PEDAGOGIKA PORÓWNAWCZA

Wykład 27.02.12

Temat: Pedagogika porównawcza jako nauka

1. pojęcie pedagogiki porównawczej

I definicje:

• Wincenty Okoń – dyscyplina pedagogiczna zajmująca się analizą i porównywaniem systemów wychowawczych i oświaty w różnych krajach w powiązaniu z ich rozwojem politycznym i społeczno - kulturalnym.

• Brickman – analiza systemów i problemów w 2 lub kilku krajach w kontekście ich historycznych, społeczno - ekonomicznych, politycznych, kulturowych, religijnych i innych znaczących uwarunkowań. Pp jest interdyscyplinarną dziedziną badań, czerpiącą z socjologii i ekonomii procesów kształcenia wraz z informacją o ich rozwoju historycznym (dotyczy to wszystko systemów oświatowych).

• Harold Noah – pedagogika porównawcza - nauka, która wykorzystuje dane z jednego lub wielu regionów do:

- opisywania systemów oświaty ich funkcjonowania i wyników

- do wspierania rozwoju instytucji oświatowych i praktyki oświatowej

- do wyjaśniania powiązań między edukacją a społeczeństwem

- do określania tendencji rozwojowych występujących powszechnie w większej liczbie państw

1. przedmiot badań pedagogiki porównawczej

Kontynuacja historii wychowania w tym, że historia zajmuje się kontekstem historycznym, natomiast pp analizuje współczesne zjawiska pedagogiczne, pp o wiele silniej niż hw podkreśla uwarunkowania, bierze pod uwagę uwarunkowania polityczne sp

• Przedmiotem pp jest analiza całego systemu oświatowego relacji: uczeń – nauczyciel –rodzic; analiza instytucji konkretnych, tj: szkoła, przedszkole, internat; i ujęcie globalne, czyli badanie całego systemu światowego w całym państwie.

• może rozważać zjawiska pedagogiczne z trzech punktów widzenia

A. synchroniczny (horyzontalny, geograficzny, internacjonalnym):

B. diachroniczny (wertykalny, historyczno – rozwojowy)

C. funkcjonalny (umiejscowiony w szerszym kontekście stosunków i wpływów politycznych, ekonomicznych, społecznych, kulturowych i religijnych.

1. funkcje pp

• cel pp: uchwycenie prawidłowości w kształtowaniu i rozwoju systemów oświatowych, określenie tendencji zmian w tych systemach oraz zmian w jakich kierunkach one zmierzają oraz wyjaśnienie przyczyn na podstawie funkcjonowania i efektywności systemów oświatowych działających w różnych krajach i w różnych warunkach.

• Funkcje:

1. poznawcza- pozwala dowiedzieć się jak funkcjonuje szkolnictwo w innych krajach; naukowcy zajmujący się tą dziedziną

2. wartościująca – (ocieniająca) polega na tym, że prowadzące te badania dochodzimy do wniosku, które programy, systemy są najlepsze, najbardziej efektywne dla osób uczących się; decydenci

3. inspirująca – polega na podejmowaniu nowych działań oświatowych, w celu inicjowania zmian globalnych; modernizacja, poprawianie istniejących modelów wychowawczych

4. integracyjna – wynika z konieczności rozległego widzenia systemów wychowawczych,

5. prognostyczna – nawiązuje ona do planowania oświatowego i polega na pilotowym, eksperymentalnym badaniu zjawiska, który ma dać odpowiedz na pytanie czy konieczne jest wprowadzenie zmian

1. miejsce pedagogiki porównawczej w systemie nauk o wychowaniu

Dyscyplina interdyscyplinarna, czepie z dorobku nauki tj,:

- pedagogika ogólna, która dostarcza jej pojęć i zasad teoretycznych oraz metod

- historia wychowania – wiedza z zakresu kształcenia i powstawania określonych systemów szkolnych i ich uwarunkowań

- psychologia, filozofia, socjologia, etnografia,

Temat: metody pedagogiki porównawczej:

1. historyczna: uchodzi za najstarszą, polega na analizie systemów edukacyjnych w kontekście ich genezy i poszczególnych etapów rozwoju, nie da się zrozumieć zjawiska edukacyjnego bez osadzenia go w historii

2. narodowa: powiązana z metodą historyczną, analiza z punktu widzenia historii danego narodu i z charakteru danego narodu, stosowana w okresie międzywojennym, została uznana za metodę antropologiczną.

3. geograficzna: powstała w latach 50 XX wieku przez Marice Debesse, jest stosowana w naukach geograficznych, w pedagogice porównawczej bada zjawiska pedagogiczne SA zaliczane i umiejscowione w przestrzeni, powstają mapy pedagogiczne, które np. pokazują zasięg danej metody pedagogicznej, szuka się wyjaśnienia odkrytych faktów i zależności między nimi a warunkami klimatycznymi danego kraju

4. funkcjonalna: z technika analizy ścieżkowej; przejęta z socjologii i antropologii punktem wyjścia tej metody jest takie założenie, że dwa systemy oświatowe, gdzie taka sama liczba lat przypada na strukturę, ale mają inną funkcję np. USA i Turcja

5. problemowa: twórca Brian Holmes, polega na wyborze danego problemu związanego z edukacją, jego analizie w różnorodnych systemach kształcenia

6. kontekstowa: Edmund King, polega na badaniu szkolnictwa z punktu widzenia kulturowego środowiska, PP nie formułuje nowych praw

7. statystyczna: poszczególne kraje, regiony są szeregowane wg liczby uczniów, kończących dany szczebel edukacji, bada się również zależność między kształceniem a wzrostem gospodarczym

8. dynamiczna: Pedro Rosello, uważała, że w PP nie można stosować jednej metody badania, powinny się dzielić na 5 grup:

   1. przedmiotu badań (metody nauczania, programy)

   2. wg zakresu porównania (państwa regiony)

   3. wg istoty porównania (jakie dane są porównywane, jak się łączy dane z pedagogicznymi)

   4. wg konta spojrzenia, istotne jest czy bada się stan oświaty czy tendencje

   5. wg charakteru badań (cel ostateczny, np. badania teoretyczne lub praktyczne)

9. etnograficzna: metoda jakościowa, polega na systematycznym, jakościowym opisie klas szkolnych, polegającym na prezentacji stosunków różnych grup etnicznych do praktyki szkolnej. Jest zawodna badacz może ntr…..

