Wiedza o historii jzyka polskiego wykady

Wiedza o historii języka polskiego - wykłady - Elżbieta Umińska-Tytoń

Historia języka:

a) wewnętrzna - badania zmian zachodzących wewnątrz systemu językowego, zmiany uwarunkowane przez sam język

b) zewnętrzna - opisuje oddziaływanie środowiska na język (zjawiska wszelkiego rodzaju), p.w. dotyczące słownictwa

Periodyzacja historii języka:

Kryteria periodyzacji:

w obrębie języków słowiańskich tzw. czasy przedpolskie

wyodrębnienie z języka słowiańskiego tzw. okres polski

przegłos polski - zjawisko umożliwiające przejście z obrębu do samodzielności j. pol.; ok. IX w., aktywny też w X; zjawisko charakterystyczne wyłącznie dla j. pol.

1) IX/X w.: czas tworzenia państwa polskiego z rekigią chrześcijańską (wymóg zewnętrznojęzykowy)

2) 1136 r.: bulla gnieźnieńska od papieża Inocentego II powołującego arcybiskupstwo gnieźnieńskie - dokument ten w j. łac. z polskimi nazwami miejscowości oraz ludności (ok. 400 nazw) <-- rozpoczęcie doby piśmiennej w j. pol.

3) IX/X - XVk: doba staropolska

procesy zachodzące wew. języka:

zewnątrzjęzykowe

XVI - XVIIIpoł: doba średniopolska

procesy zachodzące wew. języka:

zewnątrzjęzykowe

XVIIIpoł - 1939 r.: doba nowopolska

procesy zachodzące wew. języka:

j. pol. wypiera łacinę głównie w szkole

1939 - ...: era nowsza

Metody wyznaczania zmian:

Petrus --> Pietrus (po miękkiej literze używano "i") --> Piotrus (przegłos)

Źródła dla badań historyczno-językowych:

28.02.2011

Wszystkie języki wywodzą się z języka praindoeuropejskiego. 2500 lat p.n.e. j. ten obejmował Europę, Azję, aż po Indie; V w. p.n.e. - wyodrębnienie grup językowych, m. in. grupa prasłowiańska razem z bałtosłowiańskimi tworzyły początkowo grupę bałtosłowiańską (Litwini, Słowianie)

dorzecze Odry, Wisły, na wschód do Bugu, od Bałtyku po Karpaty - praojczyzna gr. prasłowiańskiej; następnie wędrówki na wschód po Dniestr, Desnę; różnice geograficzne powodowały różnice językowe

Najstarsze cechy językowe po rozdziale Słowian na wschód i zachód:

1) realizacja połączeń głoskowych: -tl-, -dl-: na wschodzie uprosczano do samego -l

2) połączenia głoskowe kv-, gv-; przekształcone w cv, zv

3) p', b' (miękkie) przekształcone w pl, bl (l epentetyczne)

Gdy zachodni Słowianie przeszli przez Karpaty wyodrębniła się trzecia grupa Słowian - południowa. Obecnie są trzy grupy języków słowiańskich:

Etymologia słowa 'słowiański':

Język starocerkiewno słowiański - najstarszy język literacki używany w ok. Solunia na terenie Macedonii (dziś Saloniki), gdzie mieszkali Cyryl i Metody, którzy mieli podjąć misję chrześcijańską. Do misji potrzebowali tekstów, aby przekazywać słowo boże. Posiadali znajomość mowy słowiańskiej, więc przetłumaczyli fragmenty P. Św. na ten język. Trudność stanowił zapis z powodu braku alfabetu słowiańskiego. Stworzyli na podstawie swojego alfabetu teksty: Psałterz, modlitwy, mszał. Teksty te nazwano głagolica, gdyż w P.Św. jest mnóstwo czasowników 'mówienia' - mówienie=głagolaki. Alfabet nazwano Cyrylica. Dzisiejsze teksty cerkiewne występują czasami w obrządku prawosławnym.

grażdanka - używany do dzisiaj uproszczony alfabet rosyjski wprowadzony po reformach Piotra I

Zjawiska doprowadzające do powstania systemu spółgłoskowego w polszczyźnie:

1) k, g, x + i, e, e (z dziubkiem-jadź), ę, jer przedni: b, głoski sonantyczne (stanowiące ośrodek sylaby): r, l (z kółeczkiem u dołu), np. krk - kark ---> przechodziły w cz, ż, sz (F) miękkie, dopiero później stwardniały;

2) 2 w. później po przekształceniu dyftongów powstały: i, e2 (v) - drugie jadź ---> c, dz, sz (zachodni sł.) lub s (wschodni sł.), np. oko-oczi, sługa-służiti lub słudze

3) palatalizacja postępowa: i, b, ę, r (z kółeczkiem na dole) + k, g, h ---> c, dz, sz, np. devika-dziewica

1) p, b, m, v + j ---> ml

2) t, d + j ---> zachód: c, dz; wschód: cz, ż; południe: szt, żd; np. medja-miedza, nocz-nocproces późniejszy od palatalizacji, który zaszedł po podziale Słowian;

3) k, g, x + j ---> cz, ż, sz

4) n, r, l + j ---> n', r', l' ,np. gonią, morie

5) s, z + j ---> sz, ż

st, zd + j ---> szcz, żdz

System spółgłoskowy w IX, X w.:

System spółgłoskowy w XII/XIII w.:

System samogłoskowy:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wiedza o historii jzyka polskiego konwersatorium
hjp program zajec 2011-2012, Wiedza o historycznym rozwoju języka polskiego
Siwierska, Wiedza o historycznym rozwoju języka polskiego
Odmiana zaimków rodzajowych, Gramatyka historyczna języka polskiego
Lista lektur - zajęcia nr 6, rok II, Wiedza o współczesnym języku polskim (leksykologia), Leksykolog
15 Historie osobiste polskich AA
Kultura jzyka polskiego
Różowa tabletka, Gramatyka historyczna języka polskiego
Historia krótkofalarstwa polskiego
Historia stosunków Polski i Republiki Czeskiej z EWG (12 str DMYN4EMDQISCYJT43AOHCJER2YP3CLVKH6DJYMQ
Historia Poczty Polskiej, Historia Poczty Polskiej-obca administracja
Historia Poczty Polskiej, Historia Poczty Polskiej-ll Rzeczpospolita
Historia Filmu Polskiego Tom 1
historia literatury polskiej - staropolska 2 k, KARTA KURSU
Historia Poczty Polskiej, Pocztyllioni w 1827 roku
historia medycyny opracowania wykady i ściągi, HISTORIA MEDYCYNY-2, HISTORIA MEDYCYNY
Apresjan, rok II, Wiedza o współczesnym języku polskim (leksykologia)

więcej podobnych podstron