Tężyczka utajona:

• Objaw Chvostka – skurcz m. twarzy przy opukiwaniu n. VII

• Objaw Trousseau – pod wypływem ucisku przedramienia opaską dochodzi do dłoniowego zgięcia ręki w stawie nadgarstkowym oraz w stawach śródręczno – paliczkowych z jednoczesnym przywiedzeniem kciuka i wyprostowaniem pozostałych palców – „ręka położnika”

• Objaw Ibrahima-Lusta - uderzenie młotkiem neurologicznym w okolice głowy strzałki powoduje zgięcie grzbietowe stopy

• Objaw Erba - stymulacja prądem stałym wywołuje reakcje nerwów ruchowych, przy czym natężenie prądu jest mniejsze od natężenia wywołującego taką reakcję w warunkach prawidłowych (< 5 mA)

Wykrywanie dysplazji stawów biodrowych:

• Objaw przemieszczania -> wyważania, Barlowa - polega na wyczuwalnym palcami przemieszczeniu głowy kości udowej dziecka poza panewkę stawu biodrowego. Podczas wykonywania manewru lekarz obejmuje jedną ręką miednicę dziecka, z kciukiem ułożonym na spojeniu łonowym i pozostałymi palcami na kości krzyżowej, a drugą ręką obejmuje udo dziecka, z kciukiem na przyśrodkowej powierzchni uda i pozostałymi palcami w okolicy pośladkowo-krętarzowej.

• Objaw nastawienia -> przeskakiwania, Ortolaniego - Polega na słyszalnym i wyczuwalnym przeskakiwaniu biodra podczas biernego odwodzenia i rotacji na zewnątrz kończyny dolnej maksymalnie zgiętej w stawach kolanowych i biodrowych z jednoczesnym wciskaniem kończyny dolnej w kierunku panewki stawu biodrowego.

• Test zaraz po i przez kilka dni po porodzie może być dodatni co jest normą fizjologiczną. Powinien ustąpić po paru dniach po porodzie.

„Szyja Cezara” lub „Szyja prokonsula” – dostrzegalne wzrokiem zmiany obrzękowe, trudne do wyczucia, węzłów chłonnych podżuchwowych w takich chorobach jak płonica i błonica.

Objawy oczne dodatnie w nadczynności tarczycy (ch. G-B):

• Objaw Grafego - na skutek zaburzenia współdziałania ruchów górnej powieki i gałki ocznej przy śledzeniu przez chorego obniżającego się przedmiotu (w badaniu lekarskim: palca z odległości około 30 centymetrów) gałka oczna porusza się szybciej od powieki (która nie nadąża za ruchem gałki ocznej), odsłaniając rąbek twardówki między tęczówką a powieką. (Od góry w dół)

• Objaw Kochera - Powstaje on w wyniku zaburzonej koordynacji ruchu powieki górnej i gałki ocznej. Badając chorego, należy obserwować palec umieszczony w odległości około 30 centymetrów od jego oczu, a następnie unieść go – pojawia się biały rąbek twardówki między tęczówką a powieką górną, gdyż powieka unosi się szybciej niż gałka oczna. (Od dołu do góry)

• Objaw Mobiusa - objaw ten sprawdza się, polecając choremu obserwowanie palca lub przedmiotu trzymanego w odległości około 30 centymetrów od jego nosa, a następnie powoli zbliżając palec – objaw jest dodatni, gdy w pewnym momencie, na skutek osłabienia mięśni, jedna z gałek ocznych „odskakuje” w bok, nie mogąc podążyć za zbliżającym się palcem (przedmiotem).

• Objaw Stelwaga - objaw chorobowy polegający na rzadkim mruganiu powiekami.

Objaw „zachodzącego słońca” - objaw polega na widocznym u pacjenta skierowaniu gałek ocznych w dół i związanym z tym pojawieniu się rąbka białkówki nad tęczówką.

Nieprawidłowe tory oddechowe:

• Oddech Kussmaula - patologiczny tor oddychania polegający na bardzo głębokim oddychaniu przy normalnej lub zwiększonej częstości; jedna z form hiperwentylacji. Pojawia się w m.in. w ketonowej śpiączce cukrzycowej, mocznicy, kwasicy metabolicznej. Określany też jako "oddech gonionego psa" lub "oddech kwasiczy".

• Oddech Biota - oddech ataktyczny – okresy regularnego oddechu pojawiają się na przemian z przerwami w oddychaniu; występuje w uszkodzeniu mózgu.

• Oddech Cheyne'a-Stokesa (oddech periodyczny) – naprzemienne okresy płytszego i głębszego oddychania; uszkodzony ośrodek oddychania reaguje na znaczny wzrost CO2 (w schyłkowej niewydolności serca i nerek, guzach mózgu, zapaleniu opon MR.

• Oddech rybi (chwytanie powietrza) – pojedyncze, nieregularne, głębokie oddechy przerywają okres bezdechu (w agonii).

• Oddech stękający – nieznacznie wydłużonemu wydechowi towarzyszy nieartykułowany dźwięk

Punkt Erba – przyczep IV chrząstki żebrowej do mostka po stronie lewej (ważne znaczenie przy rozpoznawaniu szmeru klasycznego i niedomykalności aortalnej)

Objaw Chełmońskiego – ból przy uderzeniu pięścią przez dłoń w okolice pęcherzyka żółciowego.

Objaw Goldflama – w badaniu fizykalnym wywoływany przez uderzanie pięści badającego w grzbiet drugiej rozwartej ręki, przyłożonej w okolicy kąta kręgosłupowo-żebrowego. Pojawiający się ostry ból stanowi dodatni objaw Goldflama i sugeruje ostry proces zapalny nerki po stronie badanej.