Temat: Historyczny rozwój pedagogiki porównawczej

Rozwój ma 4 etapy:

1. okres prekonstytutywny: przypada od okresu starożytności, Ksenofont pokazywał różnicę między wychowaniem ateńskim a spartańskim. Cyceron opisywał różnicę między wychowaniem greckim a rzymskim. Tacyt porównywał wychowanie rzymskie z żydów, galów i germanów. W średniowieczu wystąpiło zjawisko podróży w których kupcy, misjonarze, dyplomaci, wędrowali do innych krajów, poznawali je a po powrocie dzielili się obserwacjami, które dotyczyły kwestii wychowawczych, przykładem jest Marco Polo, który w swoim dziele „Opisanie świata zdawał relacje z krajów orientalnych, opisywał wychowanie dzieci w tych krajach.

   • okres nowożytny: przynoszą zjawisko, które przybierało intencjonalnych podróży pedagogicznych, czyli zjawisko uczniowie i pedagodzy byli zparaszani przez obcych władców w celu reformy szkolnictwa, np. Jan Amos, Komyński, który podróżował do Szwecji, na Węgry i do Anglii.

   • wiek XVII i XVIII – szlachta i bogaci mieszczanie udawali się w wielką podróż do Niderlandów, Francji, Włoch, Niemców lub w tzw. małą podróż do jednego lub dwóch krajów, najczęściej były to Włochy.

2. okres konstytutywny: początek pedagogiki porównawczej można uznać 1817 rok Marc Antonie, Jullien de Paris wydał ksiązkę pt. „ Szkice i przygotowanie przedstępne do pracy o wychowaniu porównawczym” Ksiązka ta składała się z 2 części: opisuje dlaczego podjął się wykładu porównawczego kształcenia w różnych częściach Europy, proponuje utworzenie komisji specjalnej do spraw kształcenia, której pracownicy za pomocą ankiet gromadzili by informacje dotyczące instytucji szkolnych, metod nauczania, informacje te miały być później w tabelach analitycznych, pokazywałyby stan wykształcenia w danych krajach i byłyby porównywane, miało to wyprowadzić pedagogikę ze stanu teoretycznego do praktycznego, celem tych badań porównawczych miało być ujednolicenie programu nauczania i metod kształcenia w różnych krajach Europy, 2 część ksiązki opisywała metody badawcze, uważa się do za duchowego ojca pedagogiki porównawczej i pioniera UNESCO i międzynarodowego biura oświaty.

August Basset w 1806 roku „Eseje o organizacji niektórych częściach kształcenia publicznego”. Proponuje w tej pracy by rozpocząć porównywanie systemów oświatowych (same suche fakty) obie prace zaczęły pojawiać się w rozwoju systemów oświatowych w czasie rozwoju państw (rewolucja francuska, przemysłowa, rozwiązywanie zakonu jezuitów).

1. w XIX wieku odrodziła się idea poznawania systemów szkolnych za granicą, celem podróży były Prusy, w których wprowadzono obowiązek szkolny, te obserwacje skłaniały do reformy własnego szkolnictwa

   • Victor Cousin – jego obserwacje doprowadziły do reformy we Francji

   • August Wiemeuer – reformy w niemczech

   • Zmiany w USA Horace Mann i Henry Barnard zwiedział Anglię, Holandię, Prusy, obserwacje przewieźli do USA, gdzie nastąpiła reforma wprowadzenia szkolnictwa elementarnego (obowiązkowego, bezpłatnego, powszechnego)

   • Lew Tołstoj odbył wiele podróży, wprowadził zmiany w swojej szkole (Jasnej Polane (Rosja), stwierdził, że szkoły zachodnie są zbyt represyjne i stresują dzieci, w jego szkole była domeną wolności.

2. w okresie konstytutywnym: wszystkie opisy, które powstały w tym czasie dotyczą głównie systemów zagranicznych oraz te opisy miały charakter utylitarny, zmiany miały dotyczyć szkolnictwa elementarnego dopiero pod koniec XIX wieku obejmowały dalsze etapy edukacji.

13.03.12

Temat: Okres klasyczny

• czas trwania – od końca XIX w. do początku lat 50/60 wieku XX

• czas narastającej współpracy międzynarodowej w zakresie oświaty i początek uniwersyteckich zajęć z p.p i czas powstawania klasycznych teorii p.p – 1900 r. – konferencja w Guildford – (Anglia), referat wygłosił Michael Sadler pt. Jak dobrze możemy się nauczyć czegoś praktycznego studiując zagraniczne systemy kształcenia?”

• w swym wystąpieniu pp ujął klasycznie, że każdy system kształcenia jest uwarunkowany historyczno – społecznie.

• Autor naszkicował I koncepcję PP dlatego nazywa się go 2 ojcem pp (pierwszym był Jullien de Paris). Autor po raz pierwszy użył pojęcia SIŁY DETERMUNUJĄCEJ (historia, uwarunkowania społeczne), czyli czynnika wpływającego na narodowe systemy kształcenia – ich powstawanie i rozwój

• Przedstawiciele:

  • M. Sadler

  • Isaac Kaudel - urodzony w Rumunii, profesor w Manchesterze, później na uniwersytecie w Holandii i USA. Ksiązki „Pedagogika porównawcza”.

  • Friedrich Schneider – Austryjak, ksiązka „Siła napędowa pedagogiki narodowej” i Porównawcza nauka o wychowaniu”.

