Trening samoobsługi w urazach rdzenia kręgowego
Uraz rdzenia kręgowego
Uraz rdzenia kręgowego: zaburzenie funkcji ruchowych, czuciowych i autonomicznego układu nerwowego
Autonomiczny UN, współczulny (sympatyczny) i przywspółczulny, kontrolują prace serca, ciśnienie krwi, termoregulacje, krążenie krwi, trawienie, wydalanie, układ moczowy, i funkcje seksualne
Patologia URK: osoby po urazach kręgosłupa doświadczają często, ale nie zawsze, towarzyszących złamań lub dyslokacji kręgów kręgosłupa; złamania kręgów powodują obrzęk zmiażdżenie lub przerwanie ciągłości rdzenia kręgosłupa co utrudnia lub uniemożliwia przewodzenie impulsów nerwowych z mózgu do poszczególnych części ciała tj. tułowia i kończyn.
Neurologiczny poziom URK: najniższy poziom rdzenia kręgowego na którym funkcje ruchowe i czuciowe pozostają nie zaburzone
Uwaga
Tabele zawarte w tej prezentacji opisują spodziewany stan funkcjonalny i samoobsługowy osób które uległy całkowitemu URK na rożnym poziomie
C1 – 3 Spodziewany stan funkcjonalny
Możliwe ruchy czynne
- zginanie, prostowanie i skręt szyi
Schemat deficytów ruchowych
- porażenie tułowia
- porażenie kończyn dolnych
- porażenie kończyn górnych
- uzależnienie od respiratora
| Czynności | Oczekiwanie | Sprzęt |
|---|---|---|
| Oddychanie | - uzależnienie od respiratora | Dwa respiratory, jeden przy łóżku drugi przenośny |
| Wypróżnianie | Całkowita pomoc | Specjalny odchylony wózek kąpielowy |
| Oddawanie moczu | Całkowita pomoc | |
| Przemieszczanie się na łóżku | Całkowita pomoc | Lóżko sterowane elektroniczne |
| Przemieszczanie lóżko/ wózek | Całkowita pomoc | Deska do przechodzenia |
| Jedzenie | Całkowita pomoc | |
| Ubieranie się | Całkowita pomoc | |
| Golenie się / makijaż | Całkowita pomoc | |
| Kąpiel | Całkowita pomoc | Wózek kąpielowy |
| Napędzanie wózka | Manualny – całkowita pomoc Z napędem – samodzielność na specjalnym wózku |
Wózek z napędem elektronicznym |
| Pionizacja / chodzenie | Całkowita pomoc | |
| Komunikacja | Całkowita pomoc do samodzielności w zależności od dostępu do specjalnego sprzętu | |
| Transport | Całkowita pomoc | |
| Prace domowe | Całkowita pomoc | |
| Opieka w ciągu doby | 24/h na dobę |
C1 – czucie w twarzy
C2 – potylica
C3 – szyja
C4 – samodzielny oddech
C4 spodziewany stan funkcjonalny
Możliwe ruchy czynne
- unoszenie obręczy kończyny górnej
- oddychanie
Schemat deficytów ruchowych
- porażenie tułowia
- porażenie kończyn dolnych / górnych
- niemożność odksztuszania
| Czynności | Oczekiwanie | Sprzęt |
|---|---|---|
| Oddychanie | Pacjent nie jest uzależniony od respiratora - samodzielny oddech | Dwa respiratory, jeden przy łóżku drugi przenośny |
| Wypróżnianie | Całkowita pomoc | Specjalny odchylony wózek kąpielowy |
| Oddawanie moczu | Całkowita pomoc | |
| Przemieszczanie się na łóżku | Całkowita pomoc | Lóżko sterowane elektroniczne |
| Przemieszczanie lóżko/ wózek | Całkowita pomoc | Deska do przechodzenia |
| Jedzenie | Całkowita pomoc | |
| Ubieranie się | Całkowita pomoc | |
| Golenie się / makijaż | Całkowita pomoc | |
| Kąpiel | Całkowita pomoc | Wózek kąpielowy |
| Napędzanie wózka | Manualny – całkowita pomoc Z napędem – samodzielność na specjalnym wózku |
Wózek z napędem elektronicznym |
| Pionizacja / chodzenie | Całkowita pomoc | |
| Komunikacja | Całkowita pomoc do samodzielności w zależności od dostępu do specjalnego sprzętu | |
| Transport | Całkowita pomoc | |
| Prace domowe | Całkowita pomoc | |
| Opieka w ciągu doby | 24/h na dobę |
C5 – bardzo wiele można zrobić z takim pacjentem, możliwości poruszania mięśniami ramiennym i dwugłowym
C5 spodziewany stan funkcjonalny
Możliwe ruchy czynne
- zginanie do przodu i do tylu i odwidzenie ramienia
- zginanie i odwracanie przedramienia
- wysuwanie do przodu i cofanie obręczy kończyny górnej
Schemat deficytów ruchowych
