3. Ładowarka gąsiennicowa bocznie wysypująca. Praca załadunku ładowarki polega na zaczerpnięciu urobku, co odbywa się w trakcie najazdu maszyny na pryzmę urobku przy odpowiednio ustawionej łyżce. Dla ułatwienia zaczerpywania urobku w trakcie napełniania łyżki wykonuje się nią krótkie ruchy oscylacyjne (góra – dół) co poprawia efektywność zaczerpywania . Ładowarki bocznie sypiące przeznaczone są do ładowania urobku zarówno węglowego, jak i kamiennego przy nachyleniu wyrobiska +/- 15o pracując na podwoziu gąsiennicowym, obecnie wyposaża się je również w podwozia oponowe do pracy w wyrobiskach poziomych i o małych nachyleniach. 4. Ładowarka kołowa czołowo wysypująca. Ładowanie odbywa się w trakcie najazdu maszyny na pryzmę urobku z odpowiednio ustawioną łyżką. Wyładunek odbywa się poprzez odjechanie z miejsca załadunku urobku i ustawienie się czołem do miejsca wyładunkowego, a następnie wyładunku. Układ roboczy ma dwie możliwości ruchu: górny i dolny ramienia roboczego oraz otwieranie i zamykanie czerpaka (łyżki). Układem napędowym jest silnik spalinowy (napędzający również układ hydrauliczny ładowarki) – ładowarka ta jest przeznaczona do wyrobisk niemetanowych, głownie poziomych lub o bardzo nieznacznym kącie pochylenia. Napędzane są na dwie osi – daje to znacznie większą siłę naporu na urobek. Podwozie znajduje się w układnie kołowym oponowym. najczęściej spotykany m.in. przy wydobyciu rud metali, wydobyciu soli, wszelkiego rodzaju kopalniach odkrywkowych oraz wszelakich robotach ziemnych. 5. Podział kombajnów: ze względu na kilka kryteriów: liczbę równocześnie wykonywanych funkcji, sposób przemieszczania, sposób urabiania oraz sposób atakowania czoła przodka. W zależności od liczby wykonywanych funkcji: -urabiająco-ładujące -urabiająco-ładująco-budujące (bardzo rzadko stosowane) -urabiająco-ładująco-odstawiające (najczęściej stosowane) -urabiająco-ładująco-budująco-odstawiające. Ze względu na sposób przemieszczania -z podwoziami amobieżnymi gąsienicowymi (nie stosuje się innego typu podwozia) -bezpodwoziowe-kroczące Ze względu na sposób urabiania skały: o Kinematyka procesu urabiania: -wiercące -frezujące -wiercąco-frezujące Sposób niszczenia skały: -skrawające -urabiające przez statyczne zgniatanie -urabiające przez odbijanie -kombajny o kombinowanych sposobach niszczenia skały Ze względu na sposób atakowania czoła przodka: -ramionowe urabiające punktowo -ramionowe urabiające liniowo -pełnoprzekrojowe1. Zasady doboru ładowarek: zależy od warunków geologiczno-górniczych, w których ma ona pracować oraz cech konstrukcyjnych samej maszyny. Podstawowe z nich to: • rodzaj ładowanego urobku, • miejsce pracy, • wymiar wyrobiska, • nachylenie wyrobiska, • stan spągu, • rodzaj energii zasilania

