OPRACOWANIE KLIMATOLOGICZNE

Zestaw: 33

Stacje: Warszawa, Kalisz, Płock, Poświętne, Koło

Rok: 1992

Paulina Miodyńska

ochrona środowiska, grupa 6

Spis treści

I. Ogólna charakterystyka topografii terenu 3

II. a. Usytuowanie opracowanego obszaru w rejonach klimatycznych Romera. 4

II. b. Rejonizacja rolniczo-klimatyczna (agroklimatyczna) 6

III. Cechy charakterystyczne klimatu wg wieloletnich średnich lub sum miesięcznych, półrocznych i rocznych opracowanych samodzielnie w postaci tabel i danymi z literatury. 7

IV. Charakterystyka przebiegu pogody w danym roku dla stacji leżących w obrębie wybranego obszaru w porównaniu z wartościami wieloletnimi 13

V. Podsumowanie dotyczące oceny warunków klimatycznych obiektów zlokalizowanych w wybranym obszarze w zakresie stosunków termicznych, opadowych, parowania i klimatycznych bilansów wodnych oraz warunków wegetacji wybranych roślin. 14

Bibliografia: 14

Ogólna charakterystyka topografii terenu

Stacje: Warszawa, Kalisz, Płock, Poświętne, Koło

Rejon klimatyczny Romera: Klimat Krainy Wielkich Dolin

Obejmuje największy obszar w Polsce. Część zachodnia cieplejsza, ale suchsza, z wczesną wiosną i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia chłodniejsza z dłuższą, bardziej mroźną i śnieżną zimą oraz krótszym okresem wegetacji. Region, szczególnie w części środkowej, ma najniższe opady w kraju (450-500 mm)

Warszawa

szerokość geograficzna	długość geograficzna	wysokość n.p.m.	cechy terenu	sieć rzeczna
52^o09’	20^o59’	106	równinny	Wisła

Największe miasto Polski, położone w środkowo-wschodniej części kraju, na Mazowszu, nad Wisłą. Leży po obu stronach rzeki i jest nieznacznie wydłużone wzdłuż jej brzegów. Zajmuje powierzchnię 517,24 km². Leży w bezpośrednim sąsiedztwie parku narodowego.

Kalisz

szerokość geograficzna	długość geograficzna	wysokość n.p.m.	cechy terenu	sieć rzeczna
51^o44’	18^o05’	140	pagórkowaty	Prosna

Miasto znajduje się na Wysoczyźnie Kaliskiej, w głębokiej dolinie rzeki Prosna. Okolice Kalisza to tereny rolnicze i brak tutaj większych kompleksów leśnych.

Płock

szerokość geograficzna	długość geograficzna	wysokość n.p.m.	cechy terenu	sieć rzeczna
52^o32’	19^o40’	63	szeroka dolina rzeczna	Wisła

Miasto na Pojezierzu Dobrzyńskim, w Kotlinie Płockiej, w woj. mazowieckim, siedziba ziemskiego powiatu płockiego. Leży nad szeroką na ok. 8 km doliną Wisły, w zasięgu zbiornika wodnego utworzonego zaporą we Włocławku,

Poświętne

szerokość geograficzna	długość geograficzna	wysokość n.p.m.	cechy terenu	sieć rzeczna
51°32’	20°21’	brak danych w skrypcie	brak danych w skrypcie	Pilica

Wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie opoczyńskim, w gminie Poświętne, niedaleko rzeki Pilica.

Koło

szerokość geograficzna	długość geograficzna	wysokość n.p.m.	cechy terenu	sieć rzeczna
52^o12’	18^o38’	95	równinny	Warta

Miasto w województwie wielkopolskim, w Kotlinie Kolskiej, nad Wartą; siedziba powiatu kolskiego i gminy Koło. Użytki rolne stanowią 48%, a leśne 5%.

a. Usytuowanie opracowanego obszaru w rejonach klimatycznych Romera.

W Polsce rozciągającej się między grzbietami górskimi na południu a Morzem Bałtyckim na północy, zachodzą często adwekcje znanych nam mas powietrznych. Następujące z kolei napływy innych mas i związane z tym ustawiczne ustępowanie jednych cech pogodowych na rzecz drugich, staje się w sumie przyczyną dwu generalnych, zasadniczych cech klimatu Polski, a mianowicie jego przejściowości i zmienności. Dlatego też, w 1911r. E. Romer w „Klimacie Ziem Polskich”, utworzył pojęcie klimatu „polskiego”, który staje się nie tylko ku zachodowi, lecz również ku północy coraz bardziej oceaniczny i nie tylko ku wschodowi, lecz również ku południowi, coraz bardziej kontynentalny. Romer oparł się na zmienności amplitudy temperatury i na biegu izoterm z uwzględnieniem hipsometrii. Wyróżnił wówczas cztery dziedziny: bałtycką, wielkich dolin, pojezierną i górską.

