„Gorączka romantyczna” - „Gruszczyński wzgardził wielką sprawą Bożą” – sprawa konfederacji barskiej; obojętność na głos Boga, bo konfederacja była utożsamiana ze „sprawą Bożą”, s. 442.
Roamntyzm – „śmierć starego Gruszczyńskiego staje się poniekąd skonem męczennika”, s. 358.
„ten zwykły szlachcic, o niesympatycznych, sobkowych rysach, ogromnieje moralnie w chwili śmierci, sięgając po palmy męczeńskie”.
M. Żmigrodzka, Romantyzm, historia, realizm, [w:] tejże Problemy polskiego romantyzmu, Wrocław 1981., s. 189.
„cielesność towarzyszy duchowym zmaganiom boaterów stając się dla nich wadczynią lyb sługą”. Gruszczyński „walczyć musi z miłością ciała, ujawniającą się jako słabość”.
(...) łzawić się zaczął i ślinić,
I ogłupiał i nie wiedział, co czynić.
III, ww. 434-435)