LAKTACJA

1. Oksytocyna (proces) co powoduje?

   • odruch oksytocynowy (wypływu pokarmu)

   • wydzielana w podwzgórzu i przekazywana do tylnego płata przysadki mózgowej oksytocyna dociera drogą naczyń krwionośnych do gruczołu piersiowego.Tam wywołuje skurcz komórek mioepitelialnych oplatających pęcherzyki i przewody mleczne, powoduje wypływ pokarmu.

   • Odruch oksytocynowy wyzwala się pod wpływem ssania, odciągania mleka z piersi i widoku dziecka, myślenia o nim oraz jego płaczu.

2. Laktogeneza

   • hormonozależny proces wzrostu i rozwoju gruczołu piersiowego, prowadzący do zainicjowania wydzielania mleka

   • przemiany komórek nabłonka pęcherzyków mlecznych (laktocytów) z niewydzielniczego w wydzielniczy

   • 2 etapy:

I ETAP - ciąża oraz 1-2. doby po porodzie

• progesteron i estrogeny powodują rozwój przewodów i pęcherzyków mlecznych

• laktogeneza I rozpoczyna się, gdy nabłonek wyściełający pęcherzyki mleczne przemieni się w wydzielniczy (między 16. a 22. tygodniem ciąży)

• pęcherzyki zaczynają wytwarzać mleko przedporodowe (niewielka ilość kumulowana w przewodach mlecznych, składa się z laktozy, laktoalbuminy, sodu, chloru, immunoglobulin i laktoferryny, nie zawiera kazeiny)

• po porodzie stężenia progesteronu i estrogenów gwałtownie spadają, a poziom prolaktyny pozostaje wysoki, następuje wydzielanie siary w ilości 100ml/dobę

II ETAP - od ok. 30-40. godziny po porodzie do ustabilizowania się wydzielania pokarmu

• 10-krotne zmniejszenie stężenia progesteronu w surowicy przy dużym stężeniu prolaktyny zapoczątkowuje laktogenezę II

• rozrost laktocytów (zaczynają wytwarzać 10-krotnie więcej pokarmu, ok. 500-750 ml w 5. dobie - nawał pokarmu)

• skład mleka typowy dla mleka dojrzałego

• etap uważa się za zakończony ok. 5. doby po urodzeniu, potem “etap III” do końca laktacji

  • opóźnienie laktogenezy - kiedy wystąpi po 72. godzinie porodu

  • jeśli z różnych powodów nie podjęto karmienia dziecka piersią w pierwszych dobach życia, to opróżnianie piersi (odciaganie pokarmu) musi nastąpić najpóźniej do 3. doby (jeśli nie, to szanse na udaną laktacje się zmniejszają

  • u matek wczesniaków wskazane jest podjęcie stymulacji laktacji zaraz po porodzie

1. Zioła hamujące laktację.

   • mięta pieprzowa

   • szałwia lekarska

   • pietruszka

2. Czynniki wpływające na laktację.

• stymulacja piersi (ssanie),

• oddzielenie matki od dziecka lub karmienie w sztywno określonych godzinach - niewystarczająca produkcja mleka,

• stan zdrowia,

• stres,

• zaburzenia hormonalne (zła praca tarczycy lub przysadki),

• częste używanie smoczka do uspokojenia,

• obolałe i podrażnione sutki - mogą oddalać w czasie karmienie,

• operacja piersi - może powodować niską podaż mleka,

• odpowiednia ilość płynów i pożywienia,

• technika przystawiania do piersi,

• odpowiednia ilość karmień w ciągu doby,

• karmienie obiema piersiami,

• masowanie piersi w czasie karmienia,

• odciąganie mleka laktatorem (po karmieniu) - zwiększa produkcję mleka,

• zioła,

• płatki owsiane - zwiększają produkcję mleka (brak dowodów),

• leki: Metoclopramide, Domperydon - zwiększają produkcję mleka.

1. Czy można karmić piersią mając dodatni HBs? (wirus WZW B)

   • nosicielstwo HBs nie jest przeciwwskazaniem do karmienia piersią , jeśli do 3 godzin po porodzie podano dziecku immunoglobulinę, a następnie zaszczepiono przeciw WZW B

1. Co powoduje niedostateczne wytwarzanie pokarmu podczas laktacji?

   • zaburzenia hormonalne:

     • od 4. doby po porodzie stężenie prolaktyny jest wprost proporcjonalnie zależne od intensywności stymulacji brodawek piersiowych (odruch prolaktynowy), od 10. doby stężenie prolaktyny stopniowo się zmniejsza, ale podczas ssania zwiększa się dwukrotnie w stosunku do stanu wyjściowego; w nocy jej stężenia są większe;

     • od 14. dobry stężenie prolaktyny nie ma już wpływu na ilość wytwarzanego pokarmu, a zależy od oksytocyny (odruch oksytocynowy); wydzielanie pokarmu zalezne jest od ssania piersi, odciągania pokarmu, widoku i płaczu dziecka; oksytocyna produkowana w podwzgórzu dociera do gruczołu przez krew, wywołując wypływ mleka (często odczuwane napięcie, mrowienie w piersi)

   • niewystarczająca stymulacja piersi,

   • oddzielenie matki od dziecka lub karmienie w sztywno określonych godzinach,

   • choroba lub stres, ból,

   • zaburzenia hormonalne (zła praca przysadki),

   • częste używanie smoczka do uspokajania,

   • obolałe i podrażnione sutki,

   • operacja piersi

   • częste i pełne opróżnianie piersi - zalgający pokarm powoduje wydzielenie inhibitora laktacji FIL, który powoduje spowolnienie wytwarzania pokarmu

2. Kaloryczność mleka kobiecego (dla wcześniaków i dzieci urodzonych o czasie?)

   • mleko dojrzałe 75 kcal / 100 ml lub 69 kcal/ 100 ml

   • siara: 48-64 kcal / 100 ml

   • mleko wcześniacze: 58-70 kcal / 100 ml lub 76,7-77,8 kcal /100 ml

3. Porównanie mleka kobiecego z krowim. (ilość białka)

   • kobiece 1,2%

   • krowie 3,3%

4. Jak przechowuje się mleko kobiece?

   • w szczelnych, sterylnych pojemniczkach (pojemniki wykonane z polipropylenu i polisulfonianu);

   • butelkach szklanych lub plastikowych z pokrywką;

   • foliowych jednorazowych torebkach przeznaczonych do kontaktu z żywnością;

   • z opisaną ilością, datą i godziną odciągnięcia pokarmu, imieniem i nazwiskiem dziecka (jeśli przebywa w szpitalu);

   • w przypadku używania naczyń wielorazowego użytku przed użyciem należy je umyć ciepłą wodą i detergentem, wypłukać i wyparzyć, a jeżeli dziecko jest chore/wcześniakiem - wysterylizować/ wygotować (najlepiej jednak użyć jednorazowych);

   • szklane naczynia ze szczelną pokrywką należy ostrożnie sterylizować - ryzyko stłuczenia;

   • wcześniaki - mleko z każdego odciągnięcia przechowywać w oddzielnym pojemniku (ryzyko skażenia podczas powtórnego otwierania i zamykania pojemnika);

   • mleko zużywać w odpowiedniej kolejności - począwszy od najwcześniej odciągniętej porcji;

   • nie mieszać mleka odciągniętego w różnym czasie (jeśli już, to z 12 - 24 godzin i po uprzednim schłodzeniu;

   • jeśli pokarm ma być przeznaczony do zamrożenia - zostawić nieco wolnej przestrzeni w pojemniku

Miejsce przechowywania	Czas przechowywania dla dzieci zdrowych	Czas przechowywania dla wcześniaków i dzieci chorych
25-37 st.C	4h	do 1h
15-25 st. C	8h	do 1h
15 st. C	24h	do 1h
w torbie chłodniczej z wkładami chłodzącymi	do 24h	do 24h
w lodówce <4 st. C (tylna ściana)	2-5 dni	48h
w zamrażalniku wewnątrz lodówki (wspólne drzwi)	2 tyg.	1 tydz.
w zamrażarko-lodówce (oddzielne drzwi)	3 mies.	kilka tyg.
w zamrażarce (od -18 do -20 st.C)	6 mies.	3-6 mies.