  • Nicholas Hans – urodzony w Odessie, profesor Uniwersytetu w Londynie, ksiązka „Pedagogika porównawcza. Studium edukacyjnych czynników i tradycji.” Zaproponował, że dzięki studiom porównawczym najpierw widzi się różnicę a później dochodzi do wniosku, że są elementy wspólne dla wszystkich elementów kształcenia. Uzależnił powstawanie systemów kształcenia od charakteru narodowego. Stworzył koncepcję w której wyróznił określone czynniki determinujące narodowe systemy kształcenia. 3 główne grupy tych czynników:

1. czynniki naturalne – (język, rasa, środowisko geograficzne, ekonomia)

2. czynniki religijne, duchowe

3. czynniki sekularne (ideologiczne)

teorię tych czynników wykorzystał przy analizie systemow kształcenia w Anglii, USA, Związek Radziecki.

• Sergiusz Hessen – Rosjanin, pisał po niemiecku, wykładał też w Polsce, dokonał analizy porównawczej systemów nauczania w 10 krajach m.in. Norwegia, Belgia, USA. Zajmował się realizacją obowiązku szkolnego (wychowanie a polityka). Wg niego wychowanie nie może być uzależnione od partii politycznej i propagował wprowadzenie na nauki wychowywania politycznego. Wychowanie jako proces autonomiczny, nauką polityki by uwolnić od totalitaryzmu, manipulacji politycznych.

Okres klasyczny: idea jednoczenia wysiłków na linii międzynarodowej. Pierwsze instytucje międzynarodowe zajmujące się oświatą:

1899 – międzynarodowy Urząd Nowych Szkół

1909 – Międzynarodowy Urząd Dokumentacji Pedagogicznej

1925 – Międzynarodowe Biuro Edukacji

1969 – Jedna z agent UNESCO

Temat : internacjonalizacja kształcenia

• Po II wojnie światowej

• Oddział Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju w ramach OWGiR powstawały prace i studia porównawcze 1961 r – konferencja w Waszyngtonie o związku pomiędzy kształceniem i gospodarką.

• Podkreślano zależność wzrostu poziomu kształcenia a wzrostem gospodarki. Ten sam wniosek padł na Konferencji Ministrów Oświaty w Rzymie.

• Pod wpływem tych 2 konferencji w większości państw przedłużono obowiązek szkolny 6 – 15 lat

• Upowszechnienie szkolnictwa średniego , które przestało być szkolnictwem utylitarnym.

• Wzrost liczby studentów. Ogólny rozwój szkolnictwa wyższego.

• Negatywny skutek konferencji to niebywała ekspansja szkolnictwa przez wyż demograficzny i ….

• Brak równowagi pomiędzy strukturą szkolnictwa a rynkiem pracy

• Połowa lat 70 uznano, że bunt edukacyjny przynosi negatywne rezultaty. Recesja gospodarcza doprowadziła do spadku zapotrzebowania na wykształcenie. W ramach tego był wniosek wyciągnięty przez OECD, że cały proces kształcenia powinien być dostosowany do struktury gospodarczej (tzn. młodzież kończącą szkołę powinni znaleźć zatrudnienie) II wniosek OECD – zająć się szkolnictwem zawodowym.

• Lata 80 – żywa idea dostosowania polityki edukacyjnej do realiów ekonomicznych. Myśl o wartości kształcenia samego w sobie. Trudności na rynku pracy nadal jednak były dlatego też kraje (oprócz Japonii i USA) stawiały na szkolnictwo zawodowe.

• II połowa lat 80 – główny punkt zainteresowania przeniósł się na kształcenie dorosłych – starzenie się społeczeństw oraz rosnące oczekiwania ze strony pracodawcy (co aktualnie jest tez dziś). Kompetencje – zróżnicowane i edukacja permanentna - ciągła, przez całe życie aktywności zawodowej zdobywanie nowych kompetencji.

• Lata 80 – jakość kształcenia. Podział polityków: ci, co zajmowali się nurtem konserwatywnym i elitarystyczni uważali, że obniżenie jakości kształcenia, wiąże się ze zbyt małymi wymaganiami wobec ucz. I narzucanie standardu przeciętności. Politycy nurtu równego dostępu do wykształcenia, edukacji (partie socjologii demokratycznej) uważali, że przyczyną spadku jakości kształcenia jest niewystarczająca opieka państwa i szkoły nad dziećmi nieuprzywilejowanymi. Jako środek zaradczy proponowali wzmocnienie funkcji społeczno – wychowawczych szkoły oraz wszechstronny rozwój osobowości każdego dziecka.

• Od lat 90 do dziś w polityce szkolnej nadal obowiązują idee:

  1. korelacja kształcenia i rozwoju ekonomicznego

  2. idea neohumanizmu – rozwoj każdego człowieka

  3. idea społeczeństw uczących się – idea zakładająca, że nauka nie powinna ograniczać się tylko do szkoły, rozwój instytucji pozaszkolnych dla rozwoju społ.

  4. idea edukacji dorosłych – edukacja powinna trwać przez cale życie.

19.03.12

Temat: Główne koncepcje badawcze w pedagogice porównawczej

• w toku rozwoju p.p wykrystalizowały się 2 główne koncepcje badawcze p.p

• I twórcy:

  • M. A. J. de Paris, Pedro Rossello (rosejo) Twórcy koncepcji, która zakłada dążenie do odkrywania tego co wspólne w celu upowszechnienia jak najlepszych rozwiązań oświatowych. Jest to teoria prądów pedagogicznych.

• II przedstawiciele: M. Sadler; I Kaudel, Schneider. Teoria zakłada w swoich podstawach tego co odmienne co swoiste, indywidualne i uwikłane w kontekst społeczno – kulturowy danego kraju. Nosi ona nazwę teorii sił i czynników determinujących rozwój systemu szkolnego.

• Teoria prądów pedagogicznych;

  • J. de Paris – żył w czasach rewolucji francuskiej, zwolennik jakubinów, był oskarżony o współudział wynarodowienia , trafił do więzienia, potem był związany z obozem Napoleona, został wygnany. Po tych przeżyciach w edukacji widział siłę, do odnowienia Europy, by zjednoczyć Europę. Oświata miała posłużyć jako narzędzie postępu w Oświeceniu.

