Monika Górska, rok IV

Zapis windykacyjny – stan po śmierci testatora

Skutki zapisu windykacyjnego następują z mocy prawa już w chwili otwarcia spadku. Zapisobierca windykacyjny wraz ze śmiercią testatora staje się właścicielem rzeczy, która jest przedmiotem zapisu. Nie nabywa samego roszczenia o wykonanie zapisu, ponieważ takie roszczenie w ogóle nie powstaje – stąd nie mówi się również o wymagalności i przedawnienia takiego roszczenia.

Do instytucji zapisu windykacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy o powołaniu spadkobiercy - zapisobiercą windykacyjnym może być więc każda osoba fizyczna, która żyje w momencie otwarcia spadku, a także osoba prawna i tzw. „ułomna osoba prawna”, która w momencie otwarcia spadku istnieje. Ponadto, zapisobiercą może stać się także nasciturus, jeśli urodzi się żywy, oraz ustanowiona przez spadkodawcę fundacja, jeśli zostanie wpisana do rejestru w terminie dwóch lat od ogłoszenia testamentu. Nie można za to ustanowić zapisu windykacyjnego na rzecz spadkobiercy – zarówno spadkobierca, jak i zapisobierca windykacyjny nabywają prawo ex lege z chwilą otwarcia spadku, przy czym spadkobierca posiada sukcesję generalną, zapisobierca zaś syngularną.

Analogicznie stosowane są również przepisy o przyjęciu i odrzuceniu spadku, a także o zdolności do dziedziczenia i niegodności. Nie może więc dostać przedmiotu zapisu windykacyjnego osoba, która zostanie uznana za niegodną. Zapisobierca może złożyć oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu zapisu, nie może jednak przyjąć przedmiotu zapisu z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe.

Jeśli zapis windykacyjny zostanie ustanowiony na większą ilość zapisobierców i nie zostanie określona wielkość ich udziałów, to każdy z nich otrzyma równą część.

Zapis windykacyjny nie może zostać ustanowiony pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, jeśli jednak tak się stanie, to warunek i termin zostaną uznane za nieistniejące. Jeżeli z treści testamentu lub okoliczności wynika, że bez zastrzeżenia warunku lub terminu ten zapis nie zostałby uczyniony, to jest on nieważny i wywołuje skutki zapisu zwykłego pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu (chyba, że co innego wynika z treści testamentu lub okoliczności).

Zapis windykacyjny może okazać się bezskuteczny, gdy w chwili otwarcia spadku przedmiot zapisu (lub przedmiot majątkowy, który miał być obciążony użytkowaniem lub służebnością) nie należy do testatora, lub był on zobowiązany do jego zbycia.