W okresie międzywojennym przygotował on jednak drugą, rozszerzoną w stosunku do pierwszej wersję regionalizacji. Po wydrukowaniu przed rozpowszechnieniem, uległa ona zniszczeniu w czasie działań wojennych. Po zakończeniu wojny autor przystąpił do odtworzenia i dalszego pogłębienia swej syntezy klimatu Polski, i w 1948 roku przedstawił trzecią z kolei regionalizację oparta o 30 konkretnych wskaźników. Wykorzystał tu mapy izarytmiczne: izotermy miesięcy nieparzystych, dat początku, końca i czasu trwania pór roku, izohiety roczne i okresu wegetacyjnego, ponadto stosunek opadów letnich do zimowych, wiosennych do jesiennych itp. z lat 1890-1930. Podzieliwszy teren Polski i obszarów przygranicznych na kwadraty o powierzchni 400 km2, nakładał kolejno mapy izarytmiczne i sumował izolinie przypadające na każdy kwadrat. Suma ich, obrazując zmienność wybranych wskaźników na określonej powierzchni, została nazwana gradientem klimatycznym. Liczby jednostek gradientowych w różnych polach na badanym terenie wahają się od 0 do 32.

Prawie 50% obszaru Polski charakteryzuje monotonia klimatyczna, wyrażająca się najmniejszą liczba jednostek gradientowych 0-5, około 40% powierzchni wykazuje już nieco większą zmienność elementów 6-10, a tylko 10%, głównie tereny górskie, odznacza się dużą zmiennością – powyżej 11, stanowiąc wyraźne granice klimatyczne. Na podstawie mapy izogradientów Romer wyróżnił 7 rodzajów klimatu: A- bałtyckie, B- pojezierne, C- wielkich dolin, D – wyżyn środkowych, E – podgórskich nizin i kotlin, F- -górskie i podgórskie oraz G- -zaciszy śródgórskich.:

 

A- Region klimatów bałtyckich: Klimaty bałtyckie ograniczone są tylko do wąskiego pasa wybrzeży od lejkowatego ujścia Odry do delty Wisły włącznie. Jest to pas nizin nadmorskich, który ze względu na swe położenie podlega na przemian wpływom morza i kontynentu. Obszar ten, więc nękany jest przez niże baryczne. Okres wegetacyjny trwa tu ok. 200 dni, opady jesienne osiągają ok. 150% opadów z wiosny. Zachmurzenie stosunkowo niewielkie( ok.60%).

 

B- Region klimatów pojeziernych: Teren Pojezierza Pomorskiego opada stromo ku wybrzeżu, natomiast znacznie łagodniej ku południowi, w stronę Noteci, co wywiera wpływ na kształtowanie się klimatu. Na rozmieszczenie opadów atmosferycznych ogromny wpływ ma rzeźba terenu. Zachmurzenie oscyluje w granicy 65%. Wilgotność względna wynosi ok. 81%, a jej maksimum przypada na listopad i grudzień. Pokrywa śnieżna zalega tutaj , nie licząc gór, najdłużej w Polsce-60-90 dni.

 

C- Region klimatów Krainy Wielkich Dolin;

(Do tego regionu należy opracowywany przeze mnie teren. )

Region ten obejmuje nizinną, środkową część Polski, ograniczoną od północy pojezierzami Pomorskim i Mazurskim, od południa Nizina Śląską i Wyżyną Małopolską. Występują tu wiatry typu NW, W, w lecie, natomiast w zimie, SW i W. Opady są obfitsze w zachodniej części regionu. Najmniej opadów przypada na luty, maksimum na lipiec. Tylko na zachodnim skrawku regionu, nad Odrą, wiosna jest suchsza od jesieni, a na pozostałym obszarze jesień jest suchsza od wiosny. W zachodniej części występują deszcze nawalne, o dużym natężeniu, największym w Polsce, na pozostałym obszarze następuje stopniowy spadek natężenia, a na Lubelszczyźnie ich nawalność jest wyraźnie mała. W Białostocczyźnie wydajność i natężenie deszczów są najmniejsze w Polsce. Posuwając się od zachodu na wschód, czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi od 40, nawet do ponad 90 dni. Wilgotność powietrza w zachodniej części regionu wynosi średnio ok.80%, wzrastając nieco ku wschodowi. Zachmurzenie jest najniższe w maju[poniżej 60%]. Także podczas trwania jesieni, a dokładnie we wrześniu osiąga ok. 50%. Najwyższe zachmurzenie w całym regionie występuje w grudniu i wynosi ok. 80%. Zimy są długie i zaostrzają się ku wschodowi, natomiast lata są ciepłe i długie, i mało zróżnicowane pod względem temperatury. Okres wegetacyjny skraca się od 220 dni na zachodzie do 200 na wschodzie.