  • J. de Paris chciał podnieść poziom szkolnictwa we Francji przez wykorzystanie przykładów i dorobku z zagranicy poprzez obserwację i gromadzenie faktów – można przez to ustalić zasady i prawidłowości przez które funkcjonują systemy oświaty. Proponował stworzenie Instytutu Pedagogiki, który miał być ośrodkiem ćwiczeń najlepszych metod nauczania w Europie, z tego instytutu mieli by korzystać wszyscy nauczyciele z całej Europy. Dane dotyczące poziomu szkolnictwa miały być zbierane w postaci ankiet i wykresów – czytelne dla porównań.

  • Jego zmierzeń nie dało się wprowadzić w XVIII w nie było narzędzi, możliwości technicznych, organizacyjnych , ośrodka koordynującego.

• Międzynarodowe Biuro Oświaty Genewa 19

  • Tutaj był oryginał J. de Paris, który trafił w ręce Ressello, który był wicedyrektorem Biura – przemyślenia J. de Paris zainspirowały Rossello i napisał prace doktorską na temat jego koncepcji i stał się kontynuatorem jego mysli

  • P. Ressello – rozwinął myśl J. de Paris, iż pp jest instrumentem międzynarodowego porozumienia, badaniami porównawczymi należałoby objąć cały świat efektem końcowym miało być stworzenie teorii uniwersalistycznych dotyczące każdego systemu edukacyjnego na świecie.

  • Zasady Rassello, które miały wpływ na powstawanie nowych prądów.

1. życie społeczne i szkoła nawzajem na siebie oddziałują

2. fakty oświatowe pozostają względem siebie z zależności – wpływają na siebie

Na podstawie tych 2 zasad Russell uważał, że szkoła i system społeczny to system naczyń połączonych, Odkrył determinanty rozwoju oświaty, które w jego czasach nie były, aż tak aktualne jak kilka lat po jego śmierci.

• Dodatkowe prawa Russella:

1. wzrasta wpływ państwa na wychowanie

2. szkoła średnia upowszechnia się (nie jest szkoła elitarna)

3. wydatki na szkolnictwo systematycznie rosną

4. szkoła, w której uczy się na pamięć zanika na rzecz szkoły intelektualnej, a 3 etap to szkoła praktycznego działania – szkoła żywa

5. w kształceniu nauczycieli większą wagę będzie przykładać się na przygotowanie pedagogiczne niż specjalistyczne

dzięki jego prawom uznał, że są obiektywne, uniwersalne dla każdego kraju prawa oświatowe, dzięki którym będzie można efektywnie i pewnie planować rozwój oświaty

• koncepcja opierała się na psychologii pozytywizmu (optymizm, wiara w racjonalizm)

• II teoria sił i czynników determinujących – teoria odwrotna do teorii I

• Główny przedstawiciel:

  • M. Sadler – zwolennik poglądu, że w poznawaniu systemów edukacyjnych trzeba wniknąć w ducha narodu by zrozumieć zasady funkcjonowania oświaty w tym kraju.

• Na naród patrzył jak na żywy organizm, który pod wpływem działań politycznych, ideologicznych ulega zmianom. Naród nie jest czymś stałym. Twierdził, że jest możliwość przeszczepienia jednego prostego systemu edukacyjnego do innego kraju. Nie ma sensu poświęcać uwagi gotowym instytucją, ale trzeba „wyjść na ulicę, wejść do domu, zobaczyć jak żyją ludzie, porozmawiać by poznać czynniki niematerialne, które kształtują dany system”. Każde zjawisko oświatowe proponował Sadle analizować na tle kontekstu społeczno – kulturalne.

• Sadler – i jego dwie nadal aktualne myśli:

1. to, co się dzieje poza szkołą ma nawet większe znaczenie dla zrozumienia systemów wychowania niż to, co dzieje się w budynku szkolnym.

2. praktyczna korzyść z badań porównawczych zagranicznych systemów oświaty polega na tym, że zaczynamy lepiej rozumieć nasz własny system wychowawczy.

   • Kontynuatorem myśli Adlera był J. Kandel, wg niego porównywanie systemów oświatowych w różnych krajach może być realizowane za pomocą różnych metod w zależności od celów.

   • Metody, które wg niego moża stosować to:

1. analiza statystyczna, dzięki której można porównać wydatki na oświatę.

• Stosując, którąś z metod należy zbadać społeczno – kulturowe podłoże, a później badać edukacje. Nie mogą być to uniwersalne opisy, bo nie można ich uogólnić. Jego metody:

1. opis wybranych problemów wspólnych dla pracy badanych państw

2. Wyjaśnienie lub interpretacja przyczyn badanych zjawisk (trzeba poznać podłoże społeczno kulturowe) – metody historyczne

3. analiza porównawcza wychwycenie różnic pomiędzy systemami oświaty i przyczynami, które je warunkują

4. tworzenie filozofii pedagogiki – sformułowanie pewnych praw, które tłumaczyłyby zróżnicowanie systemów szkolnych.

29.03.12

Geneza pedagogiki porównawczej w Polsce i jej główni przedstawiciele.

• Ksiądz Stanisław Konarski, wiek XVIII, studiował szkolnictwo we Włoszech, Francji i Austrii. W Włoszech poznał Collegium Nazaretu, które posłużyło mu do założenia w 1740 Collegium Nobille. Zreformował szkolnictwo Polskie w oparciu o szkoły we Włoszech, Francji i Austrii.

• Okres międzywojenny – pierwsze próby wyłonienia pp jako nauki

• 1920 – profesor Zygmunt Kukulski charakteryzując główne prądy w najnowszych badaniach pedagogicznych po raz pierwszy wspomina o pp

• 1923 – pisał o pp zwolennik koncepcji Sadlera

• 1936 – Bohdan Nawroczyński publikuje artykuł „Pedagogika porównawcza”, w którym domaga się aby Polacy korzystali z doświadczenia edukacyjnego innych krajów.

