Zagadnienia egzaminacyjne prawa samorządu terytorialnego
O tym stanowi art. 3 c w przypadku uzyskania zgody na połączenie miasta na prawach powiatu z powiatem mającym siedzibę władz w tym mieście lub też utworzenie powiatu w skład którego wejdzie dotychczasowe miasto na prawach powiatu, zgody wyrażonej:
a.bądź we wniosku
b.bądź też opinii Rady Powiatu
c.bądź też opinii Rady Miasta na prawach powiatu
d.oraz w wyniku przeprowadzonych przez te rady konsultacji z mieszkańcami
Rada Ministrów obowiązana jest dokonać takiego połączenia lub utworzenia powiatu.
W przepisach ustawy o samorządzie powiatowym dotyczących kształtowania terytorium powiatów zastosowano między innymi zasadę wtórności w stosunku do gmin.
Ustalenie granic powiatu następuje poprzez wskazanie gmin wchodzących w skład powiatu.
14.Pojęcie zakresu działania, zadania i kompetencji.
Zakres działania: to najszersze pojecie; określa ono oznaczony wycinek spraw należących do sfery administracji publicznej, który przekazano do realizacji danego samorządu. Jest on wyznaczany przez określenie zadań w zakresie, których ma się konkretyzować działalność * gminy, * powiatu * województwa
Zadania są to określone rodzajowo grupy spraw, w których właściwy jest samorząd np. gmina wykonuje zadania w zakresie pomocy społecznej
Kompetencje to określenie używane jest na oznaczenie zespołu praw i obowiązków konkretnego organu obejmujących formy prawne działania, które służą realizacji poszczególnych zadań. Kompetencja to inaczej mówiąc prawna forma realizacji zadań samorządu. Wyodrębnienie kompetencji – ma znaczenie z punktu widzenia przejrzystości administracji publicznej.
Kompetencje, co do zasady są nieprzenoszalne chyba, że przepis daje taką możliwość.
Obywatel musi wiedzieć, który organ jest kompetentny do załatwiania jego sprawy. Zakres działania i zadania wyznacza Konstytucja. Zgodnie z art. 163 Konstytucji samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne niezastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.
Zadania publiczne w doktrynie określone jest w sposób szeroki
- stanowienie przepisów prawa miejscowego
- kształtowanie struktur JST
- rozstrzyganie w innych sprawach w sposób władczy (wydawanie decyzji administracyjnych)
Regulują to ustawy o samorządzie * gminy * powiatu * województwa (rozdział II)
15.Zakres działania i zadania gminy.
Do zakresu działania gminy zgodnie z art. 6 uosg należą wszystkie sprawy publiczne o charakterze lokalnym niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Jeżeli ustawy nie stanowią inaczej rozstrzyganie w sprawach publicznych o charakterze lokalnym należą do gminy to tzw. generalne domniemanie właściwości gminy w zakresie praw publicznych o zakresie lokalnym. Generalna właściwość gminy jest ograniczona przepisami, które kształtują wyraźnie kompetencje innych podmiotów.
Zgodni z art. 164 ust 4 Konstytucji gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego niezastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. Wedle art. 7 uosg zadania gminy –to zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty. W ust. 2 następuje ich wyliczenie, które ma charakter przykładowy.
Zadania gminy według prof. Niewiadomskiego (uogólnienie): 4 kategorie
1.Zadania związane z infrastrukturą techniczną (drogi, ulice, mosty, lokalny transport zbiorowy, unieszkodliwianie odpadów)
2.Zadania związane z infrastrukturą społeczną (edukacja publiczna, ochrona zdrowia, pomoc społeczna, cmentarze gminne, upowszechnianie kultury).
3.Zadania związane z porządkiem i bezpieczeństwem publicznym (ochrona przeciwpożarowa)
4.Zadania związane z ładem przestrzennym i ekologicznym (planowanie przestrzenne, zieleń gminna, zadrzewienia)
Można wyróżnić jeszcze jedną kategorię, która zawiera inne zadania takie jak:
- wspieranie i upowszechnianie idei samorządowych
- promocja gminy
- współpraca z organizacjami pozarządowymi.
16.Zakres działania i zadania powiatu.
Zgodnie z art. 4 uosp powiat wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadgminnym. Następnie następuje ich wyliczenie. Analiza zakresu zadań powiatu prowadzi do wniosku, że funkcje powiatu mają charakter uzupełniający i wyrównawczy w stosunku do gminy. Powiat powstał więc po to aby wespół z gminą stworzyć system realizacji zadań lokalnych. Zadania powiatu nie mogą naruszać zakresu działania gmin.
Zadania powiatu ( ukogolnienie):
1.Zadania związanie z ponadpodstawową infrastrukturą społeczną (edukacja publiczna wychodząca poza obowiązek szkolny, pomoc społeczną, pomoc zdrowotna)
2. Związanie z ponad podstawową infrastrukturą techniczną (ponadgminny lokalny transport publ., drogi o zasięgu ponadgminnym)
3.Związanie z porządkiem publicznym i bezpieczeństwem obywateli w wymiarze ponadgm. (ochrona przeciwpożarowa, przeciwpowodziowa)
4.Związanie z ochroną środowiska i z zagospodarowaniem przestrzennym w wymiarze lokalnym ponadgminnym (gospodarka wodna i nieruchomości)
5.Związanie z działalnością organizatorską zmierzającą do rozwiązywania lokalnych problemów (aktywizacja rynku pracy, przeciwdziałanie bezrobociu, wspieranie osób niepełnosprawnych ).
17.Zakres działania i zadania samorządu województwa.
W przypadku samorządu gminnego i powiatowego zakres działania i zadania były określone przez jeden obszerny przepis, w przypadku województwa przepisy kształtowane są inaczej.
Samorząd wojewódzki wykonuje zadania o charakterze wojewódzkim nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych organów administracji rządowej. Zakres działania samorządu województwa nie narusza samodzielności powiatu i gminy
Ustawowo wyszczególniono dwie kategorie spraw (art. 11):
- określanie strategii rozwoju województwa
- prowadzenie polityki rozwoju województwa
Ustawodawca w art. 11 pkt 1-5 określił jakie cele powinny być w tym względzie brane pod uwagę. Art. 11 ust. 2 stanowi o tym co składa się na politykę rozwoju województwa.
Art. 14 określa dalsze zadania w których właściwy jest samorząd województwa.
1. kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego
2. zadania w zakresie pobudzania aktywności gospodarczej
3.zachowanie dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego
4.utrzymania i rozbudowy infrastruktury: społecznej i technicznej o znaczeniu wojewódzkim
18.Klasyfikacja zadań jednostek samorządu terytorialnego.
Zadania jednostek samorządu terytorialnego nie maja charakteru jednolitego. W doktrynie występują ich klasyfikacje. Leoński dzieli zadania na zadania własne i zlecone (takich pojęć używa ustawodawca).
1.Własne
- o charakterze obowiązkowym (obligatoryjne) – obowiązek szkolny
- o charakterze dobrowolnym (fakultatywne)
2.Zlecone z zakresu administracji rządowej ( mają charakter obligatoryjny)
- Zadania zlecone na mocy regulacji ustawowej (zlecone w ścisłym tego słowa znaczeniu)
- Zadania zlecone w drodze porozumienia zawieranego między j.s.t. a organem administracji rządowej (zadania powierzone)
3.Zadania z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych i referendów
19.Zadania obligatoryjne i fakultatywne.
