Istota i funkcje dydaktyki oraz jej miejsce wśród nauk pedag, wypracowania


  1. Istota i funkcje dydaktyki oraz jej miejsce wśród nauk pedagogicznych.

DYDAKTYKA - pochodzi z Greckiego w którym didaktikos znaczy „pouczający”, a didasko „uczę”.

DYDAKTYKA - dział pedegogiki dotyczący ogólnie metod nauczania i uczenia się, teoria nauczania, uczenia się.

DYDAKTYKA SZCZEGÓŁOWA (metodyka)- zajmuje się wybranymi przedmiotami. Zajmuje się badaniami celów i treści kształcenia oraz warunków działalności dydaktycznej.

DYDAKTYKA ZAJMUJE SIĘ:

  1. osoby (nauczyciel - uczeń)

  2. cele (działalność ukierunkowana na osiągnięcie celu)

  3. treści (kto naucza, czego, kogo naucza)

  4. metody (należy znać metody aby przekazać treść)

  5. środki (korzystanie ze środków dydaktycznych werbalnych i niewerbalnych)

  6. warunki (warunki w których odbywa się nauczanie)

  7. zasady nauczania (nauczyciela obowiązują pewne zasady które musi znać)

  8. edukacja alternatywna (rodzic ma prawo wyboru szkoły)

PRZEDMIOTEM BADAŃ DYDAKTYKI jest wszelka świadoma działalność dydaktyczna obejmująca procesy nauczania i uczenia się w różnych warunkach pracy szkolnej i poza szkołą oraz poszukiwania takich metod, jakie najskuteczniej zapewniają uczącym się przyswojenie wiedzy, opanowanie umiejętności i sprawności, kształtowanie postaw, zainteresowań i zdolności twórczych, koniecznych do samokształcenia.

Dydaktyka jest to zamierzony, systematyczny i planowy proces. Dawniej miał charakter okazjonalny i intuicyjny.

FUNKCJE DYDAKTYKI:

  1. Modernizacja systemu dydaktycznego w Polsce. Charakterystyka nowego ustroju szkolnego.

  1. Szkoła podstawowa - 2 etapy edukacji (jeden etap edukacyjny wynosi 3 lata):

  1. Gimnazjum - 1 etap edukacji, po ukończeniu egzamin gimnazjalny, ten egzamin przypada na czerwiec. Są to egzaminy zewnętrzne przeprowadzone przez Centralną Komisję Egzaminacyjną i jej oddziały. Egzamin obejmuje umiejętności ponad przedmiotowe - w toku uczenia się wszystkich przedmiotów.

  1. Liceum Profilowane - ! etap edukacji, po skończeniu matura - egzamin zewnętrzny (język nowożytny, polski, matematyka, dowolny przedmiot), egzamin ustny wewnątrzszkolny.

0x08 graphic
0x08 graphic
Liceum profilowane

0x08 graphic

szkoła policealna studia jednolite wyższe szkoły zawodowe

0x08 graphic
0x08 graphic
(1 rok, 2 lata) (4,5 letnie) (3 lata - licencjat + 2 lata mgr.)

studia doktoranckie

  1. Technika, licea, szkoły zawodowe (po gimnazjum) również istnieją

  1. Nauczanie - uczenie się - wychowanie - komunikacja w systemie edukacyjnym - charakterystyka pojęć.

NAUCZANIE - wspomaganie naturalnych zainteresowań ucznia, jego dążeń do poszukiwania wiedzy oraz doskonalenia umiejętności. Kierowanie procesem uczenia się.

Przez nauczanie rozumieć będziemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami, polegającą na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej.

UCZENIA SIĘ - proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych. Wskutek uczenia się opanowany zostaje cały system wiadomości, umiejętności, nawyków, przyzwyczajeń, przekonań.

WYCHOWANIE - jest świadomie organizowaną działalnością ludzką której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka.

4. Podstawowe pojęcia reformy systemu edukacji - podstawa programowa, zajęcia edukacyjne, ścieżka przedmiotowa, blok przedmiotowy, kształcenie zintegrowane, kształcenie blokowe.

PODSTAWA PROGRAMOWA - jest to dokument wyznaczający kierunki pracy nad koncepcją edukacji w danej szkole. Podstawa programowa jest dla wszystkich nauczycieli jednakowa. W tym dokumencie 4 elementy związane z nauczaniem danego przedmiotu:

  1. nauka poprawnego i swobodnego wypowiadania się, pisania i czytania ze zrozumieniem.

  2. Poznawanie wymaganych pojęć i zdobywanie rzetelnej wiedzy na poziomie umożliwiającym co najmniej kontynuację nauki na następnym etapie kształcenia.

  3. Dochodzenie do rozumienia a nie tylko do pamięciowego opanowania przekazanych treści.

  4. Rozwijanie zdolności myślenia analitycznego i syntetycznego.

ZAJĘCIA EDUKACYJNE - są to zajęcia o charakterze dydaktyczno wychowawczym, w toku których odbywa się nauczanie przedmiotów, bloków przedmiotowych, kształcenie zintegrowane lub realizacja ścieżek edukacyjnych.

ŚCIEŻKA EDUKACYJNA - jest to zestaw treści i umiejętności o istotnym znaczeniu wychowawczym, których realizacja może odbyć się w ramach nauczania różnych przedmiotów, bloków przedmiotowych lub w postaci odrębnych zajęć.

Ścieżki edukacyjne:

BLOK PRZEDMIOTOWY - np. przyroda, sztuka w szkole podstawowej. Jest to zintegrowane nauczanie treści i umiejętności z różnych dziedzin wiedzy realizowanych w toku jednolitych zajęć edukacyjnych.

KSZTAŁCENIE ZINTEGROWANE - system nauczania w klasach I - III sześcioletniej szkoły podstawowej.

  1. Charakterystyka modelu systemowego podejścia do sytuacji związanych z procesem kształcenia. Sytuacja dydaktyczna - system dydaktyczny - system oświaty.

