PAŃSTWA i STOLICE:

Niderlandy (Amsterdam, Haga), Serbia(Belgrad), Andora( Andora la Vella), Madagaskar(Antananarywa), Sierre Leone(Freetown), Uganda (Kampala), Gwatemala(Gwatemala), Kolumbia(Bogota)Surinam(Paramaribo)Arabia Saudyjska(Rijad), Jemen(Sana/Aden), Malezja(Kuala Lumpur), Norfolk(Kingston) Nowa Zelandia(Wellington), Bangladesz( Dakka), Nowa kaledonia(Numea), Japonia (Tokio),Gabon (Libreville), Słowenia (Lubliana) , Włochy( Rzym), Szwecja(Sztokholm), Paragwaj (Asuncion), Honduras(Tegucigalpa), Iran(Teheran),..... Sudan (Chartum), Sudan Południowy (Bandżul), Peru (Lima) , Surinam (Paramaribo), Francja (Paryż ),Austria (Wiedeń) , Łotwa (Ryga), Kostaryka (San Jose), Dżibuti(Maseru), Libia (Trypolis), Gwinea Równikowa (Malabo), Wyspy Wallisa i Futuna (Mata Utu), Meksyk (Santiago de Mexico), Norwegia (Oslo), Hiszpania (Madryt), Kamerun( Juande), Boliwia(La Paz/Sucre), Chile(Santiago de Chile), Estonia (Tallinn), Irak(Bagdad) , Palau(Melekeok), Mongolia (Ułan Bator), Mauritius (Port Louis), Wenezuela(Caracas), Polinezja francuska (Pepeete), Angola (Luanda), Lichtenstein (Vaduz),Uzbekistan(Taszkent), Bośnia i Hercegowina (Sarajewo), Sri Lanka (Kolombo), Laos(Wientian), Kuwejt(Kuwejt), Ukraina (Kijów), Gwinea(Konakry), Oman(Maskat), Samoa(Apia), Finlandia(Helsinki), Rumunia (Bukareszt), Jamajka(Kingston), Argentyna(Buenos Aires),Ghana(Akra),

CZYJĄ CZĘŚCIĄ SKŁADOWĄ LUB CZYIM TERYTORIUM ZALEŻNYM BYŁY:

uzbiekistan,- częćś składowa ZSSR

angola, - KOLONIA PORTUGALSKA

jamaika, - KOLONIA WIELKA BRYTANIA

indie; - KOLONIA WIELKA BRYTANIA

Birma - KOLONIA WIELKA BRYTANIA

Gruzja - część składowa ZSRR

Kambodża - KOLONIA FRANCJA

namibia, - KOLONIA WIELKA BRYTANIA

Timor Wschodni,- KOLONIA PORTUGALIA

Ghana,- WILKA BRYTANIA ( Złote Wybrzeże + Togo Brytyjskie )

Kamerun,- FRANCJA

Fidżi - WILKA BRYTANIA

Indonezja, HOLANDIA

Litwa, ZSRR

Rwanda BELGIA

Brunei WIELKA BRYTANIA

wyspa Św Tomasza i Książęca PORTUGALIA

Nurks i Caicos WILKA BRYTANIA

Jamajka - kolonia brytyjska

Czad - kolonia francuska

Kazachstan - republika radziecka

Izrael - ter. mandatowe brytyjskie

Kuba – posiadłość Hiszpańska

Indie - połączone kolonie Portugalii, w. Brytanii i Francji

Cypr - kolonia brytyjska

Angola - kolonia portugalska

Madagaskar - kolonia francuska

Jamajka - kolonia brytyjska

Tadżykistan – republika radziecka

Timor E - niepodległość od Indonezji

Surinam - kolonia Holenderska

Gujana - kolonia brytyjska

DO KOGO NALEŻĄ:

Aruba, - Holandia

Wyspy Bożego Narodzenia, - Australia

Trynidad i Tobago – niezależne , kiedyś wlk brytania

Wyspy Owcze, - Dania

Saint-Piere i Miquelon. - Francja

guersney i jersey(jakoś tak), - wlk brytania

wyspy kokosowe, - australia

kajmany – wlk brytania

Osetia południowa - Gruzja

Saint Lucia. – wlk brytania

Wyspy Wniebowstąpienia , - wlk brytania

katalonia, - hiszpania

papua zachodnia - indonezja

Borneo - Malezja/Indonezja/Brunei

Grenlandia - Dania

Gibraltar - W. Brytania

Wyspy dziewicze - (USA lub W. Bryt, zależy)