6. Budowa i zasada działania kombajnu: a) urabiającego punktowo: Urabianie mechaniczne przodków wyrobisk korytarzowych i tunelowych z wykorzystaniem kombajnów chodnikowych ramionowych urabiających punktowo polega na oddziaływaniu przez narzędzia urabiające, na caliznę skalną. Urabianie przodka wyrobiska korytarzowego następuje poprzez jego frezowanie organem urabiającym, Organ zabudowany jest na ramieniu, umożliwiającym zazwyczaj wykonanie profilu urabianego przodka z jednego ustawienia. Narzędzia urabiające, najczęściej noże styczno-obrotowe, odspajają urobek od calizny, który spada na stół załadowczy usytuowany w przedniej części kombajnu. Ładowanie urobku w przodku realizowane jest równocześnie z procesem urabiania z wykorzystaniem stołu załadowczego kombajnu i zabudowanych na nim elementów nagarniających oraz bezpośrednio z nim sprzężonej podawarki zgrzebłowej. b) urabiającego liniowo: Kombajny chodnikowe ramionowe urabiające liniowo są to maszyny frezujące wyposażane w organ, o wymiarach odpowiadających zazwyczaj szerokości drążonego wyrobiska korytarzowego lub tunelu. Organ znajduje się na wysięgniku, który najczęściej wykonuje prosty ruch wychylania w płaszczyźnie pionowej. Przodek urabiany jest na całej szerokości wyrobiska. Jeżeli konieczne jest poszerzenie wyrobiska, kombajn lub jego zespół urabiający jest przestawiany i urabia kolejny pas lub warstwę skał. Kombajny z organami wychylnymi muszą więc poruszać się skokami od 120 do 200 mm. Kombajny chodnikowe ramionowe urabiające liniowo różnią się od kombajnów urabiających punktowo sposobem atakowania czoła przodka, co preferuje inne rozwiązanie organu urabiającego w formie walca lub bębna. Urabianie ruchem pionowym zazwyczaj z góry na dół nie wymaga zastosowania w tego typu kombajnach obrotnicy. c) pełnoprzekrojowego Kombajny TBM typu rozporowego o konstrukcji otwartej stanowią klasyczną formę maszyn do drążenia tuneli. Kombajny TBM tego typu nie posiadają osłon chroniących przed ewentualnym zawalaniem się ścian wyrobiska lub posiadają je tylko częściowo, pozostawiając przestrzeń za głowicą drążącą otwartą dla obudowy. W celu wytworzenia odpowiednio dużej siły docisku oraz posuwania się do przodu, maszyna odpycha się od bocznych ścian wyrobiska za pomocą systemu promieniowo rozmieszczonych i hydraulicznie dociskanych stóp - tzw. gripperów.. 2. Podział ładowarek: 1)miejsce przeznaczenia: wąskoprzodkowe, szerokoprzodkowe 2)sposób ładowania urobku: zaczerpujące, nagarniające, zagarniające 3)sposób przemieszczania urobku: podawarkowe, bezpodawarkowe, zasobnikowe 4)sposób wyładunku urobku: zasięrzutne, czołowo, bocznie wysypujące. 5)sposób przemieszczania się ładowarki, 6)rodzaj energii zasilania. pneumatyczne, elektryczne, spalinowe.

Wielkości charakterystyczne: A) silnika - średnica cylindra D i skok tłoka S - pojemność skokowa cylindra $V_{c} = \frac{\pi d^{2}}{4}s$ - pojemność silnika - stopień sprężania - $\varepsilon = \frac{V_{c} + V_{k}}{V_{k}}$ maksymalny moment obrotowy M_max- moc N, - maksymalna prędkość obrotowa n, - współczynnik elastyczności silnika, - jednostkowe zużycie paliwa g/KMh B) samochodu - wymiary obrysu L x B x H - rozstaw osi - rozstaw kół - zwisy (przedni i tylny) - najmniejszy promień skrętu - szybkość (maksymalna, minimalna, średnia, ekonomiczna - zużycie paliwa [l/100 km], zasięg działania [km] masa własna, ładowność, współczynnik tary Równanie ruchu pociągu: F − W_stat = m_za gdzie W_stat = W − W_b - opory stat. pociągu, m_z - masa stat. pociągu, F - siła pociąg lokomot. Przypadki ruchu pociągu 1. F=Wstat a=0, v=const - ruch ustalony 2. F>Wstat a>0 - rozruch 3. F=0 a=a_h0 - hamowanie wolnym wybiegiem 4. F=-H, a=a_h hamowanie Opory ruchu pociągu - zespół sił zewnętrznych przyłożonych do niego na kierunku ruchu, lecz ze zwrotem przeciwnym do zwrotu v ruchu. Wyróżnia się: opór całkowity W[N], jednostkowy: w=W/G, gdzie G-Q pojazdu, składowymi oporu ruchu są: opory biegu - żródłem są opory tarcia w strefie kontaktu kół [rys z równią], opory łuku wynikające ze zwiększonych oporów tarcia obrzeży kół o szyny, są wyznaczane dośw. i ujmowane zależn.: w_i=0,035k_p/$\sqrt{R_{l}}$, k_p - współczynnik uwględniający przechyłke toru, opory bezwł. W_b=m_z*a=G/g*ka, w_b=W_b/G=k/g*a, k -współcz. uwzgl. bezwł mas będących w ruchu obr. Całkowity opór pociągu W=(G_l+nG_w)(w_0+-w_i+w_l+-w_b) N, nG_w-ciężar składu złożonego z n wagonów, każdy o ciężarze G_w. Siła pociągowa lokomotywy tj. siła zew. wytw. przez silniki lokomotywy z udziałem szyn i przyłożona na obw. kół napędowych.

