Organizacja- uporządkowany system celowych dzialan, wykorzystujący wszystkie dostępne zasoby po to, by osiagnac wyznaczone cele [Wajda]
Etymologia:
-organella (łac.)- wyspecjalizowana czesc komórki biologicznej
-ogranisatio (lac)- system
-organikos (gr)- wytwarzany za pomocą narzędzia
Organon (gr)- narzedzie, instrument, przyrząd
Systemowe ujęcia:
Organizacja jest caloscia, której wszystkie składniki wspolprzyczyniaja się do powdzenia calosci. [Kotarbiński].
System:
-stanowi celowy zespol współzależnych części wzajemnie polaczonych ze sobą i z caloscia wraz z zachodzącymi w nich procesami
-skierowany jest na osiąganie celów organizacji i społecznych
-jest wewnętrznie uporządkowany (co pozwala na harmonizacje zasobow i celów)
Cechy organizacji:
-sa systemami otwartymi
-ustrukturyzowane systemy spoleczno-techniczne
-systemy celowo tworzone do realizacji określonych funkcji
-char. Się budowa hierarchiczna
-maja zdolność do podnoszenia swojej sprawności, zdolności doskonalenia się, zdolności do osiaganiania stabilnych równowagi dynamicznej z otoczeniem systemu
-funkcje kierownicze w organizacji znajduja wyraz w procesach sterowania i regulacji.
Podsystemy:
-ludzie- ich umiejetnosci, przyzwyczajenia, cechy osobowe, kwalifikacje, zdolności, motywacje i interakcje
- zasoby materialne i nie- budynki, maszyny, dane, informacje, technologie
-struktury formalne i nie- zasady wspoldzialania, podzial pracy, obowiazkow, władzy, informacji
-cele i zadania- strategiczne cele organizacji, cele operacyjne, zadania i obowiązki
Cykl zycia organizacji to sekwencja etapow, przez które przechodzi większość organizacji w trakcie swego istenienia. Etapy te wskazują określone roznice pod względem jakościowym i ilościowym. Sa one stymulowane przez sily zewnętrzne i wewnętrzne.
Model cyklu. Fazy [Gościński]:
-przedsiebiorczosci- organizacja zorientowana jest na zewnątrz, na rynek, klientów i szybki wzrost. Celem jest przekroczenie progu, przetrwanie i pozyskanie zasobow, cechuje ja elastyczność dzialan, innowacje, kreatywność uczestnikow
-zespołowosci- stopniowa reorganizacja do wewnątrz, celem jest doskonalenie umiejetnosci, wspoldzialania i pracy w zespole. Wysokie morale uczestnikow, utożsamianie się z organizacja, realizacja MISJI, cele strategiczne
-formalizacji-dominuje orientacja wewnetrzna, cele to: stabilność, przewidywalność i wydajność. Pojawiają się wyspecjalizowane struktury realizujace precyzyjnie określone zadanie
-odnowy- organizacja przelamuje rutyne, inercje nabyte w trakcie formalizacji i ponownie otwiera się na zewnątrz. Cel- przyspieszenie rozwoju przez ekspansje i dywersyfikacje działalności. Decentalizacja i spłaszczenie struktur organizacyjnych.
Organizacja w czasie swojego funkcjonowania przechodzi przez kolejne fazy:
Narodziny- walka o przetrwanie i utrzymanie się na rynku, podmiot jest maly i prosty, zarządzany przez jednego człowieka. Strategia jaka jest realizowana polega na nastawieniu się na szybkie wykorzystanie pojawiających się szans.
Mlodosc- wzrost i ekspansja, elastyczność, adaptacyjność, szybkość działania, innowacyjność, kreatywność. Jeżeli przedsiębiorstwo rozwija się prawidłowo nastepuje szybkie i odczuwalne zwiększenie zysku oraz profesjonalizacja działalności, co często prowadzi do zwiększenia rozmiarow organizacji
Dojrzalosc- w tym etapie nastepuje stabilizacja obrotow przedsiębiorstwa, jego rozmiarow, wypracowana pozycja na rynku, czerpie korzyści z osiągniętego poziomu wzrostu. Maja możliwość rozporządzania znacznymi zasobami, posiadaja dosiwadczona kadre kierownicza, a także maja niskie koszty dzięki ekonomii skali, ale pojawia się rutyna
Schyłek- znajduje się w kryzysie, który wskutek kumulacji i wielu czynnikow zagraza pozycji konkurencyjnej na rynku oraz zdolności generowania zysku, a w konsekwencji egzystencji danej jednostki gospodarczej. Przyczyny sa zewnętrzne (spadek popytu na oferowane dobro) lub wewnętrzne (bledy w zarzadzaniu).aby uchronić się przed schyłkiem musza zostać podjęte odpowiednie działania, gdy przedsiębiorstwo jest na etapie dojrzalosci.