 

D- Region klimatów wyżyn środkowych: Do tego regionu zalicza się Wyżyna Śląska i Krakowsko- Częstochowska, Nieckę Nidziańską, Wyż.Kielecko- Sandomierską. Maksimum opadów przypada na lipiec, a minimum przypada na luty, bądź na marzec. Deszcze są często ulewne o dużym natężeniu. Zachmurzenie waha się w przedziale od 60 nawet do 76%. W omawianym regionie notuje się ok. 110 dni przymrozkowych.

E- Region klimatów podgórskich nizin i kotlin: Największą częstotliwość wykazują tu wiatry W, malejące ku wschodowi. Roczne sumy opadów przekraczają tu 500 mm. Najniższe są na Nizinie Śląskiej, wzrastają w całym regionie przekraczają ponad 500 mm. Maksimum opadów przypada na lipiec, a minimum przypada na miesiące zimowe. Pokrywa śnieżna zalega tu ok40 dni (najmniej w Polsce). Zachmurzenie wynosi ok. 65%, a jego maksimum następuje w grudniu.

 

F- Region klimatów górskich i podgórskich: W Sudetach przewaga jest wiatrów południowo- zachodnich, często o charakterze fenów. Największe opady występują w lipcu i, a najmniejsze lutym oraz w marcu. Zachmurzenie wynosi średnio 60-70%,a liczba dni z pokrywą śnieżną wynosi od 60 do nawet 200. Jesień zjawia się tu ok. 20 sierpnia a w dolnych partiach ok. 1 września. Zima na Śnieżce zaczyna się już 24 października, w innych partiach Sudetów ok. 10 listopada. Na Śnieżce zima trwa 186 dni, a w pozostałych miejscowościach tylko 110 dni. Wiosna jest tu już w pierwszej dekadzie kwietnia, wyżej w drugiej dekadzie, na Śnieżce ok. 1 czerwca. W miarę wzrostu wysokości wzrasta liczba dni z zimą. Jesienny przymrozek przeciętnie pojawia się na Śnieżce (ok.31 sierpnia).

G- Klimat zaciszy górskich: Charakteryzuje się wielkimi kontrastami temperatury dnia i nocy, dużym zróżnicowaniem przychodu energii słonecznej i prędkości wiatru.

b. Rejonizacja rolniczo-klimatyczna (agroklimatyczna)

Rejonizacja agroklimatyczna, jest to podział klimatu danego obszaru na mniejsze jednostki według stopnia przydatności dla rolnictwa. Tereny o podobnych warunkach łączy się, a o różnych wydziela w odrębne rejony agroklimatyczne.

Rozróżnia się ogólną i szczegółową rejonizację rolniczo – klimatyczną. Ta pierwsza zakłada wydzielenie rejonów według potrzeb wszystkich roślin uprawnych czy też wszystkich gałęzi rolnictwa. Druga uwzględnia natomiast tylko określone grupy lub gatunki roślin, poszczególne czynności agrotechniczne, kierunki specjalizacji produkcji rolnej itp.

Rejonizacja ogólna, obejmująca wszystkie rośliny uprawne i dotychczas u nas najbardziej rozpowszechniona, ma ograniczone znaczenie praktyczne, przede wszystkim dlatego, że nie uwzględnia różnic w wymaganiach klimatycznych poszczególnych roślin uprawnych. Uniemożliwia to z kolei takie rozmieszczenie tych roślin, aby każdej grupie lub każdemu gatunkowi można było zapewnić względnie optymalne warunki wzrostu i plonowania. Dlatego najbardziej korzystna jest rejonizacja szczegółowa, opracowana oddzielnie dla gatunków roślin uprawnych, a nawet dla ich odmian.