CIĄŻA i KARMIENIE

1. Od i do kiedy suplementujemy kwas foliowy?

   • początek co najmniej miesiąc przed planowanym zapłodnieniem

   • do końca pierwszego trymestru (12 tydz. ciąży)

2. Ilość białka u kobiet w ciąży.

   • 1,2 g/kg mc/doba => 54-96g (RDA)

   • 0,98 g/kg mc/doba => 44-78g (EAR)

3. Co jest dobre na nudności u ciężarnej?

   • herbata imbirowa,

   • ciepła woda mineralna,

   • delikatne napary ziołowe, np. z melisy lub nagietka (ewentualnie delikatnie osłodzone np. miodem);

   • delikatny napar z czarnej herbaty;

   • łagodne w smaku, niedosładzane kompoty, np. z jabłek;

   • bulion warzywny, mięsny lub rybny (jeśli nie przeszkadza intensywny zapach);

   • jeść regularnie, co 3-4 godziny;

   • zjedzenie pierwszego posiłku lub przekąski jeszcze przez wstaniem z łóżka;

   • jeść w spokoju, powoli, bez pośpiechu;

   • produkty pełnowartościowe, nieprzetworzone, sezonowe;

   • potrawy lekkostrawne, gotowane, duszone, pieczone;

   • zupy;

   • zboża (ciemny ryż, różne kasze, np. jęczmienną, jaglaną, gryczaną, kuskus);

   • warzywa sezonowe (strączkowe, kiszone na początku ostrożnie);

   • chude mięso i ryby;

   • nasiona i orzechy w małych ilościach, jako dodatek lub przekąska (np. migdały, siemię lniane, sezam, pestki słonecznika i dyni);

   • produkty bogate w witaminę B6, która zapobiega mdłościom (produkty zbożowe, warzywa zielone, fasolka szparagowa, kalafior, marchew, ziemniaki, fasola, nasiona roślin strączkowych, orzechy, pestki dyni, chude mięso, drób, jajka, ryby);

   • aromaterapia (zapachy lawendy, eukaliptusa);

   • świeże powietrze, aktywność, relaks.

4. Czy zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne u kobiety ciężarnej i karmiącej? O ile kcal?

   • II trymestr - 360 kcal

   • III trymestr - 475 kcal

   • laktacja - 500-650 kcal (505 kcal)

5. Przeciwwskazania matki i dziecka do karmienia piersią.

   • dziecko: galaktozemia, choroba syropu klonowego

   • matka: czynna gruźlica, HIV, HSV brodawki lub otoczki, HTLV 1 lub 2, kontakt z izotopem, chemioterapia, radioterapia, narkotyki, ciężka choroba psychiczna, niewydolność krążenia IV NYHA, wiremia HBS, HAV, HCV, CMV, nosicielstwo HBS (jeżeli nie podano dziecku immunoglobuliny i szczepionki), zakażenie krętkiem, dur brzuszny, malaria, posocznica, zapalenie nerek, padaczka, rzucawka, ropień i rak piersi

6. Co mogą powodować obfite wymioty?

   • odwodnienie organizmu, utratę elektrolitów, zaburzenie równowagi wodno-elektrolitowej, kwasowo-zasadowej, pęknięcie błony śluzowej lub ściany jelita (gwałtowne wymioty)

7. O ile zwiększa si ę podaż płynów u matek karmiących?

   • 700 ml/d (800-1000ml)

8. Kiedy można karmić piersią (w jakiej chorobie dziecka)?

   • w mukowiscydozie

   • w fenyloketonurii (nie zawsze- ZOBACZ PYTANIE 45.)

9. Jakie witaminy należy suplementować w czasie karmienia piersią u wegetarianek?

   • B₁₂

   • D

10. Dlaczego kobieta przestaje karmić – co może wpływać na przedwczesne zakończenie karmienia piersią?

    • zażywanie leków

    • choroba

    • za mało pokarmu

    • czynniki psychologiczne

WCZEŚNIAKI

1. Kiedy może się urodzić dziecko z małą masą ciała? Przyczyny wcześniactwa.

   • Czynniki socjalne:

• niski status społeczno-ekonomiczny,

• młody wiek matki
  (niedojrzały układ emocjonalny, hormonalny, prawie zawsze ciąża nieplanowana),

• niska masa ciała matki (niedożywienie),

• palenie papierosów,

• ciąże niechciane, nieplanowane, z przypadkowymi partnerami
  (coraz częściej sygnalizowana przyczyna porodów przedwczesnych).

  • Przedwczesne skurcze porodowe:

• przeciążenie fizyczne i psychiczne,

• choroby infekcyjne matki przebiegające z wysoką gorączką,

• zakażenia wewnątrzmaciczne (po infekcji wstępującej z pochwy lub innego źródła zakażenia),

• wady rozwojowe narządów płciowych oraz mięśniaki macicy,

• ciąża mnoga, wielowadzie, wady płodu

  • Choroby matki:

• choroby serca, zaburzenia krążenia, cukrzyca, choroby tarczycy, zaburzenia hormonalne, gruźlica, toksoplazmoza, choroby weneryczne, zapalenia nerek

  • Niewydolność szyjki macicy:

• liczne naturalne i sztuczne poronienia

• inne przyczyny uszkodzenia szyjki macicy

• wady szyjki macicy

  • Przedwczesne odejście wód płodowych:

• spowodowane czynnością skurczową macicy z powodu stresu, urazu, infekcji i uszkodzenia pęcherza płodowego

  • Krwawienia w ciąży (łożysko przodujące)

  • Wady i niewydolność łożyska

  • Czynnik męski

1. Minimalne żywienie troficzne.

   • wcześniaki urodzone przed 28. tygodniem ciąży są karmione paraenteralnie;

   • po kilku dniach wprowadza się minimalne żywienie troficzne - karmienie dziecka dożylnie, ale i trochę przez sondę, po czym stopniowe przechodzenie na karmienie tylko przez sondę

   • powinno się podawać pokarm matki - siarę

   • wprowadzenie niewielkiej ilości pokarmu w trakcie żywienia pozajelitowego ma na celu odżywienie komórek błony śluzowej przewodu pokarmowego, a także przyspieszenie jego dojrzewania strukturalnego i czynnościowego poprzez stymulację osi enterohormonalnej;

   • rozpoczyna się w ciągu pierwszych 12-48h życia od 0,5-2,0 ml/h;