Zadania obligatoryjne – obowiązkowe: są to takie zadania, które każda jednostka samorządu terytorialnego powinna wykonywać we własnym imieniu i na własna odpowiedzialność. Ustawodawca na gruncie Bosg ustala katalog zadań obowiązkowych. U podstaw owej regulacji wg Leońskiego leży próba zagwarantowania społecznościom lokalnym świadczeń publicznych na poziomie podstawowym, lokalnym (np. obowiązek szkolny). Należy stworzyć gwarancje by podmioty zadania te realizowały- dlatego państwo określa je jako obowiązkowe, ale nie wskazuje jakie to są zadania. Zgodnie z art. 7 ust 2 obowiązkowy charakter zadań określają ustawy, czyli ustawy materialnego prawa adm.
W przypadku tych zadań występuje prawny obowiązek podjęcia działań przez organy samorządu terytorialnego. Odpowiada mu prawo obywatela do domagania się działania (przysługują mu określone roszczenia). W przypadku, gdy gmina nie będzie realizowała zadań o charakterze obowiązkowym obywatelowi służą środki prawne przewidziane w ustawach( głownie do regulacji końcowych, nadzór) oraz w KPA (jednostronne rozstrzygnięcia). Zależy od tego o jakie zadania chodzi.
Zadania fakultatywne - dobrowolne – j.s.t same decydują o tym czy będą je wykonywały w ogóle, w części czy też nie będą je wykonywały wcale. Określenie takich zadań wskazuje j.s.t w jakim jeszcze zakresie mogłaby coś zrobić dla swojej wspólnoty. Zadania te wyodrębniono dlatego, że cecha adm. Pub. Jest jej oparcie na prawie. Organom adm wolno tylko tyle ile wynika z prawa. Jednostka do podjęcia działań zawsze musi więc mieć podstawę prawną- nie zobowiązującą, a umożliwiającą,
20.Zadania własne i zlecone.
Zadania zlecone: są to zadania z zakresu administracji rządowej. Co do zasady te zadania są wykonywane przez organy tej administracji, ale mogą być zlecone odpowiednim organom j.s.t. Ustawy mogą nakładać na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek wykonywania zadań z zakresu organizacji, przygotowania i przeprowadzenia wyborów powszechnych i referendum. Stanowią o tym art. 8 ust 1 uosg, art. 4 ust 4 uosp, art. 14 ust. 2 uosw. Tego typu zadania stają się z mocy prawa zadaniami obligatoryjnymi, a ich nierealizacja będzie stanowiła naruszenie prawa.
21.Zadania powierzone.
Zadania z zakresu administracji rządowej mogą być przekazywane jednostkom samorządu terytorialnego również na podstawie porozumienia z organem administracji rządowej. Taką możliwość przewidują art. 8 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, art. 5 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym. Ustawy nie określają charakteru prawnego oraz formy porozumienia. Należy więc przyjąć, że porozumienie takie może być zawarte zarówno w formie porozumienia administracyjnego, jak też w formie cywilnoprawnej.
Powierzenie gminie lub powiatowi do prowadzenia spraw należących do właściwości administracji rządowej realizowane jest zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 stycznia 2009 o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. Art. 20 tejże ustawy stwierdza, że wojewoda może powierzyć prowadzenie, w jego imieniu, niektórych spraw z zakresu swojej właściwości między innymi jednostkom samorządu terytorialnego z obszaru województwa. Powierzenie następuje w drodze porozumienia wojewody z zarządem wykonawczym jednostki samorządu terytorialnego, a w gminie z wójtem, burmistrzem czy prezydentem miasta. Na mocy takiego porozumienia następuje przeniesienie kompetencji, rozkład tych kompetencji musi być klarowny i przejrzysty dla obywateli. Takie porozumienie podlega obowiązkowemu opublikowaniu w Wojewódzkim Dzienniku Urzędowym. Obywatel musi mieć bowiem jasność co do tego, do kogo się zwrócić o wydanie decyzji administracyjnej. Finansowanie tych zadań będzie z budżetu państwa.
22.Zadania przekazane.
Zadania przekazane to zadanie, których wyodrębnienie związane jest z pojawieniem się w 1998 r. powiatu i województwa. Są to podgrupy zadań zleconych (art. 8 ust. 2 a Bosg, art. 5 ust. 2 uosp, art. 8 ust 2 uosw).
Jednostki samorządu terytorialnego mogą zawierać miedzy sobą porozumienia dot. Realizacji zadań. Gmina np. może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu i województwa na podstawie porozumienia. Powiat może wykonywać zadania z zakresu województwa. Województwo może zawierać porozumienia z innymi województwami oraz organami lokalnego s. t. z obszaru województwa. Redystrybucja tych zadań może następować w dowolnej konfiguracji. Jednak ruch zadań może odbywać się jedynie w kierunku od województwa do gminy, a nie na odwrót. Ważna jest tu bowiem zasada subsydiarności, realizacja nie może być dalej od obywatela.
23.Bezpośrednie uprawnienia mieszkańców jednostki samorządu terytorialnego.
Mieszkańcy współtworzący korporację terytorialną, biorą udział w wykonywaniu zadań z zakresu administracji publicznej.
Podejmują rozstrzygnięcia w sprawach, które zostały im przekazane w procesie decentralizacji w dwojaki sposób, bądź w głosowaniu powszechnym – poprzez wybory i referendum, bądź za pośrednictwem organów, w które została wyposażona dana jednostka samorządu terytorialnego. Tym samym ustawodawca przesądził, że wykonując zadania mieszkańcy korzystają bądź z form demokracji bezpośredniej, bądź z form demokr. pośredniej (przedstaw. ).
Mówiąc o bezpośrednich uprawnieniach mieszkańców jst w doktrynie zwraca się uwagę na 3 podstawowe zagadnienia:
1.na uprawnienia mieszkańców j.s.t..o do podejmowania rozstrzygnięć władczych, czyli do brania udziału w wyborach i referendum.
2. należy wskazać na możliwość podejmowania rozstrzygnięć o charakterze niewładczym, a więc konsultacje z mieszkańcami
3.inne uprawnienia, które pozwalają mieszkańcom na bezpośredni udział w funkcjonowaniu szeroko pojętych struktur sam terytorialnego, wśród których można wymienić np. uprawnienia mieszkańców do korzystania z urządzeń i instytucji komunalnych, czy też korzystanie z prawa do informacji publicznej.
24.Czynne i bierne prawo wyborcze do organów stanowiących j.s.t..
Zgodnie z Ordynacją wyborczą do organów jst są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.
Ordynacja reguluje zagadnienie czynnego prawa wybierania, przyznaje to prawo:
a. obywatelowi Polski, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 18 lat i stale zamieszkuje na obszarze działania danej rady.
b. obywatelowi Polski, wpisanemu do prowadzonego w tej gminie stałego rejestru wyborczego najpóźniej na 12 m-cy przed dniem wyborów.
c. prawo wybierania do rad gmin ma również obywatel UE nie będący obywatelem polski, który najpóźniej dniu głosowania kończy 18 lat, stale zamieszkuje na obszarze działania tej gminy oraz który został wpisany do prowadzonego w tej gminie stałego rejestru wyborców najpóźniej na 12 m-cy przed dniem wyborów. Dodatkowo z prawa wybierania do rad gminy korzysta również obywatel UE nie będący obywatelem polskim gdy został on wpisany do stałego rejestru wyborców w okresie 12 m-cy poprzedzających dzień głosowania jeżeli ukończył 18 lat w okresie tych 12 m-cy poprzedzających ten dzień wyborów lub też w dniu głosowania. Przy czym pozbawiony tego prawa wyborczego jest obywatel UE nie będący obywatelem polskim, który jest pozbawiony prawa wybierania w państwie członkowskim UE, którego jest obywatelem.
Z powyższych regulacji wynika, że ordynacja wyborcza przyznaje czynne prawo wyborcze obywatelom UE, którzy nie są obywatelami polskimi tylko w wyborach do rad gmin i rad miast na prawach powiatu. Pozbawieni oni są tego prawa w wyborach do rad powiatów i sejmików województwa.