Saba - Holandia

Wyspy Kerguelena –Francja

CZYM W WYMIARZE GEOPOLITYCZNYM BYŁY LUB SĄ:

Indochiny Francuskie – dawna kolonia francuska na półwyspie indochińskim. Obecnie znajdują się tam państwa : Wietnam, Laos, Kambodża. Terytoria niezależne od 1954 roku.

złote wybrzeże, - Kolonia Brytyjska na obecnym terenie Ghany, w późniejszym czasie przyłączono również dzisiajesze terytoria Togo. Nazwa kolonii jest związana z dużymi zasobami złoża na tych terenach. W 1957 roku kolonia się rozpadał i powstało niezależna państwo Ghana.

madera, - niezależne politycznie i administracyjne terytorium portugalske. Położone na północ od wysp kanaryjskich . Wyspa słynie produkcji znanego wina.

Kaszmir – Teren podzielony pomiędzy Indie i Pakistan. Oba kraje od uzyskania autonomii walczą o to terytorium. Odbyły się 3 wojny o kaszmir. Zwierzchnik tego terenu postanowił przyłączyć tę prowincję do Indii, ale Pakistan wkroczył tam ze swoimi bojówkami.

Indie portugalskie - Nazwa byłej kolonii Portugalskiej na zachodnim wybrzeżu Indii, w skład której wchodziły prowincje Diu, Daman i Goa. Indie w roku 1961 wkroczyły na te terytoria i przyłączyły je do swojego państwa.

Naddniestrze - region autonomiczny Republiki Mołdawii. De facto od 2 września 1990 niepodległy, na arenie międzynarodowej uznawany jedynie przez Abchazję i Osetię Południową.

Katalonia - wspólnota autonomiczna Hiszpanii. W szerszym znaczeniu – region geograficzny i kraina historyczna na Półwyspie Iberyjskim z ośrodkiem kulturalnym i administracyjnym w Barcelonie.

Kinszasa - stolica i największe miasto Demokratycznej Republiki Konga

Zanzibar - teren autonomiczny, wyspa na Oceanie Indyjskim. Należy do Tanzanii (podmiot federacji). Stolica i największy port zwą się tak samo

Abchazja - państwo nieuznawane, położone w północno-zachodniej Gruzji, nad Morzem Czarnym, w górach Kaukazu. Stolicą Abchazji jest Suchumi. Zgodnie z prawem międzynarodowym Abchazja jest republiką autonomiczną wchodzącą w skład Gruzji noszącą nazwę Abchaska Republika Autonomiczna. Od 1992 faktycznie niepodległa, poza kontrolą władz gruzińskich, w silnej zależności od Rosji nosząca nazwę Republika Abchazji. Niepodległość Abchazji uznawana jest tylko przez kilka państw (w tym Rosję).

Walvis Bay - miasto w zachodniej Namibii nad Zatoką Wielorybią (Ocean Atlantycki), główny port morski kraju. Trzecie co do wielkości miasto kraju. W historii był to teren sporny. Pomiędzy wielką Brytanią a niemcami

Sikkim - jeden ze stanów Indii, (po Goa najmniejszy pod względem powierzchni), położony w ich północno-wschodniej części. Stolicą stanu jest miasto Gangtok. W XIX wieku brytyjski protektorat, od 1947 roku formalnie niezależna monarchia z własnym królem (za sprawy zagraniczne odpowiedzialne były Indie). W 1975 roku przeprowadzono plebiscyt, po którym teren przyłączył się do Indii .

Goa - stan na zachodnim wybrzeżu Półwyspu Indyjskiego, nad Morzem Arabskim, najsłynniejszy region turystyczny Indii, 500 km na południe od Bombaju.

Man - brytyjskie samorządne terytorium koronne

JAKIE TO PAŃSTSWO ( FEDERALNE ZWIĄZKOWE, ZRÓNICOWANE, REGIONALNE), PODAJ PRZYKŁAD

JEDNOSTKI TERYTORIALNEJ ( np. NIEMCY -> FEDERALNE ZWIZKOWE – 16 KRAJÓW ZWIĄZKOWYCH (landów) - > Brandenburgia, Westfalia, Bawaria) :

Malezja – po Brytanii – 13 stanów w tym 9 sułtanatów, 3 terytoria federalne – Johor, Kuala Lumpur, Perak.