W 1984 roku Gumiński opracował dzielnice rolniczo – klimatyczne, pokrywające się w pewnej mierze z podziałem Romera. Wyróżnił on w Polsce 20 dzielnic rolniczo-klimatycznych, które dają się łączyć w pewne grupy o wspólnych cechach tworząc okręgi. Jest ich osiem:

I- Okręg bałtycki-dzielnice: I – szczecińska, II – zachodniobałtycka, III – wschodniobałtycka

II- Okręg pojezierny-dzielnice: IV – pomorska, V – mazurska

III-Zachodnia część Niżu Polskiego-dzielnice: VI – nadnotecka, VII – środkowa, VIII – zachodnia

IV-Wschodnia część Niżu Polskiego- tu należą miejscowości tego zestawu; dzielnice: IX – wschodnia. Okręg ten charakteryzuje się klimatem nieco chłodniejszym, temperatury średnie roczne 6-7^oC, opad obfitszy – do ok. 550 mm. Okres wegetacji trwa tu około 200-210 dni

V-Okręg wyżyn środkowych-dzielnice: X – łódzka, XI – radomska, XII – chełmska, XIII – wrocławska, XV – tarnowska.

VI-Okręg nizin podgórskich-dzielnice: XIV – częstochowsko-kielecka, XVI – sandomiersko-rzeszowska, XVII – podsudecka

VII-Okręg podgórski-dzielnice: XVIII – podkarpacka, XIX – sudecka

VIII-Okręg górski-dzielnice: XX – karpacka

Cechy charakterystyczne klimatu wg wieloletnich średnich lub sum miesięcznych, półrocznych i rocznych opracowanych samodzielnie w postaci tabel i danymi z literatury.

USŁONECZNIENIE - Usłonecznienie rzeczywiste jest to czas podczas, którego pomiędzy tarczą słoneczną i danym miejscem na Ziemi nie było zachmurzenia. W rejonie tym (a dokładniej mówiąc w stacji Warszawa), podczas półrocza letniego średnie wieloletnie sumy usłonecznienia rzeczywistego wynoszą około 1178 godzin, natomiast w czasie całego roku 1545. Najmniejsze usłonecznienie rzeczywiste było w grudniu: 20 godzin, był to miesiąc bardzo pochmurny. Maksymalne usłonecznienie było w lipcu i wynosiło 231 godzin. W porównaniu z innymi datami był to miesiąc bardzo słoneczny.

Ogólnie przyjmuje się, że w Polsce usłonecznienie oraz promieniowanie całkowite rośnie wraz z długością geograficzną (z zachodu na wschód).

Średnie wieloletnie sumy usłonecznienia rzeczywistego (s) w godzinach z okresu 1951-1970

Stacja	Okres	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	IV-IX	I-XII
Warszawa	1951-1970	33	52	119	152	193	226	231	216	160	106	37	20	1178	1545

PROMIENIOWANIE CAŁKOWITE- Promieniowanie całkowite jest to całkowity przychód energii słonecznej dochodzącej do płaszczyzny poziomej na powierzchni Ziemi. Obliczamy je sumując natężenie promieniowania bezpośredniego i promieniowania rozproszonego dochodzącego do płaszczyzny poziomych. W stacji Warszawa średnie wieloletnie sumy promieniowania całkowitego przedstawiają się następująco : minimum przypada na miesiąc grudzień: 12,8 kWh*m² , maksimum przypada na lipiec i wynosi 169,8 kWh*m². W półroczu letnim średnie wieloletnie sumy promieniowania całkowitego wynoszą 853,7 kWh*m² natomiast 1080,5 kWh*m² w skali całego roku.

Średnie wieloletnie sumy promieniowania całkowitego (T) w kWh*m² z okresu 1951-1970

Stacja	Okres	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	IV-IX	I-XII
Warszawa	1951-1970	18,6	34,9	82,6	117,5	151,2	166,3	169,8	145,4	103,5	57,0	20,9	12,8	853,7	1080,5

TEMPERATURA POWIETRZA- charakteryzuje stan cieplny atmosfery w określonym miejscu i czasie. Maksimum przypada dla wszystkich stacji w lipcu , a minimum w styczniu. Najniższa temperatura występuje w Poświętnym ( -3,7^oC) i Warszawie (-3,5^oC). Natomiast najcieplej jest w lipcu w Warszawie (17,5^oC). Średnie temperatury półrocza letniego są dosyć podobne dla każdej stacji i zawierają się w przedziale 14,3°C, a 15,1 °C, a dla całego roku występują pomiędzy 7,4°C, a 8,1°C.