Konsekwencją tego było wprowadzenie długości zamieszkiwania w danej gminie co powinien dokumentować wpis do stałego rejestru wyborców.
Ordynacja pozbawia czynnego prawa wyborczego do organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego 3 grupy osób :
- osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądowym
- osoby pozbawione praw wyborczych orzeczeniem Trybunału Stanu
- osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądowym
Bierne prawo wyborcze, czyli prawo wybieralności zgodnie z przepisami przysługuje osobie mającej prawo wybierania do danej rady.
Kandydat musi być stałym mieszkańcem danej jednostki samorządu terytorialnego dodatkowo jednak ustawodawca ogranicza prawo wyborcze bierne pozbawiając go :
- osób karanych za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego
- osób wobec, których wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego.
- ponadto prawa wybieralności nie ma również obywatel unii europejskiej nie będący obywatelem polskim pozbawiony prawa wybieralności w państwie członkowskim unii europejskiej, którego jest obywatelem.
Ustawodawca wprowadził ponadto ograniczenie zgodnie z którym kandydować można tylko do jednego z organów stanowiących jak również można być radnym tylko jednego z takich organów.
25.Zasady przeprowadzania wyborów do organów stanowiących j.s.t.
-Powszechność wyborów: oznacza, że wszyscy wyborcy biorą w nich udział na równych prawach i że każdemu z nich przysługuje 1 głos.
- Równość wyborów: oznacza, że wszyscy wyborcy biorą w nich udział na równych prawach i że każdemu z nich przysługuje 1 głos.
- Bezpośredniość wyborów:
- radni wybierani są bezpośrednio spośród kandydatów zgłaszanych w okręgach wyborczych
- głosować można tylko osobiście (nie stanowi naruszenia takiego obowiązku korzystanie z pomocy innych osób przez osoby niepełnosprawne). Takimi osobami nie mogą być: członkowie komisji wyborczej, mężowie zaufania lub pełnomocnicy.
- Tajność głosowania: w lokalu wyborczym muszą znajdować się miejsca zapewniające tajność głosowania w liczbie umożliwiającej wyborcom swobodne korzystanie z nich.
26.Stały rejestr wyborców.
Stały rejestr wyborców rejestr osób którym przysługuje prawo wybierania. W Polsce instytucję rejestru wyborców reguluje głównie ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej - Dział I Rozdział 4.
Stały rejestr wyborców obejmuje osoby stale zamieszkałe na obszarze gminy, którym przysługuje prawo wybierania. Rejestr wyborców prowadzi na bieżąco gmina (urząd gminy) jako zadanie zlecone.
Rejestr wyborców dzieli się na część A, która obejmuje obywateli polskich, oraz część B, która obejmuje obywateli Unii Europejskiej niebędących obywatelami polskimi, stale zamieszkałych na obszarze gminy i uprawnionych, na podstawie i w zakresie określonych w innych niż ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu ustawach, do korzystania z praw wyborczych w Rzeczypospolitej Polskiej.
W części A rejestru wyborców wymienia się nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia, numer ewidencyjny PESEL i adres zamieszkania wyborcy. W części B wymienia się nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia, obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej, numer paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz adres zamieszkania wyborcy.
Wyborcy będący obywatelami polskimi, zameldowani na obszarze gminy na pobyt stały, są wpisywani do rejestru wyborców z urzędu i na podstawie mocy prawa. Do tego spisu na czas nieokreślony są również wpisywani obywatele polscy niemający na terenie gminy stałego zameldowania na podstawie ich wniosku z oświadczeniem, że mają na tym terenie stałe miejsce zamieszkania. Na podstawie wniosku jest wydawana decyzja administracyjna, a w razie jej pozytywnej treści wnioskodawca jest skreślany z dotychczasowego rejestru. Postępowanie takie wynika z zastosowania przepisu art. 25 Kodeksu cywilnego, co zawarła w stosownym wyjaśnieniu Państwowa Komisja Wyborcza. Wyborcę - obywatela Unii Europejskiej niebędącego obywatelem polskim, stale zamieszkałego na obszarze gminy i uprawnionego do głosowania, o ile nie jest już wpisany do rejestru wyborców, wpisuje się do rejestru wyborców na jego wniosek, nie później niż 30 dnia po zarządzeniu wyborów, w których, na podstawie i w zakresie określonych w ustawie, zamierza uczestniczyć.
Rejestr wyborców jest udostępniany na pisemny wniosek w urzędzie gminy.
27.Spis wyborców dla wyborów samorządowych.
28.Reklamacje na nieprawidłowości w spisie wyborców.
Osoby, którym przysługuje prawo wybierania wpisuje się do spisu wyborców. Wyborca może być wpisany tylko do 1 spisu. Taki spis sporządza się w urzędzie gminy najpóźniej w 14 dniu przed dniem wyborów na podstawie stałego rejestru wyborców w gminie, prowadzonego na zasadach określonych w przepisach ustawy – Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczpospolitej Polskiej. Jest on następnie udostępniany do wglądu w urzędzie gminy.
Składa się z części A obejmującej obywateli polskich i z części B, która obejmuje obywateli unii europejskiej nie będących obywatelami polskimi.
Jeżeli stwierdzimy nieprawidłowości w tym spisie można wnosić reklamację. W przypadku ich wniesienia wójt, burmistrz lub prezydent miasta jest zobowiązany rozpatrzyć reklamację w terminie 3 dni i wydać w tej sprawie decyzje. Decyzje wraz z uzasadnieniem doręcza się osobie wnoszącej reklamację, a gdy reklamacja dot. innych osób również tym osobom.
Jeżeli decyzja nie uwzględnia reklamacji lub powoduje skreślenie ze spisu wyborców, wnoszący te reklamację bądź osoba skreślona ze spisu może wnieść w terminie 3 dni od daty doręczenia decyzji skargę do właściwego Sądu Rejonowego. Taką skargę wnosi się za pośrednictwem wójta, burmistrza czy prezydenta miasta. Konstrukcje prawne przyjęte na gruncie tych przepisów prowadzą do wniosku, że reklamacja może być wniesiona nie tylko przez osobę pominiętą w spisie, bądź też która figuruje w spisie w sposób błędny, ale również przez inne osoby jeżeli te ustalą, że w spisie figuruje osoba nie będąca mieszkańcem samorządu terytorialnego, dla której został sporządzony taki spis. Wójt, burmistrz i prezydent miasta w przypadku wniesienia skargi przesyła niezwłocznie skargę do sądu, może on również zastosować tu tryb samokontroli czyli zmienić lub uchylić decyzję, ale tylko gdy uzna skargę za słuszną.
Prawo do wniesienia skargi do właściwego Sądu Rejonowego przysługuje również wyborcy w przypadku nie wydania decyzji przez wójta, burmistrza czy prezydenta miasta po wniesieniu reklamacji. Wówczas ten termin wniesienia skargi jest określony nieco inaczej, mianowicie wynosi on 7 dni od daty wniesienia reklamacji będziemy mięli do czynienia z taką jakby skargą na bezczynność
Ustawodawca określił końcowy termin na wniesienie skargi na bezczynność. Następnie taka skarga rozpatrywana jest przez sąd, a odpis postanowienia sądu wręcza się osobie, która wniosła skargę oraz wójtowi, burmistrzowi czy prezydentowi miasta , którego decyzja została zaskarżona. Na to postanowienie sądu nie służy żaden środek zaskarżenia.
29.Zgłaszanie kandydatów na radnych.
