GENEZA

Bank centralny to instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego

Powstanie banki emisyjne banki centralne

Emisja banknotów przez bankierów zaczęła się wymykać spod kontroli , gdyż banknoty te przekraczały wartość zdeponowaną u nich w rzeczywistości. Dlatego Z potrzeby do ograniczenia przywileju emisji banknotów. Wiele rządów ograniczyło go do kilku banków tzw. Emisyjnych. Z czasem zaczęły one spełniać coraz więcej zadań na rzecz całego systemu bankowego, gospodarki i państwa stając się bankami centralnymi.

<MAPKA>

ROLE

Podmiot polityki gospodarczej ponieważ określa jeden z najważniejszych działów gospodarki czyli politykę pieniężną

Bank Państwa wykonywanie usług bankowych na rzecz rządu i jego instytucji

Bank centralny zazwyczaj za pośrednictwem banków komercyjnych oddziałuje na całą gospodarkę, dlatego klientami banku centralnego są przede wszystkim banki komercyjne. Stąd tez określenie „bank banków” . Relacje te opierają się na ogólnych, jednakowych dla wszystkich zasadach, regulacjach.

FUNKCJE

1Emituje pieniądz gotówkowy. regulowanie i zapewnienie bezpieczeństwa obiegu pieniądza gotówkowego zgodnie z potrzebami gospodarki narodowej Jest jedyną instytucją uprawnioną do emitowania znaków pieniężnych w danym państwie

2Jest bankiem rozliczeniowym banków komercyjnych i innych instytucji finansowych. Każdy bank komercyjny posiada rachunek w banku centralnym na którym rejestruje wpływy i wydatki z innymi bankami komercyjnymi. Realizuje również transakcje z zagranicznymi bankami centralnymi i organizacjami międzynarodowymi utrzymuje dla nich rachunki w walucie krajowej a działalność rozliczeniowa jest ważnym źródłem dochodów

3Jest bankiem skarbu państwa . utrzymuje rachunki depozytowe państwa, zajmuje się obsługą finansową długu państwowego zarówno krajowego jak i zagranicznego. W szczególnych przypadkach może udzielić Państwu kredytu w formie bezpośredniej lub w formie zakupu skarbowych papierów wartościowych.

4Jest kredytodawcą ostatniej instancji oferując bankom komercyjnym krótkookresową pomoc finansową w sytuacji gdy zostaną wyczerpane inne źródła pozyskiwania funduszy niezbędnych do realizacji bieżących płatności

5Utrzymuje i zarządza rezerwami dewizowymi kraju. Bank dążący do stabilności gospodarczej utrzymuje rezerwy z walutach obcych ze względów strategicznych lub w celu interweniowania na rynku walutowym czego wymaga prowadzona przez bank centralny polityka kształtowania kursu waluty krajowej

6Nadzoruje działalność banków komercyjnych. Udziela licencji na prowadzenie działalności bankowej i monitoruje pracę banków, aby zapewnić społeczeństwu pewność lokat i bezpieczeństwo

7Kieruje polityką pieniężną za pomocą dostępnych mu instrumentów. Formułuje zadania polityki pieniężnej i stara się dobierać środki odpowiednie dla realizacji celów.

INSTRUMENTY

*Stopy procentowe, które bank centralny wyznacza dla transakcji realizowanych pomiędzy bankami komercyjnymi

* rezerwa obowiązkowa

uprawnienie do nakładania na banki obowiązku utworzenia rezerwy minimalnej zwanej rezerwą obowiązkową z reguły nieoprocentowaną i gromadzoną na rachunku w banku centralnym. Bank centralny ustala ile procent wkładów powinno być przeznaczonych na rezerwę. Rezerwa ma na celu łagodzenie wpływu bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy procentowe na rynku międzybankowym.

Wysokość stopy rezerwy obowiązkowej ustala Rada Polityki Pieniężnej. Obecnie w większości państw stopa rezerw obowiązkowych nie przekracza 5 %.

Polska od31.12.2010 3,5 % od 1.05.2004 –oprocentowane

*operacje kredytowo-depozytowe

operacje kredytowo-depozytowe, prowadzone z bankami komercyjnymi z ich inicjatywy: kredyt lombardowy oraz lokaty terminowe banków w NBP (depozyt na koniec dnia).