   • 15 ml przez 2-3 dni stymuluje przewód pokarmowy i zapobiega martwiczemu zapaleniu jelit

   • szybkość zwiększania żywienia:

• noworodki z ekstremalnie niską urodzeniową masą ciała <1000g - 5-10ml/kg mc./d

• noworodki z bardzo niską urodzeniową masą ciała 1000-1500g - 10-20ml/kg mc./d

• noworodki z niską urodzeniową masą ciała 1500-2000 - 20-30 ml/kg mc./d

1. Mieszanki u wcześniaków.

   • Bebilon Nenatal Premium/Pronutra

   • Nestle PreNAN

   • Enfamil Premature

   • Humana 0

   • Alprem

2. W co wzbogacone są mieszanki dla wcześniaków? Suplementacja u wcześniaków.

   • więcej kcal

   • więcej białka

   • Ca, P, Mg, Fe

   • wit.: A, D, E, K, C, kwas foliowy

   • tauryna, L - karnityna

   • NNKT

3. Kiedy wcześniakom podajemy mleko początkowe (od jakiej wagi)?

   • jak osiągnie wiek skorygowany i masę ciała co najmniej 2,5 kg

NIEMOWLAKI

1. Do kiedy stosuje się mleko podstawowe (początkowe/1)?

   • do końca 6 m.ż.

2. Kolka u dzieci – rozpoznanie.

   • napady kolki jelitowej rozpoczynają się zazwyczaj ok. 3 tyg. życia, pojawiają się nagle, w godzinach wieczornych;

   • płacz bez określonej przyczyny, niepokój, rozdrażnienie, twardy i wzdęty brzuch, podkurczenie nóżek, zaczerwienienie twarzy, dziecko pręży się. Niemowlę może oddać zielony stolec z domieszką śluzu i wydaleniem dużej ilości gazów;

   • napady ustępują ok. 3.- 4. m.ż.

   • zastosowanie mieszanek: Nan Expert Sensitive, Bebilon Comfort
     (Nan Expert AR, Bebilon AR - ulewania)

3. Wprowadzenie glutenu w diecie dziecka - test prowokacji glutenem.

   • 5-6 m.ż - karmienie naturalne

   • 6-7 m.ż karmienie sztuczne

   • kaszka glutenowa

   • 2-3g glutenu / 100ml do zupki jarzynowej

4. Kiedy wprowadzać ryby w jadłospisie niemowlaka?

   • 7 m.ż.

5. Kiedy wprowadzać mięso?

   • 6 m.ż. u zdrowych dzieci

   • 5 m.ż. w mukowiscydozie

6. Jaki jest prawidłowy przyrost masy ciała dziecka w pierwszych 3 miesiącach życia?

   • żywienie naturalne - 15-30g na dobę (700-900g/miesiąc)

   • żywienie sztuczne - 25-30g na dobę

7. Co pomaga na zaparcia?

• 70% laktuloza (1-3 ml/kg mc./dobę) w syropie (Lactulosum, Duphalac, Normalac);

• czopki glicerynowe doraźnie;

• karmienie piersią - sprzyja częstym wypróżnieniom dzięki zawartym w pokarmie kwasom żółciowym;

• wycofanie z diety substancji zagęszczających (Nutriton, mieszanki AR, kleiki, kaszki ryżowe, soki, owoce, kukurydziane, pszenne);

• suszone śliwki (zmiksowane) - po 6. miesiącu życia

1. Co może powodować hipoglikemię u dzieci? Objawy noworodka z hipoglikemią.

   • Ze względu na fakt, iż objawy kliniczne hipoglikemii noworodkowej nie są specyficzne lub nie występują w ogóle, jej rozpoznanie nie może się na nich opierać. Za obniżeniem poziomu glukozy we krwi noworodka mogą przemawiać: trudności w karmieniu, wymioty, senność, sinica obwodowa, oziębienie skóry, zaburzenia toru oddychania (bezdechy).

   • Przyczyny dzieli się ze względu na rodzaj na grupy:

• przejściowy nieproporcjonalny wyrzut insuliny: noworodki matek z cukrzycą, erytroblastoza płodowa (choroba hemolityczna noworodków)

• wyczerpanie zapasów glukozy: małe zasoby glikogenu u wcześniaka, niedostateczna podaż kalorii w pierwszych godzinach życia

• zwiększone zużycie kalorii: stres, oziębienie, niedotlenienie, zakażenie

• przetrwała hipoglikemia noworodka: zaburzenia endokrynologiczne, genetyczne choroby metaboliczne

DZIECI

1. Podaż energii u dzieci przedszkolnych.

   • 1400 kcal

2. Skoki wzrostu - jakie składniki żywieniowe zwiększamy?

Wg. norm żywienia:

• składniki odżywcze: białko, węglowodany i tłuszcze (NNKT) - skład % w diecie nie zmienia się!

• witaminy: C, K, B12

• składniki mineralne: wapń, fosfor, magnez

1. Czy chłopcu w wieku 15 lat uprawiającemu sport wystarcza 1500 kcal/dobę?

   • nie

   • zapotrzebowanie w zalezności od aktywności to 2600-3500kcal

1. Jak zapobiegać niedoborom żelaza?

   • wystarczające zapasy do 6. miesiąca życia - u noworodków donoszonych;

   • stosować mieszanki wzbogacane tym pierwiastkiem

   • dzieciom w wieku 6 miesięcy podawanie preparatu żelaza w kroplach w dawce 1 mg/kg/24h

   • w miarę możliwości powyżej 6 miesiąca u dzieci karmionych piersią i od wieku 4-6 miesięcy u niemowląt karmionych sztucznie należy zalecać wprowadzenie do diety kaszek niemowlęcych wzbogacanych w żelazo bez dodatków smakowych. Aby zaspokoić zapotrzebowanie niemowlęcia na żelazo, dziennie należy podać co najmniej dwie porcje takiej kaszki.

   • wskazane jest wprowadzanie zmiksowanego mięsa do diety dziecka po 6 m.ż.

2. Co powoduje niedobór witaminy A?

   • bardzo przesuszona, wręcz szorstka skóra na łokciach i kolanach, a także na ramionach

   • zmiany w strukturze włosów, opóźniony wzrost

   • niedowidzenie o zmierzchu i w nocy (tzw. kurza ślepota) i opóźniona akomodacja oka w ciemnościach (jeśli przekracza 10 sekund - jest to oznaka niedoboru wit. A)

   • suchość gałki ocznej (brak łez)

3. Kiedy suplementujemy witaminę D?

   • mukowiscydoza

   • zawsze w okresie jesieni-wczesnej wiosy: ludzie zdrowi, dzieci, kobiety w ciąży

   • u osób starszych >70 r.ż.

4. Wskaż fałszywe zdanie o witaminie K. (Czy może powodować krwotoki u dzieci urodzonych?)

   • jej brak może powodować krwotoki, ale nie sama witamina

5. Ilość błonnika u dzieci (wzór "wiek plus 5").

   • dla dzieci ADA zaleca, że spożycie błonnika powinno być równe wieku dziecka w latach plus 5 g/dobę (np. 4 latki powinny spożywać 9 g błonnika dziennie)

6. Co może powodować spożywanie przez dzieci alkoholu?

   • hipoglikemię,

   • uszkodzenie procesów rozwojowych,

   • problemy psychologiczne,

   • trudności z uczeniem się, myśleniem i zapamiętywaniem.