Ordynacja wyborcza szczegółowo reguluje, w jaki sposób następuje zgłaszanie kandydatów na radnych. Prawo zgłaszania kandydatów przysługuje komitetom wyborczym, Mogą być one tworzone przez :
- partie polityczne i koalicje partii politycznych,
- stowarzyszenia i organizacje społeczne
- wyborców – prawo utworzenia komitetu przysługuje obywatelom w liczbie co najmniej 5
Zgłoszenie kandydatów na radnych następuje w formie listy kandydatów. Taka listę stanowi również zgłoszenie jednego kandydata. Procedury wyborcze, również dotyczące zgłaszania kandydatów, są zróżnicowane w zależności od tego czy wybieramy radę gminy, czy rade powiatu czy sejmik województwa.
W przypadku gminy każda zgłaszana lista kandydatów powinna być poparta podpisami :
-co najmniej 25 wyborców – jeżeli dotyczy zgłoszenia w gminie liczącej do 20 tys. mieszkańców,
- i co najmniej 150 wyborców w gminie liczącej powyżej 20 tys. mieszkańców.
W wyborach do rady powiatu konieczne jest poparcie listy przez - co najmniej 200 wyborców. W wyborach do sejmików województw- co najmniej 300 wyborców.
Wyborcy, kandydaci i różne ugrupowania, które uczestniczą w postępowaniu wyborczym, biorą udział w wydarzeniach, które bezpośrednio poprzedzają głosowanie, tj. w kampanii wyborczej. Przepisy dotyczące tej kwestii są dość ogólne, ponieważ jak podkreśla się w doktrynie działania w okresie kampanii wyborczej są nie tyle faktami prawnymi, co politycznymi i nie sposób ich ściśle reglamentować.
30.Ustalanie wyników głosowania w wyborach do organów stanowiących j.s.t.
W ordynacji wyborczej wprowadza się dualizm procedur wyborczych w zależności od wielkości gminy.
a. w gminach do 20 000 tys. mieszkańców mamy do czynienia z modelem wyborów większościowych, tzn. o wyborze na radnego rozstrzyga liczba ważnie oddanych głosów na poszczególnych kandydatów,
b. w gminie powyżej 20 000 tys. mieszkańców obowiązują wybory proporcjonalne z systemem personalnej preferencji kandydata na liście, czyli najpierw dokonujemy podziału kandydatów między listy, a następnie w ramach list ustalamy, w systemie już większościowym, który z kandydatów uzyskuje mandat radnego.
W miastach na prawach powiatów w podziale mandatów uczestniczą tylko te listy, na które oddano co najmniej 5% ważnie oddanych głosów.
W przypadku powiatu obowiązuje analogiczny system jak w tych dużych gminach przy czym zgodnie z art. 134 ust.2 Ordynacji wyborczej obowiązuje 5% próg wyborczy. Taki sam system obowiązuje w przypadku wyborów do sejmików województw.
31.Czynne prawo wyborcze w wyborach wójta. 32.Bierne prawo wyborcze w wyborach wójta.
Czynne prawo wyborcze jest uregulowane w sposób odsyłający do przepisów Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów sejmików województw, a mianowicie korzysta z niego każdy kto posiada prawo wybierania do rady tej gminy.
Z biernego prawa wyborczego korzystają natomiast obywatele polscy posiadający prawo wybierania do rady gminy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończyli 25 rok życia. Kandydat nie musi jednak być mieszkańcem gminy, na obszarze której zamierza kandydować. Kandydować można wyłącznie w jednej gminie. Jest to o tyle ciekawe rozwiązanie, że funkcje podstawowego organu wykonawczego reprezentującego m.in. korporację samorządową może pełnić też osoba spoza tej korporacji. Bowiem reprezentantem gminy w stosunkach wewnętrznych jest wójt, burmistrz i prezydent miasta, W mojej ocenie jest to postanowienie, które w oczywisty sposób kłóci się z koncepcją samorządu w znaczeniu prawnym. Tam wymaga się, aby obsada podstawowych organów samorządowych reprezentujących daną korporację wyłoniła się z danej korporacji. W tym przypadku winni to być mieszkańcy danej jednostki samorządu terytorialnego.
Wybory wójtów odbywają się łącznie z innymi wyborami samorządowymi, czyli do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw. Procedura wyborcza może jednak w przypadku wyborów wójta trwać zdecydowanie dłużej, bowiem w dużej części gmin, na co wskazują doświadczenia ostatnich wyborów, wybór wójta wymaga przeprowadzenia 2 tur głosowania.
33.Zgłaszanie i rejestracja kandydatów.
Ustawa przyznaje prawo zgłaszania kandydatów na wójta :
1. partiom politycznym i koalicjom partii politycznych
2. stowarzyszeniom i organizacjom społecznym,
3. a także wyborcom
Prawo zgłoszenia kandydata ma komitet wyborczy, który zrejestrował listy kandydatów na radnych w co najmniej połowie okręgów wyborczych w danej gminie. W każdym z tych okręgów liczba zarejestrowanych przez ten komitet kandydatów na radnych nie może być mniejsza niż liczba radnych wybieranych w tym okręgu. Z regulacji wynika, że niezbędnym dla wystąpienia w wyborach jest posiadanie odpowiedniego zaplecza politycznego. Wybory wójtów jak i sami kandydaci są więc ściśle powiązani z komitetami wyborczymi (najczęściej tworzonymi przez partie polityczne) zgłaszającymi kandydatów na radnych.
Kandydaci na wójta zgłaszani są do gminnej komisji wyborczej najpóźniej w 25 dniu przed dniem wyborów. do godziny 24.00
Inaczej przedstawia się system wyborczy w przypadku wyborów przedterminowych, w których wybierany jest jedynie wójt gminy. W tym przypadku wyborom takim nie towarzyszą wybory do rad gmin, a tym samym nie istnieje możliwość uzależnienia zgłoszenia kandydata na wójta od zarejestrowania odpowiedniej liczby kandydatów na radnych. W związku z powyższym, jeżeli w wyborach przedterminowych wybiera się tylko wójta, to w celu zgłoszenia kandydata na wójta komitet wyborczy misi uzyskać poparcie, co najmniej :
1.150 wyborców – w gminie liczącej do 5 000 mieszkańców,
2.300 wyborców – w gminie liczącej do 10 000 mieszkańców,
3.600 wyborców – w gminie liczącej do 20 000 mieszkańców,
4.1 500 wyborców – w gminie liczącej do 50 000 mieszkańców,
5.2 000 wyborców – w gminie liczącej do 100 000 mieszkańców,
6.3 000 wyborców – w gminie liczącej powyżej 100 000 mieszkańców
Kolejnym krokiem w procedurze wyborczej jest rejestracja kandydata przez gminną komisję wyborczą oraz sporządzenie przez nią listy kandydatów. Następnie kampania i same wybory.
34.Wybór wójta przez radę gminy.
Wyboru wójta przez rade gminy dokonuje się gdy :
nie zgłoszono w danej gminie żadnego kandydata lub
zgłoszono tylko 1 kandydata na wójta.
W takiej sytuacji gminna komisja wyborcza niezwłocznie wzywa, przez rozplakatowanie obwieszczeń, do dokonania dodatkowych zgłoszeń. W takim przypadku termin zgłaszania kandydatów ulega przedłużeniu o 5 dni, licząc od dnia rozplakatowania obwieszczeń.
Jeżeli mimo to nie zostanie zarejestrowany żaden kandydat, wyboru wójta dokonuje rada gminy bezwzględna większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.
Wyboru wójta w tym trybie dokonuje się przy zastosowaniu 3 określonych w ustawie zasad:
1.prawo zgłoszenia kandydata na wójta przysługuje grupie radnych stanowiącej co najmniej 1/3 ustawowego składu rady,
2. zgłoszenie kandydata na wójta musi mieć formę pisemną
3.radnemu przysługuje prawo poparcia w zgłoszeniu tylko 1 kandydata
Inną procedurę stosuje się w przypadku, gdy w gminie zostanie zarejestrowany tylko 1 kandydat. W takiej bowiem sytuacji wybory przeprowadza się, z tym że tego kandydata uważa się za wybranego, jeżeli w głosowaniu uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy kandydat taki nie uzyskał więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, wyboru wójta dokonuje rada gminy, czyli tak jakby nie został zgłoszony żaden kandydat.