Pakistan – od Brytanii – republika – prowincje i terytoria – Pendżab, Sindh

USA – federacja – stany – Ohio, teksas, Alaska

Meksyk- republika federalna – stany i dystrykt federalny – Baja Kalifornia, yucatan

Bośnia i Hercegowina – od Jugosławii – federacja – federacja Bośni i hercegowiny, republika serbska

Finlandia – od Rosji – regiony – Laponia, Karelia północna

Wielka Brytania, - unitarne państwo – Anglia(regiony), Szkocja(jednostki administracyjne), Walia(hrabstwa), Irlandia północna (dystrykty).

Belgia, - federacja – regioy -Region Flamandzki , Region Waloński , Region Stołeczny Brukseli

Nowa zelandia, - regiony – Northland, Nelson, Auckland

Australia, - federalne – stany – Australia południowa, Australia Zachodnia, Queensland .

Holandia. – prowincje – Zeeland, Utrecht, Groningen

brazylię, - 26 stanów , jeden dystrykt federacyjny – Amazonas, Karaiba, Acre

Związek Komorów – federacja – wyspy - Anjouan, Mohéli i Wielki Komor.

Szwajcaria, - federacja – kantony – Zurych ,Berno, Zug.

Włochy, - regiony – Toskania, Sardynia, Piemont

Nigeria, - stany – Abia, Delta, Imo

Kanada, - federacja – 10 prowincji – 3 terytoria – Quebek, Alberta, Nowa Szkocja.

Falklandy. - ?

RPA, - 9 prowincji – Wolne Państwo, Limpopo, Gauteng

Francja, - regiony – Lotaryngia, Alzacja, Bretania.

Ukraina, - państwo unitarne – obwody – charkowski, doniecki, kijowski

Birma – 7 stanów, 7 prowincji – kaja, mon, pegu

hiszpanii, - wspólnoty autonomiczne podzielone na prowincje – Andaluzja, Aragonia, Katalonia: prowincje to : Almeria, Saragossa, Barcelona

wysp św. tomasza i książęca – prowincje – wyspa św. Tomasza, wyspa, Książęca

irak, - prowincje „muhafazy” – Bagdad, Basra, Zi Kar.

zjednoczone emiraty arabskie – federacja – emiraty – Abu Zabi, Dubaj, Adżman

Argentyna, - prowincje – Buenos Aires, Cordoba, Santa Fe

Iran, - prowincje “ostany”- Teheran, Kom, Gilan

Etiopia – stany „kili” – Afar, Somali

Nowa Kaledonia – Prowincje – południowa, północna, wyspy lojalności

Sfederowane Stany Mikronezji. – federacja - stany – Chuuk, Yap, Kosrae

CO TO ZA JEDNOSTKI:

- > terytorium na Oceanii które podlega zarówno W. BR i Francji, - Nowe Hebrydy

- > państwo powstałe w 1993, dawna kolonia włoska -Erytrea

- > obszar przydzielony Norwegii na mocy traktatu paryskiego- Svalbard.

- > ostatnia kolonia brytyjka w oceanii zamieszkana zaledwie przez kilku osadników - Pitcairn

- > dawne terytorium zależne Hiszpani zlozone z dwóch (Poo) – Gwinea Równikowa

- > Państwo na oceani, które pierwsze miało niepodległość, nie licząc Australii i Nowej Zelandii ( coś w ten deseń)

- > Wyspy, które w 1914 roku zostały odkupione od Danii przez Stany Zjednoczone. Wyspy Dziewicze Stanów Zjednoczonych

- > Państwo w Afryce, które powstało w wyniku secesji w 1993 roku - Erytrea

- > Wyspa zależna od Australii i Nowej Zelandii znana z wydobycia fosforytów

Nauru

- > Państwo w Ameryce Środkowej powiązane, wykupione czy jakoś tak przez USA dzięki, któremu USA miało swobodny dostęp drogą morską gdzieś tam... Strefa kanału Panamskiego - Panama

POJĘCIA:

Państwo upadłe – termin z zakresu stosunków międzynarodowych oznaczający państwo, którego struktury władzy i infrastruktura społeczna uległy rozpadowi. Chociaż pod względem formalnym (na gruncie prawa międzynarodowego) jest to nadal państwo, to pod względem faktycznym przestało pełnić swoje podstawowe funkcje. Termin państwo upadłe jest więc wynikiem rozdźwięku między stanem formalnoprawnym a stanem faktycznym

