioru artefaktów dedykowanych różnym celom portfolio;
refleksja: refleksja nad procesem uczenia się, wynikami i sukcesami, formułowanie wątpliwości na trzech poziomach: treściowym (wiedza, rozumienie, sądy), metodycznym (formy i strategie uczenia się), indywidualnym (postępy w uczeniu się, indywidualne strategie uczenia się).
prezentacja: konfrontacja z opiniami innych na różnych etapach tworzenia portfolio pełni funkcje motywującą, korygującą i oceniającą.
Interesujące nas portfolio uczenia się może przyjąć następujące formy:
portfolio diagnostyczne: służy diagnozie procesu uczenia się; zawiera różne dokumenty, które dokumentują proces uczenia się; pierwszoplanowa jest analiza procesu uczenia się; portfolio robocze jest dobrą podstawą do rozmowy doradczej.
portfolio rozwoju: jest to odmiana portfolio roboczego; pozwala studentowi ocenić postępy rozwoju w osiąganiu wyznaczonego celu, np. dotyczącego pracy zawodowej; jest podstawą (samo)oceny słabych i mocnych stron studenta.
portfolio prezentacyjne: zawiera tylko najlepsze prace studenta, które pozwalają ocenić aktualny poziom rozwoju.
portfolio oceniające: ma formalny charakter, dokumentuje osiągnięcia studenta; jest podstawą oceny.
portfolio seminaryjne: materiały dokumentujące udział w określonym seminarium wraz z refleksją na ten temat.
portfolio czytania: zawiera listę przeczytanych lektur wraz z notatkami, czy recenzją na ten temat.
Nadrzędnym celem portfolio uczenia się jest rozwój refleksji dotyczący tego procesu oraz jego efektów. W tab. 2 znaleźć można inspiracje, jakie można wykorzystać do tych celów.
Tab. 2: Etapy i cele refleksji
3-etapowy cykl refleksji Bortona | 6-etapowy cykl refleksji Gibbsa |
---|---|
|
|
Dobrze opracowana refleksja powinna dać odpowiedź na następujące pytania:
|
Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.eportfolio.enauczanie.com [data dostępu: 12.12.2012]
Oczekiwania wobec portfolio oraz kryteria oceniania:
Formalne aspekty i ogólne wrażenie
Poprawność i jakość opracowanych zadań/ tematów
Objętość i głębia refleksji nad procesem uczenia się w powiązaniu z krytyką
Język i styl
Proponujemy przykładową strukturę portfolio:
Spis treści
Cele pracy nad portfolio; ich rola na drodze osiągania celów długookresowych
Zabrane na potrzeby portfolio materiały i towarzysząca im refleksja
Doświadczenia spoza uczeni związane z problematyką portfolio
Wnioski/samoocena/krytyka
Bibliografia
Formy do wyboru:
Segregator
Dziennik
Prezentacja multimedialna