FENYLOKETONURIA

1. Celiakia, fenyloketonuria, mukowiscydoza, galaktozemia – wybór definicji i produktów przeciwwskazanych.

Celiakia (choroba trzewna) to trwająca całe życie autoimmunologiczna choroba o podłożu genetycznym, charakteryzująca się trwałą nietolerancją glutenu – białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy,życie, jęczmieniu). Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego, maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W efekcie toksycznego działania glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co prowadzi do wystąpienia różnorodnych objawów klinicznych. Jedyną metodą leczenia celiakii jest stosowanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej.

Przeciwwskazane: orkisz, kuskus, pszenica, żyto, jęczmień, owies

Fenyloketonuria - choroba metaboliczna. W postaci klasycznej (98% przypadków) - defekt enzymu hydroksylazy alaniny (PAH) przekształcającego fenyloalaninę w tyrozynę. W nietypowych postaciach fenyloketonurii deficyt dotyczy enzymów biorących udział w produkcji kofaktora powyższej reakcji - tetrahydrobiopteryny (BH4).

Produkty przeciwwskazane: mięso, drób i jego przetwory, jajka, ryby, produkty zbożowe, rośliny strączkowe (fasola, groch), kukurydza, mleko, nabiał, koncentrat pomidorowy, musztarda, orzechy, mak, marcepan, czekolada, kakao, aspartam.

Mukowiscydoza (CF, cystic fibrosis, zwłóknienie torbielowate trzustki) - choroba ogólnoustrojowa, nieuleczalna, prowadząca do skrócenia życia chorego. Objawy: podwyższone stężenie chlorków w pocie, zapalenie oskrzeli i płuc, niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki. Spowodowana mutacją genu kodującego białko CFTR, dziedziczona autosomalnie recesywnie. Mutacja powoduje zaburzenia transportu chloru przez błonę komórkową, wzrost absorpcji Na i wody. W efekcie powstaje gęsty, lepki śluz kumulujący się w przewodach gruczołów wydzielania wewnętrznego, w układzie oddechowym i przewodzie pokarmowym.

Przeciwwskazane: produkty niskokaloryczne (woda mineralna, herbata, kawa, odtłuszczone mleko i jego przetwory, zupy czyste), napoje gazowane, produkty bogate w błonnik pokarmowy – ze względu na szybko występujące po ich spożyciu uczucie sytości.

Galaktozemia - spowodowana wrodzonym blokiem metabolicznym przemiany cukru galaktozy - defektem enzymu urydylilotransferazy galaktozo-1-fosforanu (GALT), Dziedziczona w sposób autosomalny recesywny.

Przeciwwskazane: mleko, napoje mleczne (jogurt, kefir), desery mleczne, śmietana, twaróg, ser topiony, ser żółty, lody, zabielacze do kawy, koktajle oraz wszystkie przetwory mleczne, masło, margaryna mleczna, chleb mleczny, pieczywo tostowe, kaszki błyskawiczne mleczno-zbożowe, ciasta z dodatkiem mleka lub masła, rogale maślane, serniki, ciasta z bitą śmietaną, wyroby garmażeryjne, wyroby panierowane, ograniczać podroby wątrobowe, nerki, móżdżek, pasztety, parówki, gotowe wyroby z dodatkiem mleka, zupy kremy, cukierki mleczne, czekolada mleczna, napoje alkoholowe, leki zawierające laktozę.

1. Ilość białka u kobiet ciężarnych w fenyloketonurii.

   • 70 - 75 g/dobę

   • 1,1-1,5 g/kg mc/dobę

2. Suplementacja tyrozyną u kobiet w ciąży z fenyloketonurią.

Dieta powinna zawierać:

• tyrozyna 4,5-7,5g/dobę

• białko 70-75g/dobę

• wartość energetyczna 2000-3500 kcal/dobę

1. Karmienie piersią a fenyloketonuria.

   • Kobieta może karmić piersią. Jest jednak warunek - przestrzeganie diety.

   • Podwyższony poziom fanyloalaniny we krwi może powodować nawet u zdrowego płodu (bez uszkodzeń genetycznych powodujących fenyloketonurię) uszkodzenia mózgu, dlatego też ciężarna kobieta powinna ściśle przestrzegać diety i regularnie kontrolować poziom fenyloalaniny.

2. Co można spożywać bez ograniczeń i z małym ograniczeniem w fenyloketonurii?

   • dozwolone w określonych ilościach: warzywa, owoce, sorbety, ryż, żółtka, margaryna, masło, pieczywo niskofenyloalaninowe niskobiałkowe, makarony i wypieki wyprodukowane z mąki o małej zawartości fenyloalaniny, tapioka, sago, dżemy, konfitury, produkty niskobiałkowe dla dzieci z PKU;

   • dozwolone w nieograniczonych ilościach: cukier, woda, oleje roślinne, margaryny bezbiałkowe, herbata, cukierki owocowe, lizaki owocowe, zagęstniki węglowodanowe, landrynki, miód, smalec.

3. Które produkty są zabronione w fenyloketonurii?

   • jaja, ryby, mięso i przetwory, drób i przetwory, produkty zbożowe, rośliny strączkowe, (fasola, groch), kukurydza, nasiona, orzechy, mak, marcepan, mleko i przetwory, nabiał, koncentrat pomidorowy, musztarda, żelatyna, czekolada, kakao, aspartam

4. Wskaż fałszywe zdanie o PKU (fenyloketonurii).

5. Jakiego enzymu brakuje w PKU?

   • hydroksylazy fenyloalaninowej (PAH) przekształcająej fenyloalaninę w tyrozynę lub tetrahydrobiopteryny (BH4)

6. Podaż fenyloalaniny w PKU.

   • noworodki/niemowlęta 30-80 mg/kg mc/doba

   • przedszkolaki 20-40 mg/kg mc/doba

   • dzieci szkolne 10-20 mg/kg mc/doba

   • dorosli 10 mg/kg mc/doba

7. Odpowiednie stężenie Phe (fenyloalaniny) we krwi.

• poniżej 60 mmol (6 mg%) - niezależnie od wieku;

• 2-6 mg% (najlepiej do 4) - dzieci do 12. roku życia.

• 2 do 10-12 mg% (dzieci starsze i dorośli)

MUKOWISCYDOZA

1. Mieszanki w mukowiscydozie.

   • Milupa Cystilac (łatwo przyswajalne białko, hydrolizat kazeiny i serwatki),

   • Bebilon Pepti MCT (kwasy tłuszczowe krótkołańcuchowe, produkt bezglutenowy, w uczuleniu na białko),

   • Humana MCT

2. Ile enzymów trzustkowych w mukowiscydozie?

   • < 4r.ż. dawka to 1000 j.FIP lipazy/kg m.c./posiłek

   • > 4r.ż. 500 j.FIP lipazy/kg m.c./posiłek

   • niemowlęta 2000-4000 j.lipazy/120 ml mieszanki lub 1 karmienie piersią

   • dobowa dawka maksymalna to 10.000 j.FIP lipazy/kg m.c.