SYTUACJA DYDAKTYCZNA - część procesu dydaktycznego, którą można traktować jako swoistą całość, obejmującą: aktywność zewnętrzną i wewnętrzną uczniów ukierunkowana przez cel stawiany sobie przez nich, działalność nauczyciela, obecność warunków zewnętrznych i zmiany w nich zachodzące. Sytuacje dydaktyczne organizuje się po to, aby w uczniach pod wpływem ich aktywności dokonywały się jakieś zmiany, stosowne do założonych celów kształcenia i wychowania. Kolejne sekwencje takich sytuacji sprzyjają narastaniu i stabilizowaniu się tych pożądanych zmian. Przykładem sytuacji dydaktycznej może być działalność uczniów klasy szkolnej w czasie jednej lekcji.

Na sytuacje dydaktyczne składają się:

  1. nauczyciel

  2. uczeń

  3. treść kształcenia

  4. wyposażenie dydaktyczne

  5. organizacja kształcenia

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
NAUCZYCIEL UCZNIOWIE

Kontekst - okoliczność w której odbywa się nauczanie

SYSTEM - to pewna całość którą można wyodrębnić z otoczenia. System to zbiór elementów które są ze sobą skoordynowane (powiązane) tworzących pewną całość. Są stałym logicznym uporządkowaniem - elementy, elementy współdziałają ze sobą, między tymi elementami występują związki i zależności. Elementy musi łączyć wspólna cecha.

SYSTEM DYDAKTYCZNY - zespół elementów obejmujących cele i treści kształcenia i wychowania, nauczycieli, uczniów i środowiska dydaktyczno-wychowawcze, jak również swoiste związki i zależności między tymi elementami. Naczelną ideą systemu dydaktycznego jest takie ukształtowanie tych elementów i związków, aby - funkcjonując jako harmonijnie działająca całość - jak najlepiej służyły osiągnięciu celów kształcenia.

SYSTEM OŚWIATY - ogół powiązanych odpowiednio ze sobą placówek i instytucji wychowania bezpośredniego i pośredniego, umożliwiających ludziom zdobywanie wykształcenia ogólnego i zawodowego oraz wszechstronny rozwój osobowości. Na system oświaty składają się następujące człony: system wychowania rodzinnego, system szkolnictwa, system kształcenia ustawicznego (proce ciągłego doskonalenia kwalifikacji, trwający przez całe życie człowieka), system wychowania równoległego (są to placówki które oddziałują pośrednio na wychowanków np. mass media, kluby).

  1. Jaki system dydaktyczny nazywamy nauczycielskim?

SYSTEM DYDAKTYCZNY (NAUCZYCIELSKI) - jest to celowy układ sytuacji dydaktycznych realizowany i zaplanowany przez danego nauczyciela.

Mamy 3 typy:

  1. AUTORYTARNY:

  1. HUMANISTYCZNY

  1. TECHNOLOGICZNY:

  1. Elementy składowe systemu dydaktycznego i ich charakterystyka.

ELEMENTY SYSTEMU DYDAKTYCZNEGO:

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

Składniki systemu dydaktycznego:

  1. Wejście systemu - uzdolnienia, zainteresowania, aspiracje, wiadomości i umiejętności młodzieży oraz ich nauczycieli, a także właściwości wcześniejszych systemów dydaktycznych odmienne od właściwości danego systemu.

  2. Działania systemowe - to czynności uczniów, nauczycieli i administracji szkolnej, które zmierzają do osiągnięcia celów kształcenia

  3. Wyjście systemu - wiadomości, umiejętności, postawy wobec uczenia się, wartości i cechy osobowości uczniów oraz osiągnięcia metodyczno - organizacyjne nauczycieli i szkół

  4. Kontekst systemu - okoliczności które nie podlegają zmianie w toku działań: stałe urządzenia szkoły, sieć szkolnictwa i jego struktura administracyjna, sposób finansowania i pozycja społeczna edukacji, przekonania rodziców i pracodawców, rynek pracy itp.

Wejście systemu - obejmuje wiedzę uprzednią ucznia tj. to czego uczeń się nauczył na poprzednich zajęciach edukacyjnych. Wejście obejmuje nauczyciela i jego kompetencje w zakresie przedmiotu, oraz uzdolnienia, zainteresowania uczniów i nauczycieli.

W wyniku działań systemowych nauczyciel i uczniowie podlegają zmianom. Nauczyciel zdobywa doświadczenie zawodowe a uczeń zmienia swoje postawy (kształtuje określony system wartości), zmienia swoje zachowanie.

Wyjście systemu - jeżeli chodzi o ucznia to będzie to czego się nauczył i jest to wynikiem aktywności nie tylko jego ale również klasy i komunikacji wzajemnej z nauczycielem, atmosfery na zajęciach, osobowości nauczyciela. W wyjściach również doświadczenia profesjonalne nauczyciela. Wiadomości, umiejętności, cechy osobowości uczniów, postawy wobec uczenia się, osiągnięcia metodyczno - organizacyjne nauczycieli.

Nauczyciel realizując zajęcia edukacyjne realizuje zasoby. Zasoby - czynniki sprzyjające stanu wejściowego i kontekstu tj. motywacja i wiedza uczniów oraz nauczyciela, dostępność środków materialnych i organizacyjnych np. wyposażenie i pomoce dydaktyczne, materiał nauczania, działania komunikacyjne nauczyciela (werb. i niewerb. - głos, mimika, ruchy ciała), czas na przygotowanie się nauczyciela do zajęć edukacyjnych, czas poświęcony przez uczniów na uczenie się.

Ograniczenia czyli zakłócenia stanu wejściowego będą to: przeludnienie klasy, brak motywacji i energii uczniów i nauczyciela, sztywne przepisy prawne.

Działania systemowe są to czynności uczniów i nauczycieli oraz administracji szkolnej które zmierzają do osiągnięcia celów kształcenia.

Kontekst systemu są to okoliczności które nie ulegają zmianie w toku działań (system szkolnictwa, rynek pracy itp.)