Limologia – nauka o granicach

Tendencje separatystyczne w Hiszpanii – Katalonia (Hiszpania) - zyje na terenie tej wspolnoty 7 mln obywateli Hiszpanii. Region cieszy sie daleko idaca autonomia, od 2006 roku - w zwiazku ze zmianami w statucie autonomicznym - poszerzoną. Katalonia ma wlasnego prezydenta, rzad, parlament, rowniez niezalezne od hiszpanskiej: policje i system skarbowy, jezykiem uprzywilejowanym jest jezyk katalonski.

Baskonia/Kraj Baskow (Hiszpania i Francja) - w prowincji autonomicznej o hiszpanskiej nazwie Pais Vasco zamieszkuje nieco ponad 2mln osob, w poludniowofrancuskiej Iparalde zyje okolo 700tys osob, ponadto do historycznej Baskonii zalicza sie rowniez Nawarra, ktora ze wzgledu na wiekszosc hiszpanska nie zdecydowala sie przylaczyc do baskijskiej wspolnoty autonomicznej i utworzyla wlasna.

Eksklawa – Jeśli enklawa jest częścią jakiegoś państwa – to z jego punktu widzenia – stanowi eksklawę, czyli terytorium położone na zewnątrz zwartej części kraju. I tak Llivię można określić jako eksklawę hiszpańską położoną we Francji lub enklawę na obszarze Francji. Również na terenie Szwajcarii znajdują się dwie enklawy: Campione d’Italia i Büsingen. Pierwsza jest eksklawą włoską, a druga niemiecką

kanton, -  podstawowa, terytorialna jednostka administracyjna Szwajcarii. Szwajcaria jest państwem federacyjnym, składającym się z 26 kantonów i 2890 gmin, które posiadają bardzo szeroką autonomię. Obecnie każdy kanton ma swoją własną konstytucję, która określa zasady działania ciał tworzących prawo (parlamenty lokalne), sprawujących rządy (rządy lokalne) i egzekwujących prawo (lokalne sądy, prokuratury i policję).

problemy polityki wyborczej, - Specyficznym problemem, którym zajmuje się geografia wyborcza jest zależność pomiędzy granicami okręgu wyborczego a wynikiem wyborów. Zmiany granic okręgów wyborczych mogą bowiem być wykorzystywane przez partię rządzącą dla uzyskania korzystnego dla siebie wyniku (jest to przykład manipulacji wyborczej). Działania takie nazywane są gerrymandering.

panafrykania, - ruch polityczny podkreślający odrębną tożsamość duchową ludności afrykańskiej i pochodzenia afrykańskiego oraz konieczność jej politycznego współdziałania; zapoczątkowany na przełomie XIX i XX wieku wśród Afroamerykanów.

konflikt indonezji - Konfrontacja indonezyjsko-malezyjska (ind. oraz mal. Konfrontasi) to zbrojny konflikt o przyszłość wyspy Borneo prowadzony w latach 1963-1966 pomiędzy wspieraną przez Wielką Brytanię Malezją a Indonezją. Odłączenie się Timoru Wschodniego

dominium, - forma ustrojowa istniejąca w ramach imperium brytyjskiego, stanowiąca formę pośrednią między samorządną kolonią a suwerennym państwem, jednak z czasem ewoluująca zdecydowanie w stronę tego ostatniego. Pierwszym dominium brytyjskim była Kanada, która otrzymała taki status w 1867 roku. Kolejnymi były Australia (1901), Nowa Zelandia (1907), Nowa Fundlandia (1907), Związek Południowej Afryki (1910) i Wolne Państwo Irlandzkie (1922).