   • nie wolno przekraczać 2500 j. FIP lipazy/kg mc./ posiłek

3. Kiedy i w jakim celu stosujemy enzymy w mukowiscydozie?

   • w niewydolności trzustki (zbyt małe przyrosty masy i wysokości ciała, biegunki tłuszczowe)

   • cel: stały przyrost masy ciała, normalizacja stolców, ustąpienie wzdęć i bólów brzucha, zmniejszenie utraty tłuszczu

4. Kiedy podajemy enzymy?

   • przed i w trakcie karmienia (na początku i w połowie posiłku)

1. Witaminy w mukowiscydozie.

   • A:

• 2000 j.m. < 6 tyg. życia,

• 4000 j.m. 6 tyg. - 6 m.ż.,

• 8000j.m. > 6 m.ż.

  • D:

• 200 j.m. < 6 tyg. życia,

• 400 j.m. 6 tyg. - 6 m.ż.,

• 800 j.m. > 6 m.ż.

  • E:

  • 50 mg - niemowlęta;

  • 100 mg - dzieci 1.-10. r.ż.;

  • 200-400 mg - dzieci >10 r.ż.

  • K - 5 mg/tydzień lub więcej

1. O ile zwiększamy energię w mukowiscydozie?

   • o 30 - 50% w stosunku do rówieśników

2. Ile NaCl dla 6 letniego dziecka z mukowiscydozą podczas upałów?

   • 1200 mg/doba

3. Pytanie o mukowiscydozę - ilość potu?

   • powyżej 2l

   • próbka potu do testu potowego - co najmniej 100mg

4. Powikłania mukowiscydozy (co nie jest).

   • Powikłaniem jest:

• niedodma, rozstrzenie oskrzeli, torbiele podopłucnowe, uszkodzenie płuc,

• zaburzenia funkcjonowania trzustki, nawracające zapalenia tego gruczołu (prowadzi do cukrzycy typu 1),

• uszkodzenia wątroby i marskości oraz stłuszczenie, kamica żółciowa,

• powstanie żylaków przełyku, refluks żołądkowo-przełykowy

• zaburzenia układu rozrodczego dotyczą przedstawicieli płci męskiej (jednak zdolność do współżycia płciowego nie zostaje zaburzona!)

CUKRZYCA

1. Ile procent energii dostarczają w cukrzycy węglowodany złożone?

   • 40-50% węglowodanów, głównie złożone

   • 55-60% wg. starych norm

2. Co to są węglowodany czołgające i które produkty je zawierają?

   • najwolniej wchłaniają się z przewodu pokarmowego, przez co wolno podnoszą stężenie glukozy we krwi;

   • dotyczy to węglowodanów występujących w obecności błonnika pokarmowego takie jak:
     pieczywo razowe, grube kasze, płatki zbożowe, rośliny strączkowe, warzywa i niektóre owoce,

   • pieczywo razowe, niełuskany ryż, jarzyny: marchew, seler, kalafiory, brokuły, pomidor
     (z wykładu)

3. Co wykluczyć z diety w cukrzycy?

   • produkty zawierające węglowodany proste oraz nasycone tłuszcze

   • cukier sypki, czekolada, miód, konfitury, lody, soki owocowe, coca-cola

4. Jeśli kobieta ma cukrzycę i unormowany cukier to prawdopodobieństwo urodzenia chorego dziecka będzie takie samo jak u kobiety zdrowej?

   • tak

5. Ile płynów dostarczać w cukrzycy u dzieci?

   • 1,5-2l na dzień

6. Zalecenia w cukrzycy dla 2-3 latka. (aktywność fizyczna?)

   • poleca się zjedzenie kanapki przed wysiłkiem fizycznym

   • stężenie glukozy 100-150 mg%

   • nie ogranicza się produktów węglowodanowych i nie wyklucza się całkowicie tłuszczów zwierzęcych podwyższających cholesterol

ALERGIE

1. Profilaktyka alergii w ciąży.

   • dieta hipoalergiczna w III trymestrze ciąży (kontrowersyjne); unikanie dymu tytoniowego, alergenów otaczających

2. Oral allergy syndrome (OAS) - zespół alergii jamy ustnej.

   • spowodowany podobieństwem strukturalnym alergenów, tzw. reakcje krzyżowe pomiędzy epitopami białek zawartych w pyłkach roślin i pokarmach

   • nazwa ta oznacza natychmiastowe reakcje anafilaktyczne na kontakt bł. śluzowej jamy ustnej i gardła z pokarmami pochodzenia roślinnego

   • objawy: świąd, obrzęk języka, dziąseł, gardła, uczucie ucisku w gardle, w skrajnych przypadkach skurcz krtani

   • przy uczuleniu na pyłek brzozy - orzechy, jabłka, śliwki, gruszki, morele, brzoskwinie, kiwi, marchew, seler, pomidor

   • przy uczuleniu na pyłki traw - orzeszki ziemne, mąka, kiwi, melony, truskawki, seler, pomidor, groch, szpinak

   • przy uczuleniu na pyłek bylicy - seler, marchew, rumianek, słonecznik, przyprawy, pieprz, anyżek

   • alergeny roztoczy - kraby, homary, krewetki, ślimaki

3. Wstrząs anafilaktyczny.

   • nagły spadek ciśnienia + tachykardia

4. Mieszanki w uczuleniu na białko. Mieszanki w alergiach pokarmowych.

   • Nutramigen 1 (hydrolizat kazeiny, ma olej kukurydziany) i 2

   • Nutramigen 1 LGG i 2LGG (z probiotykiem)

   • Bebilon pepti 2 (DHA), Bebilon sojowy 2

   • Pregestimil (hydrolizat kazeiny)

   • Bebilon Amino, Neocat
     (mieszanki o znacznym stopniu hydrolizy zawierające wolne aminokwasy - elementarne)

   • Bebilon HA 1 i 2, HIPP 1 HA, Aptamil, NanPro HA, Humana HA, Infamil HA, Bebiko HA
     (mieszanki u dzieci obciążonych atopią, nie stosuje się w alergiach)

5. Czy uczulony na jajko kurze może spożywać jaja gęsie?

   • raczej NIE

6. Czy jest możliwe odzyskiwanie tolerancji immunologicznej?

   • tak, ale nie dotyczy to wszystkich pokarmów np. orzechów, ryb

7. Latex – owoc - co to za reakcja? - KRZYŻOWA

   • zespół lateksowo-owocowy: nadwrażliwość na lateks wiąże się z reakcjami nadwrażliwości na alergeny, niektóre warzywa i owoce (u 17-53% uczulonych na lateks);

   • białko lateksu zawiera heveiny (hev) I i II, chityny; alergeny te obecne są w bananie, awokado, kiwi, melonach, figach, migdałach, papai, kasztanach jadalnych, surowe ziemniaki, chmiel (piwo), pomidorach.

