Wykład 1 17.10.2009r.

Wprowadzenie do ekonomii i charakterystyka gospodarowania.

Potrzeby i ich zaspokajanie:

Codziennie większość ludzi nabywa nowe produkty, które zaspokajają ich potrzeby. Kupują chleb, masło, ser, owoce, co jakiś czas idą do fryzjera, do teatru, ale jednocześnie podejmują decyzję o rezygnacji z zakupu innych produktów, choć również chcieli by je posiadać. Często więc zadają sobie pytanie – dlaczego nie możemy nabywać więcej towarów, które pragniemy posiadać? Dlaczego nie wszyscy mogą mieć magnetowid, samochód i nie wszystkich stać na wakacyjny wyjazd do atrakcyjnej miejscowości?

Odpowiedź na tak postawione pytania nasuwa się sama – mamy za mało pieniędzy. Suma zarobionych pieniędzy przez członków rodziny, czyli tzw. Budżet rodzinny z reguły nie starcza na zaspokojenie potrzeb wszystkich członków rodziny. Najczęściej więc kupujemy te produkty, które zaspokajają w tym momencie nasze najpilniejsze potrzeby, odkładając na dalszy termin nabycie innych. Tym samym dokonujemy ekonomicznych wyborów. Podobnie problem gospodarczy rozstrzygają przedsiębiorstwa (podejmując decyzje ekonomiczne), np. czy zakupić nowe maszyny, czy podnieść wynagrodzenie pracowników.

Podobieństwo zachowania ekonomicznego powyższych podmiotów, choć w oczywisty sposób różniących się między sobą, wynika z dwóch podstawowych dla rzeczywistości gospodarczej faktów:

Po pierwsze – nieograniczonej skali ludzkich potrzeb. Dzisiaj pragniemy mieć kolorowe telewizory, magnetowidy, magnetofony, co tydzień wyjeżdżać na sobotnio-niedzielny wypoczynek na pobliskie jezioro; jutro pragnąć będziemy odtwarzacza DVD, wyjazdów w Alpy, itd.

Po drugie – ograniczonej wielkości zasobów, które umożliwiają zaspokajanie różnych potrzeb. Większość z nas stale będzie miała mniej niż chciałaby mieć.

Potrzeba to pragnienie, chęć, odczucie.

Najpowszechniej przyjmowaną klasyfikację ludzkich potrzeb, opracował psycholog amerykański Abraham H. Maslow. Podzielił je na:

• potrzeby fizjologiczne (pragnienie, zaspokojenie głodu, snu, itd.)

• potrzeby bezpieczeństwa (pragnienie życia, stałej pracy)

• potrzeby przynależności (pragnienie obcowania z innymi ludźmi)

• potrzeby uznania (pragnienie akceptacji, niezależności)

• potrzeby samorealizacji (pragnienie wykorzystania własnego potencjału umysłowego)

Wyznacznikiem skali potrzeb jest poziom cywilizacji społeczeństwa. Im jest on wyższy, tym zakres ich jest większy. Natomiast kolejność ich zaspokajania określa prawo nasycalności potrzeb Gossena. Zgodnie z nim potrzeby ludzkie zaspokajane są w kolejności swej wielkości, tzn. od największych do najmniejszych. Zmniejszanie się też ich wielkości, co jest wynikiem realizacji procesu konsumpcji ( zaspokajania potrzeb ), aż osiągają stan pełnego nasycenia czyli saturacji.

W życiu rzadko potrzeby zaspokajane są w pełni. W miarę ich nasycania powstają nowe, dotychczas nie znane lub pojawiają się produkty, które te nie znane potrzeby wywołują. Na przykład pierwszym naszym pragnieniem było posiadanie magnetowidu. Po zaspokojeniu tej potrzeby i okresowym użytkowaniu nabytego produktu, rodzi się chęć nabycia odtwarzacza DVD ponieważ daje on dodatkowe możliwości. W miarę konsumowania i tego produktu stwierdzamy, iż nie zaspokaja on naszych potrzeb, gdyż nie może on nagrywać, bądź bez zestawu kina domowego nie ma odpowiedniej jakości dźwięku i obrazu.

Cechami charakterystycznymi potrzeb człowieka jest ich zmienność i rozwojowość.

