DIAGNOSTYKA NEUROLOGICZNA PACJENTÓW PO URAZACH RDZENIA KRĘGOWEGO
Epidemiologia zachorowalność leczenie wydolność usprawnianie przykładowe testy eurologiczne
1.BADANIA MOTORYCZNOŚCI (FUNKCJA MIĘŚNI) W ZALEŻNOŚCI OD POZIOMU USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO
2. BADANIE WYDOLNOŚCI UMOŻLIWIAJACE PLANOWANIE OBCIĄŻEŃ WYSIŁKOWYCH.
3.BADANIE SENSORYCZNOŚCI (POZIOMU
CZUCIA, OCENA UŁOŻENIA CZĘŚCI CIAŁA)
4.BADANIE REFLEKSYJNOŚCI W OBREBIE STÓP i DŁONI.
Urazy rdzenia kręgowego
45% - ma zaburzenia funkcji układu oddechowego
40%- ma zaburzenia funkcji układu krążenia
20% --umiera na skutek niewydolności krążenia
9% -- umiera na skutek niewydolności
układu oddechowego.
LECZENIE URAZÓW RDENIA
PERSPEKTYWY
1. Neuroprotekcja
2. Stymulacja wzrostu aksonalnego
3. Mostowanie
4. Ułatwienie transmisji aksonalnej
5. Ortotyka- bioelektryczna
6. Usprawnienie ruchowe
1. NEUROPROTEKCJA- wpływają na nią czynniki naczyniowe, hipoksja, wolne rodniki, demielinalizacja, uszkodzenie aksonów, aktywacja fagocydów ( leczenie farmakologiczne np.minocyklina, metyloredizolen)
2.STYMULACJA WZROSTU AKSONALNEGO- eliminacja czynników hamujących wzrost neuronu po urazie. Mielina hamuje wzrost i regenerację neuronu. Ten wzrost ograniczaj także ihibitor receptora NEP-1-40. Transplantacja makrofagów.
3.MOSTOWANIE- wykorzystanie nerwów obwodowych do przeszczepów (np. udowych) zastosowanie komórek Schwanna; zastosowanie komórek glejowych wszczepionych po tygodniu od urazu; zastosowanie tkanek płodowych pobranych przed mielinizacją; zastosowanie komórek macierzystych ( np. szpikowych). zabiegi te służą neuroregeneracji uszkodzonego rdzenia
4. UŁATWIENIE TRANSMISJI AKSJONALNEJ- dokonać możemy przez przeszczep ww. komórek oraz farmakoterapię ( 4-aminopirydyna 4-AP). Zabiegi takie powinny poprawić funkcję neurologiczna.
5-6. ORTOTYKA BIOLEKTRYCZNA_ USPRAWNIENIE RUCHOWE.-- wykorzystujemy plastyczność układu nerwowego przez
-poprawę przewodnictwa synaptycznego;
-remodelowanie rdzenia kręgowego;
-zmiany kompensacyjne w obrębie nienaruszonych neuronów,
-tworzenie nowych połączeń synaptycznych,
-odtwarzanie utraconych wzorców ruchowych
-uruchomienie generatora centralnego wzorca ruchów, który może wytworzyć nowy odruch (np. lokomocji); istnieją ślady pamięciowe ruchu także w rdzeniu kręgowym
-terapia naprawcza, stymulacja elektryczna, ocena funkcjonalna, farmakoterapia.
DIAGNOSTYKA URAZÓW RDZENIA
WPŁYW URAZU RDZENIA NA FUNKCJE ODDECHOWE
-z przebiegiem choroby osłabieniu ulega funkcja mięśni oddechowych i obserwujemy obniżenie parametrów oddechowych
-niewydolność oddechowa (po problemach urologicznych) jest przyczyną przedwczesnych zgonów.
-diagnozować spadek tych wskaźników
-deficyt ruchowy wynikający z porażenia koreluje wysoko z parametrami spirometrycznymi
(np. obniżona FEV1)
-pozycja ciała wpływa na oddychanie ( najkorzystniej w pozycji leżącej)
-zastosowania pasa brzusznego w tetraplegii powoduje obniżenia TLC, ELC
-Restrykcje ( ograniczenia oddechowe) dominują.
-chorzy mają większe kłopoty z wydechem
>C4 - tylko oddychanie przeponą
<C4 - mięśnie wydechowe
NORMY V02 max. DLA PACJENTÓW PO URAZACH RDZENIA KRĘGOWEGO
( ml 02 / kg / min)
WYDOLNOŚĆ KOBIETY MĘŻCZYŹNI
NISKA < 5.4 <10.5 .
< ŚREDNIEJ 5.4-16.2 10.5-21.9 .
ŚREDNIA 16.3-27.1 22.0-33.4 .
> ŚREDNIEJ 27.2- 38.0 33.5-44.9 .
WYSOKA > 38.0 > 50.0 .