Średnia temperatura normalna (t_n) z okresu 1931 - 1960

Stacja	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	IV-IX	I-XII	Ampl
Wrocław	-2,0	-1,1	2,8	8,3	13,6	17,0	18,8	17,9	14,1	8,7	4,1	0,3	15,0	8,5	20,8
Warszawa	-3,5	-2,5	1,4	8,0	14,0	17,5	19,2	18,2	13,9	8,1	3,0	-0,6	15,1	8,1	22,7
Kalisz	-2,7	-1,7	2,1	7,8	13,3	16,9	18,6	17,7	13,8	8,2	3,5	-0,1	14,7	8,1	21,3
Płock	-3,3	-2,3	1,3	7,6	13,4	17,0	18,7	17,9	13,7	7,9	3,1	-0,5	14,7	7,9	22,0
Poświętne	-3,7	-2,8	0,8	7,2	12,9	16,4	18,2	17,5	13,3	7,6	2,8	-0,8	14,3	7,4	21,9
Koło	-2,9	-2,0	1,7	7,7	13,4	17,0	18,6	17,9	13,9	8,1	3,5	-0,3	14,8	8,1	21,5
Δ= t1-tw	-1,5	-1,4	-1,4	-0,3	0,4	0,5	0,4	0,3	-0,2	-0,6	-1,1	-0,9	0,1	-0,4	1,9

Wyznaczanie początku i końca oraz długości trwania okresów termicznych dla opracowywanych stacji meteorologicznych

Wrocław (tnw)	Początek	23.02	≥0^o	22.03	≥5^o	25.04	≥10^o	29.05	≥15^o
	Koniec	19.12		9.11		8.10		8.09
	Liczba dni	300		232		166		102
Warszawa (tn1)	Początek	5.03	≥0^o	1.04	≥5^o	26.04	≥10^o	25.05	≥15^o
	Koniec	11.12		3.11		5.10		7.09
	Liczba dni	281		216		162		105
Warszawa 1992 (t1)	Początek	1.02	≥0^o	23.03	≥5^o	28.04	≥10^o	25.05	≥15^o
	Koniec	11.12		26.10		26.09		8.09
	Liczba dni	314		217		151		106

Okres bezzimia- jest to przedział czasu, w którym temperatura powietrza wynosi więcej niż 0 stopni Celsjusza. Tak, więc jak można odczytać z tabeli trwa on od marca do listopada

 

Okres wegetacyjny- Jest to okres ze średnią miesięczną temperaturą powyżej 5 stopni, a więc trwa on od kwietnia do października.

 Okres wegetacyjny pozwala:
· osiągnąć wyższe plony
· kształtować bardziej urozmaicona strukturę upraw
· staranniej wykonywać zabiegi agrotechniczne
· uprawiać międzyplony, (czyli rośliny pastewne: seradelę, wykę)

Okres wegetacyjny (t >5 st. C) dla stacji Warszawa wynosił średnio w okresie 1931-1960 216 dni.

Okres gospodarczy- obejmuje okres w którym dobowa temperatura przekracza 2.5 stopnia. Okres ten wiąże się najczęściej z rozpoczęciem prac w rolnictwie, czyli przypada na kwiecień a koniec przypada na październik. Ten okres powoduje, że ludność mieszkająca w tym regionie nie może uprawiać wszystkich roślin.

 Okres dojrzewania- czas, w którym temperatura przekracza 15 stopni w skali doby. Trwa on od czerwca do sierpnia na całym omawianym obszarze.

W związku z tym, że Kraina Wielkich Dolin, a dokładnie jej wschodnia część charakteryzuje się chłodniejszą z dłuższą, bardziej mroźną i śnieżną zimą okres wegetacyjny tego regionu jest krótszy, niż w części zachodniej, cieplejszej z wczesną wiosną i długim okresem wegetacyjnym.

Z największą amplitudą temperatury mamy do czynienia w Warszawie, wynosiła ona 22,7 stopni. Natomiast najmniejsza amplituda była w Kole, wyniosła ona 21,5 stopnie. Jak widać amplitudy te nie różnią się od siebie aż tak bardzo, tak więc możemy względnie wywnioskować, że warunki termiczne panujące na danym terytorium są do siebie zbliżone.