  1. Nowy system oceniania szkolnego i jego charakterystyka.

Wyróżniamy dwa systemy oceniania szkolnego:

  1. System oceniania wewnątrzszkolnego - bieżące, śródroczne klasyfikowanie (za semestr), końcowo roczne klasyfikowanie. System ten obejmuje formułowanie przez nauczycieli wymagań edukacyjnych (co powinien uczeń wiedzieć, rozumieć, umieć) i informować uczniów i rodziców o nich. Ustalenie ocen kwalifikacyjnych na koniec roku szkolnego i warunków ich poprawiania (egzaminy sprawdzające i poprawkowe)

  2. System ocenianie zewnętrznego :

OCENA WEWNĄTRZSZKOLNA

OCENA ZEWNĄTRZSZKOLNA

1. Kto ocenia?

Nauczyciel i uczeń

Egzaminator Okręgowej Komisji Egzaminacyjnej

2. Co jest oceniane?

Wszystkie umiejętności i wiadomości opanowane w

trakcie nauki.

Umiejętności i wiadomości opisane w standardach

wymagań egzaminacyjnych które można

sprawdzić na egzaminie pisemnym

3. Kiedy się ocenia?

W ciągu całego roku szkolnego.

Podczas egzaminu

4. Kto określa wymagania?

Nauczyciel na podstawie programu

Minister w standardach wymagań egzaminacyjnych.

5. W jaki sposób przedstawione są wyniki oceniania?

Zgodnie ze szkolnym systemem nauczania

(ocena szkolna, opisowa, punktowa)

W skali punktowej z odniesieniem do standardu wymagań.

  1. Technologia pedagogiczna w procesie kształcenia. Konstruowanie systemu kształcenia. Ewaluacja systemu kształcenia

EWALUACJA - jest badaniem jakości nauczania. Polega na systematycznym, jawnym i precyzyjnym gromadzeniu informacji na temat procesu kształcenia i jego wyników. Analizie i interpretacji zbieranych danych oraz przekazywaniu wniosków właściwym grupom odbiorców. Jest to proces diagnostyczno - kontrolny pozwalający stwierdzić czy założone cele kształcenia zostały osiągnięte.

Braki (dysfunkcje) systemów kształcenia są wykrywane w toku ich ewaluacji. Teoria ewaluacji systemów dydaktycznych została zapoczątkowana wraz ze szczegółowym planowaniem wyników kształcenia, a rozwinięta na podstawie rozróżnienia ewaluacji kształtującej i sumującej.

Ewaluacja kształtująca - jest wartościowaniem systemu dydaktycznego w toku jego tworzenia i stosowania (ewaluacja bieżąca lub konstruktywna).Przykładem zbierania danych w ewaluacji kształtującej mogą być anonimowe ankiety na temat szkoły, narady robocze z uczniami, testy nieformalne itp. Ewaluacja sumująca - jest wartościowaniem systemu dydaktycznego na podstawie jego wyników końcowych np. na koniec roku szkolnego. Przykładem zastosowania ewaluacji sumującej jest zbieranie danych do oceny osiągnięć uczniów po zakończeniu jakiegoś działu, na egzaminach wstępnych itp.

  1. Cele ogólne a cele szczegółowe.

CEL - zamierzony efekt końcowy naszego działania

CEL OGÓLNY - dotyczy nauczyciela, określa kierunek dążeń nauczyciela (długoterminowych) ucząc danego przedmiotu. Są ogólne nie precyzują co mamy osiągnąć lecz kierunek w którym mamy podążać.

CEL SZCZEGÓŁOWY (OPERACYJNY) - dotyczy ucznia, opisuje zamierzone osiągnięcia (wyniki), pozwala na sprawdzenie tych osiągnięć które uczeń zaplanował (krótkoterminowy).Podaje opis wyników które mają być osiągnięte. Cel operacyjny może być formułowany w kategoriach wiadomości (zna, zrozumiał) i umiejętności (potrafi zrobić, rozróżnia).

  1. Elementy składowe celu szczegółowego (operacyjnego)

Cele operacyjne mają postać operacyjną tzn. wskazują czynność, jaka powinna być przez ucznia opanowana, oraz przynajmniej w zarysie warunki w jakich ma być wykonywana. Operacyjne cele kształcenia są jednoznaczne, czytelne, adresowane do ucznia i mobilizujące go do wysiłku a nauczycielom ułatwiają budowanie zadań sprawdzających czy uczeń rzeczywiście umie wykonać daną czynność w danych warunkach. Zarazem jednak są suche, pozbawione emocji, drobiazgowe oraz nużące i pracochłonne w formułowaniu.

CEL SZCZEGÓŁOWY:

  1. zadanie jakościowe:

  1. kryterium ilościowe:

  1. Podstawowe pojęcia dydaktyki: nauczanie - uczenie się - kształcenie - samokształcenie.

NAUCZANIE - wspomaganie naturalnych zainteresowań ucznia, jego dążeń do poszukiwania wiedzy oraz doskonalenia umiejętności. Kierowanie procesem uczenia się.

Przez nauczanie rozumieć będziemy planową i systematyczną pracę nauczyciela z uczniami, polegającą na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, dyspozycjach, postępowaniu i całej osobowości pod wpływem uczenia się i opanowania wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej.

UCZENIA SIĘ - proces zdobywania i gromadzenia doświadczeń, w wyniku czego powstają nowe formy zachowania się i działania lub następuje modyfikacja zachowań i działań wcześniej nabytych. Wskutek uczenia się opanowany zostaje cały system wiadomości, umiejętności, nawyków, przyzwyczajeń, przekonań.

WYCHOWANIE - jest świadomie organizowaną działalnością ludzką której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w całej osobowości człowieka.

SAMOKSZTAŁCENIE - samodzielna praca nad sobą w zdobywaniu lub pogłębianiu wiedzy, samodzielne kształtowanie cech osobowości. Podstawowym warunkiem samokształcenia jest dojrzałość osobowości osiągana wraz z rozwojem oraz pod wpływem oddziaływań wychowawczych.

