DIAGNOSTYKA PRENATALNA – metody, korzyści i zagrożenia
Metody badań: USG, amniocenteza, badanie trofoblastu, badanie poziomu stężenia alfafetoproteiny; metody niestosowane w Polsce: fetoskopia (wprowadzenie do jamy macicy specjalnego przyrządu optycznego, który umożliwia bezpośrednią obserwację dziecka, oraz przyrządu pobierającego komórki krwi i tkanki skórnej lub mięśniowej), placentocenteza (umożliwia badanie biochemiczne krwinek czerwonych dziecka i krwi pobranej przez nakłucie powłok brzusznych i łożyska matki).
1. Badanie ultrasonograficzne.
W wielu placówkach można je wykonać bez skierowania od lekarza. Badanie USG stało się badaniem rutynowym w każdej ciąży.
Przepuszczanie przez powłoki brzuszne ultradźwięków, które odbijają się od ciała dziecka i umożliwiają obserwowanie go na ekranie monitora.
Na podstawie USG można stwierdzić:
fakt poczęcia oraz liczbę poczętych dzieci, płeć dziecka,
przybliżony wiek i wagę, ruchliwość dziecka,
położenie przed porodem,
nieprawidłowości budowy kośćca i układu nerwowego,
prawidłowość budowy narządów wewnętrznych,
lokalizację łożyska, ilość wód płodowych,
istnienie powikłań (np. obrzęki ciała dziecka).
USG jest bezpieczniejsze od innych metod, bo jest badaniem nieinwazyjnym.
Znaczenie badania USG dla rodziców:
1) urealnia się obecność dziecka,
2) ulega zmianie znaczenie ciała matki – staje się ono „mieszkaniem dla dziecka”,
3) ukonkretniają się wyobrażenia o wyglądzie i ruchach dziecka,
4) następuje wyczulenie na płynące od dziecka sygnały , np. drobne ruchy,
5) zmniejsza się koncentracja uwagi rodziców na sobie, co u kobiety może przejawiać się w ustąpieniu dolegliwości ciążowych,
6) pojawia się przywiązanie do dziecka i potrzeba komunikacji z nim,
7) rozbudza się pragnienie szybkiego dotykowego kontaktu z dzieckiem po jego narodzinach.
B. ważne jest, by w badaniu uczestniczył ojciec.
Rodzice powinni być wcześniej poinformowani, na czym polega to badanie, co przedstawia, czemu służy.
Badanie ma przebiegać w atmosferze spokoju i serdeczności.
Okresem zwiększonej wrażliwości na działanie fali ultradźwiękowej na tkanki są pierwsze trzy miesiące życia dziecka. Fale stosowane w USG mogą doprowadzić do uszkodzenia struktury chromosomów i ich mutacji oraz do zaburzeń budowy i czynności organizmu.
2. Badanie płynu owodniowego (tzw. amniopunkcja).
- jest przeprowadzane najczęściej między 12 a 16 tygodniem ciąży. Polega na pobraniu igłą przez nakłucie pęcherza płodowego ok. 20 ml płynu owodniowego otaczającego dziecko. W płynie tym znajdują się komórki pochodzące z ciała dziecka;
- amniopunkcja pozwala wykryć choroby uwarunkowane zaburzeniami w budowie i liczbie chromosomów (w tym zespół Downa), wady centralnego układu nerwowego oraz ok. 20 chorób metabolicznych.
- podjęcie decyzji o tym badaniu powoduje powstanie silnego napięcia psychicznego, zwłaszcza u kobiety,
- w 95% przypadków diagnoza wyklucza istnienie choroby.
3. Badanie kosmówki (trofoblast).
Badanie kosmówki (biopsja trofoblastu) polega na nakłuciu powłok brzusznych i pobraniu małego wycinka trofoblastu, z którego powstaje łożysko. Zbadanie komórek, poddanych wcześniej hodowli, umożliwia wykrycie chorób metabolicznych, których przyczyną są nieprawidłowości w budowie i liczbie chromosomów.
Badanie kosmówki można wykonać w pierwszym trymestrze życia dziecka.
KORZYŚĆI Z DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ
Pozwala na śledzenie zaburzeń w stanie zdrowia i rozwoju dziecka w najwcześniejszym okresie.
Umożliwia przeprowadzenie zabiegów koniecznych dla zachowania zdrowia bądź życia dziecka.
Umożliwia prenatalne zapobieganie, zatrzymanie rozwoju choroby.
Na Zachodzie dzięki diagnostyce prenatalnej dokonywane są szczegółowe operacje ratujące życie dziecka.
Umożliwia precyzyjne przeszczepy organów u nienarodzonych dzieci.
Zmniejsza obawy rodziców o stan zdrowia dziecka.
Umożliwia przygotowanie się rodziców na przyjęcie dziecka wymagającego specjalnej opieki.
ZAGROŻENIA DIAGNOSTYKI PRENATALNEJ
Jeśli potwierdza istnienie choroby, może być podstawą decyzji rodziców o przeprowadzeniu aborcji.
Zbyt wczesne i zbyt częste badania mogą mieć negatywny wpływ na rozwój dziecka.
Rozwój diagnostyki prenatalnej jest jednym z przejawów medykalizacji okresu ciąży.
Istnieje zagrożenie, że diagnostyka prenat. i selektywna aborcja mogą obniżyć wartość ludzkiego życia.
Medykalizacja okresu ciąży może spowodować, że okres ten przestanie być traktowany jako stan naturalny i fizjologiczny, a kobieta będzie musiała poddać się wszelkim możliwym badaniom, żeby kontrolować w pełni przebieg rozwoju dziecka.