Zmienność wynika z czasu, miejsca i warunków występowania potrzeb, bowiem zależne są one , np. od wieku człowieka, płci, warunków życia, poziomu kultury, a więc od elementów podlegających ciągłym zmianom. Rozwojowość jest natomiast konsekwencją postępu cywilizacyjnego społeczeństwa.

Człowiek, chcąc zaspakajać swoje coraz bardziej rosnące potrzeby, zmuszony jest wykorzystywać dostępne mu w ograniczonej ilości zasoby (ziemię uprawną, lasy, surowce mineralne, umiejętności ludzkie wiedzę itd.) w celu przetwarzania ich na produkty, czyli dobra i usługi.

Dobra:

Dobrami nazywane są te przedmioty materialne (chleb, masło, rower, mieszkanie itd.) i niematerialne (dokumentacja techniczna i organizacyjna, wiedza praktyczna na temat rozwoju określonej produkcji tzw. know-how itd.) mające odpowiednią użyteczność, tzn. mogące zaspokajać określone potrzeby ludzkie. Najogólniej dobra dzielą się na te, których nabycie nie jest związane z koniecznością zapłaty, czyli stanowią one tak zwaną sferę niekomercyjną w gospodarce oraz na te, których uzyskanie uwarunkowane jest odpłatnością czyli tworzą tzw. sferę komercyjną.

`Do dóbr sfery niekomercyjnej należą dobra wolne i publiczne. Dobra wolne występują w ilości nieograniczonej i w formie nadającej się do bezpośredniego użytku, np. powietrze, ciepło i światło słoneczne. Dobra te nie są efektem społecznego procesu produkcji. Nie mają też indywidualnego właściciela, który egzekwowałby zapłatę za ich użytkowanie, a zatem nie są towarami, które nabywa się na rynku.

Innym rodzajem dóbr również zaliczanych do towarów, czyli tworzących sferę niekomercyjną są tzw. dobra publiczne. Charakteryzują się tym, że nie można ich nabyć ani użytkować w częściach, stąd użytkowane są jednocześnie przez bardzo duże grupy ludzi, np. przez cale społeczeństwo – w przypadku dobra publicznego, jakim jest obrona narodowa; przez mieszkańców danego miasta - w przypadku bezpieczeństwa publicznego gwarantowanego przez ochronę straży miejskiej; przez mieszkańców danego regionu – w przypadku utrzymania czystej wody, powietrz, gleby, które gwarantują służby ochrony środowiska. W odróżnieniu od dóbr wolnych, za dobra publiczne trzeba płacić z tym, że odbywa się to drogą pośrednią – poprzez podatki.

Dobra, które tworzą sferę komercyjną w gospodarce, czyli są towarami – rzeczami nabywanymi za odpłatnością, nazywane są dobrami prywatnymi. Na ogół są one efektem działalności produkcyjnej człowieka i występują w ilości ograniczonej w stosunku do jego potrzeb. Dzielą się na dobra konsumpcyjne, zaspokajające potrzeby ludzkie, np. ser, mleko, koszula, meble, rower, telewizor itd. I dobra produkcyjne – służące do wytwarzania innych dóbr konsumpcyjnych, np. wiertarka, tokarka, hala fabryczna, surowiec, materiał itp. Korzyści z wytworzenia dóbr prywatnych czerpie najczęściej ograniczona ilość osób.

Czynniki produkcji:

To posiadane przez społeczeństwo to zasoby, których użycie w procesie produkcji pozwala wytworzyć nową wartość. Dwa najważniejsze czynniki produkcji to:

• Praca, rozumiana jako siła robocza (często zamiast pracy, za czynnik produkcji uważa się obecnie tzw. kapitał ludzki, czyli ocenę jakości pracy użytej do produkcji)
• Kapitał produkcyjny.

W przeszłości za osobny czynnik produkcji uważano ziemię. Działo się tak dlatego, że w feudalnej gospodarce w której główny udział w wytwarzaniu PKB miało rolnictwo, posiadacze ziemi uzyskiwali dodatkowy dochód z tytułu użycia lub wynajęcia ziemi na potrzeby produkcyjne – tzw. rentę gruntową. Aktualnie teoria ekonomii nie odróżnia jej jednak od innych składowych kapitału produkcyjnego.