Gmina - – wspólnota samorządowa osób zamieszkujących określone terytorium.

problem kurdów; - lud pochodzenia indoeuropejskiego, zamieszkujący przede wszystkim krainę zwaną Kurdystanem podzieloną pomiędzy Turcję, Irak, Iran i Syrię. Odosobnione enklawy Kurdów żyją także w tureckiej Anatolii, wschodnim Iranie (tzw. enklawa chorezmijska), w korytarzu oddzielającym Armenię od okręgu Górskiego Karabachu (tzw. Czerwony Kurdystan) oraz Afganistanie. Spora diaspora kurdyjska rozsiana jest po świecie, większe skupiska znajdują się w Niemczech, Francji, Szwecji i Izraelu. Błędnie uważani są za największy naród bez własnej państwowości. Są inne większe narody bez własnych państw, jak choćby Tamilowie w Indiach i na Sri Lance. Kurdowie są jednak największym tak aktywnie działającym na rzecz separacji narodem.

status antarktydy, - Traktat antarktyczny podpisano 1 grudnia 1959 w Waszyngtonie, ale wszedł on w życie 23 czerwca 1961. Sygnatariuszami było dwanaście państw, które podczas III Międzynarodowego Roku Geofizycznego (1957-58) prowadziły badania geograficzne na Antarktydzie. Były to: Argentyna, Australia, Belgia, Chile, Francja, Japonia, Nowa Zelandia, Norwegia, Republika Południowej Afryki, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich. Traktat był pierwszym dokumentem ograniczającym działania zbrojne podczas zimnej wojny.

Głównym celem paktu jest leżące w interesie całej ludzkości zapewnienie wykorzystania Antarktydy jedynie do celów pokojowych, tak, aby nigdy nie stała się ona przyczyną międzynarodowych konfliktów. Traktat zabrania jakichkolwiek działań o charakterze militarnym, lecz nie wyklucza przebywania na terytorium antarktycznym pracowników wojskowych. Dokument nie rozstrzyga kwestii związanych z roszczeniami terytorialnymi. Badania naukowe mają być efektem współpracy, a ich wyniki są dostępne dla wszystkich. Zabrania się przeprowadzania prób z bronią atomową oraz zanieczyszczania tego rejonu świata. Obszar objęty Traktatem antarktycznym wynosi 52,5 mln km². Początkowo traktat miał obowiązywać przez 30 lat – do 1991, jednak na mocy Protokołu o ochronie środowiska naturalnego do Traktatu antarktycznego (tzw. protokół madrycki) jego obowiązywanie przedłużono o kolejnych 50 lat.

podział Polski w latach 50-60, - Ważnym elementem danego okresu była reforma na najniższym szczeblu hierarchii administracyjnej, czyli utworzenie gromad. Oficjalnym celem tej reformy było zbliżenie organów władzy państwowej do ludności wiejskiej; gminy były zbyt duże i ludne, co spowodowało niedostateczną kontrolę ludności nad działalnością gminnych rad narodowych[3]. Tak więc gromady zostały wprowadzone 29 września 1954[4] w miejsce gmin jako podstawowe jednostki administracyjne obejmujące kilka wsi.

kondominium, - kolonia lub inne terytorium zarządzane wspólnie przez dwa lub więcej państw-metropolii. Taki status miały np. Nowe Hebrydy, które przed uzyskaniem niepodległości (jako Vanuatu) były wspólną posiadłością Wielkiej Brytanii i Francji. Inne kondominia to Canton i Enderbury – współwładanie Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych, eksklawa Walvis Bay pod wspólną administracją RPA i Namibii. Oba już nie są posiadłościami kolonialnymi. Sudan stał się kondominium brytyjsko-egipskim po powstaniu Mahdiego

Panislamizm. - doktryna religijno-polityczna głosząca potrzebę zjednoczenia wszystkich wyznawców islamu i wyzwolenia się spod wpływów europejskich. Koncepcja ta powstała na Bliskim Wschodzie w XIX w. Za twórca panislamizmu uważa się Dżamala ad-Din al-Afghaniego.

terytoria mandatowe po II wojnie światowej, - Po II wojnie światowej terytoria mandatowe przekształcono w terytoria powiernicze ONZ. Jedynie Afryka Południowo-Zachodnia pozostała formalnie terytorium mandatowym, gdyż Związek Południowej Afryki zaanaketował ją i nie oddał pod powiernictwo ONZ. Pomimo wielu uchwał Zgromadzenia Ogólnego ONZ RPA nie opuściło tego terytorium aż do roku 1990 – wtedy terytorium to ogłosiło niepodległość i znane jest jako Namibia.

problemy geog polit, - Przedmiotem badań geografii politycznej jest struktura i funkcja różnego rodzaju jednostek politycznych, tj. obszarów jednorodnych pod względem badanych cech politycznych. Są to przede wszystkim państwa, ale również jednostki niższego rzędu (analiza podziału administracyjnego) oraz struktury ponadpaństwowe (organizacje międzynarodowe). Do szczegółowych zagadnień geografii politycznej należą studia nad granicami i pograniczami politycznymi oraz geografia wyborcza.