OPADY ATMOSFERYCZNE- W porównaniu wartości rocznych ze stacją Wrocław, stacja meteorologiczna w Warszawie miała o 37 mm mniejszy opad. Również wartość wyników w okresie letnim w Warszawie była mniejsza o 18 mm niż we Wrocławiu. Zarazem w Warszawie w ciągu roku odnotowano najwyższą sumę opadów ze wszystkich 5 miast z okręgu. Podobnie w półroczu letnim najwyższe opady odnotowano w Warszawie.

Najniższą roczną sumę opadów odnotowano w Kole, wynosiły one 473mm . Najniższa suma opadów w okresie letnim z kolei wystąpiła w Płocku.

Najwyższe natężenie opadów w porównaniu wszystkich miejscowości występuje w lipcu, natomiast najniższe w lutym.

Warszawa charakteryzuje się opadami około 550 mm rocznie (555mm), w porównaniu z Wrocławiem gdzie opady roczne wynoszą prawie 600 mm w ciągu całego roku.

Wartości roczne opadów we wszystkich miastach wynoszą powyżej 500 mm rocznie oprócz Płocka i Poświętnego, których opady nie przekraczają 500 mm.

Średni opad normalny (p_n) z okresu 1891 – 1930

Stacja	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	IV-IX	I-XII
Wrocław	38	29	38	43	60	62	87	68	46	44	39	38	366	592
Warszawa	35	26	32	40	48	60	84	72	44	37	38	38	348	555
Kalisz	31	27	35	40	56	58	79	59	43	38	39	36	335	541
Płock	29	25	26	34	49	53	67	58	39	30	31	32	300	473
Poświętne	30	25	25	36	44	77	69	62	49	30	23	25	337	495
Koło	33	28	31	38	47	59	75	54	44	36	35	35	317	515
Δ= t1-tw	-3	-3	-6	-3	-12	-2	-3	4	-2	-7	-1	0	-18	-37

PAROWANIE WSKAŹNIKOWE I KLIMATYCZNY BILANS WODNY

Niedostatek informacji o parowaniu z wolnej powierzchni wodnej, mierzonym ewaporometrem Wilda, spowodował konieczność wyprowadzenia wzoru empirycznego dla krótszych od miesiąca kroków czasowych. Parowanie wskaźnikowe oblicza się więc ze wzoru $E_{0} = d\sqrt{v} + 4T$

Stacja		IV	V	VI	VII	VIII	IX	IV-IX
Warszawa	Eon	64	90	97	97	86	55	489
	P-Eon	-32	-35	-29	-27	-27	-13	-163
Płock	Eon	57	84	90	80	78	51	440
	P-Eon	-25	-31	-26	-6	-11	-7	-106

Na podstawie zestawienia 2 miast : Warszawa i Płock, możemy powiedzieć że w Warszawie parowanie wskaźnikowe w okresie letnim było większe niż w Płocku.

Największe wartości parowania wskaźnikowego wstępują w czerwcu i lipcu, natomiast we wrześniu odnotowane zostało najmniejsze.

Klimatyczny bilans wodny w okresie letnim dla Warszawy wynosi -163 podczas gdy w Płocku wynosi on -106.

Skrajne wartości klimatycznego bilansu wodnego występują dla Płocka w maju (-31) i w lipcu (-6), a dla Warszawy w maju (-35) i wrześniu (-13).

PAROWANIE WSKAŹNIKOWE (E_o), EWAPOTRANSPIRACJA RZECZYWISTA POWIERZCHNI TRAWNIKA ORAZ OWSA DLA STACJI WARSZAWA W ROKU 1992

Ewapotranspiracja rzeczywista (parowanie terenowe) obejmuje sumę całkowitej ilości wody, która przeszła z powierzchni lądowej do atmosfery. Wyróżniamy parowanie gleby bez pokrywy roślinnej, parowanie roślin (transpirację), parowanie z opadów i osadów wody, która zatrzymała się na fragmentach roślin i przedmiotów (intercepcję), parowanie wolnej powierzchni wodnej, która okresowo zatrzymała się w zagłębieniach terenu i parowanie pokrywy śnieżnej lub lodu.

Oznaczenia	IV	V	VI	VII	VIII	IX	IV-IX
Eo	62	72	88	90	81	45	438
ETR1	55	73	90	101	91	42	452
ETR2	38	68	126	88	58	29	407

ETR₁- dotyczy powierzchni trawnika

ETR₂- dotyczy powierzchni owsa

Parowanie wskaźnikowe w roku 1992 w okresie letnim wyniosło 438 mm. Najwyższe wystąpiło w lipcu, natomiast najniższe we wrześniu.