RADY DLA RODZICÓW
Nie jest rozsądne ani moralnie usprawiedliwione korzystanie z badań prenatalnych jedynie z ciekawości lub celem złagodzenia naturalnego niepokoju o zdrowie dziecka. Stan naturalnego niepokoju o dziecko jest wręcz potrzebny by rodzice troszczyli się o nie i przestrzegali zaleceń żywieniowych i higienicznych. Obawy te trzeba zaakceptować a jednocześnie zmniejszyć ich nasilenie poprzez rozmowy z osobami bliskimi, z personelem medycznym, czytanie odpowiedniej literatury.
trzeba być świadomym tego iż nikt nie może dać gwarancji na urodzenie dziecka zdrowego, ani też na jego prawidłowy rozwój psycho – fizyczny po urodzeniu.
Decyzja o poczęciu i urodzeniu jest więc decyzją o przyjęciu życia. Dopóki zaś życie trwa
dopóty istnieje ryzyko ale też nadzieja. Musi Wam zawsze towarzyszyć otwartość na to co dziecko wniesie w wasze życie oraz wiara w jego możliwości przekraczania ograniczeń i dążność do maksymalnego rozwoju.
Jeśli otrzymaliście, że dziecko może urodzić się chore lub z wadą wrodzoną, wtedy najważniejsze jest otoczenie go szczególną miłością. W szoku jaki przeżywacie mogą Wami miotać najprzeróżniejsze uczucia: rozpacz, smutek, lek a nawet panika, bezradność, złość do siebie i innych, poczucie krzywdy, wstydu itp. Nie bójcie się ich, nie obwiniajcie się za nie. Wasza miłość do dziecka potrzebuje czasu. Nie zadręczajcie się poczuciem winy za zaistniałą sytuację. To może zdarzyć się każdemu.
Pragnąc urodzenia dziecka zdrowego, musicie pamiętać, że nie może być ono planowane w zastępstwie tego, które jest chore. Nie powinniście też bardziej się koncentrować na dziecku zdrowym niż chorym w przeświadczeniu, że „z tamtego coś wyrośnie” a „z tego i tak nic nie będzie”.
Dziecko niepełnosprawne lub chore jest przede wszystkim osoba. Ma takie same potrzeby jak inni np. potrzebę bezpieczeństwa, miłości, akceptacji, ruchu, zabawy, poznawania otoczenia, kontakty z innymi. Aby dziecko mogło się rozwijać, potrzebuje odczuwać jeszcze bardziej niż inne dzieci że jest ważne, potrzebne, kochane. Jak każde dziecko będzie miało swoje mocne i słabe strony.
Nie porównujcie dziecka z innymi bo zawsze znajdziecie lepszych pod jakimś względem. W miarę jak będziecie je poznawać i zdobywać umiejętności pomagające mu w rozwoju poczujecie się pewniej i przeżyjecie niejedną chwilę radości z jego osiągnięć. Wychowani takiego dziecka wymaga więcej trudu, wyzwala jednak zwykle w rodzicach niespożyta energię, nowe umiejętności, cechy charakteru. Będziecie więc ciągle szukać, odkrywać, próbować, zmieniać, poprawiać, tworzyć.
Diagnoza niepełnosprawności dziecka stawia przed wami zadanie wzbudzania w sobie motywów pozaosobistych, przyjęcia postawy pełnej dobroci, ofiarności, poświęcenia, bezinteresowności, cierpliwości. Przeżywane przez Was cierpienie psychiczne w perspektywie czasu nie musi mieć negatywnych skutków. Przeciwnie, wielu rodziców stwierdza po latach że dziecko to stanowi szczególną wartość w ich życiu, że jego pojawienie się skonsolidowało rodzinę, wzbogaciło ich życie, otwarło na ludzi i Boga.
Dziecko niepełnosprawne lub przewlekle chore w rodzinie wymaga zmiany perspektywy w ocenie wartości życiowych. Dziecko niepełnosprawne wnosi inną skalę wartości. Liczy się nie „mieć” ale „być”. Orientacja na „bycie” pozwoli Wam na czerpanie radości z samego faktu istnienia dziecka, z każdego objawu aktywności, z jego miłości i przywiązania do Was.
Musicie uwierzyć że to co da Waszemu dziecku szczęście to nie zasób posiadanych wiadomości, atrakcyjne zabawki czy zajęcia, nabyte sprawności ale przede wszystkim Wasza miłość do Niego, pogodna i ciepła atmosfera życia rodzinnego.
Jeżeli jesteście rodzicami chrześcijańskimi to dzięki wierze zyskujecie przekonanie że Wasze dziecko ma w sobie niezatarty obraz Boga. Obecny w nim duch ludzki jest godny Boga i przeznaczona do zmartwychwstania. Każdy dzień jego życia jest warty przeżycia. Na drodze wiary zyskujecie przeświadczenie że Bóg chce waszego dziecka dla siebie samego, a Wy jesteście dla dziecka ikoną miłującego Boga.
Trudne rodzicielstwo może wystawić waszą wiarę na próbe, ale dopiero w jej perspektywie można przyjąć (choć się tego nie rozumie) że cierpienie ma sens, bo zostało dopuszczone przez kochającego ojca. Pozostanie tajemnicą dlaczego to Wy zostaliście zaproszeni by – poprzez cierpienie dane Wam i zadane – uczestniczyć w odkupieniu świata.