- bark prostowania i nawracania przedramienia
- brak ruchów czynnych nadgarstka i reki
- porażenie tułowia
- porażenie kończyn dolnych
Zmiana w wierszach:
Oddychanie - pojemności zyciowa pluc ograniczona, trudności w odkrztuszaniu
Jedzenie - calkowita pomoc na początku potem samodzielne ze sprzętem
Ubieranie się - konczyna gorna czesciowa pomoc
Golenie się / makijaz - calkowita lub czesciowa pomoc
Napędzanie wozka – manualny samodzielności w domu czesciowa pomoc poza domem
Opieka w ciagu doby – opieka osobista 10h/doba, prace domowe 6h/dobe
C6 – czesciowe ruchy rak
C6 spodziewany stan funkcjonalny
Możliwe ruchy czynne
- nawracanie przedramienia
- promieniowe zginanie nadgarstka
Schemat deficytow ruchowych
- brak zginania grzbietowego nadgarstka
- brak prostowania przedramienia
- crak ruchow czynnych rak
- porazenie tulowia
- porazenie konczyn dolnych
Tabela C5 – zmiana w wierszach
Wypróżnianie – czesciowa lub calkwoita pomioc
Oddawanie moczu – czesciowa lub calkowita pomoc
Przemieszczanie wozek / lozko – calkowita pomoc lub samodzielność
Jedzenie samodzielność
Ubieranie się – kocznyny dolne calkowita lub czesciowa pomioc
Golenie się makijza – czesciowa lub samodzielności ze sprzętem
Kapiel – gorna czesc samodzielność, dolna czesciowa lub calkowita pomoc
Komunikacja samodzielność bez lub ze specjalnym sprzętem
Prace domowe- czesciowa pomoc
Opieka w ciagu doby – opieka osobista około 6/dobe, w domu 4h/ dobe
C7-8
Spodziewany stan funkcjonalny
Mazliwe ry=uchy czynne
- prostowanie przedramienia
- zginanie łokciowe, grzebitowe dłoniowe nadgarstka
- zginanie i prostowanie palcow reki
- zginanie prostowanie i odwodzeie kciuka
Schemat deficytow ruchowych
- porazenie tulowia
- porazenie konczyn dolnych
- ograniczona funkcja chwytna i sprawności manualna reki
Tabela C6 zmiana w wierszach
Oddawanie moczu – samodzielność lub czesciowa pomoc
Przemieszczanie się na lozku – samodzielność lub czesciowa pomoc
Jedzenie – samodzielności
Pionizacja – samodzilenosc
Golenie się makijaz – samodzielność
Komunikacja – samodzielność
Lozko wozek – ten sam poziom samodzielności
Ubieranie się – konczyny gorne samodzielność, lonczyny doilne samodzielność lub czesciowa pomoc
Kapiel – dolna czescia ciala samodzielność Lu bczesciowa pomoc
Napędzanie wozka poza domem samodzielności lub czesciowa pomoc, manualny samodzielnie w odmu
Transport – samodzilnosc lacznie z przesiadaniem się do i z samochodu
Th1-9 calkowita sprawność rak – czesciowa sprwanosci tulowia
Możliwe ruchy
- pelna sprawność konczy gornych
- czesciowa stabilność tulowia
Schematr deficytow ruchowych
- porazenie dolnych partii tulowia
- porazenie konczyn dolnych
Tabelka
Wiersze
Oddychanie – zaroznicowana pojemosci zyciowa pluc
Od wypróżnianie do napędzanie wozka – samodzielność
Pionizacja – pionizacja niezaoleznosc, chodzenie zazwyczaj niefunkcjonalne
Prece domowe – lekkie prace domowe samodzielnie
Opieka w cioagu doby – prace domowe 3h/ dobe, brak opieki osobistej
Th10 – L1
Sprawności konczyn gornych i stabilność tulowia
Możliwe ruchy czynne
- dobra stabilności tulowia
Tabelka
Wiersze
Normalna funkcja oddychania
Prace domowe 2h na dobe
Ciezke prace domowe czesciowa pomoc
L2 – S5
Bardzo dobra stabilność tulowia czescioe porazenie konczyn donych
Możliwe Rychu czynne
- bardzo dobra stabilność tulowia
Deficyt ruchowy
- czesciowe porazenie konczy n dolnych
Prace domowe 1h na dobe lub samodzielność
Przykaldowe pytania
1Okresl dla osoby z całkowitym urazem kregowego na poziome C5 nastepujace czynności”: przemieszcanie się z wozka na lozka, kapiel, prace domowe
2 okresl dla osoby z całkowitym urazem rdzenia kregowefi jakie miensie pracuja w poszczególnych pracach
Trening samoobsługi
Istotne zróżnicowanie możliwości funkcjonalnych wosrod osob po URK powoduje ze niemozliwym jest ustalenie uniwersalnych metod (technik samoobslugi)