Mimo coraz większego znaczenia przypisywanego przez teorię ekonomii wiedzy i doświadczeniu, nie spotkało się natomiast jeszcze - jak dotąd - z powszechną akceptacją uznanie za kolejny czynnik produkcji kapitału wiedzy i doświadczenia (szczególnie ważnego w przypadku funkcjonowania gospodarki opartej na wiedzy). Niewykluczone jednak, że jest to sprawa nieodległej przyszłości.

Wspólnymi cechami czynników produkcji jest to, że:

• Użyte w procesie produkcji wytwarzają nową wartość (opisuje to w sposób formalny funkcja produkcji, czyli matematyczny zapis procesu transformacji czynników produkcji w nowe produkty).
• Czynniki produkcji mogą być w pewnym zakresie wzajemnie zastępowane (np. tę samą produkcję można wytworzyć zużywając więcej kapitału i mniej pracy, lub odwrotnie). Skala tej zastępowalności jest w ekonomii tematem sporów (odbiciem tych sporów są różnorodne postaci funkcji produkcji, w których czynniki produkcji są w różnym stopniu wzajemnie zastępowane – w niektórych przypadkach są komplementarne, zazwyczaj jednak są substytucyjne względem siebie).

Zasoby czynników produkcji i ich źródła:

• W gospodarce rynkowej istnieje rynek każdego z czynników produkcji, na którym ustalana jest jego cena. Im mniejsza relatywna podaż danego czynnika produkcji, tym wyższa jego względna cena (względem drugiego czynnika).
• Posiadane przez społeczeństwo zasoby czynników produkcji decydują o możliwościach produkcyjnych (możliwym do wytworzenia PKB).
• Czynniki produkcji są dostępne w ograniczonej ilości ulegają zużyciu w procesie produkcji i muszą być odnawiane. • Odnawianie i wzrost zasobów czynników produkcji możliwe są jedynie dzięki procesowi inwestowania. Inwestowanie dotyczy zarówno kapitału produkcyjnego (np. nakładów inwestycyjnych na maszyny czy budowle) jak kapitału ludzkiego (np. inwestycji w edukację).
• Czynniki produkcji charakteryzują się dodatnią krańcową produktywnością (większe zużycie danego czynnika prowadzi do wzrostu produkcji), która spada wraz ze wzrostem nakładów danego czynnika.

Rzadkość:

Jest podstawowym faktem życia gospodarczego: dostępne zasoby (czynniki produkcji) są ograniczone, natomiast potrzeby ludzkie są nieograniczone.

Rzadkość wymusza dokonywanie wyboru. Czynniki produkcji wykorzystywane przy produkcji jednego dobra nie mogą nie mogą być jednocześnie wykorzystywane przy produkcji innych dóbr. Oznacza to, że produkując jakieś dobra, jednocześnie rezygnujemy z wytwarzania innych dóbr.

Rzadkość = ograniczoność zasobów:

Zasoby to rzeczy służące do wytwarzania dóbr i usług zaspokajających potrzeby ludzkie.

Zasoby występują pod postaciami :

• kapitału ludzkiego (nazywanego często pracą) – tworzą go psychofizyczne predyspozycje ludzi celem podejmowania określonych, racjonalnych działań. Stanowią go ludzie umiejący prowadzić samochód, posługiwać się komputerem, nauczać młodzież, pilnować porządku publicznego itd. Tak więc kapitał ludzki przejawia się w indywidualnym zasobie wiedzy, zdrowia, informacji itd., które łącznie tworzą kapitał społeczny. Można go powiększyć poprzez tzw. Inwestycje w człowieka. Zalicza się do nich między innymi : wydatki na ochronę zdrowia (zwiększają długość życia i poprawiają sprawność psychofizyczną człowieka), wydatki na teoretyczne i praktyczne kształcenie zawodowe, wydatki na migrację ludzi (stwarzają warunki do przemieszczania się człowieka w przestrzeni w celu zatrudnienia),

• kapitału naturalnego (utożsamianego z ziemią) – tworzą go zasoby naturalne, czyli ziemia i wszystko to, co na jej powierzchni i we wnętrzu znajduje się, jest użyteczne dla człowieka, ale nie jest wytworem jego pracy. Do tego kapitału należą między innymi : ropa naftowa, gaz ziemny, węgiel, rudy, lasy, woda itd. Zasoby naturalne występują w postaci odnawialnej, np. lasy oraz w postaci nieodnawialnej, np. minerały.

