2.Przestrzeń i jej miejsce w gospodarce

1. Geografia została wydzielona z filozofii

Ewolucja geografii, kierunki:

• Idiograficzny (do XVII/XVIII w.)

• Ujęcie regionalne (XIX/XX w.)

• Nomotetyczne (budowa teorii) – lokalizacja, struktura regionów, rozwój regionalny, ujęcie systemowe (XX w.)

• Nowa Geografia Ekonomiczna

1. Podstawowymi formami warunkującymi działalność człowieka są czas i przestrzeń (człowiek zawsze żyje w jakimś miejscu i czasie)

2. Podstawowe sposoby rozumienia przestrzeni:

Wyszczególnienie	Sposób interpretacji
Przestrzeń fizykalna (fizyczna)	Trójwymiarowa rozciągłość (obszar) o jednorodnym, nieskończonym i nieograniczonym charakterze, w której zachodzą wszystkie zjawiska fizyczne
Czasoprzestrzeń	Zbiór wszystkich zdarzeń fizykalnych zachodzących w przestrzeni i czasie
Przestrzeń absolutna	Nieokreślony, nieograniczony i nieskończony obszar mieszczący wszystkie byty przestrzenne
Przestrzeń kosmiczna	Przestrzeń rozpościerająca się poza obszarem atmosfery Ziemi
Przestrzeń międzyplanetarna	Przestrzeń kosmiczna w obrębie Układu Słonecznego
Przestrzeń matematyczna	Zbiór dowolnych obiektów (punktów, funkcji, wektorów, liczb itp.), między którymi ustalone zostały pewne relacje
Przestrzeń geograficzna	Niejednorodna, trójwymiarowa przestrzeń obejmująca elementy tworzące powierzchnię Ziemi
Przestrzeń geodezyjna	Trójwymiarowa homogeniczna i izotropowa przestrzeń określana w wyniku pomiaru geodezyjnego, wykorzystywana w geografii i geodezji
Przestrzeń filozoficzna	Według Platona jest to zbiornik, w którym mieszczą się zarówno przedmioty dostępne poznaniu zmysłowemu, jak i idee; według Arystotelesa przestrzeń to konieczna i powszechna forma rzeczy materialnej związana z kategorią miejsca; według Kanta to jedna z dwóch podstawowych (obok czasu) subiektywnych form doświadczenia zmysłowego
Przestrzeń fazowa	Przestrzeń wszystkich pędów uogólnionych i współrzędnych uogólnionych układu fizycznego określających stan (fazę) układu
Przestrzeń probabilistyczna	Struktura założona ze zbioru zdarzeń elementarnych Ω, zbioru zdarzeń losowych (pewna rodzina podzbioru Ω) oraz rozkładu prawdopodobieństwa (funkcja określona na zbiorze zdarzeń losowych)
Przestrzeń psychologiczna	Przestrzeń o mieszanym charakterze, obejmująca elementy realne i wyobraźnię, w ramach której zachodzą psychiczne procesy ludzkie

1. W klasycznym ujęciu przestrzeń to trójwymiarowa rozciągłość (obszar), posiadająca atrybuty jednorodności, nieskończoności i nieograniczoności, w której zachodzą wszystkie zjawiska fizyczne.

2. Typy przestrzeni uwzględniane przy rozważaniu zjawisk gospodarczych:

• Przestrzeń geodezyjna

• Przestrzeń geograficzna

• Przestrzeń społeczno-ekonomiczna

1. Przestrzeń społeczno-ekonomiczna – jest to ta część przestrzeni geograficznej, na której stale (ekumena) lub czasowo (subekumena) żyje i pracuje człowiek. Jest ona znacznie mniejsza od przestrzeni geograficznej. Przestrzeń społeczno – ekonomiczna jako zbiór punktów w układzie trójwymiarowym jest zróżnicowana pod względem zarówno warunków geograficzno-przyrodniczych, jak też poziomu i intensywności działalności człowieka

2. Ostateczny stan i forma przestrzeni społeczno-ekonomicznej jest zawsze wypadkową oddziaływania czterech czynników, takich jak:

   • Środowisko naturalne

   • Poziom rozwoju techniki i technologii

   • System wartości i kategorie kultury

   • Podmioty kształtujący przestrzeń

8. Każdy punkt w tej przestrzeni ma następujące podstawowe właściwości

• Konkretne położenie geograficzne

• Ograniczoność

• Opór

• Zróżnicowanie

1. Ewolucja traktowania przestrzeni

Epoka preindustrialna – ludzie traktowali siebie, jako część przyrody, w związku z czym przestrzeń była dla nich środowiskiem postrzeganym w sposób naturalny, od wewnątrz i dlatego nie mogła być przedmiotem manipulacji

Epoka industrialna – przestrzeń zaczęto postrzegać jako środek do osiągania celów gospodarczych i w związku z tym traktować ją instrumentalnie

Epoka postindustrialna – przestrzeń zaczyna być traktowana jako nowy czynnik produkcji

1. Problem podziału przestrzeni; jedną z propozycji jest wyróżnienie

• Loco (np. sołectwo)

• Mikro (np. gmina)

• Submezo (np. powiat)

• Mezo (np. województwo)

• Makro (np. kraj, państwo)

1. Typy procesów przestrzennych:

• Koncentracja

• Centralizacja

• Segregacja

• Dyfuzja

• Inwazja – sukcesja

1. Miejsce jest najmniejszym fragmentem przestrzeni, zawsze jest postrzegane subiektywnie, względnie i ulega ono zmianom w czasie. Można przyjąć, że jest to:

• Część przestrzeni wyraźnie wyznaczona i ograniczona

• Posiada szczególne, unikatowe cechy

• Ma charakter symboliczny

• Jest częścią przestrzeni symbolicznej

1. Rodzaje miejsc:

• Miejsca jednostkowe

• Miejsca dostępne – fragment przestrzeni, który ma znaczenie dla ludzi o podobnych cechach społecznych (wiek, miejsce urodzenia, wykształcenie, zawód, wspólne przeżycia itp.)

• Miejsca otwarte – mające wartości uniwersalne