PROGRAM ZAJĘĆ UMUZYKALNIAJĄCYCH

„GRAJĄCE ZMYSŁY”

Opracowany przez mgr Marzenę Górną-Turlejską

nauczyciela mianowanego

Publicznej Szkoły Podstawowej

im. Jana Pawła II w Kamieńsku

WSTĘP

Muzyka jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój dziecka. Słuchanie muzyki ma duży wpływ na emocje dziecka. W zależności jakiej muzyki słuchamy wywołuje ona różne reakcje. tonacja majorowa wzbudza u słuchaczy reakcje szczęścia, radości, rześkości, natomiast tonacja minorowa uznawana jest za smutną, marzycielską, sentymentalną. Dźwięki wysokie mają oddziaływanie poprawiające humor, radosne, z kolei dźwięki niskie budzą odczucie majestatyczności, godności, powagi. Tempo wolniejsze wywołuje najczęściej nastroje o charakterze spokoju, godności, odprężenia, natomiast tempa szybkie wzbudzają reakcje rześkości i aktywności.

Zabawy przy muzyce pozwalają nie tylko zintegrować grupę, ale również rozładowują energię i zaspokajają charakterystyczne dla tej grupy wiekowej zapotrzebowanie na ruch.

Zajęcia integracyjne muzyki z plastyką dają możliwość wyrażania odczuć estetycznych za pomocą wielu technik plastycznych i różnych form aktywności muzycznej. Prowadzą one do pełnego rozwoju osobowości twórczej. Odpowiednio zintegrowana działalność muzyczno - plastyczna zawiera w sobie wartości wychowawcze, kształcące, poznawcze. Muzyka wpływa na sferę emocjonalno-wyobrażeniową dziecka, a sztuki plastyczne wzbogacają przeżycia, kształtują poczucie piękna. Poprzez słuchanie muzyki dziecko pragnie bezpośrednio wyrazić to, co odczuwa, a jednym ze sposobów może być właśnie ekspresja plastyczna

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program przeznaczony jest dla uczniów klas I-III. Realizacja jego przeznaczona jest na rok szkolny 2013/2014 w wymiarze 1 godziny tygodniowo.

Zawiera elementy edukacji muzycznej, plastycznej i motoryczno-zdrowotnej. Realizacja tego programu pozwoli rozbudzić zamiłowanie do muzyki, śpiewu, gry na instrumentach. Ćwiczenia rytmiczno-ruchowe mają przyczynić się do wykształcenia u dzieci dyscypliny, koncentracji, przystosowania się do pracy w zespole oraz wpłynąć korzystnie na rozwój psychiczny i fizyczny dziecka.

CEL GŁÓWNY

Głównym celem zajęć jest zapewnienie uczestnikowi warunków dla jego wszechstronnego i harmonijnego rozwoju poprzez muzykę, plastykę i ruch oraz kształtowanie różnych umiejętności, sprawności, postaw i nawyków.

CELE SZCZEGÓŁOWE

1. Kształtowanie podstawowych zdolności muzycznych i sprawności ruchowych

2. Rozwijanie pamięci i wyobraźni muzycznej

3. Rozwijanie umiejętności sprawnego poruszania się i reagowania na sygnał

4. Wyzwolenie spontaniczności uczniów

5. Kształtowanie poczucia rytmu i zróżnicowania intonacyjnego

6. Zachęcanie do twórczego wyrażania swoich emocji rodzących się podczas słuchania muzyki i przelewania ich na papier, ruch, słowa i inne wytwory

7. Wyrabianie umiejętności koncentracji uwagi

8. Zapoznanie z nazwą, budową i sposobem gry na instrumentach muzycznych

METODY PRACY

• analityczno – percepcyjna

• eksponująco - ekspresyjna

• twórcza

• praktyczno - odtwórcza

• zabawowo – naśladowcza,

• ilustracji ruchowej,

• improwizacji ruchowej,

FORMY PRACY

• Słuchanie muzyki

• Omawianie wykonywanych utworów

• Zabawa

PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW

W trakcie prowadzonych zajęć dziecko poprzez aktywne uczestnictwo nabędzie następujące umiejętności:
- prawidłowo reaguje ruchem na podstawowe wartości rytmiczne nut i pauz ;
- poprawnie reaguje na zmianę tempa, dynamiki, artykulacji i metrum w muzyce;
- potrafi zastosować proste instrumentarium ;
- potrafi dbać o estetykę ruchu ;
- potrafi poruszać się i zaplanować ruch w przestrzeni ;
- posiądzie dobrą koordynację ruchową ;
- zna podstawowe kroki i elementarne figury opracowanych tańców ;
- wyrobi i rozwinie pozytywne społeczne zachowania (asertywność, empatię, odpowiedzialność, samodzielność, współdziałanie w grupie, samokontrolę, samoocenę) ;
- podniesie ogólną sprawność fizyczną i motorykę ;
- rozwinie indywidualne uzdolnienia, zainteresowania i predyspozycje muzyczno-ruchowe.