KLASYFIKACJA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆI PACJENTÓW NEUROLOGICZNYCH-
1.Anatomiczno-medyczna - ocena wysokości uszkodzenia rdzenia, czynności fizjologiczne,
siła i stabilizacja mięśni, praca układów wegetatywnych
2. Funkcjonalna - ocena możliwości funkcjonalnych pracy mięśni, wykonanie określonych testów sprawności i wydolności fizycznej)
KLINICZNA
3.Dynamiczna - ocena możliwości funkcjonalnych na podstawie skali ADL, IADL oraz wydatku
energetycznego określonych czynności, pomiarów biomechanicznych i antropometrycznych
4.Statyczna - ocena możliwości pacjenta w stanach dużej hipokinezji (ćwiczenia izometryczne,
zapobieganie odleżynom, stan napięcia mięśniowego)
ZALEŻNOŚĆ LOKOMOCJI I METABOLIZMU TLENU
dystans |
VO2max |
poziom uszkodzenia rdzenia Th-1 r=0.80 tetraplegia r=0.54 |
km |
ml/kg/min |
|
<1.0 |
<12 |
|
1.0-1.4 |
13-17 |
|
1.4-1.7 |
18-28 |
|
1.7-2.0 |
29-35 |
|
>2.0 |
>36 |
|
WYSIŁEK W REHABILITACJI SCI
W NORMIE WYSIŁEK STYMULUJE FUNKCJE KRĄŻENIA POPRZEZ 3 GŁÓWNE MECHANIZMY.
-stymulację sympatyczną- chronotropię (wzrost HR)
-inotropię (siła skurczu)
-wzrost powrotu żylnego poprzez wspomaganie pompy mięśniowej
-wzrost stężenia katecholamin
W WYSIŁKU REHABILITACYJNYM PACJENTÓW ZE SCI WSZYSTKIE TE MECHANIZMY
SĄ UPOŚLEDZONE.
-- BRAK POMPY MIĘŚNIOWE
-- UPOŚLEDZENIE POWROTU ŻYLNEGO
-- ZALEGANIE KRWI W PORAŻONYM MIĘŚNIU
-- OGRANICZONE PRZEWODNICTWO MIĘŚNIOWE
-- PRZERWANY ŁUK ODRUCHOWY
-- OGRANICZENIE PRACY MIĘŚNI ODDECHOWYCH
-- BRAK KONTROLI KINESTETYCZNEJ
-- BRAK NORM WYDOLNOŚCIOWYCH DLA POSZCZEGÓLNYCH POZIOMÓW USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO
Wskaźniki fizjologiczne w teście wysiłkowym osób na wózkach aktywnych i mniej aktywnych ruchowo
(15 badanych)
parametry |
aktywni |
nieaktywni |
moc pracy W |
97.1 ± 6.3 |
61.7 ± 5.2 |
czas wysiłki min |
13.3 ± 0.8 |
9.9 ± 0.5 |
HR max 6 min |
181.7 ± 4 |
183 ±3 |
VO2max L/min (STPD) |
2.24 ± 0.41 |
1.56 ± 0.09 |
VE l/min BTPS |
105.6 ± 5.6 |
68.8 ± 4.1 |
Analizując ogólne zastosowanie skal instrumentalnych możemy wyróżnić tutaj skale mające zastosowanie w określonych jednostkach chorobowych i związanych z nimi metodami rehabilitacji. Przykładem takiej skali w neurologii są
skale Jacobsona i Newmana stosowane w fizjoterapii amerykańskiej. Starają się one określić stan funkcjonalny, emocjonalny i fizyczny pacjenta w oparciu o deklaracje osób badanych po urazach głowy.
W testach tych pacjent uzyskać może odpowiednią ilość punktów odpowiadając na pytania;
Twierdząco- ( 4 pkt. )
Czasami - ( 2 pkt ),
Nie występuje- ( 0 pkt.).
Wspomniane skale przedstawia poniższe zestawienie pytań.
Skala funkcjonalna( 9 pytań )
1. Z powodu choroby masz problemy z wstawaniem z łóżka
2. Czy choroba ogranicza Twoje uczestnictwo w aktywności socjalnej (kino, życie towarzyskie itp.
3. Czy masz kłopoty z czytaniem?
4. Czy unikasz przebywania na wysokości ?
5. Czy masz trudności z pracą domowa lub ogrodową
6. Czy masz problemy z obejściem domu w nocy ?
7. Czy choroba wpływa istotnie na Twoje obowiązki domowe i zawodowe. ?
8. Czy choroba ogranicza Twoje podróże służbowe i rekreacyjne ?
9. Czy choroba ogranicza Twoje zadania samoobsługi ?
Skala emocjonalna ( 9 pytań )
1. Czy choroba powoduje frustrację ?
2. Czy obawiasz się opuścić sam swój dom ?
3. Czy tracisz pewność siebie w kontaktach z innymi ludźmi ?
4. Czy masz obawy, że ludzie sądzą, że jesteś pod wpływem leków
5. Czy masz kłopoty z koncentracją ?
6. Czy boisz się zostać w domu sam ?
7. Czy czujesz się osobą niepełnosprawną ?
8. Czy choroba wywołuje u Ciebie stres w kontaktach z rodziną i znajomymi ?
9. Czy masz depresję ?
Skala fizyczna ( 7 pytań )
1.Czy patrzenie w górę pogłębia chorobę (powoduje zawroty głowy )?