W kwietniu i we wrześniu wartości ewapotranspiracji dla obu powierzchni były niskie, związane z mniej intensywnym parowaniem, ponieważ są to miesiące w miarę chłodne.

Dla trawnika najwyższa wartość ewapotranspiracji wystąpiła w lipcu, natomiast dla owsa w czerwcu. Jest to związane z cyklem rozwojowym tej rośliny.

KLIMATYCZNY BILANS WODNY (P-E_O), ROLNICZO-KLIMATYCZNY

BILANS WODNY POWIERZCHNI TRAWNIKA (P-ETR₁) ORAZ OWSA (P-ETR₂)DLA STACJI WARSZAWA W ROKU 1992

Jednym z możliwych, a niektórych przypadkach jedynym sposobem oceny rzeczywistych zasobów wodnych jest wykorzystanie podstawowych danych klimatycznych. Możliwie szczegółowe poznanie czynników klimatycznych w ujęciu przestrzennym i czasowym stanowi podstawę oceny zdolności retencyjnych oraz, w efekcie, odpływów. W takim ujęciu zagadnienia wejściem do systemu są dwa czynniki pierwotne z zakresu klimatu: przychód w postaci opadów (P) oraz straty w procesie parowanie (E_o). Różnice tych dwóch wielkości nazywamy klimatycznym bilansem wodnym.

Oznaczenia	IV	V	VI	VII	VIII	IX	IV-IX
P-Eo	-29	-47	-28	-65	-56	34	-191
P-ETR1	-22	-48	-50	-76	-66	37	-225
P-ETR2	-5	-43	-86	-63	-33	50	-180

Klimatyczny bilans wodny dla Warszawy w roku 1992 nie przedstawia się dobrze. Wartości ujemne nie służą rozwojowi roślin. Najniższe wartości wystąpiły w lipcu oraz sierpniu. Na ten fakt miała wpływ wysoka temperatura i usłonecznienie. Dodatnia wartość wystąpiła jedynie we wrześniu. Klimatyczny bilans wodny dla półrocza letniego wyniósł -191 mm.

Porównując do siebie bilans wodny z roku 1992 z 2 powierzchni w półroczu letnim : trawnika i owsa, widzimy, że oba nasze odniesienia miały wartości ujemne. Żadna nie przestawia się korzystnie, ale bardziej niekorzystny bilans wodny miała powierzchnia trawnika. Jej rolniczo-klimatyczny bilans wodny wyniósł aż -225 mm. Oznacza to, że parowanie z tej powierzchni było zdecydowanie większe niż opad. Bardziej korzystnie wypadł owies, gdzie bilans wyniósł -180 mm. Są to jednak wartości do siebie zbliżone.

Analizując poszczególne miesiące najbardziej niekorzystnym dla trawnika okazał się lipiec. Bilans w tym miesiącu wyniósł – 76 mm. Natomiast największa wartość (37 mm) przypadła w roku 1992 na czerwiec.

Dla owsa najlepszym miesiącem był wrzesień gdzie bilans wyniósł równo 50 mm, natomiast najmniej korzystny okazał się czerwiec (niemal –90mm).

Charakterystyka przebiegu pogody w danym roku dla stacji leżących w obrębie wybranego obszaru w porównaniu z wartościami wieloletnimi

Odchylenia temperatury i opadów w roku 1992 od wartości normalnej dla stacji Warszawa

Oznaczenia	I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X	XI	XII	IV-IX	I-XII	Ampl
tn	-3,5	-2,5	1,4	8,0	14,0	17,5	19,2	18,2	13,9	8,1	3,0	-0,6	15,1	8,1	22,7
t 1992	-1,1	0,8	3,4	7,3	13,6	18,3	20,1	21,5	12,6	5,7	3,6	-0,7	15,6	8,8	22,6
Δ= t-tn	2,4	3,3	2,0	-0,7	-0,4	0,8	0,9	3,3	-1,3	-2,4	0,6	-0,1	0,4	0,7	-0,1
Pn	35	26	32	40	48	60	84	72	44	37	38	38	348	555	-
P 1992	12	31	43	33	25	40	25	25	79	48	63	59	227	483	-
D= (P/Pn)*100	34	119	134	83	52	67	30	35	180	130	166	155	75	99	-

Przebieg pogody z okresu 1931-1960 i z roku 1992 dla Warszawy przedstawia się dosyć podobnie, ale można zauważyć pewne różnice. Średnia temperatura roczna w latach 1931-1960 wynosiła 8,1^oC, natomiast w roku 1992 temperatura ta była wyższa i wynosiła 8,8 ⁰C. Dla półrocza letniego różnica jest minimalna i wynosi pół stopnia.