ruchy separatystyczne w kanadzie, - Franko-Kanadyjczycy– ludność zamieszkująca prowincje wschodnie Kanady, dla której językiem ojczystym jest francuski. Franko-Kanadyjczycy są częścią narodu kanadyjskiego lecz zachowują przynależność do określonej części kraju i różnych kręgów kulturowych (romańskiego i germańskiego). Mają głównie korzenie francuskie, monageskie, belgijskie i szwajcarskie. Są katolikami.

wymienić kondominia po II wojnie światowej – Nauru… ?

Wymienić terytoria mandatowe w Oceanii - W czasie II wojny światowej obszar Oceanii był areną działań wojennych japońskich i amerykańskich. Po kapitulacji Japonii w 1945 jej terytoria mandatowe jako terytoria powiernicze ONZ trafiły pod zarząd Stanów Zjednoczonych. W okresie powojennym większość terytorium zależnych uzyskało niepodległość: Samoa Zachodnie (1962), Nauru (1968), Tonga i Fidżi (1970), Papua-Nowa Gwinea (1975), Wyspy Salomona i Tuvalu (1978), Kiribati (1979), Vanuatu (1980), Federacja Mikronezji, Palau i Wyspy Marshalla (1994). Inne terytoria takie jak Niue, Wyspy Cooka, Mariany Północne czy Guam, posiadając szeroką autonomię, mają rangę państw stowarzyszonych z Nową Zelandią bądź USA

Wymień Monarchie w Azji – Arabia Saudyjska, Bahrajn, Bhutan, Brunei, Japonia, Jordania, Kambodża, Katar, Kuwejt, Malezja, Tajlandia, Zjednoczone Emiraty Arabskie.

terytoria mandatowe na bliskim wschodzie – Irak, Palestyna, Syria, Liban,

gromady w Polsce w II poł. XX w – zobacz podział Polski w latach 50.

terytorium powiernicze, - terytorium niesamodzielne zarządzane przez państwo lub kilka państw, zgodnie z systemem powierniczym ONZ - na podstawie Karty Narodów Zjednoczonych (Artykuł 77) oraz umów powierniczych. Nadzór nad powiernictwem sprawowało Zgromadzenie Ogólne ONZ i Rada Powiernicza ONZ. System powierniczy ONZ zastąpił istniejący przed drugą wojną system mandatowy Ligi Narodów. Karta Narodów Zjednoczonych przewidywała, że systemowi powierniczemu podlegają następujące terytoria (początkowo 11):

- obszary mandatowe, które nie uzyskały niepodległości,

- obszary odłączone od państw nieprzyjacielskich po II wojnie światowej,

-obszary oddane dobrowolnie pod powiernictwo (nie było takiego wypadku).

Ostatnim terytorium powierniczym było Palau, które uzyskało samodzielność w październiku 1994 r.

terytorium teokratyczne, - doktryna polityczna, według której władzę w państwie sprawuje kapłan lub kapłani i w której duchowni decydują o sprawach cywilnych i religijnych. Sprawujący władzę w państwie są powoływani przez Boga lub bogów, który sprawuje w nim rzeczywistą władzę. Celem władzy ziemskiej jest realizacja nadrzędnej woli, władzy boskiej i urzeczywistnienie uniwersalnych zasad ustanowionych przez Boga lub bogów.

Podział mórz -Aktualny podział obszarów morskich wynika z uregulowań prawnych zawartych w Konwencji o Prawie Morza przyjętej 30 kwietnia 1983 r. w Genewie. Według postanowień Konwencji wydziela się:

- morskie wody wewnętrzne - obejmują wody zatok, zalewów i limanów, których brzegi należą do jednego państwa, oraz wody portów i mórz wewnętrznych otoczonych brzegami jednego państwa. Państwo nadbrzeżne decyduje o tym, które porty są otwarte dla żeglugi międzynarodowej;

- morze terytorialne (wody terytorialne) - pas wód szerokości 12 mil morskich, położonych między wybrzeżem lub wodami wewnętrznymi a morzem otwartym. Morze terytorialne wchodzi w skład terytorium państwa. Obce statki znajdujące się na wodach terytorialnych podlegają prawodawstwu administracyjnemu, karnemu i cywilnemu państwa nadbrzeżnego;

