2. Rozwój i przemiany praktyk wychowawczych.

S. Kot- Historia wychowania, W. Okoń- Słownik pedagogiczny hasło: wychowanie, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku hasło: wychowanie przedszkolne,

(Niestety, ale w żadnej z książek nie znalazłam pojęcia praktyka wychowawcza, także nie wiem czy moja odpowiedź na pytanie jest odpowiedzią dobrą.)

Wychowanie jest to świadomie zorganizowana działalność społeczna oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywołanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka. Zmiany te obejmują zarówno stronę poznawczo instrumentalną, jak i stronę emocjonalno- motywacyjną wychowanka.

Każda epoka dochodzi do pewnego zasadniczego typu wychowania,, który jest rezultatem życia zbiorowego, każdy zależnie od swych potrzeb wytwarza pewne organy, które obarcza pracą pedagogiczną, każda stosownie do swych warunków wlewa odpowiednią treść w tę pracę

Wychowanie ma charakter historyczny, poczynając od epoki wspólnoty pierwotnej przechodzi ogromne przeobrażenia: we wspólnocie pierwotnej obejmowało tylko chłopców do lat 7 (leśna szkoła). Cechą wychowania w społeczeństwach pierwotnych jest jego równość: razem i jednakowo chowa się wszystkie dzieci. Nie ma osobnego stanu wychowawców, gdyż dziecko wychowuje rodzina, otoczenie i naśladownictwo. W następnych formacjach ekonomiczno społecznych stopniowo tworzono instytucje wychowania dla coraz starszych roczników dzieci i młodzieży obojga płci, obecnie działalnością wychowawczą, zorganizowaną celowo, spotyka się człowiek przez całe swoje życie. W celach wychowania oraz ideałach wychowawczych poszczególnych epok wyraźnie odbijały się interesy warstw rządzących, przejawiające się zarówno w stwarzaniu lepszych dróg kształcenia dla dzieci z klas uprzywilejowanych, jak i w uwzględnianiu ideologii tych klas w procesach instytucjonalnego wychowania ogółu dzieci i młodzieży.

Wychowanie zawsze łączyło się i łączy się nadal z intencjami poprawy jakości życia pokolenia przyszłego. Zawsze też poszukiwania skutecznych jego sposobów form i środków wyrastały z niezadowolenia ze stanu obecnego. Pierwsze propozycje związane z wychowaniem dzieci, raczej przysposabianiem, koncentrowano głównie na rodzinie. Niezależnie od epoki i kultury rodziców obarczano zadaniami związanymi z zabezpieczeniem warunków rozwoju, a także hartowaniem, harmonizowaniem procesów rozwojowych , z przysposobieniem młodego człowieka do życia. Od dawna w stosunku do dzieci płci męskiej pochodzących z warstw wyższych rozwijano formy wychowania poza rodziną, także dzieci w wieku przedszkolnym- oddawano pod opiekę mamek, mędrców, mistrzów. Wychowaniem dziewcząt zajmowała się z reguły matka i polegało ono na wprowadzaniu prowadzenia domu, czynności porządkowych, przysposabiania do roli kobiety.

Starożytność(Platon Arystoteles, Kwintylian)

W średniowieczu wraz ze zmianą stosunków społecznych, gospodarczych na feudalne zmieniło się podejście do wychowania. Powstały trzy typy wychowania: dla stanu duchownego- wychowanie religijne, dla stanu rycerskiego- dworskie, dla stanu mieszczańskiego- wychowanie kupieckie, handlowe. (Dzieci z rodzin chłopskich najczęściej wychowywane były w sposób naturalny przez uczestnictwo w pracach codziennych, wiele jednak oddawano na służbę do dworu. Dzieci stanów uprzywilejowanych do 7 r. ż pozostawały pod opieką rodziców, po czym oddawane były do dworu. Dzieci mieszczańskie były oddawane do warsztatów rzemieślniczych, gdzie uczyły się zawodu.)

Zjawisko bezdomności i biedy wśród dzieci stworzyło potrzebę tworzenia przytułków, domów dla biednych, opuszczonych rodzin- pierwsze takie instytucje powstały w XII- XIIw.

Renesans(J. A. Komeński, T. Morus, Wittorino da Feltre, L. Vives) Odrodzenie według Postmana określone zostało jako czas wynalezienia dzieciństwa. Zwrócono po raz pierwszy uwagę na zależność dzieciństwa i dorosłości na powagę wychowania dziecka.

Wiek XVIII pozostawił po sobie próby ochrony dzieci przed wyzyskiem, chorobami, wczesną śmiercią a także pierwsze systemy wychowania dzieci(J.J. Russeau, J. Locke, I. Kant.) KEN sformułowała wiele dokumentów, propozycji rozwiązań głównie dla szkoły powszechnej, mniej dla dzieci w wieku przedszkolnym, ale zwrócenie członków uwagi na wychowanie elementarne zostawiło trwały ślad w podejściu do dzieciństwa. Wskazano zależność edukacji od formy i rządu państwa.

Wiek XIX umożliwił systematyczne badania nad dzieckiem, szczególnie psychologiczne.

Współcześnie z badań nad dzieckiem i dzieciństwem wynikają dwa podejścia do jego wychowania. Pierwsze wiąże się z naturalizmem, drugie z kulturą i oba mają źródła w odległej historii człowieka. W wyniku ścierania się tych odmiennych koncepcji powstawały różne paradygmaty wychowania. W nurcie pierwszym zawierają się wychowanie bez lęku, bez porażek, w podmiotowości, liberalne, w wolności, intuicyjne- najogólniej wspieranie, czyli podkreślanie wartości indywidualnych preferencji. Kulturowe podejście zazwyczaj opisuje się jako wychowanie kierowane, celowościowe, restrykcyjne, radykalne, autorytarne, zorganizowane i kontrolowanie i kojarzone jest raczej z urabianiem w kierunku przyswojenia przez dziecko kulturowych norm istnienia. Po środku są wychowanie demokratyczne, wychowanie ku emancypacji, wychowanie przyzwalające.

Zatem wychowanie jest niczym innym, jak dbałością o warunki osobowo- materialno- kulturowe, w których człowiek może rozwijać się wielostronnie, w odpowiedzialności za siebie przed sobą, czyli w posłuszeństwie wobec celów wspólnotowych i indywidualnych.