OSOBOWOŚĆ - najczęściej oznacza zespół stałych właściwości i procesów psychofizycznych, odróżniających daną jednostkę od innych, wpływający na organizację jej zachowania, a więc na stałość w nabywaniu i porządkowaniu doświadczeń, wiadomości i sprawności w reagowaniu emocjonalnym w stosunkach z innymi ludźmi oraz na stałość w wyborze celów i wartości. Powstanie tych stałych mechanizmów zachowania się jednostki jest efektem rozwoju osobowości, w którym szczególnie ważną rolę grają pierwsze lata życia: nabyte wówczas przez dziecko wzory zachowania wywierają trudny do przezwyciężenia wpływ na całe jego życie.

KSZTAŁCENIE - to ogół czynności (wew. i zew.) umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury oraz uczestnictwo w ich kształtowaniu, a zarazem osiągnięcie możliwie wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności i uzdolnień, zainteresowań i zamiłowań, przekonań i postaw, jak również nabycie pożądanych kwalifikacji zawodowych. Rezultatem kształcenia jest wykształcenie

  1. Na czym polega technologiczne podejście do systemu kształcenie?

Technologia kształcenia, technologia dydaktyczna, zajmuje się optymalizacją procesu nauczania przez ustawiczne wdrażanie do praktyki pedagogicznej naukowo zweryfikowanych innowacji dydaktycznych i dorobku innych nauk i dyscyplin - głównie psychologii, socjologii, cybernetyki, informatyki, ergonomii, teorii komunikacji itp. Przy jednoczesnym badaniu skutków tych wdrożeń. Technologia kształcenia upowszechnia i wykorzystuje techniczne środki dydaktyczne oraz metody aktywizujące uczniów, przeciwstawia się zdecydowanie werbalizmowi w nauczaniu. Dąży do eliminowania z procesu nauczania przypadkowości poprzez ścisłe programowanie czynności nauczyciela i ucznia.

  1. Taksonomia celów kształcenia ABCD.

Hierarchiczną klasyfikację celów będziemy nazywać taksonomią celów nauczania. (gr. taksis - porządek, nomos. - prawo). Taksonomia ABCD obejmuje dwa poziomy celów: „wiadomości” i „umiejętności”.

W kategoriach wiadomości:

POZIOM „A” - ZAPAMIĘTANIE WIADOMOŚCI - Wiadomości mogą dotyczyć terminologii, faktów, praw i teorii naukowych, konwencji i klasyfikacji, kryteriów oceny, zasad działania, procedur i algorytmów, metodologii badań. W każdym przypadku uczeń uzyskuje gotową wiedzę, wymagającą co najwyżej pewnego przegrupowania dla powiązania z wiedzą poprzednio uzyskaną. Wiadomości są zapamiętane, gdy uczeń jest w stanie odszukać je w pamięci, sprawdzić kompletność i ewentualnie uzupełnić, przedstawić w formie ustnej lub pisemnej albo też wykorzystać w praktycznym działaniu (uczeń nam powinien pokazać lub powiedzieć :jak to zrobić”)

POZIOM „B” - ZROZUMIENIE WIADOMOŚCI - Pozwala na operowanie wiadomością w zakresie uznanym za niezbędny na danym szczeblu nauczania przedmiotu. Główne rodzaje wymaganych operacji są następujące:

W kategoriach umiejętności:

POZIOM „C” - ZASTOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH TYPOWYCH - Zastosowanie wiadomości jest to osiągnięcie wyniku o bezpośrednim lub potencjalnym znaczeniu praktycznym, oparte na prawidłowym zrozumieniu sytuacji, dostępnych danych, zasad i procedur działania oraz rodzaju oczekiwanego rozwiązania.

POZIOM „D” - ZASTOSOWANIE WIADOMOŚCI W SYTUACJACH PROBLEMOWYCH - Ta najwyższa kategoria celów nauczania obejmuje złożone procesy umysłowe. Na zastosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych składają się trzy główne rodzaje czynności:

  1. Taksonomia celów kształcenia Benjamina Blooma.

Taksonomia będąca dziełem B.S. Blooma dotyczy dziedziny poznawczej i emocjonalnej. Taksonomia Blooma wyodrębnia 6 elementów w nabywaniu wiedzy:

  1. Wiedza - dotyczy celów związanych z zapamiętywaniem i późniejszym odtwarzaniem ich. (wyliczyć, odtworzyć, nazwać, zdefiniować).

  2. Zrozumienie - wyjaśnienie własnymi słowami (zinterpretować, wyjaśnić, oszacować, wytłumaczyć)

  3. Zastosowanie - wykorzystanie (obliczyć, zademonstrować, zastosować, rozwiązać)

  4. Analiza - rozkładanie na części składowe (rozróżnić, wyróżnić)

  5. Synteza - Składanie w całość (stworzyć, ułożyć, zaprojektować, wyprowadzić, zorganizować)

  6. Ocena - wartościowanie stanu rzeczy (zbadać, porównać, wywnioskować, skrytykować)

  1. Charakterystyka elementów strukturalnych współczesnego zajęcia edukacyjnego.

ZAJĘCIA EDUKACYJNE - zajęcia o charakterze dydaktyczno - wychowawczym, w toku których odbywa się nauczanie przedmiotów, bloków przedmiotowych, kształcenie zintegrowane lub realizacja ścieżek edukacyjnych.

  1. Program szkolny. Trójwymiarowy model treści nauczania i jego elementy.

PROGRAM NAUCZANIA - przedstawienie celów, treści oraz metod nauczania i uczenia się danego przedmiotu , niekiedy również wyników, które powinny być osiągnięte przez uczniów. W nowoczesnym ujęciu program nauczania jest programem czynności uczniów i założonych wyników tych czynności. Każdy program nauczania ma spełniać założone funkcje kształcące, tj. umożliwiać uczniom zdobycie wiedzy i odpowiednich sprawności oraz rozwinięcie zdolności i zainteresowań, jak również funkcje wychowawcze, tj. sprzyjać wszechstronnemu rozwojowi osobowości.