• Praca socjologia Józefa Chałasińskiego – 1936 , pt. „ szkolnictwo w społeczeństwie amerykańskim”

• Inni przedstawiciele okresu międzywojennego pp:

  • Nawroczyński

  • Zygmunt Mysłatwoski

  • Henryk Rowid

• Okres komunizmu – zakaz podróży i cytowania informacji o systemach szkolnictwa w Polsce. Jedynie pisano m.in. o ZSRR, Chinach, Bułgaria.

• Inne systemy nie były opisywane, tak jak powinny. Po śmierci Stalina doszło do reinkarnacji opisów szkolnictwa innych krajów.

• Przedstawiciele:

  • Roman Polny

  • Tadeusz Wiloch

  • Ryszard Pachociński

  • Czesław Kupisiewicz

  • Stanisław Kawula

  • Dobromir Czewulak – systemy UE

  • Wiktor Grabczuk – systemy UE

  • Jan Frątczak

26.03.12

Temat: Edukacja a stratyfikacja społeczna

• Stratyfikacja społeczna – społeczeństwo składa się z warstw, brak równości

1. merytokratyczna koncepcja edukacji

   1. Autorzy sugerują, że większość społeczeństwa patrzy na edukacje oczami merytokraty. Pojęcie merytokraty – sytuacja, gdy status społeczny jednostki zależy od jej udokumentowanych osiągnięć. Edukacja szczególnie na poziomie uniwersytetów stanowi najszybszą droge do osiągnięcia najlepszych miejsc na rynku pracy (najlepiej płatnych)

   2. Merytokracji są też przekonani, że dyplomy edukacyjne spełniają dwie zasadnicze funkcje:

• Dyplom skończenia szkoły jest kryterium rozdziału takich dóbr jak prestiż, płaca – na podstawie bardzo wymiernych rzeczy jak, np. zdolności intelektualne jednostki.

• funkcja polega na tworzeniu elit społecznych (najlepiej wykwalifikowana)

merytokratyczna , że edukacja jest źródłem egalitaryzacji społeczeństwa – wyrównywania szans społecznych

1. kredecjonalizm (będąca w opozycji do teorii merytokratycznej) – odrzucanie poglądów merytokratów, że dyplomy wyrównują szanse społeczne

• krytykują idee równowagi, harmonii w społeczeństwie

• zwolennicy teorii konfliktu, tzn. we współczesnym społeczeństwie dyplomy edukacyjne pełnią rolę waluty obiegowej za którą można kupić miejsce na rynku pracy. Umasowienie edukacji prowadzi do inflacji tych dyplomów (tracą one na wartości)

• kredecjonaliści są pesymistami jeśli chodzi o rolę edukacji w wyrównywaniu szans społecznych

• odrzucają teze, że wzrost ilości osób z dyplomami uczelni wyższych zwiększy dochód narodowy

• dyplomy są narzędziem władzy kulturowej

• wg nich dyplomy się dziedziczy (rodziny gdzie panuje tradycja kształcenia się) to zjawisko reprodukcji (odtwarzania dyplomów)

• przedstawiciel kredencjonalizmu Randal Collins wyróżnił 7 typów kredecjonalizamu:

1. kredecjonalizam kapitalistyczny: nawiązuje do tesferyzmu – świętością jest wolność jednostki. Do jednostki należy zdobywanie wykształcenia, to ona powinna indywidualnie współzawodniczyć na rynku pracy z innymi.

2. socjalistyczny – rolę dystrybutora dyplomów rząd i dokonuje szeregu interwencji aby wyrównać dostęp do edukacji. Na nic się on nie zdał, gdyż tworzyły się elity dzieci, które miały ułatwiony dostęp do edukacji.

3. etniczno – protekcyjny – skutek roszczeń różnorodnych grup etnicznych, które żądały swobodnego dostępu do edukacji i dyplomów

4. dyplomowy faszyzm – wykluczenie mniejszości twierdząc, że ich przedstawiciele mają niższy iloraz inteligencji. Wykształciło się to wraz z kred etniczno – protekcyjnym o to walczyli przedstawiciele.

5. dyplomowy radykalizm – zdecentralizowanie procesu nadawania dyplomów i oddanie kontroli w tym procesie lokalnym społecznościom. Ten nurt mógłby doprowadzić do inflacji dyplomów.

6. Kynesizm dyplomowy – edukacja tworzy sztuczna walutę pod postacią dyplomów. Podziała na dyplomy lepsze i gorsze.

7. dyplomowy abolicjonizm – głosi, że nastąpiło takie umasowienie edukacji, że doprowadzi to w końcu do inflacji dyplomów, od pracownika fizycznego zaczną wymagać licencjatu a od urzędnika doktoratu. Nie zaniknie nierówność, gdyż osoby z grup nieuprzywilejowanych zdobywały dyplomy, ale ludzie uprzywilejowanie będą je zdobywać tylko z lepszych uczelni

1. koncepcje dotyczące dostępu do edukacji wyższej. Oparte na 2 wcześniejszych teoriach:

   1. akademiccy tradycjonaliści

- neokonserwatyzm, jedynymi osobami ,które mogą przyznać dyplom akademicki to profesor

- potencjalni zdobywcy dyplomu na wstępie powinni udowodnić, że się nadają

- egzaminy wstępne

- oceny ze szkoły średniej

- uniwersytety powinny przyjmować tylko tych, którzy w dobrych szkołach średnich przeszli właściwą socjalizację edukacyjną i kulturową

- wrogowie kontroli rządowej nad uniwersytetami w szczególności w zakresie presji zwiększenia liczby studentów

- umasowienie edukacji:

* negatywne skutki społeczne

* prowadzący zajęcia zmuszeni do obniżenia wymagań – spada prestiż uczelni

- krytycy:

*nierówność i selektywność społeczna

*ukryty rasizm (podział lepsi gorsi)