Swoje maksimum temperatura osiągnęła dla wielolecia w lipcu, natomiast dla badanego roku w sierpniu. Natomiast minimum w obu przypadkach w styczniu. Co ciekawe, amplituda jest niemal identyczna w obu przypadkach, różni się ona o 0,1 stopnia.

Pod względem warunków opadowych zależność między wieloleciem a rokiem 1990 przedstawia się następująco :

Analizując roczny przebieg opadów w wieloleciu opady te wyniosły 555 mm. Największe wystąpiły w lipcu, najmniejsze zaś w lutym (26 mm).

W roku 1992 roczna suma opadów wyniosła 483 mm czyli o 72 mm mniej niż w wieloleciu 1891-1930. W półroczu letnim również możemy zauważyć, że wartość z roku 1992 jest mniejsza niż wartość z wielolecia. Wpływ na to miały bardzo niskie opady w okresie wakacyjnym: 25 mm, przy normalnym poziomie 78 (średnia z lipca i sierpnia).

W roku 1990 najmniejsze opady odnotowano w styczniu. Ledwo przekroczyły one 10 mm (12mm) zaś największe odnotowano we wrześniu.

Rozkład tych opadów jest bardzo nierównomierny w podanych wyżej miesiącach, co ma szczególne znaczenie dla rolników i ich upraw, taki system nie wpływa korzystnie na rośliny.

Podsumowanie dotyczące oceny warunków klimatycznych obiektów zlokalizowanych w wybranym obszarze w zakresie stosunków termicznych, opadowych, parowania i klimatycznych bilansów wodnych oraz warunków wegetacji wybranych roślin.

Opracowywany obszar znajduje się w centralnej części Polski, w pasie Nizin Środkowopolskich. Analizując wszystkie podane dane dotyczące przebiegu temperatury, opadów, prędkości wiatru itp. Zarówno w okresach wielolecia jak i dla danego roku (1992) można powiedzieć, że okręg ten charakteryzuje się pozytywnymi, jak i negatywnymi cechami.

Na tym obszarze znajduje się wiele terenów rolniczych, natomiast zalesienie jest niewielkie, oscyluje wokół 10%.

Długość okresu wegetacyjnego wynosi od 210 do 230 dni w zachodniej części badanego terenu. Zimy nie są zbyt mroźne, co sprzyja rozwojowi roślin ozimych.

Na podstawie odchyleń temperatur można określić badany okres jako ciepły (Δ=0,7).

Poważną wadą są małe wartości opadów oraz ich zróżnicowany rozkład w ciągu roku, co znacznie ogranicza uprawy. Natomiast zasoby wód podziemnych są średnie, a w dolinie Wisły duże, co umożliwia rolnikom czerpanie wody właśnie z tych zasobów.

Porównując wartości klimatycznego bilansu wodnego można zauważyć, że parowanie na danym terenie jest większe niż opad dlatego mamy do czynienia z ujemnymi jego wartościami. Dzieląc wartość klimatycznego bilansu wodnego dla półrocza letniego przez liczbę miesięcy oraz dekad, stwierdzamy, że były to miesiące suche.

W klasyfikacji Bartnickiego wiatry na tym obszarze zaliczamy do słabych, ich wartości mieszczą się w przedziale 2-5 km/h. Taka prędkość jest korzystna- nie powoduje rozprzestrzeniania zanieczyszczeń, wytwarzanych głównie w okolicy Warszawy przez różnorodne gałęzie przemysłu. Dodatkowo zanieczyszczenia są filtrowane przez znajdujący się na zachód od stolicy Kampinoski Park Narodowy.

Badany teren cechuje średnie usłonecznienie rzeczywiste w porównaniu z innymi województwami jak i średnie wartości promieniowania całkowitego (normalne).

Obszar ten znajduje się w zasięgu stolicy kraju co powoduje zmiany gospodarcze wpływające na powstawanie nowych dróg i rozwój fabryk.

Bibliografia:

S. Bac, M. Rojek: „Meteorologia i klimatologia w inżynierii środowiska”

M. Rojek, A. Żyromski: „Agrometeorologia i klimatologia”

„Atlas geograficzny. Liceum”, wyd. Demart

Zasoby Internetu