TRZY WYMIARY TREŚCI NAUCZANIA:

  1. cele nauczania - opisują zamierzone właściwości ucznia. Są formułowane wcześniej niż treści nauczania, są pierwotne wobec tej treści. Wymiar celów nauczania ma charakter „uczniowski”. Cel formułuje nauczyciel ale dotyczy ucznia.

  2. materiał nauczania - stanowi uporządkowaną informację rzeczową wykorzystywaną w nauczaniu do osiągnięcia celów nauczania.

  3. wymagania programowe - są hierarchicznym (gdy posługujemy się wielostopniową skalą ocen) wykazem niezbędnych osiągnięć ucznia .

  1. Koncepcje treści nauczania: czynnościowa i informacyjna.

Dwie koncepcje treści nauczania:

  1. Informacyjna - oparta na wiadomościach, akcentująca zapamiętanie i odtwarzanie wiadomości, a więc informacyjnie bogata, ale czynnościowo uboga. Najmniejszym elementem treści nauczania jest wiadomość, oznacza to, że materiał, cele, wymagania bazują wokół wiadomości czyli tego co uczeń ma sobie przyswoić.

  2. Czynnościowa - oparta na umiejętnościach, akcentująca wytwarzanie i zastosowanie wiadomości, a więc czynnościowo bogata, ale informacyjnie uboga. Najmniejszym elementem jest czynność ucznia tzn. uczeń musi np. coś namalować, przedstawić, wyrazić własnymi słowami.

  1. Dynamiczne ujęcie treści nauczania.

Treść nauczania jest przetwarzana w procesie dydaktycznym z postaci planowej - przez poznawaną - ku opanowaniu przez uczniów, na tym polega dynamizm treści nauczania (treść ulega przemianom w procesie nauczania).

Treść planowana jest treścią nauczania w okresie przygotowania procesu dydaktycznego. Okres ten obejmuje projektowanie procesu nauczania, budowania programu, pisania podręczników szkolnych, narady zespołów metodycznych, przygotowanie nauczycieli do lekcji, zaznajamianie uczniów z celami nauczania lub formułowanie tych celów przez uczniów, wstępną organizację sytuacji dydaktycznej na lekcji..

Treść poznawana jest treścią nauczania w procesie dydaktycznym. Jest poznawana w tym sensie, iż uczniowie mają okazję ją opanować - występuje na lekcji lub w pracy pozalekcyjnej uczniów. Ćwiczą oni odpowiednie czynności, sami je sprawdzają i oceniają wykonują je realnie lub w myśli - np. obserwując zachowanie nauczyciela lub innego ucznia, słuchając opowiadania nauczyciela, czytając podręcznik.

Treść opanowana jest treścią nauczania po zakończeniu procesu dydaktycznego. Istnieje w postaci czynności, które uczniowie potrafią wykonać. Obejmuje zarówno okres bezpośrednio po zakończeniu ćwiczeń, jak i po pewnym czasie np. w szkole wyższego szczebla. Jedne umiejętności ulegają zapomnieniu, inne częściej stosowane, usprawniają się i pogłębiają.

  1. Metody i formy organizacyjne kształcenia.

Metody kształcenia (4 grupy metod związane z wielostronnym kształceniem)

METODA - sposób postępowania

Metody dostosowujemy do:

METODY KSZTAŁCENIA - to wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów, realizowanych świadomie w celu spowodowania złożonych zmian w osobowości uczniów.

METODY KSZTAŁCENIA:

  1. METODY UDOSTĘPNIANIA GOTOWEJ WIEDZY (oparte na słowie, informacyjne podające, asymilacyjne):

  1. METODY SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA DO WIEDZY (działanie, odkrywanie):

  1. METODY WALORYZACYJNE (przez przeżywanie):

  1. METODY PRAKTYCZNE (działanie praktyczne):

POGADANKA HEURYSTYCZNA - (uczeń przechodzi ze stanu niewiedzy do stanu wiedzy) Pogadanka to dialog nie równoprawnych stron:

Nauczyciel wie do czego zmierza każde pytanie, uczeń - tego nie wie.

Przygotowanie materiału nauczania:

  1. ustanowienie metodycznego celu pogadanki

  2. analiza merytoryczno-logiczna wiedzy

  3. rozłożenie wydobytych elementów między poszczególne pytania i ustalenie kolejności pytań. Ustalamy: 1. Twierdzenia o jakie należy pytać i ułożyć je w porządku dyktowanym sensownością materiału, 2. Jakimi pytaniami będzie można wywołać odpowiedź, 3. Sprawdzamy czy pytania będą miały związek z logicznie i merytorycznie uporządkowanym materiałem.

Praca z uczniami:

  1. połączenie tematu lekcji z doświadczeniami uczniów

  2. dopasowanie pytań i odpowiedzi

  3. zebranie i wykorzystanie wiadomości zgromadzonych podczas pogadanki.

DYSKUSJA :

  1. przygotowanie się do dyskusji (problem, literatura itp.)

  2. wymiana poglądów (opinii, sądów) na dany temat

  3. pilnowanie aby dyskusja nie zboczyła z tematu (kontrola)

  4. podsumowanie dyskusji (wnioski, notatka)

KLASYCZNA METODA PROBLEMOWA:

  1. wytworzenie sytuacji problemowej, w której wystąpi jakaś trudność,

  2. formułowanie problemów i pomysłów ich rozwiązania (uczniowie stawiają hipotezy)

  3. weryfikacja pomysłów rozwiązania i wybranie odpowiedniego

  4. porządkowanie i stosowanie uzyskanych wyników w nowych zadaniach o charakterze praktycznym bądź teoretycznym.

METODA SYTUACYJNA:

  1. przedstawienie opisu sytuacji, podanie dodatkowych informacji o sytuacji w postaci tablic, schematów, projektów zmian itp.