1. Zorientowani na rynek

- charakterystyczny język opisu rzeczywistości edukacyjnej i społecznej:

*wybór konsumenta

* konkurencja

* prywatyzacja

* różnicowanie poprzez rynek

- niedopuszczalna ingerencja rządu, ponieważ o wyborze jednej z konkurujących ze sobą placówek musi decydować sam student

- edukacja postrzegana jako dobra konsumpcyjne, jest to inwestycja studenta w życie

- zwolennicy grup nieuprzywilejowanych

* stypendia dla najbardziej błyskotliwych

- krytyka:

*wiążą się głownie z pochodzeniem społecznym

*studenci z rodzin nie zamożnych nie będą w stanie zakupic sobie tej wartości jaką jest dyplom

1. Utylitarni instruktorzy

- przekonanie, że ekonomiczny sukces państwa zależy od produkcji wysoko wykwalifikowanych absolwentów

- szeroki dostęp do edukacji, proponowany w tym podejściu nie wynika absolutnie ani z tego, że zwolennicy tej koncepcji twierdzą, że trzeba wyrównywać szanse społeczne. Student tutaj traktowany jest jako ludzki kapitał, który zostanie jako absolwent dostarczony na rynek pracy.

- trzeba odebrać kontrolę nad edukacją profesorowie zaniedbują kwestię przygotowania studenta do życia zawodowego

- krytyka:

*brak równości

* na najlepsze stanowiska trafiają co najlepszych uczelniach

1. Liberalni merytokracji

- ich język:

*zasługi

*osobisty rozwój

*talent

* dostępność

*równość możliwości

- uważają, że jednostka jeśli ma zdolności może postrzegać edukacje jako cel sam w sobie. Zysk społeczny drugorzędnym celem.

- główne hasła:

* zmniejszenie barier przy dostępie do wyższej edukacji

*cało życiowe uczenie się

- krytyka:

* zupełne pojmowanie faktu istnienia struktur klasowych i płacowych, które istnieją w edukacji i na rynku pracy

1. Zwolennicy dostępu

- przedstawiciele uważają, że trzeba włączyć do edukacji wyższej te grupy, które były dotychczas z niej wykluczone (upośledzeni)

- hasła w języku:

*sprawiedliwość społeczna

*upodmiotowienie

* rozwój społeczny

- podkreślenie edukacji dorosłych

- sprzeciw absolutyzacji wyników testów i egzaminów jako kryterium dostępu do edukacji wyższej, gdyż to przejaw nierówności

- krytyka:

Próba idealizacji kategorii:

* płeć

* rasa

* etniczność

- w praktyce jest możliwe wykrycie najlepszych, nielicznych osób z grup upośledzonych

- niemożliwa radykalna zmiana stosunków społecznych

1. Obecnie:

1. przeedukawanie społeczne i inflacja dyplomów wyższych

2. zjawisko magdonalizacji społeczeństwa (ksiązka J. Riter) Autor zjawisko przełożył na wszystkie sfery życia społecznego. 4 wyznaczniki zjawiska to:

   1. efektywność – np. egzaminowanie (ustny na pisemny, pisemny na testy szybkiego wyboru i sprawdzanie poprzez komputery)

   2. kalkulacyjność (ilość = jakość) jak najwięcej studentów; jak najlepsze oceny; nie czego się nauczą; określone przedmioty są zamknięte w określonej liczbie godzin; ewaluacja; profesor i doktor – zbierają punkty za publikacje

   3. przewidywalność – jednakowe sale, podręczniki akademickie

   4. manipulacja – edukacja na poziomie od przedszkola i do studiów jest szkołą uległości (student nie pytający, nie mający wątpliwości, wiernie odtwarzający); „tyrania zegara”

- te wyznaczniki odnoszą się do edukacji również na szczeblach wyższych

- skutki:

* dehumanizacja – zanik kultury duchowej

* brak kontaktu student - wykładowca

1. ll

   1. ‘’

1. ll

• ;;

Wykład 02.04.12

Temat: analfabetyzm

1. dyspozycje dóbr na świcie 20:80, oznacza, że tylko 20% ludzi na ziemi ma dostęp do 80% dóbr i na odwrót, większość ludzi na ziemi jest biedna.

2. PKB na jedną osobę – Luksemburg 45700 USD, Polska 4400 USD, Bangladesz 250 USD

3. wydatki na jedną osobę:

   1. edukacja: Norwegia 2000 USD, Polska 293 USD, Albania 45 USD

   2. standard życia: 80% ludzi żyje poniżej standardu biedy, 50 % przeżywa dzień za kwotę poniżej 2 USD, a 20 % poniżej 1 USD

   3. Internet; 90 % ludności świata nie ma dostępu do Internetu

4. Analfabetyzm (ONZ) to zjawisko polegające na braku umiejętności czytania i pisania u osób dorosłych. (za osobę dorosłą uważa się osobę powyżej 15 roku życia, przeciwieństwem analfabety jest analfabeta, a działanie mające na celu likwidacje analfabetyzmu nazywa się analfabetyzacja

5. różne rodzaje analfabetyzmu

   1. analfabeta całkowity, osoba, która nie umie czytać, pisać ani wykonywać podstawowych zadań matematycznych

   2. pół analfabeta, posiada umiejętność czytania, przy jednoczesnym braki pisania

   3. wtórny, nastąpił zanik nabytej uprzednio umiejętności czytania i pisania w wyniku niedostatecznego jej utrwalania bądź nie korzystania z tych umiejętności, nie potrafi oni wykorzystywać swojej wiedzy w sprawnego życia

   4. funkcjonalny- osoba, która nie posiada umiejętności wykorzystania słowa pisanego jako środka komunikacji typowych sytuacjach życia codziennego, mimo opanowania pod względem formalnym umiejętności czytania i pisania, nie ma on zdolności rozumienia tekstu pisanego

   5. informatyczny – wynika z bardzo szybkiego tempa rozwoju cywilizacyjnego, skutek ujemny zmian cywilizacyjnych, człowiek, który nie posiada zdolności korzystanie z zdobyczy cywilizacyjnych, i nowoczesnej techniki (komputera, faxu, telefonu)