Jeżeli w takich przypadkach rada gminy nie dokona wyboru wójta w terminie 2 m-cy od dnia wyborów, obowiązki wójta do końca kadencji pełni osoba wyznaczona przez Prezesa Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
W tym przypadku funkcję wykonawczą w danej gminie będzie pełniła osoba pochodząca od administracji rządowej, ale ustawodawca przyjął, że układ sił politycznych w gminie jest taki, że nie gwarantuje skutecznego wyboru organu wykonawczego w takiej gminie.
35.Ustalanie wyników głosowania w wyborach wójta.
Zgodnie z przepisami ustawy o bezpośrednim wyborze za wybranego na wójta kandydata, który w głosowaniu otrzymał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie otrzymał takiej ilości głosów to 14 dnia po pierwszym głosowaniu przeprowadza się ponowne głosowanie. Wyboru dokonuje się spośród 2 kandydatów, którzy otrzymali największą liczbę ważnie oddanych głosów. W przypadku gdy 2 lub więcej kandydatów otrzyma tę samą liczbę głosów o dopuszczeniu kandydata do wyborów w ponownym głosowaniu rozstrzyga większa liczba obwodów głosowania, w których jeden z kandydatów otrzymał większą liczbę głosów, a jeżeli liczba tych obwodów była równa – rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu maja prawo uczestniczenia wszyscy kandydaci lub pełnomocnicy ich komitetów wyborczych.
Za wybranego w ponownym głosowaniu uważa się tego kandydata, który otrzymał większą liczbę ważnie oddanych głosów.
W przypadku, gdy nie zgłoszono w danej gminie żadnego kandydata lub zgłoszono tylko jednego kandydata na wójta, gminna komisja wyborcza niezwłocznie wzywa przez rozplakatowanie obwieszczeń do dokonania dodatkowych zgłoszeń. Jeżeli mimo to nie zostanie zarejestrowany żaden kandydat to ustawodawca zrezygnował z wyborów bezpośrednich wójta. Wyboru dokonuje rada gminy bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady w głosowaniu tajnym.
W przypadku, gdy w gminie zostanie zarejestrowany tylko jeden kandydat, w gminie wybory przeprowadza się z tym, że tego kandydata uważa się za wybranego, jeżeli w głosowaniu uzyskał więcej niż połowę ważnie oddanych głosów.
36.Pojęcie i cel przeprowadzenia referendum lokalnego.
Jest instytucją za pośrednictwem, której mieszkańcy mogą podejmować rozstrzygnięcia w sposób bezpośredni, o charakterze władczym.
Zgodnie z art. 2 ust.1 ustawy, w referendum lokalnym mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego jako członkowie wspólnoty samorządowej wyrażają w drodze głosowania swoją wolę co do sposobu rozstrzygania sprawy dotyczącej tej wspólnoty, mieszczącej się w zakresie zadań i kompetencji organów danej jednostki lub w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki w przypadku gminy także wójta (burmistrza i prezydenta miasta).
Referendum lokalne polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania pozytywnej lub negatywnej odpowiedzi na postawione pytanie lub pytania albo na dokonaniu wyboru pomiędzy zaproponowanymi wariantami. Maja prawo brać w nim udział osoby stale zamieszkujące na obszarze danej jednostki samorządu, które posiadają czynne prawo wyborcze do organu stanowiącego danej jednostki
Z tego przepisu jednoznacznie wynika, że zasadniczo ustawodawca dzieli referendum na 2 rodzaje.
1.referendum jakie przeprowadza się w celu ustalenia woli mieszkańców, co do sposobu rozstrzygania spraw danej wspólnoty
2.referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego tej jednostki, a w przypadku gminy również wójta ( burmistrza i prezydenta miasta ).
37.Referendum obligatoryjne i fakultatywne.
Referendum obligatoryjne: to referendum przeprowadzone w sprawach, w których jest ono jedyną w danych warunkach prawną formą podjęcia rozstrzygnięcia.
Do grupy referendum obligatoryjnego zaliczamy:
1.referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego jst przed upływem kadencji ( na każdym z trzech poziomów JST)
2.referendum w sprawie odwołania wójta, burmistrza i prezydenta miasta przed upływem kadencji ( tylko w gminie )
3. oraz referendum w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne mieszczące w zakresie zadań i kompetencji organów gminy ( tylko na poziomie gminy).
Referendum fakultatywne : to referendum przeprowadzane w sprawach, w których rozstrzygnięcia mogą być podejmowane również w innych formach np. w realizacji swoich kompetencji przez organy JST, ale z uwagi na szczególne okoliczności sprawy, zdecydowano się na podjecie rozstrzygnięcia w drodze referendum czyli formie demokracji bezpośredniej.
Referendum może być, a nie musi to znaczy fakultatywnie w każdej innej sprawie dotyczącej wspólnoty jeżeli mieści się ona w zakresie zadań i kompetencji jej organów.
38.Przedmiot referendum lokalnego (w jakiej sprawie może być przeprowadzone?).
Zakres przedmiotowy referendum:
Pojęcie: sprawa dotycząca wspólnoty – w świetle tego pojęcia sprawa poddana pod referendum powinna dotyczyć interesu ogółu członków wspólnoty lub tez większego kręgu mieszkańców jednocześnie. I musi to być sprawa znacząca z punktu widzenia interesu mieszkańców. Nie można przeprowadzać referendum w sprawach jednostkowych oraz błahych. Z zakresu przedmiotowego referendum należy wykluczyć możliwość przeprowadzenia referendum w sprawach indywidualnych podwójnie konkretnych, które powinny być rozstrzygane w drodze decyzji administracyjnej.
Oczywistym kryterium czy dana sprawa może być objęta przedmiotem referendum lokalnego czy tez nie jest kryterium legalności. Nie mogą być poddane pod referendum lokalne sprawy które prowadziły by do przyjęcia rozwiązań sprzecznych z prawem materialnym jak i formalnym.
Jeżeli dla podjęcia określonego rozstrzygnięcia przewidziana została w przepisach prawa jakaś szczególna procedura to niedopuszczalnym jest ominięcie tej procedury właśnie poprzez wykorzystanie instytucji referendum lokalnego – naruszalibyśmy prawo procesowe, które zostało przewidziane w określony sposób dla rozstrzygania konkretnych spraw.
39.Referendum w sprawie samoopodatkowania.
Dwie koncepcje samoopodatkowania:
1.Samoopodatkowanie jest instytucją, która kreuje dodatkowe zobowiązania podatkowe
2.W trybie samoopodatkowania następuje wykreowanie szczególne ale nie posiadające wszystkich cech podatków – daniny publicznej.
Samoopodatkowanie na cele publiczne polega na ustanowieniu obowiązków podatkowych w stosunku do mieszkańców gminy (w głosowaniu powinno się rozstrzygnąć o zasadach samoopodatkowania: o przedmiocie opodatkowania, podmiotach obowiązku podatkowego i wysokości podatku.
Wbrew nazwie nie jest to dobrowolne świadczenie mieszkańców na rzecz gminy lecz danina publiczno prawna wprowadzona za pomocą demokracji bezpośredniej (gdy rozstrzygnięcie jest pozytywne to danina ciąży na wszystkich mieszkańcach niezależnie od tego jak głosowali).