- morski pas przyległy - obszar morza otwartego szerokości nie większej niż 24 mile morskie, przylegający do zewnętrznej granicy morza terytorialnego. Z reguły wyznaczany jest w celu ochrony interesów celnych lub sanitarnych państwa nadbrzeżnego;

- morską strefę wyłączności ekonomicznej - strefa szerokości do 200 mil morskich, w której państwo nadbrzeżne ma wyłączne prawa do badania, eksploatacji oraz ochrony żywych i mineralnych zasobów wód morskich, dna morskiego i pod dnem morskim. Inne państwa mają w tej strefie zagwarantowaną swobodną żeglugę, przelot samolotów oraz układanie kabli podmorskich i rurociągów;

- morze otwarte - obejmuje wody leżące poza granicami stref ekonomicznych. Stanowi wspólne dziedzictwo ludności, przez co zapewnia swobodne korzystanie z zasobów, swobodną żeglugę, przeloty, układanie przewodów komunikacyjnych i rurociągów oraz prowadzenie badań naukowych. Nie może być zawłaszczane przez żadne państwo;

- cieśniny i kanały morskie - cieśniny i kanały stanowiące międzynarodowe szlaki komunikacyjne; nawet gdy są położone w strefie morza terytorialnego, mają zagwarantowany swobodny przepływ obcych statków;

- międzynarodowe kanały morskie - sztuczne drogi wodne łączące dwa otwarte zbiorniki morskie; mają zagwarantowaną swobodę żeglugi niezależnie od statusu prawnego strefy kanałowej. Konwencja Prawa Morza ustanowiła wolność żeglugi po Kanale Sueskim, Panamskim i Kilońskim.

czym zajmuje się geografia wojenna( jej zadania). - dział nauki wojennej badający czynniki polityczne, wojskowe, gospodarcze i fizycznogeograficzne poszczególnych krajów, teatrów wojny i teatrów działań wojennych oraz różnych rejonów z punktu widzenia wpływu tych czynników na planowanie, przygotowanie i prowadzenie działań wojennych. W ramach geografii wojennej występuje – jako samodzielna dyscyplina naukowa – morska geografia wojenna

Terytoria mandatowe Afryki - Kamerun Brytyjski, Kamerun Francuski,  Tanganika, Togo Brytyjskie ,Togo Francuskie, Afryka Południowo-Zachodnia 

8. Podaj 3 secesje w Afryce

1) Sudan południowy od Sudanu

2) Erytrea od Etiopii

3) Namibia od RPA

8. Podaj 3 secesje w Azji oprócz ZSRR

1) Timor wsch. od Indonezji

2) Singapur od Malezji

3) Bhutan od Indii

4) Koree od Chin

Jakie kraje się połączyły po roku 1950.

Papua-Nowa Gwinea - z Nowej Gwinei Australijskiej i terytorium powierniczego nowej gwinei

Kamerun - połączenie Kamerunu Brytyjskiego z Kamerunem Francuskim

Tanzania - połączenie Tanganiki i Zanzibaru

6. Wymień 6 monarchii w Europie.

1) Wielka Brytania

2) Dania

3) Holandia

4) Hiszpania

5) Norwegia

6) Szwecja

7) Belgia

8) Luxemburg

9) Lichtenstein

10) Monako

11) Andora

12) Watykan

Powiat - jednostka terytorialna składająca się z gmin i gromad, wchodząca w skład województw (jednostka samorządu terytorialnego II stopnia i podziału administracyjnego obejmująca część obszaru województwa).

Geografia polityczna - przedmiot badań tej dziedziny jest dynamiczny i ulega zmianie wraz z pojawieniem się nowych problemów politycznych, źródeł politycznych, technik analizy. Przedmiotem badań geografii politycznej jest struktura i funkcja różnego rodzaju jednostek politycznych, tj. obszarów jednorodnych pod względem badanych cech politycznych.

dekolonizacja Azji

Terytorium mandatowe - terytoria odebrane po I wojnie światowej Niemcom i Turcji i powierzone, uchwałą Ligii Narodów, do administracji państwom zwycięskiej Ententy (Wielka Brytania, Francja, Belgia, Japonia, Australia i RPA). Państwa te nazywane były mandatariuszami. Państwa mandatowe: Irak, Liban, Jordania, Syria.