Klasyfikacja lokomotyw: zadania transportów: głowne, pomocnicze, sposób zasilania: zależne, niezależne, rodzaj energii napędowej: elektryczne (przewodowe, akumulatorowe, kablowe, przew-akumul.), pneumatyczne, spalinowe, sposób wytw. F pociągowej - adhezyjne, specjalne konstrukcja: normalne, specjalne. Schem. blokowe zasilania lokomot.: lokom. prądu=: sieć->opornica->silnik->zestaw napędny, lokom prąd~sieć~->siln.asyn->prądnica->silnik->zest. napędny, lokom prąd ~ prostownik. sieć~->transf.->prostow->silnik->zestaw napędny. Rozjazdy służą do połączeń torów między sobą i umożliwiają zmianę kierunku jazdy taboru. Z uwagi na konstrukcję rozjazdy dzielą się na: zwyczajne (lewe, prawe) krzyżowe (pojedyncze, podwójne). Skos rozjazdu = tgα i wynosi: 1:9. W zakładach przemysłowych stosuje się krótkie rozjazdy zwyczajne o dużych skosach: 1:6,6 lub 1:7,5. Kolejki podwieszane i spągowe - napędy kolejek: - spalinowo-hydrauliczne/ silnik diesla o mocach do 66kW+pompy hydrauliczne+wielotłokowe silniki hydrauliczne sprzeżone z kołami napęd lokomotywy --- elektryczne - silniki szeregowe+przekładnie mechaniczne. Transport samochodowy: zalety: łatwość manewrowania, pokonywanie znacznych nachyleń do60%, duża zwrotność i elastyczność, możliwość za i wyładunku w każdym miejscu, wady: wysokie koszty inwestycyjne i eksploat., krótki okres eksploatacji do 200tyskm, możliwość pełnego wykorzystania zalet przy małych odległosciach przewozu. POJAZDY DROGOWE 1) Pojazdy mechaniczne (wyposażone w silniki): pojazdy samochodowe, ciągniki, 2) Pojazdy ciągnione (niemechaniczne): przyczepy, naczepy. Transport kołowy: oponowy: samochody, wozy odstawcze, ciągniki, przyczepy naczepy, transport szynowy: ->koleje ->kolejki: naspągowe, podwieszane. Prześwit jest wymiarem tolerowanym (np. p_{w -}⁺⁴₂; p_n ⁺⁵_-5). Bezpieczeństwo ruchu pojazdów gwarantują skrajnie: taboru i budowli, przez wyznaczenie bezpiecznych odstępów.

Skrajnia taboru, to taka linia zamknięta w przekroju poprzecznym, poza którą na zewnątrz nie może wystawać żadna część taboru.

Skrajnia budowli, to taka linia zamknięta w przekroju poprzecznym, poza którą do wewnątrz nie może wystawać żadna część budowli.

Wymiary skrajni, pionowo w górę, są odmierzane od poziomu główek szyn. Przechyłka toru: h=pv^2/gR