   • Objawy: zmiany skórne w miejscu kontaktu z lateksem / uogólnione: świąd, pokrzywka, katar, kichanie, blokada nosa, świąd oczu, łzawienie, kaszel, duszność, wstrząs anafilaktyczny

CELIAKIA

1. Objawy w celiakii niemej.

   • formy bezobjawowe są diagnozowane u osób pozornie zdrowych zazwyczaj podczas przypadkowych badań

   • często formy te są "nieme" tylko pozornie, gdyż - w rzeczywistości - po rozpoczęciu kuracji zauważalna jest ogólna poprawa stanu psycho-fizycznego

   • w formie niemej jedynym objawem choroby są obecne przeciwciała we krwi ( EmA, tTG)

2. Kiedy może ujawnić się celiakia? Jakie są objawy? Diagnostyka celiakii.

   • glutenozależna, trwała choroba trzewna, o podłożu genetycznym

   • występują zmiany histopatologiczne w obrębie śluzówki jelita cienkiego, polegające na zaniku kosmków jelitowych

   • reakcję alergiczną powoduje głównie gliadyna

   • objawy występują w momencie włączenia do diety produktów zawierających gluten
     (5-6 miesiąc życia): biegunki, zaparcia, bóle i wzdęcia brzucha, spadek masy ciała

   • celiakia może ujawnić się w KAŻDYM wieku

   • diagnostyka: przeciwciała przeciwko antygliadynie (AGA), endomysium (IgAEmA), tranglutaminazie tkankowej (tTG), antygenom docelowym

   • badania genetyczne: allel HLA:

• DQ2 (90-95% pacjentów z celiakią, 25-30% osób zdrowych)

• DQ8 (5-10% pacjentów z celiakią, 5-10% osób zdrowych)

1. Które produkty są zalecane i przeciwwskazane w celiakii?

   • zalecane: proso, sorgo, kasza jaglana, kasza kukurydziana, ryż, ziemniaki, amarantus, soczewica, tapioka, gryka

   • niezalecane: wszystkie zboża: pszenica (orkisz, kuskus), żyto, jęczmień

   • owies teoretycznie można, ale często występuje zanieczyszczony

1. Kto jest bardziej narażony na celiakię?

   • dziewczyny z antygenem

   • celiakia występuje 2x częściej u dziewczynek niż u chłopców

OTYŁOŚĆ i ANOREKSJA

1. Który centyl to otyłość, a który nadwaga?

   • otyłość powyżej 97 centyla

   • nadwaga 90-97 centyl

2. Jaka dieta przy otyłości dziecka w wieku do 7 r.ż.?

   • dzieciom do 7. rż. nie zaleca się diety niskoenergetycznej

   • dieta taka dotyczy dzieci po 7 roku życia:

• ograniczenie: tłuszcze zwierzęce (o ok. 50%), węglowodany (o 30–50%), szczególnie sacharozy i skrobi z produktów mącznych

• w diecie wykluczyć należy przede wszystkim zawiesiste sosy, tłuste smażone mięso

• w wieku szkolnym wartość energetyczna takiej odchudzającej diety mieści się w granicach 1500–2000 kcal (6280–8374 kJ); zapotrzebowanie energetyczne - 20 kcal/kg m.c.

1. Otyłość wtórna.

   • wynika z innych chorób

   • nadmiar tkanki tłuszczowej występujący u dzieci i młodzieży wskutek uszkodzenia układów regulujących pobór i wydatkowanie energii

   • otyłość wtórna kojarzy się z niskorosłością

2. Anoreksja restrykcyjna.

   • charakteryzuje się tym, że chory ogranicza przyjmowanie pokarmu do bardzo niewielkich ilości i nieregularnie stosuje środki przeczyszczające + intensywnie ćwiczy fizycznie

3. Objawy jadłowstrętu psychicznego.

   • spadek masy ciała poniżej 15% prawidłowej m.c., stosowanie różnych praktyk powodujących utratę masy ciała (prowokowanie wymiotów, wyczerpujące ćwiczenia fizyczne)

   • zaburzenia postrzegania własnego ciała, kształtu, ciężaru

   • silny lęk przed przytyciem, zaburzenia hormonalne (brak miesiączki, lub spadek potencji u mężczyzn)

   • unikanie jedzenia w towarzystwie

4. Kwashiorkor to niedobór czego?

   • wodno - elektrolitowy

   • białka

5. Grelina (stymulacja uwalniania GH).

   • jest hormonem tkankowym produkowanym głównie przez komórki żołądka, jednak w mniejszym stopniu również przez jelita, trzustkę, nerki, łożysko, tarczycę, przysadkę mózgową i podwzgórze

   • razem z leptyną i insuliną odpowiada za regulację łaknienia

   • nie jest wydzielana do światła przewodu pokarmowego jak inne enzymy, tylko do naczyń krwionośnych

   • powstaje w żołądku szczególnie obficie w stanie głodzenia, a wydzielana do krwiobiegu przenika do przysadki, gdzie sama lub z somatoliberyną, stymuluje ten gruczoł do produkcji i uwalniania hormonu wzrostu (GH)

   • GH ochrania białka przed rozpadem i zużywaniem aminokwasów na cele energetyczne, a jednocześnie rozbija molekuły tłuszczu zapasowego dla pozyskania kwasów tłuszczowych, wykorzystywanych jako wydajne paliwo w przypadku aktualnego braku pokarmowych składników energetycznych

   • antagoniści receptorów dla greliny będą przydatni w leczeniu otyłości i anoreksji

6. Co to bulimia? Co to pica? Co to anoreksja? – wybór definicji.

   • pica to ogromny apetyt na rzeczy niebędące żywnością (np. ziemia, kreda, węgiel) lub takie, które są w pewnym sensie żywnością, jak nieprzetworzone składniki żywności (np. mąka, surowe ziemniaki, skrobia). Aby uznać tego typu zachowania za zaburzenie, muszą trwać przynajmniej miesiąc w wieku, w którym próbowanie jedzenia ziemi, błota itp. jest uznawane za niedostosowane do poziomu rozwoju człowieka. Obserwuje się je najczęściej u kobiet w ciąży i u małych dzieci, zwłaszcza opóźnionych w rozwoju, wśród których jest to najbardziej rozpowszechnione zaburzenie odżywiania. Wówczas rozpoznawane jest jako pica u niemowląt lub dzieci. Łaknienie spaczone może się także wiązać z chorobami organicznymi mózgu lub histerią. W przypadku ekstremalnych form, jest uważane za dolegliwość medyczną. (łaknienie spaczone) – zaburzenie polegające na występowaniu apetytu na przedmioty.

INNE CHOROBY

1. Próchnica, kiedy może powstać?

   • próchnica butelkowa (jak maluszek zasypia z butelką)

2. Choroba wrzodowa - produkty dozwolone, zakazane, czynniki ryzyka i co powoduje.

   • czynniki ryzyka: przewlekły stres, infekcje, Helicobacter phylori

   • produkty zakazane: wywary mięsne, smażone mięsa i ryby itd., wędliny, sery, surowe warzywa i owoce, warzywa kapustne, nasiona strączkowe, mak, orzechy, ostre przyprawy,mocna kawa, herbata, pieczywo razowe

   • produkty zalecane: produkty mleczne, chude mięso, ryby, drobne kasze, makarony, galaretki, białe pieczywo, warzywa i owoce najlepiej przetarte, dojrzałe i ugotowane

3. Leki na padaczkę obniżają poziom jakiej witaminy?

   • wit D

   • Mg, Ca

4. Depresje.

   • žKobiety po przedwczesnym porodzie przechodzą przez traumę utraty dziecka zdrowego i utratę obrazu siebie jako matki, która jest w stanie utrzymać dziecko przy życiu i zapewnić mu bezpieczeństwo.

   • Nastoletnie matki mają często nierealne oczekiwania wobec dziecka i nie doceniają stopnia, w jakim będą musiały się angażować w opiekę nad nim. Skutkiem mogą być rozczarowanie, złość na dziecko, poczucie krzywdy i zwiększenie stresu związanego z pełnieniem roli macierzyńskiej.