   6. matematyczny – dyskalkulia, umie liczyć i mnożyć, dodawać, odejmować, ale kiedy przychodzi do rozwiązania zadania to sobie nie radzi; ma swoje wymiary od drastycznych (nie umie odczytać godziny na zegarku), po społecznej tj. gry losowe, wyprzedaże w sklepach, oszustwa giełdowe, horoskopy, cudowne diety – to wszystko ma związek z analfabetą matematycznym, gdyż nie potrafi wyliczyć czy mu się to opłaca. John Paulos – „Analfabetyzm matematyczny i jego skutki” –

   7. społeczny – brak umiejętności korzystania z praw i obowiązków przysługujących człowiekowi, izoluje się od społeczeństwa, nie korzysta z wyborów,

6. statystyki:

   1. 1950 – 34,2

   2. 1970 – 26, 5%

   3. 2005 – 25%

   4. Analfabeci funkcjonalni – 2005 - 70 %

7. występowanie:

   1. Europa - 3% analfabetów

   2. Ameryka południowa - 15%

   3. Azja - 33%

   4. Afryka - 50%

   5. Najwyższy procent analfabetów jest w Grecji, na świecie najwyższy odsetek to Niger – 86%, Afganistan – 68,5, Etiopia 64,5, Haiti 55, Gwatemala 44,4, Kamerun – 36,6, Dominikana – 13%.

   6. W Polsce w 1953 władze PRL ogłosiły z satysfakcja, że dzięki masowym działania analfabetyzm w Polsce nie istnieje, oznaczać to miało, że wszyscy obywatele powyżej 15 roku życia umieją czytać, nie była to prawda bo wg UNESCO było 0,3% analfabetów, najnowsze badania pokazują, że kontakt ze słowem pisanym ma tylko trochę więcej niż połowa Polaków, a resztę można zaliczyć do wtórnych analfabetów - nie rozumieją co się do nich mówi i pisze.

8. 2002 - badania wykazały, że do braku jakiejkolwiek lektury przyznaje się 56% polaków; tylko, co 10 osoba czyta miesięcznie 3 lub więcej książek (skrypty), tylko 12% Polaków posiada księgozbiór domowy; 37 % nabyło tylko 1 publikację w ciągu roku;

9. 2010- badania wykazały, że 20% osób z wyższym wykształceniem, nie miało ksiązki w ciągu roku; oraz 27% uczniów i studentów

10. badanie umiejętności uczniów – Pisa (program międzynarodowej ocen umiejętności uczniów) celem tych badań jest uzyskani porównywalnych danych o umiejętnościach uczniów, którzy ukończyli 15 rok życia, powstał on nie dawno, bo 1970 roku. W tych badaniach sprawdza się 3 podstawowe dziedziny:

    1. czytanie i interpretacje

    2. matematyka

    3. rozumowanie w naukach przyrodniczych

badanie realizowane jest regularnie co 3 lata od 2000, co 3 lata kładzie się nacisk na inną dziedzinę

1. metodologia badań polega na tym, że każdy z uczniów wypełnia tzw. zeszyt testowy z pytaniami i zadaniami, są to najczęściej testy ale zdarzają się też pytania otwarte,

2. 2003 rok – nastąpiła poprawa w zakresie czytania ze zrozumieniem, w 2006 zanotowano kolejną poprawę

3. wydatki – 6% swojego PKB na edukację nie na naukę, bo na nią tylko 0,3%

16. 04. 12 r.

Temat: Nierówności w edukacji.

1. Czym są nierówności o światowe?

• Nierówności oświatowe -określony stan niesprawiedliwych społecznie możliwości kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych występujących ze względu na:

*płeć,

* położenie miejsca zamieszkania,

* położenie społeczne,

* przynależność społeczno- zawodową rodziców,

* poziom kultury rodziców

* i inne czynniki o charakterze społecznym.

• Nierówności oświatowe wynikają z nierówności społecznych.

1. Według Henryka Domańskiego najważniejszymi wskaźnikami nierówności społecznych są:

a) dochody,

b) władza,

c) prestiż,

d) styl życia,

e) sfera kultury,

f) można tu dołączyć kwestie (możliwości) edukacji, gdyż to właśnie ona decyduje o braku dostępu do tych wcześniej wymienionych czynników.

1. Kwestia nierówności społecznych była od dawna tematem dociekań

• W starożytności- dwie odmienne odpowiedzi na pytanie o istotę nierówności

1. o konotacji o wydźwięku negatywnym związaną z funkcjonalizmem.

- zwolennicy uważali, że każda struktura społeczna rodzi nierówności w społeczeństwie. Jest to naturalny stan, gdyż ludzie zajmują od zawsze różne pozycje w strukturze społecznej a to stanowi właśnie ład społeczny (są „lepsi” i „gorsi”).

- to myślenie stało się podstawą filozoficzną dla teorii merykrotatyzmu (nierówności jako normalny stan społeczny).

1. Opcja o wydźwięku pozytywnym

- nierówności społeczne traktowane jako stan pożądany i pozytywny,

- stan nierówności wynikający z dominacji jednych grup społecznych nad innymi

- zwolennicy opcji uważali, że ukształtowały się one historycznie, ale nie są odwracalne,

- większość nierówności jest niesprawiedliwa i posiada charakter konfliktotwórczy

1. Postawa dla teorii konfliktu (najbardziej znana to marksistowska)

- domagająca się zniesienia klas i likwidacji ekonomicznych źródeł nierówności

1. Współcześnie- teoria radykalna i krytyczna

a) przedstawiciele uważają nierówności za źródła zła i z tego powodu wyzwalają wszelkie ruchy emancypacyjne- dążące do eliminacji dyskryminacji:

- rasowej

- narodowej

- etnicznej

- religijnej,

- seksualnej.

b) działania na rzecz wyrównywania nierówności odbywają się zwłaszcza w społeczeństwach wielokulturowych (głównie USA)

6. USA i kultura WASP

- White Anglo-Saxon Protestants tzn. „Biały anglosaksoński protestant”.