Def. wg NSA : instytucja samoopodatkowania oznacza gromadzenie przez organy JST środków pieniężnych pochodzących z wpłat mieszkańców, ustalonych w drodze referendum gminnego na cele publiczne ważne dla lokalnej społeczności. Samoopodatkowanie oznacza zobowiązanie się mieszkańców gminy w drodze referendum gminnego do przekazywania organom gminy określonych wpłat na cele publiczne ważne dla mieszkańców gminy.
Wg Szapołowskiej przedmiotem referendum w sprawie samoopodatkowania jest nałożenie przez mieszkańców gminy na samych siebie w drodze głosowania powszechnego obowiązku świadczeń pieniężnych na cele publiczne , które zgodnie z ustawą powinny się mieścić się w zakresie zadań i kompetencji organu gminy.
Samoopodatkowanie może nastąpić wyłącznie z określonym przeznaczeniem tych wpływów niedopuszczalne jest ustanowienie takiego obowiązku w drodze referendum bez wskazania przeznaczenia środków, które zostaną uzyskane w drodze samoopodatkowania od mieszkańców. Wpływy z samoopodatkowania stanowią dochód gminy
40.Inicjator referendum lokalnego.
Postępowanie w sprawie procedury referendalnej rozpoczyna się od wystąpienia z inicjatywą jego przeprowadzenia przez podmiot określony pojęciem inicjatora referendum. Ustawa o referendum lokalnym stanowi o dwóch rodzajach inicjatorów referendum lokalnego.
Z inicjatywą przeprowadzenia referendum lokalnego może wystąpić
1.organ stanowiący JST ( rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa )
2.bądź mieszkańcy
W imieniu mieszkańców z wnioskiem o przeprowadzenie referendum może wystąpić:
1.grupa co najmniej 15 obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do organu stanowiącego JST, a w przypadku referendum gminnego 5 obywateli, którym przysługuje prawo wybierania do rady gminy.
2.statutowa struktura terenowa partii politycznej działająca w danej jednostce samorządu terytorialnego
3.organizacja społeczna posiadająca osobowość prawną, której statutowym terenem działania jest co najmniej obszar danej JST. (np. stowarzyszenie min. 15 osób)
41.Tryb przeprowadzania referendum z inicjatywy organu stanowiącego j.s.t.
W przypadku własnej inicjatywy organu stanowiącego JST, organ ten podejmuje uchwałę w sprawie przeprowadzenia referendum lokalnego bezwzględną większością głosów ustawowego składu (wyjątek stanowi w tym zakresie referendum w sprawie odwołania wójta, burmistrza, prezydenta w tym przypadku podjecie uchwały zostało dodatkowo ograniczone – rada gminy może podjąć uchwałę wyłącznie wówczas, gdy zaistnieją przesłanki określone w art. 28 a i 28 b ustawy o samorządzie gminnym).
Uchwała taka powinna zawierać: ( art. 9 ust. 2 ustawy) :
1.Pytanie lub pytania referendum lub warianty zaproponowane przez mieszkańcom do wyboru, a w przypadku samoopodatkowania – wskazanie konkretnego celu lub celów oraz zasad samoopodatkowania
2.termin przeprowadzenia referendum
3.wzór karty głosowania
4.kalendarz czynności związanych z przeprowadzeniem referendum
Taka uchwała podlega opublikowaniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym, a uchwała rady gminy podlega bezzwłocznemu rozplakatowaniu na terenie gminy lub ogłoszeniu w inny sposób zwyczajowo przyjęty na jej terenie.
Publikacja jest istotnym momentem, od którego należy obliczać datę przeprowadzenia referendum . Zgodnie z przepisami referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy, najpóźniej w 50 dniu od dnia opublikowania uchwały w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Wyjątkiem jest sytuacja, w której wojewoda wydał rozstrzygnięcie nadzorcze stwierdzające nieważność takiej uchwały. W takim przypadku wykonanie takiej uchwały jest niemożliwe, ale istnieje molowość zaskarżenia rozstrzygnięcia nadzorczego do S.A. Możliwość wykonania tej uchwały otwiera się dopiero gdy SA wyeliminuje z obrotu prawnego rozstrzygnięcie nadzorcze. Wówczas określony termin liczy się od dnia uprawomocnienia się wyroku S.A. Należy w takim przypadku podjąć uchwałę, która by aktualizowała kalendarz czynności referendalnych
42. Tryb przeprowadzania referendum z inicjatywy mieszkańców.
Inicjator referendum powiadamia na piśmie przewodniczącego zarządu danej JST, a w gminie wójta, burmistrza, prezydenta o zamiarze wystąpienia z inicjatywą przeprowadzenia referendum lokalnego.
W powiadomieniu powinien on podać dane pozwalające na zidentyfikowanie inicjatora, oraz analogicznie jak w przypadku uchwały organu stanowiącego, określić sprawę, w której ma być przeprowadzone referendum.
W przypadku inicjatywy przeprowadzenia referendum w sprawie odwołania organu JST przed upływem kadencji, inicjator o zamiarze przeprowadzenia referendum powiadamia komisarza wyborczego.
Przewodniczący zarządu JST a w gminie wójt, burmistrz i prezydent potwierdza na piśmie przyjęcie zawiadomienia w ciągu 14 dni powiadamia w formie pisemnej inicjatora o liczbie mieszkańców JST uprawnionych do głosowania.
Następnie inicjator referendum na swój koszt podaje do wiadomości mieszkańców danej jednostki przedmiot zamierzonego referendum : w gminie następuje to w sposób zwyczajowo przyjęty, w powiecie i województwie poprzez ogłoszenie w prasie codziennej ogólnodostępnej w danej JST.
Informacja taka powinna zawierać dokładne określenie przedmiotu referendum np. podanie pytań jakie będą nim objęte, a jeżeli referendum dotyczy odwołania organu przed upływem kadencji również uzasadnienie takiego odwołania.
Następnie inicjator referendum musi w ciągu 60 dni od dnia powiadomienia przewodniczącego zarządu JST, a w gminie wójta, burmistrza, prezydenta miasta o zamiarze wystąpienia z inicjatywą referendum musi zebrać podpisy osób, które chcą poprzeć jego inicjatywę w tej sprawie. Podpisy zbiera się na kartach, z których każda zawiera informacje o przedmiocie referendum oraz pouczenie, że poparcia nie można wycofać. Udzielić takiego poparcia mogą wyłącznie osoby uprawnione do wybierania organu stanowiącego danej JST.
Uzyskanie odpowiedniego poparcia dla inicjatywy referendum jest warunkiem koniecznym jego przeprowadzenia. Z przepisów ustawy wynika, że referendum przeprowadza się na wniosek co najmniej 10% mieszkańców gminy i powiatu uprawnionych do głosowania, a w przypadku województwa na wniosek 5 % uprawnionych mieszkańców.
Do tego momentu zasady , w oparciu o które odbywa się procedura referendalna są wspólne. W ustawie o referendum lokalnym znajdujemy zróżnicowanie procedur w zależności od tego czego dotyczy inicjatywa referendalna. Inaczej wygląda procedura w przypadku gdy sprawa referendum dotyczy odwołania organu JST przed upływem kadencji , a inaczej wygląda procedura jeżeli wniosek dotyczy innych spraw.