2.Czy szybki ruch głową pogłębia zawroty ?
3.Czy zmiana pozycji w łóżku pogarsza Twój stan samopoczucia ?
4.Czy schodzenie z góry pogarsza stan i nasila zawroty głowy ?
5.Czy pochylanie się do przodu pogarsza Twój stan ?
6.Czy zwiększona aktywność ruchowa pogarsza Twoje samopoczucie ?
7.Czy szybko się męczysz w różnych czynnościach życia codziennego ?
SKALE CZYNNOŚCIOWE W REHABILITACJI NEUROLOGICZNEJ
KORNOFSKY PERFORMANCE STATUS SCALE
CZYNNOŚĆ |
% |
objawy kliniczne |
zdolny do normalnej aktywności |
100 |
bez dolegliwości, bez objawów choroby |
nie wymaga opieki |
90 |
nieznaczne objawy chorobowe |
aktywność wymaga większego wysiłku |
80 |
objawy choroby |
niezdolny do pracy, pacjent w domu zapewnia samodzielność |
70 |
pacjent z nawracającymi objawami choroby |
wymaga pomocy, niezdolny do samodzielności |
60 |
występowanie okresowych nawrotów niepełnosprawności |
wymaga nieznacznej opieki i stałej kontroli medycznej, niezdolny do samoobsługi, konieczna opieka szpitalna |
40 |
postęp choroby- nasilenie niepełnosprawności |
0-30% konieczna opieka paliatywna aż do zgonu pacjenta |
||
SCANDINAVIAN NEUROLOGICALSTROKE SCALE
PUNKTACJA PROGNOSTYCZNA
1.ŚWIADOMOŚĆ
-PEŁNA ----- 6 pkt.
-PODSYPIAJĄCY LECZ ŚWIADOmy --- 4
-REAGUJE NA POLECENIA LECZ NIE W PEŁNI ŚWIADOMY ----2
2.SIŁA MIĘŚNI KOŃCZYNY GÓRNEJ
-UNOSI KOŃCZ. Z PRAWIDŁOWĄ SIŁĄ ---6 pkt.
-UNOSI Z OBNIŻONĄ SIŁĄ ----5
-UNOSI PRZEZ ZGIĘCIE W ST.ŁOKCIOWYM ----4
-PORUSZA NIE POKONA SIŁY CIĘŻKOŚĆI ---2
-BEZWŁAD ---0
3.CHÓD
- PRZECHODZI 5 M BEZ POMOCY ----12 pkt
-CHODZI Z POMOCĄ SPRZĘTU ORTOP. ---9
-WYMAGA ASEKURACJI W CHODZIE ---6
-SIADA BEZ URZĄDZEŃ POMOCNICZYCH ----3
-OBŁOŻNIE CHORY (WÓZEK) ---0
4.MOWA
-PRAWIDŁOWA ----10 pkt.
-DOBÓR SŁÓW OGRANICZONY ---6
-WIĘCEJ NIŻ POTWIERDZENIE( NIEADEKWATNE) ALE NIE FORMUŁUJE ZDAŃ ---3
-BRAK MOWY (JEDYNIE RUCHY GŁOWY) ---0
SKALA MATHEW
1.STAN PSYCHICZNY 2.NERWY CZASZKOWE
ŚWIADOMOŚĆ NIEDOWIDZENIE
-PEŁNA- ----8 pkt POŁOWICZE
-SENNY- -----6 BRAK ----3 pkt
-PRZYTĘPIONY----4 NIEZNACZNE ----2
-STUPOR- -----2 UMIARKOWANE---1
-ŚPIĄCZKA- -----0 ZNACZNE- ----0
3.CZUCIE 4. ODRUCHY
-PRAWIDŁOWE ----3 pkt -PRAWIDŁOWE---- 3pkt
-NIEZ. ZABURZONE ---2 -PATOLOGICZNE--2
ZNA.ZABURZONE ---1 -KLONUSY ----1
-BRAK ( BÓL) ---0 -BRAK ----0
5. SIŁA MIĘŚNI OKREŚLANA ODDZIELNIE
-PEŁNA SIŁA ----5 pkt
-RUCH WBREW OPOROWI ----4
-RUCH WBREW SILE CIĘŻKOŚCI---3
-RUCH W ODCIĄŻENIU ---2
-ŚLAD RUCHU ---1
-BRAK RUCHU ---0
6. WYDOLNOŚĆ LUB SKALA NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆI
-PEŁNA ----28 pkt
-NIEZNACZNIE OGRANICZONA ---21
UMIARKOWANIE OGRANICZONA---14
CIĘŻKO OGRANICZONA ---7 ZGON—0
2