• kapitału rzeczowego, w skład którego wchodzą:

• środki pracy za pomocą których człowiek wytwarza określone przedmioty (produkty) służące bezpośrednio lub pośrednio zaspokajaniu jego potrzeb, np. nieruchomości (budynki, budowle), ruchomości (maszyny, urządzenia, narzędzia),

• przedmioty pracy np. surowce, materiały, półfabrykaty, na które skierowana jest praca ludzka w procesie wytwarzania.

Przedmiot ekonomii i metoda badań ekonomicznych:

Ekonomia – to nauka badająca, jak ludzie radzą sobie z rzadkością.

Ekonomia zajmuje się badaniem zachowań podmiotów gospodarczych (i ekonomicznych konsekwencji tych zachowań) w zakresie sposobu wykorzystania ograniczonych zasobów – w sferze produkcji, podziału, wymiany i konsumpcji.

Ekonomia – to nauka badająca, w jaki sposób społeczeństwo gospodarujące decyduje o tym, co, jak i dla kogo wytwarzać.

Wyróżniamy 3 zagadnienia ekonomii:

- szoki cenowe na rynku ropy naftowej, (zasób rzadki (ograniczony) to taki na który popyt przy jego cenie równej zero przewyższa dostępną podaż);

- podział dochodu (mówi o tym w jaki sposób dochód jest dzielony między różne grupy i jednostki)

oraz

- rola państwa. (płatności transferowe są to wypłaty na rzecz pewnych osób, od których w zamian nie wymaga się jakichkolwiek innych świadczeń).

Ekonomiczne myślenie:

W warunkach rzadkości i zasobów warto pamiętać o tym, że:

- wszystko kosztuje („nie istnieją darmowe obiady”),

- prawie zawsze istnieją alternatywne możliwości wykorzystania ograniczonych zasobów,

- należy szukać najlepszych rozwiązań (np. maksymalizujących korzyści / użyteczność lub minimalizujących koszty / straty),

- jakość naszych decyzji zalezy od wiedzy oraz od informacji, jakie zgromadzimy.

Metody badań ekonomicznych:

Rola analizy modelowej:

Model ekonomiczny - pokazuje nam zależności między zjawiskami ekonomicznymi, np. model rynku może pokazywać zależności między popytem , podażą i ceną, a model inflacji zależności między poziomem cen, a ilością pieniądza w obiegu. Modele ekonomiczne mogą być prezentowane w różnych postaciach: zwięzłej, niesformalizowanej ekspozycji słownej, opisującej kluczowe cechy i zależności charakteryzujące określoną rzeczywistość; lub w postaci wykresów czy układów równań matematycznych.

W modelach ekonomicznych istotną rolę odgrywają zależności między zmiennymi, m.in. funkcjonalne, definicyjne, zasoby, strumienie.

Podejście normatywne i pozytywne w ekonomii:

Ekonomia pozytywna – zajmuje się światem gospodarczym takim, jaki on jest. Pozwala na możliwie bezstronne uogólnienie procesów i mechanizmów gospodarczych. Tworzy fundament, na którym budowane są różne szkoły myślenia normatywnego.

Zajmuje się opisem faktów, okoliczności i wzajemnych zależności w gospodarce. Odpowiada na pytania na które można odpowiedzieć tylko odwołując się do faktów (np. jaka jest dziś stopa bezrobocia?, jaki wzrost poziomu bezrobocia wpływa na inflację? Itp.)

Ekonomia normatywna – zajmuje się światem gospodarczym taki, jaki powinien być. Posługuje się sądami wartościującymi: jakie powinny być kierunki polityki gospodarczej, podaż pieniądza, stopa bezrobocia, stopa inflacji itp.

W grę wchodzą etyka i sądy wartościujące. Odpowiada na pytania, w których w grę wchodzą głęboko zakorzenione oceny wartościujące czy moralne. Można je rozważać, nigdy jednak nie można ich rozstrzygnąć na podstawie samej tylko nauki czy odwoływania się do faktów.

Makroekonomia, a mikroekonomia:

Makroekonomia – zajmuje się zależnościami pomiędzy wielkimi agregatami, takimi jak: dochód narodowy, konsumpcja, inwestycje itp.

Bada zachowania gospodarki jako całość – ogólne całościowe ruchy cen, produkcji czy zatrudnienia.

Mikroekonomia – zajmuje się badaniem zachowań indywidualnych uczestników gospodarki rynkowej (konsumentów, producentów) oraz analizą runków poszczególnych dóbr i usług.