Jak wynika z przepisów ustawy o referendum lokalnym wniosek mieszkańców o odwołanie organu JST może zostać złożony dopiero po upływie 10 m-cy od dnia wyboru organu, albo też 10 m-cy od dnia ostatniego referendum w sprawie jego odwołania i nie później niż na 8 m-cy przed zakończeniem jego kadencji
43.Tryb przeprowadzania referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego j.s.t
W zakresie tego pojęcia mieści się między innymi odwołanie organów stanowiących JST czyli:
1.rady gminy na poziomie gminy
2.rady powiatu na poziomie powiatu
3.sejmiku województwa na poziomie województwa
4. organami JST są również wójt, burmistrz, prezydent
Referendum w sprawie odwołania organu stanowiącego JST przed upływem kadencji może być przeprowadzone wyłącznie na wniosek mieszkańców. Inicjator referendum składa stosowny wniosek komisarzowi wyborczemu, który sprawdza wniosek, może go odrzucić lub zwrócić wyznaczając inicjatorowi 14 dniowy termin na jego uzupełnienie. Komisarz wyborczy rozstrzyga o możliwości przeprowadzenia referendum lokalnego w formie postanowienia Stosowne postanowienie komisarz wydaje w ciagu 30 dni od dnia złożenia wniosku. Na postanowienie komisarza wyborczego odrzucającego wniosek o przeprowadzenie referendum , a także na niedotrzymanie przez komisarza 30 dniowego terminu na wydanie postanowienia, inicjatorowi służy skarga do NSA, którą wnosi się w terminie 14 dni od daty doręczenia postanowienia bądź od dnia w którym upłynął 30 dniowy termin na jego wydanie. Sąd administracyjny rozpatruje taką skargę w terminie 14 dni a jego wyrok w tej sprawie jest ostateczny. Na podstawie wyroku uwzgledniającego skargę komisarz wyborczy wydaje postanowienie o przeprowadzeniu referendum
Takie referendum przeprowadza się w dzien wolny od pracy najpóźniej w 50 dniu:
- od daty opublikowania postanowienia komisarza wyborczego w wojewódzkim dzienniku urzędowym
- bądź od dnia uprawomocnienia się wyroku sądu administracyjnego.
bezpośrednich, czy w wyborach w przypadku niedoboru kandydatów przez radę gminy) jego odwołanie będzie następowało w drodze referendum lokalnego.
44.Tryb przeprowadzania referendum w sprawie innej niż odwołanie organu j.s.t. przed upływem kadencji.
Po zebraniu wymaganej liczby podpisów popierających wniosek, inicjator referendum przekazuje wniosek przewodniczącemu organu wykonawczego JST, a w gminie wójtowi, burmistrzowi i prezydentowi. Ten potwierdza odbiór wniosku na piśmie przekazuje to bezzwłocznie przewodniczącemu organu stanowiącego tej jednostki. To organ stanowiący JST będzie weryfikował ten wniosek i podejmował rozstrzygniecie w przedmiocie przeprowadzenia takiego referendum. W celu weryfikacji złożonego wniosku organ stanowiący powołuje specjalną do tego komisję która ma ustalić czy wniosek spełnia wymogi ustawowe czy tez nie. Jeżeli wniosek w ocenie komisji nie spełnia wymogów ustawowych to jest on zwracany inicjatorowi referendum z jednoczesnym wyznaczeniem 14 dniowego terminu na jego uzupełnienie. Inaczej jednak zachowa się komisja, gdy stwierdzi wystąpienie uchybień, których nie można usunąć lub tez stwierdzi niedostateczną ilość podpisów popierających taki wniosek. W takiej sytuacji wniosek jest od razu przekazywany organowi stanowiącemu JST jeden wyjątek w tym zakresie ; jeżeli komisja ustali niedostateczną ilość podpisów pod wnioskiem to nie przekazuje go organowi JST w sytuacji gdy jeszcze nie upłynął termin tych 60 dni inicjator ma czas na zebranie brakującej liczby podpisów.
Następnie organ stanowiący zobowiązany jest do rozpatrzenia wniosku w sprawie przeprowadzenia referendum. Organ ten ocenia formalna prawidłowość wniosku w świetle ustawy o referendum lokalnym oraz to czy referendum nie doprowadzi do podjęcia rozstrzygnięć sprzecznych z prawem.Organ stanowiący jest związany treścią wniosku nie może więc modyfikować pytań , jakie zostały w nim sprecyzowane itp. Może wyłącznie podjąć uchwałę o przeprowadzeniu referendum lub uchwałę o odrzuceniu wniosku o przeprowadzenie referendum. Uchwałę taką organ stanowiący podejmuje nie później niż w ciągu 30 dni od daty przekazania wniosku przewodniczącemu zarządu JST , a w gminie Wójtowi, burmistrzowi, prezydentowi miasta.
Na uchwałę odrzucającą wniosek o przeprowadzenie referendum, a także na niedotrzymanie terminu do jej podjęcia inicjatorowi służy skarga do sądu administracyjnego w terminie 14 dni
1.od dnia doręczenia uchwały
2.bądź od upływu terminu jej podjęcia.
Sąd rozpatruje skargę w terminie 14 dni od dnia wniesienia skargi. Wyrok w tym podmiocie jest ostateczny i zastępuje uchwałę organu stanowiącego JST. Na podstawie tego wyroku, komisarz wyborczy, a nie organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, wydaje postanowienie o przeprowadzeniu referendum lokalnego.
Takie referendum przeprowadza się w dzień wolny od pracy najpóźniej w 50 dniu:
-od dnia opublikowania uchwały w woj.Dz.U.
- bądź od dnia uprawomocnienia się wyroku uwzględniającego skargę na uchwałę odrzucającą wniosek inicjatora.
45.Tryb przeprowadzania referendum w sprawie odwołania wójta.
Niezależnie od sposobu dokonania wyboru (czy to w wyborach bezpośrednich, czy w wyborach w przypadku niedoboru kandydatów przez radę gminy) jego odwołanie będzie następowało w drodze referendum lokalnego.
Referendum w sprawie odwołania wójta, burmistrza, prezydenta miasta może się odbyć również na wniosek organu stanowiącego czyli na wniosek rady gminy
Inne konsekwencje przeprowadzenia referendum przewiduje ustawa o referendum lokalnym dla referendum gminnego, które jest przeprowadzane na wniosek rady gminy, którego przedmiotem jest odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta miasta z innej przyczyny niż nieudzielenie temu organowi absolutorium. Taki wniosek rady gminy dobitnie wskazuje, że między radą, a organem wykonawczym doszło do konfliktu, którego rozwiązaniem jest odwołanie jednego z tych organów.
Jeżeli w takim referendum oddano przeciwko odwołaniu wójta więcej niż połowę ważnych głosów, czyli mieszkańcy uznali, że nie ma podstaw do odwołania wójta, burmistrza, prezydenta przed upływem kadencji to w takiej sytuacji zakończeniu ulega z mocy prawa działalność rady gminy czyli wnioskodawcy, inicjatora takiego referendum. Dochodzi w tym momencie do plebiscytu, za którym z organów JST opowiadają się mieszkańcy. Ten skutek nastąpi tylko wówczas, gdy referendum jest ważne.
46.Ważność referendum lokalnego i ustalanie jego wyników.
Referendum przeprowadzają komisje do spraw referendum. Odbywa się ono w stałych obwodach głosowania utworzonych dla wyborów samorządowych.
Dla ważności referendum musi wziąć w nim udział co najmniej 30% uprawnionych do głosowania.
Ustalając % osób uczestniczących w referendum bierze się pod uwagę wszystkie oddane głosy w tym również głosy nieważne. Jeżeli wymóg 30% udziału nie zostanie spełniony, to wynik referendum nie wywiera jakichkolwiek skutków prawnych. Wynik referendum ma charakter rozstrzygający, jeżeli za jednym z rozwiązań w sprawie oddano więcej niż połowę ważnych głosów.
Wyjątek w tym zakresie stanowi referendum gminne w sprawie samoopodatkowania się mieszkańców na cele publiczne. Jego wynik jest bowiem rozstrzygający, jeżeli za samoopodatkowaniem oddano co najmniej 2/3 ważnych głosów.