-Otoczenie ekonomiczne- PKB, stopa wzrostu zatrudnienia, poziom bezrobocia, dostepnosc sily roboczej, inflacja, podatki, cła, akcyzy, ceny urzedowe, wielkość oszczednosci, sila nabywcza dochodow, rozkład dochowow
-otoczenie demograficzne- liczba i wielkość wzrostu populacji, zasoby pracy, mobilność, granice wieku emerytalnego, rozlokowanie geograficzne ludności, wiek, plec, ruchy migracyjne
-polityczno-prawne- tabilnosc polityczna, przynaleznosc do ugrupowan międzynarodowych, sprawność sprawowania władzy, dostarczanie subsydiów rzadowych, poziom protekcjonizmu handlowego, polityka ekologiczna, stabilność prawa, zakres interwencjonizmu państwowego, prawodawstwo gospodarcze, dotacje i programy rzadowe, ustawodawstwo antykorupcyjne
-Spoleczno-kulturowa- wartości, postawy, wierzenia, poglądy, wzorce spożycia, gusty i preferencje konsumenta, moda, styl zycia, tradycje, zmiany w statusie kobiet, standaryzacja pracy i postawy, pozyskiwanie edukacji i wyksztalcenia, klasyfikacja i warstwowa struktura społeczeństwa, przedsiebiorczosc i otwartość na nowości, globalizacja
-Technologiczna- jakość naukowo-badawcza, tempo zmian w procesie produkcji, poziom technologii i produkcji, infrastruktura, komunikacja, zasoby wiedzy technologicznej, chlonnosc na innowacje, poziom nakladow na badanie i rozwój
-Naturalna- klimat, wielkość zasobow naturalnych, koszty energii, poziom zanieczyszczen
Rodzaje organizacji wg funkcjonowania:
-gospodarka nastawiona na zysk
- na uzytecznosc publiczna
-administracja panstwowa i samorzadowa
-militarne policyjne
-spoleczna
-religijna
-ekologiczna
Model 7S fismy McKinsey:
Wspólne wartości-wyznawane przez wszystkich czlonkow organizacji
Strategia- sposoby osiągania zidentyfikowanych i zalozonych celów, plany alkokowania zasobow do poszczególnych zadań, postepowanie z konkurentami, klientami, rynkiem
Struktura zaleznosci miedzyjednostkami organizacyjnymi firmy
Systemy- formalne i nie procesy, procedury, sposoby realizacji zadań, system finansowania, produkcji, sposoby rekrutacji, oceniania
Pracownicy- ich zaangażowanie i motywacja
Styl- kultura organizacji, style zarzadzania
Umiejetnosci- potencjal pracowników ich umiejetnosci i wiedza w czym firma jest najlepsza
Cele organizacji:
-stanowia zbior wzajemnie powiązanych dazen, aspiracji i zamierzonych efektow roznym stopniu konkretności
-wiaza zasoby organizacji i regulują jej dzialalnosc, wplywaja na strukturę organizacji
-formulowanie celów (analiza i zrozumienie roli organizacji, zdefiniowanie misji organizacji, ustalanie zadań wdrazajacych misje w określonych warunkach i okresach
-cele sa subiektywnie wyznaczane przez kadre menedzerska/kierownicza oraz sa wyrazem interakcji i zwiazkow organizacji z otoczeniem
- wyznaczają: kierunek funkcjonowania organizacji- wizja, rola organizacji- miejsce w spolecznosci, rodzaj działalności, misja organizacji „powolanie” organizacji, niepowtarzalny cel, który wyroznia organizacje z innym tego typu
-funkcje celów: wyznaczanie kierunkow działania (dokad zmierza org.), wsparcie planowania, motywowanie pracowników, wsparcie mechanizmu kontroli i oceny, misja, cele strategiczne (wyznaczane na najwyższym szczeblu, określenie strategii i metody realizacji), taktyczne (ustalane na srednim szczeblu zarzadzania, operacjonalizacja dzialan niezbędnych do osiagniecia celów strategicznych), cele operacyjne (wyznaczane przez menedżera niższego szczebla, dotycza krótkookresowych zadań związanych z celami taktycznymi)
-krotko, średnio i długookresowe
ISTOTA ZARZĄDZANIA:
Zarzadzanie to celowo ukierunkowany proces realizacji niezbędnych funkcji pozwalających na warunkowane kulturowo kontrolowanie i synchronizowanie pracy ludzkiej oraz gospodarne wykorzystanie innych zasobow ekonomicznych.
14 zasad Fayola:
Podzial pracy, autorytet, dyscyplina, jedność rozkazodawstwa, jednolitość kierownictwa, podporzadkowanie, centralizacja, hierarchia, lad, sprawiedliwość, stabilizacja personelu, inicjatywa, harmonia
Można to osiagnac poprzez:
Prawidłowy dobor pracowników pod względem kwalifikacji, doświadczenia, umiejetnosci i cech charakteru
Wyznaczenie zespolom jasno określonych celów i zadań
Zapewnienie dostępnej dla wszystkich wymiany informacji
Dbalosc o jak najlepsze wykorzystanie przez czlonkow zespołu wiedzy, kwalifikacji i posiadanych informacji
Zarzadzanie relacjami wewnętrznymi zespołu (podzial zadań i odpowiedzialności)
Zarzadzanie relacjami pomiędzy zespolem i innymi komorkami organizacji
Przeciedzialanie konfliktom i tworzenie atmosfery dobrej współpracy
Zarzadzanie powinno spowodować, by organizacja była zdolna do uczenia się, czyli adaptacji do zmieniających się warunków otoczenia oraz uzyskiwane przez pracowników nowych kwalifikacji.
Zarzadzanie wymaga komunikowania się, czyli obiegu informacji wewnątrz przedsiębiorstwa i wymiany info z otoczeniem.