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego:

• Objaw Rovsinga – uciska się esice od lewego dołu biodrowego ku górze, następnie okrężnice zstępującą. Zwiększenie ciśnienia gazów w jelicie grubym rozciąga kątnice i wyrostek co przy zapaleniu wyrostka wyzwala ból – najsilniejszy w punkcie Mc Burneya.

• Objaw Jaworskiego – bolesność w rzucie wyrostka robaczkowego przy zwiększeniu napięcia mięśni powłok i ciśnienia w jamie brzusznej spowodowanego powolnym opuszczeniem uniesionej wcześniej i wyprostowanej w stawie kolanowym kończyny dolnej prawej.

• Objaw Blumberga – zapalenie otrzewnej – ból przy oderwaniu ręki od powłok brzusznych.

Próba Romberga – jest to element badania neurologicznego mający na celu ocenę zborności ruchów, zwłaszcza gdy zachodzi podejrzenie uszkodzenia móżdżku bądź sznurów tylnych rdzenia kręgowego.

Pacjent jest w pozycji stojącej ze złączonymi stopami. Kończyny górne opuszczone wzdłuż tułowia.

Lekarz musi być tak ustawiony, aby w razie potrzeby mógł podtrzymać pacjenta.

Poprosić pacjenta, by zamknął oczy:

• Wynik prawidłowy(ujemny) - pacjent stoi przy otwartych i zamkniętych oczach.

• Próba dodatnia(nieprawidłowy) - pacjent stoi przy otwartych oczach, a pada, gdy ma zamknięte.

• Próby nie można wykonać gdy pacjent nie może ustać przy otwartych oczach – wskazuje to na zespoły móżdżkowe lub przedsionkowe.

Odruchy ścięgniste (ocenia się je obustronnie za pomocą młotka):

• Promieniowy- kończyna górna przywiedziona w ramieniu, przedramię zgięte w stosunku do ramienia pod kątem 120, ręka pomiędzy pronacją a supinacją, lewą ręką chwyta się brzeg łokciowy ręki badanego i uderza młotkiem w okolicę wyrostka rylcowatego kości promieniowej; zgięcie w stawie łokciowym

• Z mięśnia dwugłowego ramienia- ręka opiera się na ręce badającego; uderzenie w ścięgno mięśnia dwugłowego ramienia nad stawem; zgięcie w stawie łokciowym i skurcz mięśnia dwugłowego

• Z mięśnia trójgłowego ramienia- kończyna zgięta w stawie łokciowym, ramię uniesione do góry, przedramię zwisa do dołu; uderzenia w ścięgno nad wyrostkiem łokciowym; odruch wyprostny przedramienia wskutek skurczy mięśnia trójgłowego

• Rzepkowy – dziecko siedzące z nogami opuszczonymi, u leżącego podkładamy przedramię pod kolana; uderzenie poniżej rzepki; skurcz mięśnia czworogłowego- wyprost w stawie kolanowym

• Ze ścięgna Achillesa- po uderzeniu zgięcie podeszwowe stopy i skurcz mięśni łydki

• Odruch Babińskiego- patologiczny, gdy utrzymuje się w 2 r.ż.; drażnienie podeszwy po zewnętrznym brzegu, od pięty do palców powoduje zgięcie grzbietowe palucha i wachlarzowate rozstawienie pozostałych palców

• Odruch Rosolimo- uderza się w opuszki palców stóp lub rąk, młotkiem lub swoimi opuszkami palców, gdy dodatni- występuje zgięcie podeszwowe lub dłoniowe palców

Objawy oponowe:

• Uwypuklone, tętniące ciemię ( u niemowląt)

• Sztywność karku- norma, gdy głowę można swobodnie zgąć, tak żę broda dotyka mostka; przy biernym pochyleniu głowy ku przodowi napotyka się opór ze strony mięśni karky- stopień sztywności określa się jako odległość pomiędzy mostkiem a brodą (palcami); przy znacznej sztywności karku dochodzi do tyłozgięcia głowu mocna wciśniętej w poduszkę

• U starszych dzieci ocenia się ponadto:

  • Brudzińskiego:

    • Karkowy- przy biernym pochyleniu głowy ku przodowi następuje odruchowe zgięcie kończyn dolnych w stawach biodrowych, kolanowych i łokciowych (rzadziej)

    • Policzkowy – ucisk na policzki poniżej kości jarzmowych powoduje uniesienie przedramion i ich zgięcie

    • Łonowy – ucisk na spojenie łonowe wywołuje zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych oraz zgięcie i odwiedzenie w stawach biodrowych

  • Kerniga:

    • Górny – przy biernym pochyleniu tułowia ku przodowi kończyny dolne odruchowo zginają się w biodrach i stawach kolanowych

    • Dolny – chory leży na wznak; badający zgina kolejno każdą kończynę dolną w stawach biodrowym i kolanowym pod kątem prostym, po czym stara się tę kończynę wyprostować; w razie objawu dodatniego – wyprostowanie kolana będzie niemożliwe z powodu kurczy mięśni zginaczy uda i podudzia

  • Flatua:

    • Karkowo-mydriatyczny – rozszerzenie źrenic przy biernym zgięciu głowy

    • Erekcyjny – wzwód prącia przy kilkukrotnym przechylaniu tułowia ku przodowi u chłopców

  • Weila-edelmana – zgięcie grzbietowe palucha przy badaniu dolnego objawy Kerniga

  • Amosa – dziecko siedzące opiera się o wyprostowane kończyny górne, rozstawione do boków i do tyłu

O rozpoznaniu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych decyduje wynik badania płynu mózgowo-rdzeniowego!!!