WARUNKI REALIZACJI

Do prowadzenia zajęć niezbędne jest następujące wyposażenie:

• instrument klawiszowy oraz zestaw instrumentów perkusyjnych

• sprzęt audio - wideo

• zestaw niezbędnych płyt CD, prezentacje multimedialne

Zajęcia powinny być tak zaplanowane, przejrzyste, ciekawe i różnorodne. Bezwzględnym warunkiem powodzenia programu jest nawiązanie przyjaznego kontaktu nauczyciela z uczniem, opartego na otwartości, wzajemnym zrozumieniu oraz akceptacji

ZADANIE	TREŚCI DO REALIZACJI	PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
Słuchanie muzyki	Umiejętność słuchania muzyki poważnej	Uczniowie nabywają umiejętność słuchania muzyki
	Wyodrębnienie „solo” i „chóru” w śpiewie podczas słuchania utworów muzycznych	Dziecko potrafi podczas słuchania utworu muzycznego wyodrębnić i nazwać śpiew „solowy” i „chóralny”
	Słuchanie różnorodnych typów muzyki z podaniem jej rodzaju: poważna, disco, techno, ludowa	Uczeń zna różne typy muzyki i potrafi je nazwać oraz odróżnić spośród innych
	Zapoznanie z dwoma rodzajami głosu ludzkiego: męski(baryton), żeński ( sopran) oraz ich rozpoznawanie w śpiewie podczas słuchania utworu muzycznego	Potrafi wyodrębnić w śpiewie głos męski i żeński oraz je nazwać :baryton, sopran
	Różnicowanie dźwięków instrumentów muzycznych: pianino, kołatka, flet prosty, bębenek, tamburyn, czynele itp.	Potrafi różnicować dźwięki o różnym brzmieniu podczas słuchania gry na instrumentach
	Słuchanie muzyki relaksacyjnej, wyciszającej z płyt CD, kaset magnetofonowych	Uczeń wie, że dzięki muzyce można stać się bardziej pogodnym i skupionym, wyciszonym, uspokojonym
Ruch przy muzyce	Wyrabianie szybkiej reakcji ruchowej Wyrabianie, usprawnianie orientacji myślowej oraz szybkiej reakcji przestrzennej	Potrafi szybko reagować na usłyszane dźwięki, potrafi skoncentrować się i samokontrolować
	Różnicowanie cicho – głośno w utworze muzycznym Wdrażanie do różnicowania dynamiki i agogiki w utworach muzycznych	Różnicuje dynamikę w utworach muzycznych Kształtuje koordynacji wzrokowo- ruchowo- słuchowej Rozwija sprawności ogólnej motoryki
	Rozwijanie umiejętności wyrażania muzyki ruchem podczas zabaw rytmicznych	Potrafi wyrażać muzykę ruchem ( bieganie, skakanie, podskoki);
	Nauka prostych form tanecznych do muzyki ludowej ( polonez, krakowiak), disco( rock and roll, disco)	Uczeń zna proste formy taneczne muzyki ludowej z nazwą tańca ( krakowiak, polonez), disco i potrafią je wykonać do słuchanej muzyki
	inscenizacje ruchowe oparte na treści wysłuchanych piosenek	Uczeń potrafi inscenizować ruchem wysłuchaną treść piosenki
	Zabawy i pląsy przy muzyce	Potrafią wspaniale „ bawić się” w grupie rówieśniczej
Rozbudzanie zainteresowań instrumentami muzycznymi	zapoznanie z instrumentami orkiestry dętej (prezentacja instrumentów przez zaproszonego gościa)	Dzieci znają instrumenty ich budowę i barwę dźwięków
	Wykorzystywanie naturalnych efektów perkusyjnych ( tupanie, klaskanie, pstrykanie i inne) jako podkładu muzycznego piosenek	Dzieci potrafią wykorzystać naturalne efekty perkusyjne do podkładu muzycznego piosenek śpiewanych przez n- la bądź słuchanych z płyt CD
	zapoznanie z nazwą, budową i grą prostych linii melodycznych na instrumentach muzycznych: flet prosty, dzwonki	Znają nazwę, budowę oraz potrafią zagrać proste melodie na instrumentach muzycznych.: dzwonki, flet prosty
	Nauka gry na dzwonkach	Potrafią zagrać na dzwonkach gamę lub prostą melodię
	Wykonywanie rytmów piosenek i prostych tematów rytmicznych na instrumentach niekonwencjonalnych: puszki, butelki, kapsle, gazety	Potrafią wykorzystać instrumenty niekonwencjonalne ( puszki, kapsle...) do wygrania prostych rytmów
Rozwijanie inwencji muzycznej	śpiewanie krótkich zwrotów słownych ( powitanie, przedstawienie się, pożegnanie, łatwe dialogi) typu: „ Dzień dobry jestem Ola...”;	Dzieci potrafią wyśpiewać swoje imię oraz prowadzić dialog w formie śpiewu na podany przez nauczyciela temat lub wymyślony przez same dzieci
	Układanie melodii do podanego tekstu	Potrafią ułożyć melodię do podanego tekstu i odwrotnie tekstu do wysłuchanej muzyki
	Układanie tekstu do wysłuchanej melodii	Potrafią ułożyć melodię do podanego tekstu i odwrotnie tekstu do wysłuchanej muzyki
	Śpiewanie improwizacji słownych na zaproponowany przez n- la temat bądź do ilustracji np. ( o pogodzie, porze roku	Potrafią wymyśleć i zaśpiewać improwizację słowno- muzyczną na podany temat lub do ilustracji
	Malowanie ilustracji do wysłuchanej muzyki	Potrafią namalować ilustracje do wysłuchanej muzyki