  2. Zadaniem uczniów jest zrozumieć tę sytuację oraz podjąć decyzję w sprawie jej rozwiązania

  3. Zaproponowanie przez uczniów kilku rozmaitych projektów decyzji

  4. Omówienie konsekwencji każdej z tych decyzji (przewidywanie skutków)

MIKRONAUCZANIE - jest to metoda szczególnie spopularyzowana w procesach kształcenia kandydatów na nauczycieli.

  1. obserwowanie odpowiednio wybranego fragmentu lekcji szkolnej trwającego od 5 do 20 minut

  2. grupowa analiza i ocena tego fragmentu

  3. przeprowadzenie tego samego fragmentu z nowymi grupami uczniów w ulepszonej wersji

  4. ponowna analiza i ocena.

METODA SYMULACJI - (przedstawić fragment rzeczywistości w uproszczeniu - symulacja). Polega na odtwarzaniu bardziej złożonych sytuacji problemowych wymagających samodzielnego rozwiązania. Przedmiotem symulacji jest rzeczywistość. Występujący w czasie gry model symulacyjny jest obrazem tej rzeczywistości, odpowiadającym jej elementom i związkom między nimi. W trakcie symulacji gracze mają znaczne możliwości oddziaływania na model który wskutek działań podlega zmianom. (inscenizacja)

METODA IMPRESJI - (łac. impressio - wrażenie, odczucie, przeżycie). Metodę te stosuje się wobec utworów literackich, przedstawień teatralnych, filmów, dzieł sztuki plastycznej, utworów muzycznych.

  1. zdobywanie informacji o dziele eksponowanym i jego twórcy

  2. pełne skupienie, uczestnictwo w toku ekspozycji dzieła

  3. stosowna forma aktywności własnej uczestników, wyróżniająca główną idee dzieła

  4. konfrontacja tej idei z zasadami postępowania uczestników i ewentualne wyprowadzenie wniosków praktycznych co do ich własnych postaw i własnego postępowania.

METODA EKSPRESJI - (łac. expressio - wyrażenia, prezentowanie)

  1. stworzenie sytuacji w których uczestnicy sami wytwarzają bądź odtwarzają dane wartości, wyrażając niejako siebie, a zarazem je przeżywają np. wyrażanie swoich uczuć po wysłuchaniu piosenki poprzez narysowanie czegoś, napisanie wiersza

  2. utożsamianie się uczestników z wartościami zasługującymi na wybór lub odrzucenie wartości na to nie zasługujących.

  3. Ocena będąca częścią przeżycia i jej nieuchronną konsekwencją (stają się elementem systemu wartości)

METODY ĆWICZEŃ - metody ćwiczebne sprowadzają się do kształtowania umiejętności i nawyków niezbędnych przy wykonywaniu różnych zadań. Ćwiczenie jest wielokrotnym wykonywaniem jakichś czynności dla nabycia wprawy i uzyskania coraz wyższej sprawności w działaniach umysłowych i praktycznych.

W procesie intelektualizacji ćwiczenia ważne jest przede wszystkim uświadomienie sobie przez ucznia:

Faza ćwiczeń obejmuje:

  1. podanie tematu

  2. teoretyczne uzasadnienie przyszłych działań

  3. opis wykonania przy użyciu środków poglądowych

  4. wskazanie metod wykonania z zastosowaniem środków poglądowych

  5. zaznajomienie z koniecznymi elementami sytuacji, narzędziami i innymi urządzeniami które mogą być użyteczne w czasie pracy.

  6. Pokaz wzorowego wykonania

  7. Sprawdzenie zrozumienia celu zadania, metod wykonania

  8. Uświadomienie przepisów bezpieczeństwa

  9. Sprawdzenie niektórych koniecznych elementów działania

  10. Ostrzeżenie przed często występującymi błędami.

  1. Kompetencje dydaktyczne nauczyciela. Wpływ jego relacji z uczniami na jakość procesu kształcenia.

Nauczyciel:

  1. Wykorzystanie interpersonalnej przestrzeni i odległości

  2. Komunikacja niewrebalna nauczyciela poprzez ruchy ciała:

  1. Podtrzymanie kontaktu wzrokowego

  2. Kontakt dotykowy

  3. Wygląd osobisty i ubiór

  4. Wiedza i umiejętności nauczyciela

  5. Stosowanie różnych metod kształcenia przez nauczyciela

  6. Właściwe planowanie przebiegu procesu kształcenia (konspekty lekcji)

  7. Systematyczne przygotowanie się do zajęć edukacyjnych (metodyczne, merytoryczne i organizacyjne)

  8. Jednoznaczność stosowanych pojęć i przekazywanych poleceń

  1. Zasady nauczania jako normy postępowania nauczyciela.

Zasada dydaktyczna to norma postępowania nauczyciela w stosunku do ucznia. Przez zasady nauczania należy rozumieć te normy postępowania dydaktycznego, których przestrzeganie pozwala nauczycielowi zaznajamiać uczniów z podstawami usystematyzowanej wiedzy, rozwijać ich zainteresowania i zdolności poznawcze, wpajać im naukowy pogląd na świat oraz wdrażać do samokształcenia. Siedem podstawowych zasad norm postępowania obejmuje:

  1. ZASADA SYSTEMOWOŚCI (czyli o porządkowaniu wiedzy w głowie uczniów). Zasada ta swój początek wzięła z zasady systematyczności. Ponieważ systematyczność jest cechą każdego rozsądnego działania, można było z tej nazwy zrezygnować zachowując w zasadzie systemowości to, co się z systematycznością kształcenia wiąże. Na przykład to, że skuteczność procesu kształcenia zależy od stopnia uporządkowania materiału dydaktycznego, od jego planowego ujęcia, od racjonalnego podzielenia materiału na sensowne fragmenty i kolejnego ich opanowywania w ciągłym nawiązaniu do jakiejś całości, od tego czy podążając naprzód uczeń opanował dobrze materiał poprzedni, niezbędny do zrozumienia i opanowania materiału nowego, od tego wreszcie czy nabywaniu wiedzy systematycznie towarzyszy rozwijanie i doskonalenie odpowiednich sprawności i kompetencji praktycznych.