Operacje kredytowo-depozytowe NBP wpływają na wysokość stóp procentowych na rynku pieniężnym.

*operacje otwartego rynku

Operacje otwartego rynku to transakcje dokonywane z inicjatywy banku centralnego z bankami komercyjnymi. Obejmują one warunkową i bezwarunkową sprzedaż lub kupno papierów wartościowych lub dewiz, a także emisje własnych papierów dłużnych banku centralnego.

<Bank centralny bank komercyjny slajd >

NBP

RYS HISTORYCZNY

Pierwszym polskim bankiem emisyjnym był Bank Polski powstały w 1828 r.

w Królestwie Polskim.

Został zlikwidowany w 1886 r.

Historia polskiej bankowości centralnej została przerwana na wiele lat.

Wraz z utworzeniem Banku Polskiego SA w 1924 r . w miejsce zniszczonej inflacją marki polskiej wszedł do obiegu złoty, na którym przeprowadzono denominację w 1995r.

Działalność Banku Polskiego SA założonego w 1924 r. przerwał wybuch drugiej

wojny światowej.

W końcu 1939 r. w części okupowanego kraju nazwanej Generalnym

Gubernatorstwem władze niemieckie powołały Bank Emisyjny w Polsce z siedzibą

w Krakowie.

W 1945 r. rozpoczął działalność Narodowy Bank Polski. Zaczął funkcjonować jako bank państwowy pod nadzorem ministra skarbu

podjęto też decyzję o likwidacji Banku Emisyjnego i cofnięciu uprawnień

emisyjnych Bankowi Polskiemu SA (został on zlikwidowany w 1951 r.).

Do istotnych zmian doszło po 1997 r. Nowa Konstytucja zapewniła mocną pozycję Narodowego Banku Polskiego w systemie instytucji publicznych i związała politykę pieniężną z nowym organem NBP – Radą Polityki Pieniężnej.

<ORGANY WYKRES >

Prezes

< Poczet Prezesów>

Po wygaśnięciu kadencji Prezesa NBP z przyczyn określonych wiceprezes NBP - pierwszy zastępca Prezesa NBP pełni obowiązki Prezesa NBP do czasu

objęcia obowiązków przez nowego Prezesa NBP.

Rada Polityki Pieniężnej

Zarząd NBP

ESBC

(Sytuacja NBP w związku z przystąpieniem Polski do UE / ESBC )

Koniec XX i początek XXI w. to zupełnie nowa jakość w rozwoju europejskiej bankowości centralnej. W Traktacie z Maastricht zostały określone podstawowe zasady nowego ustroju monetarnego oraz struktura organizacyjna i cechy instytucjonalne bankowości centralnej Unii Gospodarczej i Walutowej.

Traktat ten ustanowił Europejski System Banków Centralnych ESBC, składający się z Europejskiego Banku Centralnego EBC oraz narodowych Banków Centralnych państw członkowskich Unii Europejskiej. (opis schematu)

Jednak dyspozycje dotyczące jednolitej polityki pieniężnej odnoszą się w pełni jedynie do państw, które przystąpiły do Unii Gospodarczej i Walutowej. Polska uczestniczy w Unii Gospodarczej i walutowej jako tzw. Państwo członkowskie z derogacją czyli czasowym wyłączeniem z obowiązku wprowadzenia jednolitej waluty –euro.

Konieczność powstania dostosowanego do standardów UE systemu bankowego zadecydowała o kierunkach zmian w polskim ustawodawstwie bankowym. Oczywiście ten proces dostosowawczy będzie trwał nadal ze względu na znaczną dynamikę przekształceń tego prawa oraz planów wstąpienia Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej(do strefy Euro)

Formalne przystąpienie do UE spowodowało, że NBP stał się członkiem Europejskiego Systemu Banków Centralnych . Prezes NBP jest członkiem Rady ogólnej EBC, zaś pracownicy NBP uczestniczą w pracach komitetów i grup roboczych ESBC w charakterze członków

Bank Anglii

Spośród banków centralnych jedną z najstarszych tradycji ma Bank of England (Bank Anglii). Jego historia sięga 1694 roku. Co ciekawe przez kilka stuleci był on instytucją prywatną. Własnością państwa stał się dopiero po II wojnie światowej.