Podgląda gospodarki przez mikroskop, badanie zachowań poszczególnych molekuł gospodarki – przedsiębiorstw lub gospodarstw domowych.

Pojęcie gospodarowania:

Rzadkość zasobów a racjonalne gospodarowanie:

^^^Patrz wyżej^^^

Racjonalne gospodarowanie – należy dokonać takiego wyboru, aby przy danym nakładzie środków osiągnąć największy efekt lub należy dokonać takiego wyboru, aby dany efekt osiągnąć przy użyciu najmniejszego nakładu środków.

Wybór ekonomiczny:

Krzywa możliwości produkcyjnych:

Gospodarka funkcjonująca przy pełnym zatrudnieniu zawsze musi dla wytwarzania jednego dobra zrezygnować z części produkcji innego. Gospodarką funkcjonującą przy pełnym zatrudnieniu rządzi zasada substytucji. Krawędź możliwości produkcyjnych odzwierciedla „menu” wyborów dostępnych dla społeczeństwa.

Przedstawia - przy każdym poziomie produkcji jednego dobra – maksymalną, możliwą produkcję drugiego dobra.

Efektywność ekonomiczna:

Oznacza, że nie ma marnotrawstwa. Występuje wtedy, gdy społeczeństwo nie może zwiększyć produkcji jednego dobra, nie zmniejszając produkcji drugiego. Gospodarka efektywna znajduje się na krawędzi możliwości produkcyjnych.

Koszt alternatywny:

([ang.]Opportunity cost) – reprezentuje wartość najbardziej cennej nie wykorzystanej alternatywy. Graficzną ilustracją kosztu alternatywnego jest krzywa (granica) możliwości produkcyjnych. Pokazuje ona alternatywne kombinacje dóbr i usług finalnych, które mogą być wytworzone w danym okresie, przy wykorzystaniu dostępnych zasobów i technologii.

Zboże

Granica możliwości produkcyjnych.

Obrabiarki

Kapitał, podział pracy i pieniądz jako elementy systemu gospodarczego:

Dochodem narodowym – nazywamy sumę dochodów mieszkańców danego kraju.

Gospodarka światowa wytwarza dla bogatych krajów uprzemysłowionych dobra i usługi, a to dlatego bo w krajach biednych liczba maszyn i urządzeń w stosunku do mieszkańców jest mała, podobnie jak udziła ludzi z wykształceniem zawodowym i technicznym, a bez maszyn i wykształcenia ludzie nie mogą wiele wytworzyć, ponadto w kraju uprzemysłowionym pracownik posługujący się koparką może wykonać znacznie wiekszą prace, od pracownika posługującego się łopatą, a ludzi z niskim wykształceniem czyli o niskich zarobkach nie stać na edukację swoich dzieci i tutaj kółko się zamyka bo kraje słabo rozwinięte będę się długo rozwijać.

Wykład 2 18.10.2009r.

Mikro- a makroekonomiczne podstawy gospodarowania.

Mechanizm rynkowy:

Rynek – to proces za pośrednictwem, którego wzajemne oddziaływania nabywców i sprzedawców danego dobra prowadzą do określenia jego ceny i ilości.

To proces , w ramach którego sprzedający i kupujący określają co chcą sprzedać lub kupić i na jakich warunkach.

System cen:

W miarę zmian pragnień i potrzeb, zmieniają się techniki oraz zmianom ulegają podaż zasobów naturalnych oraz innych czynników wytwórczych, rynek rejstruje zmiany w cenach i sprzedawanych ilościach dóbr oraz usług produkcyjnych. Istnieje pewnien system racjonowania za pośrednictwem cen.

Analiza popytu i podaży:

Ludzie, którzy chcą i są w stanie kupić po określonej cenie dane dobro, tworzą popyt. Wszyscy, którzy chcą i są w stanie sprzedać, po określonej cenie dane dobro, reprezentują podaż.

Krzywa popytu i krzywa podaży:

Popyt na dane dobro jest determinowany przez preferencje, dochody oraz oczekiwania konsumentów. Każda zmiana tych czynników powoduje przesunięcie krzywej popytu. Ruch wzdłuż krzywej popytu zaś jest spowodowany zmianą poziomu cen danego dobra.