  2. ZASADA POGLĄDOWOŚCI (czyli respektowanie wiedzy między konkretem a abstrakcją). Zespół norm które wywodzą się z prawidłowości procesu kształcenia, dotyczących poznawania rzeczywistości na podstawie obserwacji, myślenia i praktyki - na drodze od konkretu do abstrakcji i od abstrakcji do konkretu. Droga od konkretu do abstrakcji ma większe znaczenie w naukach opisowych (botanika, zoologia, geografia, historia), droga od abstrakcji do konkretu dochodzi do głosu w naukach teoretycznych (biologia, fizyka, chemia). Droga od abstrakcyjnych twierdzeń do konkretu przebiega poprzez procesy myślenia w których dokonuje się synteza danych teorii z danymi rzeczywistości.

  3. ZASADA SAMODZIELNOŚCI (czyli ograniczonej zależności ucznia od nauczyciela). Zasada samodzielności zawiera w sobie postulat aktywności i świadomości uczniów. Opierając się na prawidłowości procesu kształcenia, zgodnie z którą wyższy stopień samodzielności gwarantuje wyższe i wszechstronniejsze kompetencje uczniów, domaga się zarówno respektowania wszelkich przejawów naturalnej skłonności dzieci i młodzieży do samodzielnego działania, jak też świadomego stwarzania warunków optymalnych dla rozwoju samodzielności w działaniu i myśleniu uczniów.

  4. ZASADA ZWIĄZKU TEORII Z PRAKTYKĄ - orientuje ona nauczycieli i twórców programów kształcenia o konieczności harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy naukowej z praktyką codziennego życia, a zarazem o niebezpieczeństwach, jakie kryje w sobie oderwanie procesu kształcenia od praktyki bądź od teorii. Pierwsze prowadzi do werbalno-abstrakcyjnego nauczania, a więc z reguły do encyklopedyzmu, drugie - do utylitaryzmu dydaktycznego. Teoria to zespół twierdzeń wyjaśniających daną dziedzinę rzeczywistości oraz mechanizmy jej przekształcania, praktyka zaś to materialna działalność ludzi, przekształcająca rzeczywistość stosownie do ich potrzeb. Teoria daje młodzieży poznanie świata, praktyka uczy oddziaływania nań skutecznego, bo opartego na poznaniu jego właściwości.

  5. ZASADA EFEKTYWNOŚCI (czyli związku między celami a wynikami kształcenia). Inaczej zwana zasadą wydajności pracy dydaktycznej. Zasada efektywności dotyczy funkcjonowania i optymalizacji wielu czynników, Biorących bezpośredni lub pośredni udział w procesie dydaktycznym. Udział bezpośredni biorą takie czynniki jak metody pracy nauczycieli i uczniów, ilość czasu zadaniowego, wiadomości i sprawności uczniów. Udział zaś pośredni takie jak inteligencja, zdolności uczniów, wykształcenie i kultura pedagogiczna nauczycieli oraz środowisko rodzinne i rówieśnicze. Obszar na jakim funkcjonuje zasada efektywności, zawiera się między celami kształcenia a osiągnięciami szkolnymi. Cele określają kierunek zmian jakie pod wpływem kształcenia mają się dokonać w uczniach, osiągnięcia zaś zwłaszcza te które poddają się pomiarowi, mówią o tym, jakie zmiany pod wpływem kształcenia rzeczywiście się w nich dokonały. Z zasadą efektywności wiąże się sprawdzenie osiągnięć szkolnych.

  6. ZASADA PRZYSTĘPNOŚCI (czyli pokonywaniu trudności uczniów w poznawaniu i przekształcaniu rzeczywistości). Zasada przystępności zwana też zasadą stopniowania trudności.

Od tego co łatwe do tego co trudne.

Od tego co bliskie do tego co dalekie.

Od tego co znane do tego co nie znane.

Zmierzająca do możliwie pełnego wykorzystania oraz rozwinięcia sił i możliwości młodzieży, a tym samym do osiągnięcia wysokich wyników kształcenia.

  1. ZASADA INDYWIDUALIZACJI I USPOŁECZNIENIA (czyli związku interesów jednostki i zbiorowości). Jest to wyraz wiązania nauki szkolnej z wychowaniem, procesów intelektualnych ze społeczno-emocjonalnymi.

  1. Media w edukacji - wykorzystanie środków dydaktycznych w procesie kształcenia.

  1. Charakterystyka jednostronnych systemów dydaktycznych: Herbarta, Deweya.

HERBART (TRADYCYJNA) system jednostronny.

Herbart uważał, że celem szkoły jest przekazywanie dzieciom i młodzieży gotowego materiału do zapamiętania i rygorystycznego egzekwowania go. Aktywny musi być w szkole przede wszystkim nauczyciel, natomiast uczniowie powinni siedzieć cicho, uważać i wykonywać polecenia wychowawców. Dorosły rozkazuje, dziecko musi słuchać poddając się całkowicie narzucanym mu opiniom i wzorom. Podstawowym obowiązkiem nauczyciela jest realizacja programu nauczania, który nie musi uwzględniać wszystkich potrzeb i zainteresowań uczniów. Herbart kładzie nacisk na przekazanie wiadomości zapominając o indywidualnym rozwoju zainteresowań uczniów. System ten skierowany był na nauczanie (dlatego jest jednostronny)

4 stopnie formalne:

  1. jasność - rozkładanie przedmiotu na najdrobniejsze części aby każdy szczegół był zrozumiany,

  2. kojarzenie - wiązanie materiału nowego z przyswojonym dawniej,

  3. system - uwydatnienie głównych myśli a przez to uporządkowanie przyswojonych wiadomości,

  4. metoda - systematycznie stosowany układ czynności nauczyciela.