Konflikt na filipinach - Na południu Filipin od 30 lat działa separatystyczny ruch dążący do stworzenia państwa filipińskich muzułmanów. Przyczyną konfliktu są nie różnice etniczne, ale właśnie religijne. Większość ludności Filipin (78 milionów) wyznaje katolicyzm, na południu zaś dominują muzułmanie (około 3,5 miliona).

Dominium – niezależne państwo wchodzące w skład Brytyjskiej Wspólnoty Narodów oraz uznające monarchę brytyjskiego za głowę państwa, a będące kiedyś koloniami Wielkiej Brytanii, np. Australia, Kanada, Nowa Zelandia.

Gmina – podstawowa jednostka terytorialnego podziału Polski, siedziba władz samorządu (wspólnota samorządowa mieszkańców na określonym terytorium).

Panafrykanizm – ruch polityczny podkreślający odrębną tożsamość duchową ludności afrykańskiej i pochodzenia afrykańskiego oraz konieczność jej politycznego współdziałania.

Konflikt kurdyjski - walka między partyzantką kurdyjską a armią turecką w tureckim Kurdystanie, władze tureckie nie uznają odrębności Kurdów, zakazują używania publicznie ich języka, krwawo tłumią powstania. Iran i Irak poparli Kurdów.

Dwustołeczność i jej źródła - stolica zmienia się zależne od tego, gdzie aktualnie przebywa głowa państwa, w jednym mieście znajdują się organy wykonawcze, w drugim ustawodawcze, przenoszenie organów władzy z jednego miasta do drugiego przesuwa się w czasie.

Kondominium – kolonia zarządzana wspólnie przez dwa lub więcej państw – metropolii, forma władzy kolonialnej

Powiat – jednostka terytorialna składająca się z gmin i gromad, wchodząca w skład województw (jednostka samorządu terytorialnego II stopnia i podziału administracyjnego obejmująca część obszaru województwa).

Geografia administracji – analiza podziału administracyjnego, problematyka struktur terytorialno-administracyjnych; analizy zróżnicowania przestrzennego, finansowanie gmin. Zajmuje się podziałem na jednostki terytorialne, zróżnicowaniem przestrzennym finansowania jednostek podziału terytorialnego, wydatkami budżetu państwa na administracje.

Dekolonizacja Afryki i Ameryki Południowej – okres po drugiej wojnie światowej, w którym znaczenie kolonii spadało, a koszt ich utrzymania wzrastał, narastały niepokoje i ruchy wyzwoleńcze w owych koloniach, natomiast w Europie zmieniał się pkt widzenia na "cywilizowanie ludów tubylczych na innych kontynentach" w końcu doszło do przemiany kolonii w autonomiczne państwa.

Konflikt w Irlandii Północnej - Walka Irlandzkich ekstremistów (zamachy terrorystyczne) z wojskami brytyjskimi, w celu zjednoczenia Irlandii z Irlandią Północną, która od podbicia w XI w. jest w posiadaniu Brytyjczyków

Terytorium mandatowe - terytoria odebrane po I wojnie światowej Niemcom i Turcji i powierzone, uchwałą Ligii Narodów, do administracji państwom zwycięskiej Ententy (Wielka Brytania, Francja, Belgia, Japonia, Australia i RPA). Państwa te nazywane były mandatariuszami. Państwa mandatowe: Irak, Liban, Jordania, Syria.

Konflikt tamilski - konflikt etniczny między Syngalezami i Tamilami, który przerodził się w wojnę domową. Mimo przyznania Tamilom pewnej autonomii, tamilscy partyzanci przy wsparciu Indii chcą utworzyć niepodległe państwo.

Atrybuty Państwa – określone terytorium, stała ludność(obywatele i cudzoziemcy), organy władzy , powszechność, przymusowość, suwerenność. Państwa różnią się między sobą terytorium, ludnością, dostępem do morza.

Trzeci Świat - to powstałe w okresie zimnej wojny określenie państw nie należących do

bloku zachodniego, w którym dominował kapitalizm, ani wschodniego, gdzie dominował ustrój socjalistyczny. Do krajów Trzeciego Świata zaliczone były przede wszystkim afrykańskie, azjatyckie i należące do Ameryki Łacińskiej. Państwa te charakteryzowały się słabym uprzemysłowieniem i dominacją form społeczeństwa tradycyjnego.