Przy ustalaniu wyników referendum lokalnego należy kierować się dwoma sprecyzowanymi zasadami, a mianowicie:
- głos jest nieważny, jeżeli na karcie do głosowania, w odniesieniu do poszczególnego pytania lub wariantu, nie zaznaczono żadnej odpowiedzi lub nie dokonano wyboru żadnego wariantu
- głos jest nieważny w odniesieniu do poszczególnego pytania lub wariantu, jeżeli na karcie do głosowania zaznaczono więcej niż jedną odpowiedź na dane pytanie lub dokonano wyboru więcej niż jednego wariantu.
Dodatkowo należy mieć na uwadze, że:
- nieważne są karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nie opatrzone pieczęcią obwodowej komisji wyborczej
- dopisanie na karcie do głosowania dodatkowych uwag lub innych dopisków poza kratką nie wpływa na ważność głosu,
- kart do głosowania przedartych całkowicie na dwie lub więcej części nie bierze się pod uwagę przy obliczaniu wyników głosowania.
47.Skutki prawne podjęcia rozstrzygnięcia w drodze referendum.
Ustawodawca określa konsekwencje podjęcia rozstrzygnięcia w drodze referendum lokalnego. Jeżeli referendum zakończy się wynikiem rozstrzygającym w danej sprawie, to właściwy organ JST jest zobowiązany do niezwłocznego podjęcia czynności w celu jego realizacji.
1.Jeżeli przedmiotem referendum było odwołanie organów samorządowych, to skutek w postaci zakończenia działalności tych organów następuje z dniem ogłoszenia przez wojewodę w wojewódzkim dzienniku urzędowym protokołu wyniku referendum. Ustawodawca przewidział jednak dodatkowe skutki podjęcia rozstrzygnięcia w drodze referendum lokalnego, które mają charakter towarzyszący w stosunku do skutku podstawowego.
b.jeżeli w wyniku referendum samorządu powiatowego i wojewódzkiego rozstrzygnięto o odwołaniu organu stanowiącego JST przed upływem kadencji, to takie rozstrzygnięcie jest równoznaczne z zakończeniem działalności organu stanowiącego oraz z mocy prawa zarządu tej jednostki (skoro mieszkańcy wypowiedzieli się przeciwko organowi stanowiącemu, a zarządy były wybierane przez organ stanowiący to powinny one podzielić los tego organu stanowiącego)
c.powyższe rozstrzygniecie nie dotyczy jednak samorządu gminnego, w przypadku którego organ wykonawczy (wójt, burmistrz, prezydent) wybierany jest niezależnie od wyboru organu stanowiącego - w wyborach powszechnych
Inne konsekwencje przeprowadzenia referendum przewiduje ustawa o referendum lokalnym dla referendum gminnego, które jest przeprowadzane na wniosek rady gminy, którego przedmiotem jest odwołanie wójta, burmistrza, prezydenta miasta z innej przyczyny niż nieudzielenie temu organowi absolutorium. Taki wniosek rady gminy dobitnie wskazuje, że między radą, a organem wykonawczym doszło do konfliktu, którego rozwiązaniem jest odwołanie jednego z tych organów.
Jeżeli w takim referendum oddano przeciwko odwołaniu wójta więcej niż połowę ważnych głosów, czyli mieszkańcy uznali, że nie ma podstaw do odwołania wójta, burmistrza, prezydenta przed upływem kadencji to w takiej sytuacji zakończeniu ulega z mocy prawa działalność rady gminy czyli wnioskodawcy, inicjatora takiego referendum. Dochodzi w tym momencie do plebiscytu, za którym z organów JST opowiadają się mieszkańcy. Ten skutek nastąpi tylko wówczas, gdy referendum jest ważne.
Następstwem odwołania organów samorządowych w drodze referendum lokalnego jest niezwłoczne wyznaczenie przez Prezesa RM osoby, która będzie pełniła funkcję organów JST do czasu wyboru nowych organów danej jednostki . Jednocześnie Prezes RM zarządza wybory przedterminowe takiego organu.
Mieszkańcom przysługuje prawo wniesienia protestu, jeżeli w trakcie referendum dopuszczono się naruszenia przepisów ustawy, a naruszenie to mogło wywrzeć istotny wpływ na wynik referendum. Protesty mogą być wnoszone w ciągu 7 dni od dnia podania wyników referendum do wiadomości publicznej. Protesty kierowane są do sądu okręgowego, który rozpatruje je w terminie 14 dni od dnia zgłoszenia. Wniesienie protestu ma skutek suspensywny bowiem do czasu jego rozstrzygnięcia nie będą zarządzane wybory przedterminowe.
48.Konsultacje i ich charakter prawny.
Konsultacje są instytucją o charakterze niewładczym w przeciwieństwie do referendum lokalnego. Wszystkie trzy ustawy samorządowe zawierają analogiczne rozwiązania dotyczące przesłanek przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami, a mianowicie:
1.konsultacje z mieszkańcami mogą być przeprowadzane w przypadkach przewidzianych ustawami (jeżeli przepis ustawy przewiduje przeprowadzenie konsultacji w ramach procedury, to obowiązkiem będzie przeprowadzenie tych konsultacji )
2.oraz innych sprawach ważnych dla JST
Konsultacje możemy podzielić na dwie grupy w oparciu o kryterium woli podmiotu konsultującego , na konsultacje przeprowadzone:
- gdy przepis prawa nakłada nań obowiązek przeprowadzenia konsultacji przed podjęciem jakiegoś rozstrzygnięcia ( konsultacje obligatoryjne)
- z własnej woli w innych sprawach ważnych ( konsultacje fakultatywne)
Konsultacje nie posiadają zwartej regulacji prawnej, która miała by charakter jednolity dla terytorium całego kraju. Ustawodawca przekazał bowiem jeżeli chodzi o zasady przeprowadzania konsultacji i tryb przeprowadzania konsultacji kompetencje do ich ustalenia organom stanowiącym JST ( rady gmin, rady powiatów, sejmiki wojewódzkie w ramach swojej działalności uchwałodawczej powinny określić tryb przeprowadzenia konsultacji w określonej JST. Taka regulacja doprowadzi do tego, że będziemy mięli zupełnie inne zasady konsultowania mieszkańców w poszczególnych JST. Może dojść do tego, że gdy w ramach tej samej procedury będziemy zmieniali granice administracyjną gmin będziemy konsultowali w inny sposób jednych mieszkańców gminy, a w inny sposób drugich ( przepisy milczą na temat kręgu podmiotów, który ma być skonsultowany, czyli np. ilu mieszkańców powinno wypowiedzieć się w danej sprawie, jakie środowiska i w jaki sposób mają być konsultowane). Skoro nie ma regulacji ogólnej czy można wynieść jakieś podstawowe zasady przeprowadzania konsultacji i czy w oparciu o te zasady możemy kwestionować legalność uchwały jakiejś rady gminy, która będzie określała ich sposób.
Konsultacje mają charakter opiniodawczy.
Referendum ma charakter rozstrzygający.
49.Organy gminy i ich krótka charakterystyka.
Obecnie organami gminy są: rada gminy oraz wójt ( burmistrz, prezydent miasta)
Rada gminy w systemie samorządu terytorialnego zajmuje eksponowaną pozycję, stanowi ona reprezentację mieszkańców gminy, która w najmniejszym stopniu odzwierciedla sytuacje polityczną w gminie.
Rada, której siedzibą jest miasto określane jest zgodnie z przepisami o samorządzie gminnym pojęciem rady miejskiej. Do rady należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania samorządu gminnego o ile nie zostały przekazane do realizacji innym organom.
Rada gminy pełni 2 podst. funkcje
1.funkcję stanowiącą :
2.funkcję kontrolną
Rada gminy jest organem kolegialnym. W związku z powyższym podejmuje swoje rozstrzygnięcia w formie uchwał. Zgodnie z przepisami ustawy uchwały rady gminy co do zasady zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu rady w głosowaniu jawnym, chyba że ustawa stanowi inaczej.