Wielka Brytania odmówiła wejścia do strefy euro, choć miała taką możliwość. Politykę pieniężną wciąż prowadzi więc stara i szacowna instytucja - Bank of England (Bank Anglii).

Tradycyjnym zadaniem i prawem Banku Anglii jest zatem emitowanie banknotów i monet - funtów szterlingów - obowiązujących na całym terenie Wielkiej Brytanii. Ciekawostką jest jednak fakt, że prawo emisji własnych banknotów na Wyspach ma nie tylko Bank Anglii, ale także lokalne banki lub rządy we wszystkich krajach Zjednoczonego Królestwa oprócz Walii.

Emitujące je banki muszą jednak mieć pełne pokrycie w złocie lub angielskich funtach. Zasadniczo, lokalne banknoty obowiązują wyłącznie na terytoriach, dla których zostały wydrukowane, tylko funt szterling Banku Anglii jest walutą ogólnokrajową.

System rezerwy federalnej USA

W Stanach Zjednoczonych społeczeństwo obawiało się wszelkich przejawów centralizacji dlatego też wprowadzenie instytucji pełniącej rolę banku centralnego nie nastąpiło tak szybko.

Pod koniec XVIII w. kongres powołał Pierwszy Bank Stanów Zjednoczonych a po zakończeniu jego działalności Drugi. Były one powoływane na okres 20 lat i żadna z udzielonych im licencji nie została przedłużona. Dopiero w 1913 r. utworzono System Rezerwy Federalnej Stanów Zjednoczonych. Oba były w 20 % własnością Skarbu Państwa a w pozostałej części własnością prywatną.

Ciekawostka: Alan Greenspan był wieloletnim przewodniczącym rady 18,5 roku

Podczas przesłuchania przed Kongresem USA 24 października 2008 Greenspan przyznał, że to jego błędy przyczyniły się do nienotowanego od wielu lat kryzysu finansowego, jaki pojawił się w tym roku.

System Rezerwy Federalnej USA należy do najbardziej niezależnych banków centralnych na świecie.

Kryzys

Banki Centralne jako instytucje odpowiedzialne za funkcjonowanie systemu bankowego szczególne znaczenie mają w czasie kryzysów finansowych.

Światowy kryzys, lat 2007-2009 miał swój początek w Stanach Zjednoczonych. Powszechnie zaczęto oczekiwać ratunku z Rezerwy Federalnej i rządu, których decyzje zapoczątkowały cały kryzys.

Rezerwa Federalna USA pod koniec 2010 r. opublikowała listę firm, które podczas kryzysu finansowego skorzystały z nadzwyczajnych pożyczek, podając także ile konkretnie każda z nich otrzymała

ponad 21 tys. transakcji mających na celu stabilizację rynków finansowych. Dokumenty, opublikowane na polecenie Kongresu, uzmysławiają przede wszystkim, jak gigantyczne wsparcie zaoferowano bankom.

Największą pożyczkę ze środków Fed-u dostał Citigroup – 2,2 bln dolarów. Tuż za nim z kwotą 2,1 bln dolarów znajduje się bank inwestycyjny Merrill Lynch. Jego rywal, Morgan Stanley otrzymał pożyczki w łącznej kwocie 2 bln dolarów, natomiast do Bank of America 1,1 bln dolarów.

Okazuje się, że dla podratowania swojej płynności w czasie kryzysu z pomocy amerykańskiego banku centralnego korzystały także banki zagraniczne, w tym Barclays(brytyjska firma holdingowa), Royal Bank of Scotland i Deutsche Bank.

Polska

Przy daleko idącym wsparciu NBP zbudowano instytucje tworzące sprawnie funkcjonujący rynek pieniężny i nowoczesny system bankowy. Swoistym weryfikatorem słuszności wielu decyzji z poprzednich lat stał się światowy kryzys finansowy 2008 r., który dotknął polski system bankowy w niewielkim – jak na skalę zjawiska – stopniu

Jako jedyny kraj Europy Środkowo-WschodniejPolska odnotowała wzrost PKB w I połowie 2009.

<Działania antykryzysowe>

Na wzrost PKB pozytywny wpływ miał zwiększony eksport netto oraz spożycie ogółem. Według raportu OECD, na dodatnie tempo wzrostu polskiego PKB wpływa też m.in. dobre wykorzystanie funduszy unijnych oraz inwestycje prowadzone w ramach przygotowań do Euro 2012.