DEWEY (PROGRESYWISTYCZNA - ROZWOJOWA) system jednostronny.

Dewey stworzył system dydaktyczny oparty na założeniu, że treści i metody pracy szkolnej należy przystosować do natury dziecka, a jednocześnie tę „naturę dziecka” wprowadzać poprzez odpowiednie treści do różnych dziedzin życia społecznego. System Dewey'a opierał się na założeniach progrestywistycznej i uznawał:

  1. podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki,

  2. samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów (nauczyciel pełni rolę obserwatora pracy dzieci),

  3. uczniowie są aktywni,

  4. uczniowie mają wpływ na dobór treści nauczania,

  5. uczenie oparte na rozwiązywaniu problemów,

  6. uczniowie mają pobudzać zainteresowania poznawcze,

  7. szkoła jest głównym ale nie jedynym miejscem uczenia się.

Według Dewey'a w akcie myślenia można wyróżnić etapy:

  1. odczucie trudności,

  2. wykrycie jej i określenie

  3. wyszukiwanie pomysłu rozwiązania( formułowanie hipotez) zdefiniowanej trudności (problemu)

  4. logiczna weryfikacja hipotez,

  5. rozwiązanie problemu.

  1. Model kształcenia wielostronnego i jego charakterystyka. Wielostronne uwarunkowania procesu uczenia się, sposobami uczenia się (przez próby i błędy, rozwiązywanie zadań, przez odkrywanie i działanie). Wielostronna aktywność uczniów w procesie edukacyjnym (werbalna, intelektualna, sensomotoryczna, emocjonalna)

WIELOSTRONNE NAUCZANIE - nauczanie w którym stosuje się zróżnicowane metody i środki, umożliwiające uczącym się zarówno przyswajanie gotowych wiadomości, jak i rozwiązywanie problemów teoretycznych i praktycznych, a zarazem przeżywanie wartości naukowych, społecznych, moralnych i estetycznych oraz bezpośredni udział w przekształcaniu warunków otoczenia. Metody te umożliwiają poznawanie rzeczywistości i oddziaływanie na nią.

Kształcić wielostronnie to:

  1. intelektualnie,

  2. praktycznie,

  3. emocjonalnie

Wielostronna aktywność uczniów w procesie edukacyjnym:

  1. Sprawdzanie osiągnięć szkolnych: testy jako narzędzie pomiaru dydaktycznego, rodzaje zadań testowych.

Nauczyciel sprawdza postępy uczniów ich osiągnięcia szkolne czyli wiadomości, umiejętności i nawyki, zdolności twórcze i opartą na nich umiejętność rozwiązywania problemów oraz wykonywania zadań praktycznych, rozwój zainteresowań i motywacji do uczenia się, bądź nawet ukształtowanie takich cech charakteru jak odpowiedzialność za siebie, dokładność wytrwałość czy pracowitość.

  1. Jakość w edukacji a skuteczność kształcenia.

  1. Optymalne planowanie i organizowanie działalności edukacyjnej w ramach współczesnego modelu kształcenia.

DROGI UCZENIA SIĘ

METODY

PRZYSWAJANIE (kiedy ktoś podaje gotowe słowne informacje) aktywność nasz jest bierna, mało

efektywna droga.

METODA UDOSTĘPNIANIA GOTOWEJ WIEDZY

A (asymilacja wiedzy)

Oparta na słowie

DZIAŁANIE (dostajemy zagadnienia i mamy działać

aby zdobyć wiedzę, działanie poprzez szukanie

informacji) im większa aktywność uczniów tym większe sukcesy.

METODY SAMODZIELNEGO DOCHODZENIA

DO WIEDZY

O (obserwacja, działanie)

ODKRYWANIE (droga uczenia się poprzez

Rozwiązywanie problemów) Problem - sytuacja trudna

Problemy:

  1. zamknięte (kiedy jest tylko jedno rozwiązanie,

myślenie konwergencyjne)

  1. otwarte (więcej niż jedno rozwiązanie, myślenie

dywergencyjne)

METODY OPARTE NA DZIAŁANIU

PRAKTYCZNYM

P (rozwiązywanie problemów)

PRZEŻYWANIE - korzystanie z dóbr kultury (kino,

muzeum, teatr)

METODY WALORYZACYJNE

E (emocje, przeżywanie)

1

1

KONTEKST

Treść kształcenia

SYSTEM

Organizacja kształcenia

Wyposażenie dydaktyczne

DZIAŁANIA SYSTEMOWE

WYJSCIE

WEJŚCIE



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Teoria wychowania jako nauka oraz jej miejsce wśród innych nauk, opracowane tematy na teoretyczne po
01 Kawula Pedagogika społeczna i jej miejsce wśród nauk społecznych rodz 1
Pedagogika spoleczna i jej miejsce wsrod nauk pedagogicznych Kawula
01 Kawula Pedagogika społeczna i jej miejsce wśród nauk społecznych rodz 1
BUDOWA PEDAGOGIKI I JEJ MIEJSCE W SYSTEMIE NAUK
teoriawf, Egzamin z teorii notatki, Teoria wf i jej miejsce w strukturze nauk
Interdyscyplinarność fizjoterapii i jej miejsce w systemie nauk
BUDOWA PEDAGOGIKI I JEJ MIEJSCE W SYSTEMIE NAUK
Histoeia wychowania wśród nauk pedag., College, różne
1 3 Miejsce antropologii wśród nauk o człowieku
Pojęcie rachunkowości oraz jej funkcje, nauka, rachunkowość
Miejsce pedagogiki pracy wśród nauk o pracy
Socjologia jej miejsce w r d nauk spo?znych
1 Miejsce psychiatrii wsrod nauk medycznych i zasady relacji pacjent lekarz
Pochodna i różniczka funkcji oraz jej zastosowanie do rachunku błędów pomiarowych K Rębilas
Kultura polityczna i administracyjna oraz jej poziomy funkcjonalne

więcej podobnych podstron