Krzywa popytu – przedstawia ilość danego dobra, jaką ludzie chcą kupić przy różnych poziomach cen. Im niższa cena, tym więcej ludzie będą w stanie kupić danego dobra.

Podaż danego dobra jest determinowana przez poziom technologii, koszty czynników produkcji, oczekiwania, podatki oraz liczbę producentów. Zmiana tych czynników powoduje przesunięcie krzywej podaży.

Krzywa podaży – przedstawia ilość danego dobra, jaką producenci wyprodukują przy różnych poziomach cen. Im wyższa cena, tym więcej producenci wytworzą danego dobra.

Elastyczność:

Elastyczność cenowa popytu – (E_C) określa w przybliżeniu, o ile procent zmniejszy się popyt na dane dobro, gdy jego cena wzrośnie o 1%.

$$Ec = \frac{procentowa\ zmiana\ wielkosci\ popytu}{\text{procentowa\ zmiana\ ceny}}$$

$$Ec = \frac{P}{Q}*\frac{\text{dQ}}{\text{dP}}$$

gdzie: Q – ilość popytu, P – cena.

Elastyczny cenowo	Ec< -1, czyli przyrostowi ceny o 1% odpowiada spadek popytu większy niż 1%; dotyczy dóbr i usług wyższego rzędu oraz towarów luksusowych (np. podróże samolotami, posiłki w restauracjach, samochody)
Naturalny cenowo	Ec=1 (np. edukacja prywatna w USA, buty, meble)
Nieelastyczny cenowo	-1<Ec<0; dotyczy dóbr pierwszej potrzeby i dóbr niższego rzędu (elektryczność, gaz ziemny, telefon, papierosy, kawa)

Uwaga: Często podaje się wartości względne elastyczności cenowej i wtedy: Ec > 1 – popyt elastyczny, Ec = 1 – popyt neutralny, Ec < 1 – popyt nieelastyczny.

Elastyczność cenowa popytu jest stosunkowo mała, gdy:

- brak jest substytutów na rynku, a konkurencja jest nieliczna,

- nabywcy wolno zmieniają swoje przyzwyczajenia zakupowe,

- nabywcy sądzą, że wyższe ceny są związane z usprawnieniami produktu lub odpowiadają bieżącej inflacji.

Równowaga rynkowa:

Oznacza zrównoważenie popytu i podaży. Przy wyznaczonej cenie równowagi każdy, kto chce kupić lub sprzedać dane dobro, może to zrobić. Przy cenach wyższych od poziomu równowagi występują nadwyżki rynkowe (przewaga podaży nad popytem), a przy niższych – niedobory rynkowe (przewaga popytu nad podażą).

Cena równowagi – cena równoważąca rynek czekolady. Oznacza to, że przy tej cenie rozmiary zapotrzebowania są równe ilości oferowanej.

Ustala się ją przy tym poziomie, przy którym ilości dobra chętnie dostarczane równają się ilościom chętniej kupowanym. Na rynku konkurencyjnym taka cena równowagi musi odpowiadać punktowi przecięcia krzywych podaży i popytu.

Nadwyżka i niedobór na rynku:

Przy wyższej cenie linia pozioma odpowiada nadwyżce wielkości podaży nad wielkością popytu. Strzałki skierowane w dół pokazują, jaki będzie kierunek zmiany ceny w następstwie wystąpienia nadwyżki podaży.

Przy cenie niższej od ceny równowagi linia pozioma wskazuje niedobór. Teraz wielkość popytu każe nam skierować strzałki w górę, by w ten sposób oddać presję wywieraną w cenę. Jedynie w punkcie C przeciwstawne siły równoważą się i mamy możliwą do utrzymania cenę stacjonarną. Taka jest zasadnicza treść teorii podaży i popytu.

Przesunięcia krzywych popytu i podaży:

Kiedy się zmieniają dochód albo gusty, krzywa popytu się przesuwa; krzywą podaży przesuwa zmiana kosztów lub warunków atmosferycznych. Znaczenie podaży i popytu polega na tym, że dowiadujemy się, w jaki sposób zmienne siły ekonomiczne przesuwają krzywe podaży czy popytu i w ten sposób wpływają na ceny i ilość.

