16. Opisz nowe wyzwania i problemy bezpieczeństwa międzynarodowego na początku XXI wieku

 

Bezpieczeństwo narodowe stanęło na początku XXI wieku wobec wielu nowych wyzwań a zarazem wobec wciąż nierozwiązanych konfliktów będących dziedzictwem XX stulecia. Główne tendencje nasilające konflikty to:

•         Pogłębianie się dysproporcji w rozwoju społeczno-gospodarczym między poszczególnymi regionami i krajami, szczególnie asymetria gospodarcza na linii Północ-Południe.

•         Konflikty etniczne, narodowe i religijne

•         Zmiana jakościowa i nasilenie się terroryzmu na początku XXI wieku

•         Nieznaczne tylko ograniczenie zbrojeń przy znacznym wzroście sprzedaży broni na całym świecie

•         Wzrost zagrożeń związanych z pozamilitarnymi zagadnieniami: katastrofy ekologiczne, migracje, zorganizowana przestępczość.

Utrzymującą się tendencją jest tworzenie regionalnych systemów bezpieczeństwa (NATO, UE, UA NAFTA, MERCOSUR), które opierają się bądź to na współpracy militarnej bądź na gospodarczej politycznej i kulturowej albo na kombinacji kilku z tych aspektów. Wychodzą one z założenia, że zwiększenie współzależność między państwami będzie powodować zmniejszenie tendencji do agresywnych zachowań w stosunku do koalicjantów ponieważ stanie się to po prostu nieopłacalne. Zarazem największą organizacją zajmującą się bezpieczeństwem pozostaje ciągle ONZ zrzeszające państwa wszystkich kontynentów. Jest to organizacja odpowiedzialna za największa ilość akcji w obronie pokoju, które jednak często są mało skuteczne lub ich słuszność i przebieg jest kwestionowana(np. Interwencja w czasie konfliktu w Jugosławii, wojna w Libii)

Bardzo istotna kwestia jest rozwój nowego rodzaju terroryzmu tzw. Transnarodowego. Najlepszym przykładem jest Al kaida której siatka była rozsiana na większość państw bliskiego wschody, Afryki północnej oraz tajnych agentów w państwach największych wrogów takich jak USA. Nowy rodzaj terrorystów jest rekrutowany w wielu miejscach i szkolony w specjalnych obozach za pieniądze pozyskane dzięki wielu nielegalnym inwestycją jak handel narkotykami, żywym towarem czy kradzieże. Bardzo ważnym zagrożeniem sa kartele narkotykowe szczególnie aktywnie działające w państwach Ameryki Południowej (Kolumbia, Meksyk,Ekwador) oprócz handlu nielegalnymi substancjami często kartele mają znaczne wpływy w strukturach władzy zyskując w ten sposób wpływ na politykę i szerząc korupcje i inne patologie.

Nie wolno zapominać również o sporze izraelsko-palestyńskim, który mogłoby się wydawać jest obecnie przytłumiony. W tym kontekście szczególnie istotne są kwestie konfliktu o wodę na tym terenie oraz wsparcia ameryki dla państwa Izrael przy jednoczesnej próbie utrzymania dobrych stosunków z innymi państwami regionu. W wyniku rewolucji w Egipcie istnieje prawdopodobieństwo dojścia do władzy bractwa muzułmańskiego co skutkowało by zmiana kierunku polityki Egiptu, który dotychczas pozostawał jedynym sojusznikiem Izraela w regionie. Wydarzenia wiosny 2011 w Afryce północnej i na bliskim wschodzie obrazują potrzebę zmian społecznych i politycznych w regionie. Nie służy to stabilizacji bezpieczeństwa, szczególnie, że nie jest pewne jakie siły przejmą władzę w regionie i czy nie będą to siły popierające islamski radykalizm. Konflikty na tle religijnym a w szczególności ekspansja islamu jest również przyczyna wielu zagrożeń.

W dalszej perspektywie nie można zapominać o kwestiach społecznych i ekologicznych. Szczególnie istotna kwestią jest problem przeludnienia, który grozi szczególnie takim regionom jak Chiny i Indie. Potencjał ludnościowy jak i ekonomiczny tych państw wzrósł zdecydowanie w związku z tym również aspiracje tych państw do odgrywania większej roli w polityce światowej stawiają pytanie o przyszłe bezpieczeństwo Świata w związku z potencjalna rywalizacją o dominację.

Najbardziej skonfliktowanym regionem pozostaje ciągle Afryka w której nakładają się na siebie konflikty plemienne, rywalizacja o wodę oraz bardzo złe warunki higieniczne i zdrowotne. Sztuczny podział państw Afryki doprowadził do ciągłych konfliktów o terytorium. Najbardziej niepokojącą kwestią jest to, że pomimo wielu akcji pomocy humanitarnej i finansowej dla kontynentu stan jakości życia poprawia się bardzo powoli tak samo jak rozwój gospodarczy i wydłużanie średniej długości życia. Państwa Zachodu czując sie odpowiedzialne za poprawę stanu kontynentu afrykańskiego powinny szukać innych metod pomocy gwarantujących stabilność w tym regionie.

 

Stany zjednoczone jak od końca II Wojny Światowej ciągle utrzymują status mocarstwa. Starają się otrzymać tę pozycję przez liczne sojusz oraz dość radykalne zwalczanie swoich wrogów często przy użyciu innych sojuszy. Pozycje hegemona USA popiera Europa,która stara się budować bezpieczeństwo poprzez coraz bardziej rozwijającą się integrację w ramach UE.

W systemie bezpieczeństwa istotna jest również rola Rosji, która próbuje odbudować swoja potęgę po upadku Związku Radzieckiego. Rosja stara się utrzymać swoje wpływy w byłych państwach satelickich i nie dopuścić do zmiana prowadzących do usamodzielnienia się tych regionów, oparte jest to głownie na uzależnieniu w sensie politycznym i ekonomicznym. Z drugiej jednak strony byłe mocarstwo star sie nawiązać współprace ze Stanami Zjednoczonymi czy państwami Europy takimi jak Francja czy Niemcy. Powoduje to, że Rosja nie jest w XXI wieku postrzegana jako główne zagrożenie dla ładu światowego.