- kultura amerykańska, która została stworzona przez białych protestantów,

- dla wielu Amerykanów kultura dominująca

- cel nadrzędny- dla wszystkich programów min. edukacyjnych- włączenie do kultury dominacyjnej wszelkie mniejszości narodowe.

- wiąże się to wszystko jednak z odłączeniem od własnej tożsamości kulturowej.

7. Akcje afirmatywne

1. Dążenie do wyrównywania szans

2. Podejmowane dwukrotnie w USA, później na świecie (lata 60 po raz pierwszy, później w latach 80.)

3. Do Polski docierają dopiero teraz

4. w USA polegają na:

- maksymalnym zwiększeniu liczby studentów nie wywodzących się grupy uprzywilejowanej, dominującej, czyli mniejszości (głównie Afroamerykanie, Hispanoamerykanie)

- obniżenie wymagań prze przyjmowaniu na studia

- rezerwacja z góry określonej liczby miejsc dla potencjalnych studentów z mniejszości

7. Skutki działań afirmacyjnych

1. Preferowana grupową jedność nad jednostkową sprawiedliwością

2. Programy desegregacyjne, których celem było eliminowanie rasy jako kryterium działów edukacji przyniosły w rezultacie zwiększenie terroru

3. Zwiększenie napięć między studentami, na terenach Kampusów

4. Władze uniwersytetów zaprzeczały co prawda stosowania metod afirmacyjnych, jednak w toku studiów były zbyt widoczne różnice w poziomie między studentami.

5. Zakładano organizacje studenckie mniejszości głoszące politykę antyintelektualizmu (podkreślały np. to, że zdobywanie dobrych wyników na studiach świadczy o wpisywaniu się w „zwyczaje białych”)

7. Krytyka działań afirmacyjnych

1. Idea dotyczące faktu, że żadna jednostka nie może zajmować miejsca w społeczeństwie na podstawie atrybutów grupy do której należy

2. Krytycy dyskryminacji uważali też, że istotą jest pojmowanie jednostki w perspektywie jednej określonej cechy (np. pochodzenie, rasa), a nie patrzenie na nią przez pryzmat całej osobowości

3. Znany krytyk to: Guy Sorman

- uważał, że państwo jest niezdolne do integrowania

- kody kulturowe są tak silne, że ciężko je zmienić

- krytykował najsilniej akcje w USA

* afro centryzm- zarobki afro amerykańskich wykładowców przekraczające zarobki białych (aby uniknąć oskarżenia o dyskryminację)

7. Polska

1. Przedstawiciele

- Ryszard Borowicz

- Mirosław Szymański

- Zbigniew Kwieciński

- Ireneusz Krzemiński

b) Kwieciński

• według niego nierówności oświatowe to:

* przymioty osobiste jednostki (talent, motywacja, pracowitość)

+ kapitał kulturowy i kapitał społeczny rodziny jednostki

+ organizacje oświaty (ustrój i kultura szkolnictwa, rozmieszczenie szkół, przygotowanie nauczycieli)

+funkcjonowanie szkoły (dominujący model nauczanie, kultura organizacji szkoły, sposób oceniania)

+ różnorodne interakcje w jakie wchodzą dzieci i młodzież w toku ich rozwoju

• Kwieciński wyróżnił 4 podejścia do nierówności w oświacie

I Prawicowy i konserwatywny

Założenia :

- podstawową zasadą regulacji życia społecznego jest wolny rynek

- nie jest pożądane naruszanie czy ingerowanie w praca wolnego rynku

- działania państw , samorządów itp. powinny się ograniczyć do podniesienia poziomu edukacji (tylko w zakresie elementarnym)

- rola działalności charytatywnej na rzecz osób wykluczonych i zmarginalizowanych, słabszych

- „szkoła nie jest walcem do wyrównywania nierówności społecznych, które są naturalne (…)”

- zachęcanie do rywalizacji.

II Elitarystyczne i neoliberalne

Założenia:

- naturalne kształtowanie się elit jest społecznie usprawiedliwione i pożyteczne,

- prawo do sortowania i wyodrębniania tych, którzy dzięki przymiotom osobistym, warunkom domowym, pracowitości mają najwyższe osiągnięcia intelektualne (kształtowanie elit społecznych na drodze edukacji)

- wychowanie pozostaje

- adaptacja do obowiązujących norm i warunków społecznych

III podejście

Założenia:

- zasada równej dostępności i sprawiedliwej dystrybucji

- obowiązkiem państwa, samorządu itp. jest organizacja oświaty powszechnie i równo dostępnej dla wszystkich niezależnie od pochodzenia jednostki i jej zależności

IV podejście

Założenia:

- prawo każdego człowieka do pełnego rozwoju, godnego życia i udziału w kulturze

- wspierać jednostkę przez wszystkie lata edukacji- bez względu na pochodzenie, zamieszkanie itp.

- nie wiadomo jednak do którego roku życia miała by trwać taka pomoc

7. Po 1990 roku - przełom i ustawa z 1991 roku

1. założenia

• Zmniejszyła integrację państwa w oświatę

• Decentralizacja zarządzania

• Większa autonomia nauczyciela i rodziców

• Możliwości realizacji programów autorskich

1. Efekt:

• Bogatsze gminy są na lepszej pozycji- otwieranie placówek, w biedniejszych gminach je zamykano.

• Niepokojące zjawisko powstawania elitarnych szkół, gdzie tworzą się elity (dzieci z rodzin biedniejszych, nieuprzywilejowanych nie są dopuszczane do takiej szkoły, albo jeśli są przyjęte to tworzy się specjalne klasy dla tych dzieci).

• Selekcja już na starcie – Kwieciński nazwał to „selekcją ekskluzywną”, czyli wykluczającą na margines kulturowy nieuprzywilejowanych uczniów.