   • Część kobiet doznających przemocy seksualnej obecnie lub w przeszłości demonstruje nietypowe objawy podczas karmienia piersią: przystawianie dziecka do piersi wywołuje złość, napady lęku, paniki, wracają wspomnienia dotyczące traumatycznych przeżyć. Takie kobiety unikają intymnego kontaktu z dzieckiem i nocnych karmień, wolą karmić niemowlę odciągniętym mlekiem z butelki.

   • Baby Blues - w 1-wszych dniach po porodzie, charakteryzuje się: problemami ze snem, płaczem, drażliwością, smutkiem, nadmierną gadatliwością, lub pobudzeniem.

   • depresja poporodowa

   • psychoza poporodowa

5. Przy rozszczepie podniebienia twardego czego ryzyko? (m.in. zapalenia płuc)

   • Obecność rozszczepu może powodować problemy z karmieniem (ale nie jest przeciwwskazaniem), choroby ucha, zaburzenia mowy i rozwoju społecznego.

6. Jakim niedoborem może być spowodowana niedokrwistość?

   • Fe, B12, kw. foliowy, miedź, cynk

7. Embriofetopatia

   • spowodowana teratogennym wpływem wysokich stężeń fenyloalaniny na płód

   • typowe objawy to: małoglowie, upośledzenie umysłowe, wrodzone wady serca i hipotrofia

   • wady rozwojowe płodu powstałe w czasie rozwoju embrionalnego, organogenezy lub później

   • wady mogą być anatomiczne lub funkcjonalne, biologiczne (drobnoustroje chorobotwórcze), metaboliczne i dietetyczne lub fizyczno-chemiczne (toksyny, promieniowanie)

   • aspekt dietetyczny - kobieta powinna przestrzegać ścisłej, zbilansowanej diety

   • aspekt metaboliczny - cukrzyca matki może powodować nadmierną masę urodzeniową, nietolerancję cukrów, hipoglikemię dziecka, a nawet zgon wewnątrzmaciczny

8. Co działa antynowotworowo?

   • zielona herbata

   • kurkuma

   • soja

   • czosnek

   • brokuły

   • rozmaryn

   • maliny

   • winogrona

   • pomidor

   • imbir

   • owoce jagodowe

1. Częste alergeny to :

1. ryż, mięso z królik, owoce cytrusowe

2. mleko, jaja, wieprzowina, czekolada

3. mąka pszenna, jabłka, mięso z królika, truskawki

4. mąka kukurydziana, jabłka, marchew

1. Objawy alergii pokarmowych mogą występować ze strony:

1. wyłącznie układu pokarmowego

2. układu pokarmowego i oddechowego

3. układu pokarmowego, oddechowego i skórnego

4. układu pokarmowego, oddechowego , skórnego i nerwowego

1. Alergii pokarmowych nie wywołuje :

1. mleko sojowe

2. jajko gotowane

3. mięso z królika

4. żadna odpowiedz nie jest poprawna

1. Obróbka cieplna zwiększa właściwości alergizujące :

1. mleko

2. ryb

3. jaj

4. soi

1. Alergia pokarmowa polega na :

1. niezdolności do pełnego konkretnego pokarmu w wyniku niedoboru enzymów trawiennych

2. niechęci do spożywania konkretnego produktu lub potrawy

3. nieprawidłowej odpowiedzi immunologicznej organizmu po spożyciu pokarmu

4. zaburzonym wchłanianiu składników odżywczych z pożywienia

1. Nie zaleca się, by kobieta chora na cukrzycę zachodziła w ciążę, gdy:

1. ma nieuregulowany poziom glukozy

2. cierpi na astmę oskrzelową

3. cierpi na celiakię

4. cierpi na epilepsję

1. Zapotrzebowanie energetyczne kobiety karmiącej piersią w stosunku do kobiety, która nie karmi jest:

1. wyższe

2. takie samo

3. niższe

4. kobieta karmiąca powinna jeść zgodnie z zasadą, za dwoje

1. Jakie jest zapotrzebowanie na białko w czasie ciąży:

   1. 1 – 1,2 g/kg n.m.c.

   2. 1 – 1,4 g/kg n.m.c.

   3. 1,3 – 2 g/kg n.m.c.

   4. 1,5 – 2,1 g/kg n.m.c.

2. Jakie jest zapotrzebowanie na żelazo w czasie ciąży:

1. 20 mg/24h

2. 30 mg/24h

3. 40 mg/24h

4. 50 mg/24h

1. Kobiety karmiące piersią powinny wykluczyć ze swojej diety:

1. mleko, warzywa strączkowe, białe pieczywo

2. warzywa strączkowe, ostre przyprawy, warzywa kapustne

3. warzywa kapustne, banany, jabłka

4. cytrusy, warzywa strączkowe, mleko

1. W okresie ciąży zwiększa się zapotrzebowanie na:

1. nasycone kwasy tłuszczowe

2. cukier prosty

3. białko

4. żadna odpowiedź nie jest prawidłowa

1. Prawdą jest, że:

1. w mleku matki głównym białkiem serwatkowym jest β – laktoalbumina

2. białko kazeinowe jest łatwiej trawione od białka serwatkowego

3. głównym białkiem serwatkowym jest α – laktoalbumina o silnych właściwościach alergizujących

4. w skład pokarmu kobiecego wchodzą białka serwatkowe i kazeinowe w stosunku 60:40

1. Która z odpowiedzi dotyczących mleka kobiety karmiącej jest niepoprawna:

1. wartość kaloryczna mleka krowiego i mleka kobiecego jest bardzo podobna

2. w pokarmie matki wcześniaka jest mniej białka i tłuszczu

3. w siarze znajduje się dużo białych krwinek i przeciwciał chroniących przed infekcją i alergią

4. w mleku krowim występuje kilkakrotnie więcej kazeiny niż w mleku kobiecym

1. Które z wymienionych witamin – w przypadku przedostawania się, mogą być groźne dla płodu:

1. B1, C

2. A, D

3. B2, B12

4. B6, E

1. Bakterie z rodzaju listeria, wywołujące chorobę listeriozę – szczególnie niebezpieczne podczas ciąży, mogą występować w :

1. surowych jajkach

2. wątróbce

3. serach pleśniowych

4. serach twarogowych

1. Stosunek białek serwatkowych do kazeinowych w mleku kobiecym wynosi:

1. 40:60

2. 60:40

3. 50:50

4. 80:20

1. Jakie białko o właściwościach alergizujących nie występuje w mleku kobiecym:

1. β – laktoglobulina

2. β – laktoalbumina

3. białka serwatkowe

4. metionina

1. Jaki hormon odpowiedzialny jest za produkcję mleka w gruczołach mlecznych kobiet:

1. tyroksyna

2. wazopresyna

3. prolaktyna

4. progesteron

1. Gluten do diety niemowląt karmionych piersią wprowadzamy (według modelu żywienia niemowląt karmionych naturalnie z 2007r.):

1. 3 – 4 miesiąca

2. 5 – 6 miesiąca

3. 7 – 8 miesiąca

4. po 9 miesiącu

1. Mieszanki mleczne typu HA, to:

1. mieszanki o zmodyfikowanym składzie węglowodanowym

2. mieszanki mlekozastępcze nie zawierające białek mleka krowiego

3. mieszanki zawierające średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe

4. mieszanki o zmodyfikowanym składzie białkowym

1. W pierwszym roku życia dziecka konieczna jest suplementacja:

1. B2 i B12

2. kwasu foliowego i witaminy A

3. witaminy D i K

4. witaminy E

1. Najmniejszy przyrost masy ciała u dzieci w wieku szkolnym występuje:

1. pomiędzy 3 – 4 rokiem życia

2. w wieku 5 lat

3. pomiędzy 6 – 7 rokiem życia

4. po ukończeniu 7 lat

1. Średnie zapotrzebowanie na energię dla dzieci w wieku szkolnym wg aktualnych zaleceń, to:

1. 1200 kcal

2. 1400 kcal do 6 lat

3. 1600 kcal

4. 1800 kcal od 7-9 lat

1. Przy podejrzeniu alergii pokarmowej stosuje się odwrotnej postaci testu prowokacyjnego. Co to oznacza:

1. wprowadza się roztwór alergenu pokarmowego drogą inhalacji

2. najpierw skreśla się podejrzane produkty z jadłospisu, następnie wprowadza się je sukcesywnie i obserwuje reakcje

3. do jadłospisu wprowadza się większą niż zwykle produktów zawierający alergen

4. żadna z powyższych nie jest właściwa ilość

1. Alergeny takie jak jaja, orzechy, wprowadzamy do żywienia dziecka:

1. po pierwszym półroczu życia

2. po ósmym miesiącu życia

3. po pierwszym roku życia (11-12 m.ż.)

4. po drugim roku życia

1. Do mieszanek hipoalergicznych nie zaliczamy:

1. hydrolizatów białek serwatkowych o nieznacznym stopniu hydrolizy

2. hydrolizatów białek serwatkowych mleka krowiego

3. preparatów zawierających izolaty pełnego białka sojowego

4. hydrolizatów kazeiny mleka krowiego

1. Cukrzyca ujawniająca się dopiero w czasie ciąży (cukrzyca ciążowa) dotyczy:

1. 0,2 – 0,3% ogółu ciężarnych

2. 1 – 6% ogółu ciężarnych

3. 10% ogółu ciężarnych

4. 15 – 20% ogółu ciężarnych

1. Stosowanie prawidłowej diety u kobiet ciężarnych z cukrzycą:

1. zapobiega wadom rozwojowym płodu, zmniejsza ryzyko poronień i przedwczesnych porodów

2. pozwala utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi

3. zwiększa szanse urodzenia zdrowego dziecka

4. wszystkie odpowiedzi są poprawne

1. Gestoza u kobiet ciężarnych objawia się nadciśnieniem, obrzękami, białkomoczem. W tej sytuacji leczenie dietetyczne oparte jest będzie o:

1. dietę niskobiałkową i niskosodową

2. dietę z ograniczeniem łatwo przyswajalnych węglowodanów

3. dietę niskosodową i wysokobiałkową

4. leczenie dietetyczne nie jest konieczne

1. Które stwierdzenie dotyczące cukrzycy ciążowej jest fałszywe:

1. występująca u kobiet otyłość (BMI>27) nie ma żadnego wpływu na rozwój cukrzycy ciążowej

2. cukrzyca ciążowa przebiega ze zwiększoną insulino opornością

3. cukrzyca ciążowa rozwija się w II trymestrze i nasila się w III

4. cukrzyca ciążowa może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo

1. Które z podanych niżej produktów węglowodanowych są wskazane dla ciężarnej chorej na cukrzycę:

1. pieczywo pełnoziarniste, kasza gryczana, pumpernikiel

2. pieczywo pszenne, bagietka, chałka

3. graham, kajzerka, ciabatta

4. chleb pszenny tostowy, pieczywo cukiernicze

1. Jakie są prawidłowe wartości stężenia glukozy we krwi w 1h po posiłku u kobiet ciężarnych:

1. 60 – 90 mg/dl

2. 120 – 140 mg/dl

3. 100 – 120 mg/dl

4. 140 – 160 mg/dl

1. Jednym z przeciwwskazań do karmienia piersią jest :

1. cukrzyca

2. nietolerancja laktozy u dzieci

3. konflikt serologiczny

4. hiperbilirubinemia

1. W żywieniu sztucznym żółtko jaja kurzego wprowadzamy w :

1. 10 miesiącu życia

2. 6 miesiącu życia

3. 7 miesiącu życia

4. 9 miesiącu życia

1. W której postaci celiakii dominują objawy pozajelitowe, a ze strony układu pokarmowego są słabo wyrażone:

1. klasycznejc

2. niemej

3. nietypowej

4. latentnej

1. W jakim wieku i w jakiej ilości wprowadzać gluten do diety dziecka:

1. po pierwszym roku życia, 2 razy dziennie

2. po pierwszym roku życia, 1 raz dziennie

3. w 5 – 6 miesiącu życia, 1 raz dziennie

4. w 4 miesiącu życia, 1 raz dziennie

1. Leczenie celiakii polega na:

1. zabiegu chirurgicznym

2. dożywotniej diecie bezglutenowej

3. farmakoterapii

4. stosowaniu diety do momentu ustąpienia objawów

1. Do produktów bezglutenowych należą:

1. mięso, marchew, jajka, makaron

2. mleko, ogórek, jajka, jabłka

3. mleko, ryż, jajka, kuskus

4. bułka, ryby, mięso, mleko

1. Objawy celiakii to:

1. zaparcia, anemia, wzrost masy ciała

2. zaparcia, kołatanie serca, wzrost masy ciała

3. biegunki, zaparcia, bóle i wzdęcia brzucha, spadek masy ciała

4. biegunki, nadpobudliwość, spadek masy ciała

1. Brak typowych objawów choroby, dopiero po wprowadzeniu diety bezglutenowej, pac jęci zauważają poprawę samopoczucia. O której postaci celiakii jest mowa:

1. klasyczna

2. nietypowa

3. utajona

4. niema

1. Chorujący na galaktozemię powinien unikać:

1. tylko mleka i potraw mlecznych(laktozy)

2. mleko i przetworów mlecznych, podrobów, warzyw i owoców

3. tylko owoców i warzyw

4. tylko produktów zbożowych

1. Zaznacz błędną odpowiedź:

1. klasyczna fenyloketonuria polega na zaburzeniu przemiany fenyloalaniny w tyrozynę

2. stężenie fenyloalaniny w krwi zdrowego dziecka nie przekracza 2mml/100mml krwi

3. podstawą leczenia fenyloketonurii jest farmakoterapia, dieta jest czynnikiem uzupełniającym

4. nie leczona fenylokatonuria doprowadza do nieodwracalnego uszkodzenia mózgu

1. Nadmierne stężenie fenyloalaniny we krwi powoduje:

1. objawy ze strony przewodu pokarmowego

2. upośledzenie rozwoju fizycznego i psychicznego

3. zaburzenia widzenia i drgawki

4. zwiększenie masy ciała oraz objawy ze strony przewodu pokarmowego

1. W jelicie grubym fruktoza ulega fermentacji do kwasów i gazów, gazy te są przyczyną objawów:

1. wzdęcia, nabrzmiałość brzucha

2. bóle brzucha

3. biegunki

4. wszystkie wymienione

`