EWALUACJA

Uczniowie klas młodszych wyraźnie sygnalizują prowadzącemu niezadowolenie z doboru form, metod pracy czy też brak zainteresowania podczas zajęć. Jasno precyzują czy dana tematyka im się podoba czy nie lub czy zajęcia są dla nich atrakcyjne czy też nudne. W wypadku zauważenia przez prowadzącego takich sygnałów powinien on wprowadzać częściej takie treści, które zaktywizują uczniów.

Formy ewaluacji, jakie wykorzystam to obserwacja uczestnicząca.

Przykładowe zabawy

Zabawa 1

Dzieci biegają po sali w rytm puszczonej muzyki, w pewnym momencie Moderator zatrzymuje magnetofon i prosi, aby dzieci dotknęły jak najszybciej ściany. Po wykonaniu zadania Moderator znowu puszcza muzykę i przerywa wymyślając kolejne polecenie np.

- mają dotknąć osobę, która jest od nich wyższa,

- mają dotknąć lewej nogi,

- mają dotknąć niebieskiej rzeczy,

- mają dotknąć ściany, na której wisi obrazek,

- osoby, której imię zaczyna się na literkę K

- mają dotknąć krzesła

Oczywiście można wprowadzić zasadę, że dziecko, które nie wykona zadania lub zrobi to, jako ostatnie odpada, lub wymyśla za moderatora kolejne zadanie.

Zabawa 2

Dzieci biegają po sali w rytm muzyki, gdy Moderator zatrzyma magnetofon, mają się dobrać jak najszybciej w pary i przywitać się czołami, piętami, łokciami, nosami, pupą, kciukiem, uchem itp….. Zabawa wywołuje wiele radości i jest świetnym treningiem na znajomość części ciała

Zabawa 3

Moderator ustala z uczestnikami zabawy przed puszczeniem muzyki, jakie ruchy dzieci muszą wykonać, gdy będzie wymawiał cyfry od 1 do 3. Tak, więc na hasło 1 dzieci mają stać na baczność, na hasło 2 wykonują przysiad a na hasło 3 pajacyka. Ilość cyfr jest uzależniona od wieku dzieci, 4-latek zapamięta 3 ruchy, ale 6 -latek nawet do 6. Oczywiście im więcej cyfr, tym lepsza zabawa.  Podobnie jak w powyższych zabawach osoba prowadząca puszcza muzykę, gdy ją zatrzyma wymawia którąś z ustalonych wcześniej cyfr.

Zabawa 4

Rozkładamy na podłodze szarfy (mogą być gazety), zawsze o jedną mniej niż mamy dzieci. Puszczamy muzykę, podczas której dzieci poruszają się po sali, gdy magnetofon się zatrzyma dzieci muszą jak najszybciej wejść do wolnej szarfy. Maluch, któremu to się nie uda odpada z zabawy i tym samym zabieramy jedną szarfę kontynuując zabawę.

Łączenie muzyki z plastyką

Wielka orkiestra symfoniczna.

Zajęcia rozpoczynają się fragmentem Symfonii Nr 5 c-moll, cz.I. Allegro con brio. L. van Beethovena, odtworzonym z kasety video.
Dzieci wypowiadają się na temat wysłuchanego utworu, określają nastrój, tempo, dynamikę, wymieniają słyszane i rozpoznane instrumenty, ustalają, kto prowadzi orkiestrę, co to jest batuta, partytura oraz gdzie odbywają się koncerty orkiestry symfonicznej.
Kolejne zadanie to wykonanie szkicu rozmieszczenia instrumentów orkiestry symfonicznej. Jest ono realizowane w 4-5 -osobowych grupach z pomocą prowadzącego zajęcia.
Zabawa „Dyrygenci”.
Podkład muzyczny może stanowić „Bolero” Ravela. Uczniowie „dyrygują” wielką orkiestrą symfoniczną - swobodna ekspresja ruchowa.
„Idziemy na koncert” to nazwa kolejnej części zajęć. Obejmuje ona odtworzenie z kasety utworu w wykonaniu orkiestry symfonicznej (Marsz z baletu „Dziadek do orzechów” P. Czajkowskiego lub Marsz torreadora z opery „Carmen” G. Bizeta), w trakcie którego uczniowie projektują plakat zapraszający na koncert.