Przesunięcie krzywej podaży -

Przesunięcia krzywej popytu -

Cele i narzędzia makroekonomii:

Cele	Narzędzia
Produkcja: Wysoki poziom zarówno bezwzględny jak i w stosunku do rozporządzalnego potencjału Wysoka stopa wzrostu Zatrudnienie: Wysoki poziom zatrudnienia Niski poziom bezrobocia przymusowego Stabilność poziomu cen przy swobodnej grze sił rynkowych Bilanse zagraniczne: Równowaga eksportu i importu Stabilność kursu waluty	Polityka fiskalna: Wydatki publiczne Podatki Polityka monetarna: Kontrola podaży pieniądza wywierająca wpływ na stopy procentowe Polityka dochodowa: Od swobodnego kształtowania relacji płac i cen do środków kontroli Stosunki międzynarodowe: Polityka handlu zagranicznego Interwencjonizm w odniesieniu do kursów walutowych

Gospodarka w skali makro: sektor prywatny i publiczny, konsumpcja i inwestycje:

Mikroekonomia – zajmuje się poszczególnych cen i ilości-odpowiada na pytanie, o ile wzrosną ceny zboża, gdy ceny bawełny spadną. Zajmuje się złożonym systemem wzajemnych zależności, znanym pod nazwa mechanizmu rynkowego.

Makroekonomia – zajmuje się zachowanie gospodarki jako całości czy też zmianami szeroko traktowanych wielkości agregatowych występujących w życiu gospodarczym. Jest to badanie ogólnego poziomu produkcji, zatrudnienia, bezrobocia i cen w danym kraju.

Produkcja:

Współcześnie podstawowym miernikiem sukcesu gospodarczego kraju jest zdolność do generowania wysokiego poziomu i szybkiego wzrostu dóbr i usług ekonomicznych. Wiele jest miar poziomu produkcji, najpełniejszym jest produkt narodowy brutto. PNB to miernik wartości rynkowej wszystkich wytworzonych w ciągu roku dóbr i usług.

Konsumpcja, a oszczędności:

Ceny i inflacja:

Zapewnienie stabilności cen przy zachowaniu swobodnej gry sił rynkowych.

Stopa inflacji – to stopa wzrostu (lub spadku) poziomu cen, mierzona na przykład z jednego roku na drugi.

Zatrudnienie i bezrobocie:

Wysokie zatrudnienie, albo niskie bezrobocie to kolejny cel makroekonomicznych mierników działalności gospodarczej. Ludziom zależy na możliwości łatwego znalezienia dobrej pracy za wysokie wynagrodzenie.

Rola rządu w gospodarce:

Model graficzny AD i AS:

Rachunek dochodu narodowego.

Ruch okrężny produkcji i przychodów:

Proces tworzenia wartości dodanej i produkcji finalnej:

PKB, PNB, PNN, DN, dochody osobiste i dochody rozporządzalne:

Podział dochodów: konsumpcja i oszczędności:

Ceny a pomiar rezultatów gospodarowania:

Wielkości nominalne i realne, delator:

Państwo, a podział dochodów:

Mierniki rozwoju gospodarczego i dobrobytu:

Wykład 3 21.11.2009r.

Konsumpcja i inwestycje. Keynesowski model równowagi.

Faktura wydatków konsumpcyjnych i miejsce oszczędności:

Prosta funkcja konsumpcji i oszczędności:

Prosty model równowagi: planowane i inwestycje, a planowane oszczędności:

Przeciętna skłonność do oszczędzania i przeciętna skłonność do konsumpcji, krańcowa skłonność do oszczędzania, krańcowa skłonność do konsumpcji:

Inne ujęcie równowagi: popyt globalny, a faktyczna produkcja:

Następstwa rozbieżności oszczędności i inwestycji:

Mnożnik:

Budżet państwa i dług publiczny.

Składniki budżetu państwa: dochody i wydatki:

Deficyt budżetowy i dług publiczny:

Rola podatków:

Skale podatkowe:

Budżet Polski na 2010 rok:

Wykład 4 06.12.2009r.

Polityka budżetowa.

Skala polityki fiskalnej:

Wydatki budżetowe:

Mnożnik wydatków rządowych:

Dług publiczny i deficyt budżetowy, a charakter polityki fiskalnej:

Deficyt rzeczywisty, strukturalny i cykliczny:

Spór o rozmiary budżetu:

Krzywa Laffera:

Automatyczne stabilizatory koniunktury:

Koncepcja budżetu pełnego zatrudnienia:

Reforma finansów publicznych w Polsce: