ZAGADNIENIA PRAWNE DOTYCZĄCE POŁOŻNYCH

ZAWÓD POŁOŻNEJ

Położna to osoba, która została zakwalifikowana i pomyślnie ukończyła oficjalnie i formalnie uznawane przez państwa, w których się odbyły, studia położnicze oraz uzyskała kwalifikacje wymagane dla posiadania licencji i/lub rejestracji praktyki położniczej.

Położna według ICM

Położna uznana jest za odpowiedzialnego specjalistę pracującego na zasadach partnerskich z kobietami dając im potrzebne wsparcie, opiekę i radę w czasie ciąży, porodu i połogu, ponosząc pełną odpowiedzialność za prowadzenie porodów, zapewniając opiekę noworodkowi i niemowlęciu.

Ta opieka obejmuje działania profilaktyczne, promocję porodu normalnego, rozpoznanie komplikacji u matki lub dziecka, ułatwienie dostępu do właściwej opieki medycznej i przedsięwzięcie kroków zaradczych.

Ważnym zadaniem położnej jest doradztwo i edukacja w zakresie zdrowia, nie tylko w odniesieniu do kobiet, ale całej rodziny, społeczności. Ta praca powinna obejmować edukację przedporodową i przygotowanie do rodzicielstwa i rozszerzyć się na zagadnienia dotyczące zdrowia kobiet, zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego a także opieki nad dzieckiem.

Położna może wykonywać swoją pracę w różnych miejscach włączając w to dom, lokalną społeczność, szpital, klinikę i przychodnię.

DYREKTYWA 2005/36/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

z dnia 7 września 2005 r.

w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(Dz.U. L 255 z 30.9.2005, str. 22)

S e k c j a 6

P o ł o ż n e

Artykuł 40

Kształcenie położnych

1. Kształcenie położnych obejmuje co najmniej:

a) kurs położnictwa prowadzony w pełnym wymiarze godzin i obejmujący co najmniej trzy lata nauki teoretycznej i praktycznej (ścieżka I), w trakcie której realizowany jest co najmniej program określony w załączniku V pkt 5.5.1; lub

b) kurs położnictwa trwający 18 miesięcy (ścieżka II) i obejmujący co najmniej program studiów określony w załączniku V pkt 5.5.1, który nie został zrealizowany w ramach równoważnego kształcenia pielęgniarek odpowiedzialnych za opiekę ogólną.

Państwa Członkowskie gwarantują, że instytucje prowadzące kształcenie położnych odpowiadają za skoordynowanie teorii i praktyki w ramach programu kształcenia.

Wykaz przedmiotów wymienionych w załączniku V pkt 5.5.1 może być zmieniany zgodnie z procedurą, o której mowa w art. 58 ust. 2, w celu dostosowania go do postępu naukowego i technicznego.

Takie aktualizacje nie pociągają za sobą żadnych zmian w istniejących w Państwach Członkowskich zasadach określonych w przepisach dotyczących struktury specjalności zawodowych w zakresie dotyczącym kształcenia osób fizycznych i ich dostępu do zawodu.

2. Warunkiem podjęcia kształcenia w zakresie położnictwa jest spełnienie jednego z dwóch następujących warunków:

a) w przypadku ścieżki I — ukończenie co najmniej pierwszych dziesięciu lat kształcenia ogólnego; lub

b) w przypadku ścieżki II — posiadanie dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę ogólną, o którym mowa w załączniku V pkt 5.2.2.

3. Odbycie przez daną osobę kształcenia położniczego gwarantuje, że uzyskała ona następującą wiedzę i umiejętności:

a) dostateczną wiedzę w zakresie nauk, na których opiera się działalność położnych, a szczególnie położnictwa i ginekologii;

b) odpowiednią znajomość etyki zawodowej i przepisów prawa dotyczących wykonywania zawodu;

c) szczegółową znajomość czynności biologicznych, anatomii i fizjologii w dziedzinie położnictwa i noworodków, jak również wiedzę o związku zachodzącym pomiędzy stanem zdrowia a fizycznym i społecznym środowiskiem człowieka oraz o jego

zachowaniu;

d) odpowiednie doświadczenie kliniczne zdobyte w zatwierdzonych instytucjach pod nadzorem personelu wykwalifikowanego w położnictwie;

e) odpowiednią znajomość procesu kształcenia personelu służby zdrowia i doświadczenie we współpracy z nim.

Artykuł 41

Procedury uznawania dokumentów potwierdzających posiadanie

kwalifikacji położnych

1. Dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji położnej, o którym mowa w załączniku V pkt 5.5.2, podlega automatycznemu uznaniu zgodnie z art. 21, o ile potwierdza odbycie jednego z następujących rodzajów kształcenia:

a) kursu położnictwa prowadzonego przez co najmniej trzy lata w pełnym wymiarze godzin:

i) jeżeli warunkiem jego podjęcia jest posiadanie dyplomu, świadectwa

lub innego dokumentu uprawniającego do podjęcia nauki na uniwersytecie lub wyższej uczelni albo w inny sposób potwierdzającego posiadanie równoważnego poziomu wiedzy;

lub

ii) po którym nastąpiła dwuletnia praktyka zawodowa, potwierdzona zaświadczeniem wydanym zgodnie z ust. 2;

b) kursu położnictwa prowadzonego w pełnym wymiarze godzin, przez co najmniej dwa lata lub obejmującego 3 600 godzin, jeżeli warunkiem jego podjęcia było posiadanie dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę

ogólną, o którym mowa w załączniku V pkt 5.2.2;

c) kursu położnictwa prowadzonego w pełnym wymiarze godzin przez co najmniej 18 miesięcy lub obejmującego 3 000 godzin, jeżeli warunkiem jego podjęcia było posiadanie dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji pielęgniarki odpowiedzialnej za opiekę

ogólną, o którym mowa w załączniku V pkt 5.2.2, po którego zdobyciu nastąpiła roczna praktyka zawodowa, potwierdzona zaświadczeniem wydanym zgodnie z ust. 2.

2. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 1, wydawane jest przez właściwe organy rodzimego Państwa Członkowskiego. Zaświadczenie potwierdza, że jego posiadacz po zdobyciu dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji położnej z powodzeniem wykonywał

w danym okresie pełen zakres czynności położnej w szpitalu lub w upoważnionym zakładzie opieki zdrowotnej.

Artykuł 42

Wykonywanie zawodu położnej

1. Bez uszczerbku dla ust. 2, przepisy niniejszej sekcji stosuje się do działalności położnych określonej przez poszczególne Państwa Członkowskie i wykonywanej na podstawie tytułów zawodowych określonych w załączniku V pkt 5.5.2.

2. Państwa Członkowskie gwarantują położnym możliwość podjęcia i wykonywania przynajmniej następujących rodzajów działalności:

a) udzielanie wiarygodnych informacji i porad na temat planowania rodziny;

b) rozpoznawanie ciąży i nadzorowanie przebiegu ciąż normalnych; przeprowadzanie badań niezbędnych dla nadzorowania przebiegu ciąż normalnych;

c) kierowanie na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży zagrożonej;

d) realizacja programu przygotowywania do rodzicielstwa oraz pełnego przygotowania do urodzenia dziecka, łącznie z poradnictwem na temat higieny i żywienia;

e) opieka nad rodzącą i pomoc podczas porodu oraz nadzorowanie stanu płodu w macicy za pomocą właściwych środków klinicznych i technicznych;

f) przyjmowanie porodów naturalnych, w razie konieczności także z nacięciem krocza, a w przypadkach nagłych — także porodu z położenia miednicowego;

g) rozpoznawanie u matki lub dziecka objawów nieprawidłowości wymagających skierowania do lekarza oraz, w miarę potrzeby, pomoc lekarzowi; podejmowanie koniecznych działań nagłych pod nieobecność lekarza, w szczególności ręcznego wydobycia łożyska, a następnie, w razie potrzeby, ręcznego zbadania macicy;

h) badanie noworodków i opieka nad nimi, podejmowanie w razie potrzeby wszelkich niezbędnych działań, w tym, w koniecznych przypadkach, natychmiastowej reanimacji;

i) opieka i czuwanie nad matką w okresie poporodowym oraz udzielanie matce wszelkich niezbędnych porad na temat opieki nad noworodkiem, aby umożliwić jej stworzenie optymalnych warunków dla rozwoju noworodka;

j) prowadzenie leczenia zaleconego przez lekarza;

k) sporządzanie koniecznych sprawozdań na piśmie.

Artykuł 43

Prawa nabyte położnych

1. Każde Państwo Członkowskie, w odniesieniu do obywateli Państw Członkowskich, których dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji położnej spełnia minimalne wymogi w zakresie kształcenia określone w art. 40, który jednakże na mocy art. 41 nie jest uznawany, o ile nie towarzyszy mu zaświadczenie o odbytej praktyce zawodowej, o którym mowa w art. 41 ust. 2, uznaje za wystarczający dowód kwalifikacji dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji wydane przez dane Państwa Członkowskie przed datą określoną w załączniku V pkt 5.5.2, do których załączone jest zaświadczenie potwierdzające, że osoby te faktycznie i zgodnie z prawem wykonywały czynności danego rodzaju przez co najmniej trzy kolejne lata w okresie pięciu lat poprzedzających wydanie zaświadczenia.

2. Przepisy ust. 1 stosuje się do obywateli Państw Członkowskich, których dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji położnej potwierdza odbycie kształcenia na terytorium byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz spełnia minimalne wymogi w zakresie kształcenia określone w art. 40, jednakże zgodnie z art. 41, warunkiem uznania dokumentu potwierdzającego posiadanie kwalifikacji jest dołączenie zaświadczenia potwierdzającego posiadanie praktyki zawodowej, o którym mowa w art. 41 ust. 2, jeżeli dokument potwierdza ukończenie kształcenia rozpoczętego przed 3 października 1990 r.

3. W odniesieniu do polskich dokumentów potwierdzających posiadanie kwalifikacji położnych uznaje się wyłącznie prawa nabyte określone poniżej. W przypadku obywateli Państw Członkowskich, których dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji położnej zostały wydane w Polsce przed 1 maja 2004 r. i którzy nie spełniają minimalnych wymogów w zakresie kształcenia określonych w art. 40 lub których kształcenie rozpoczęło się w Polsce przed 1 maja 2004 r. i którzy nie spełniają minimalnych wymogów w zakresie kształcenia określonych w art. 40, Państwa Członkowskie uznają dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji położnej określone poniżej pod warunkiem dołączenia do nich zaświadczenia potwierdzającego, że dane osoby faktycznie i w sposób zgodny z prawem wykonywały czynności położnych przez okres wyszczególniony poniżej:

a) w przypadku osób posiadających dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji położnej w stopniu licencjata (dyplom licencjata położnictwa): przez co najmniej trzy kolejne lata w okresie pięciu lat poprzedzających wydanie zaświadczenia;

b) w przypadku osób posiadających dokument potwierdzający posiadanie kwalifikacji położnej potwierdzający ukończenie pomaturalnego kursu kształcenia w medycznej szkole zawodowej (dyplom położnej): przez co najmniej pięć kolejnych lat w okresie siedmiu lat poprzedzających wydanie zaświadczenia.

4. Państwa Członkowskie uznają dokumenty potwierdzające posiadanie kwalifikacji położnych wydane w Polsce położnym, które ukończyły kształcenie przed 1 maja 2004 r., nawet jeżeli dokumenty te nie spełniają minimalnych wymogów kształcenia określonych w art. 40, potwierdzonych nadaniem tytułu „licencjata”, uzyskanego na podstawie specjalnego programu kształcenia, określonego w art. 11 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw (Dziennik Ustaw z dnia 30 kwietnia 2004 r., nr 92, poz. 885) oraz rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej (Dziennik Ustaw z dnia 13 maja 2004 r., nr 110, poz. 1170) w celu potwierdzenia, że dana osoba dysponuje wiedzą i umiejętnościami porównywalnymi z posiadanymi przez położne

o kwalifikacjach, które w przypadku Polski określono w załączniku V pkt 5.5.2.

USTAWA

z dnia 5 lipca 1996 r.

o zawodach pielęgniarki i położnej

Rozdział I

Art. 5.

1. Wykonywanie zawodu położnej polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwalifikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, a w szczególności świadczeń pielęgnacyjnych, zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych oraz promocji zdrowia, w zakresie opieki nad kobietą, kobietą ciężarną, rodzącą i położnicą oraz noworodkiem.

2. Udzielanie świadczeń, o których mowa w ust. 1, położna wykonuje przede wszystkim przez:

1) prowadzenie działalności edukacyjno-zdrowotnej w zakresie przygotowania do życia w rodzinie, metod planowania rodziny oraz ochrony macierzyństwa i ojcostwa,

2) rozpoznawanie ciąży i sprawowanie opieki nad kobietą w przebiegu ciąży fizjologicznej oraz przeprowadzanie badań niezbędnych w monitorowaniu ciąży fizjologicznej,

3) kierowanie na badania konieczne do jak najwcześniejszego rozpoznania ciąży wysokiego ryzyka,

4) prowadzenie porodu fizjologicznego oraz monitorowanie płodu z wykorzystaniem aparatury medycznej,

5) przyjmowanie porodu siłami natury wraz z nacięciem i szyciem naciętego krocza,

6) podejmowanie koniecznych działań w sytuacjach nagłych, do czasu przybycia lekarza, w tym przyjęcie porodu z położenia miednicowego oraz ręczne wydobycie łożyska,

7) sprawowanie opieki nad matką i monitorowanie przebiegu okresu poporodowego,

8) badanie noworodków i opiekę nad nimi,

9) realizację zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i rehabilitacji,

10) samodzielne udzielanie w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych,

11) profilaktykę chorób kobiecych i patologii położniczych.

3. Za wykonywanie zawodu położnej przez osobę, o której mowa w ust. 1, uważa się również:

1) nauczanie zawodu położnej,

2) prowadzenie prac naukowo-badawczych w dziedzinie opieki położniczej,

3) kierowanie pracą zawodową pielęgniarek i położnych.

Rozdział II

Art. 9.

1. Pielęgniarka po ukończeniu szkoły, o której mowa w art. 7 ust. 2 pkt 1, oraz położna po ukończeniu szkoły, o której mowa w art. 7 ust. 3 pkt 1, w celu uzyskania prawa wykonywania zawodu są obowiązane do odbycia 12-miesięcznego stażu podyplomowego w zakładzie opieki zdrowotnej.

2. Organizacja i zapewnienie odbycia stażu podyplomowego dla osób mających stałe miejsce zamieszkania na obszarze województwa, absolwentów szkół pielęgniarskich i szkół położnych, zamierzających wykonywać zawód na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, jest zadaniem marszałka województwa z zakresu administracji rządowej.

2a. Okręgowa rada pielęgniarek i położnych, w drodze uchwały, w porozumieniu z marszałkiem województwa, kieruje do odbycia stażu na obszarze swojego działania pielęgniarki i położne, którym przyznała ograniczone prawo wykonywania zawodu i które wpisała na listę członków izby.

2b. Staż podyplomowy odbywany przez cudzoziemców nie jest finansowany ze środków publicznych; zasady finansowania stażu reguluje umowa zawarta między odbywającym staż a zakładem opieki zdrowotnej organizującym staż.

3. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, określi, w drodze rozporządzenia:

1) ramowy program stażu pielęgniarki i stażu położnej,

2) sposób i tryb odbywania oraz zaliczania stażu podyplomowego,

3) zakres uprawnień zawodowych pielęgniarki i położnej w okresie odbywania stażu podyplomowego,

4) warunki, jakie powinien spełniać zakład opieki zdrowotnej, w którym odbywane są staże podyplomowe,

5) wysokość wynagrodzenia pielęgniarki i położnej odbywającej staż podyplomowy,

6) zasady finansowania i organizacji stażu podyplomowego.

4. Marszałek województwa, po zasięgnięciu opinii właściwej okręgowej rady pielęgniarek i położnych, ustala listę zakładów opieki zdrowotnej, uprawnionych do prowadzenia staży podyplomowych.

Art. 22.

1. Pielęgniarka, położna zobowiązana jest do wykonywania zleceń lekarskich odnotowanych w dokumentacji medycznej.

2. Zapis w dokumentacji medycznej, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy zleceń wykonywanych podczas zabiegów ratujących życie pacjenta i w sytuacjach grożących bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia lub poważnym uszczerbkiem na zdrowiu pacjenta.

3. Pielęgniarka, położna ma prawo uzyskania od lekarza informacji o stanie zdrowia pacjenta, rozpoznaniu, proponowanych metodach diagnostycznych, leczniczych, rehabilitacyjnych i dających się przewidzieć następstwach podejmowanych działań, w zakresie niezbędnym do udzielanych przez siebie świadczeń zdrowotnych.

4. W przypadku uzasadnionych wątpliwości pielęgniarka, położna ma prawo domagać się od lekarza, który wydał zlecenie, by uzasadnił potrzebę wykonania tego zlecenia.

5. W wyjątkowych przypadkach pielęgniarka, położna ma prawo odmówić wykonania zlecenia lekarskiego, podając niezwłocznie przyczynę odmowy na piśmie.

6. Pielęgniarka, położna ma prawo uzyskania pełnej informacji o celowości, planowanym przebiegu i dających się przewidzieć skutkach eksperymentu medycznego, w którym ma uczestniczyć.

7. W przypadku uzasadnionych wątpliwości pielęgniarka, położna może odmówić uczestniczenia w eksperymencie, podając przyczynę odmowy na piśmie.

Art. 23.

Pielęgniarka, położna może powstrzymać się, po uprzednim powiadomieniu na piśmie przełożonego, od wykonania świadczenia zdrowotnego niezgodnego z jej sumieniem, z zastrzeżeniem art. 19.

ZDROWIE PROKREACYJNE

• Najmniej dzieci rodzą kobiety z wyższym wykształceniem.

• Wyraźnie rośnie średni wiek kobiet rodzących dzieci.

• Pozytywnym zjawiskiem jest systematycznie malejąca liczba małoletnich matek poniżej 20. roku życia.

Problemy zdrowotne:

- poziom umieralności kobiet 15 – 49 lat w Polsce ma po roku 1991 wyraźna tendencję spadkową,

- zagrożenie życia kobiet mieszkających w miastach jest o ponad 10% większe w mieście,

- wypadki komunikacyjne.

Przyczyny zgonów:

- nowotwór złośliwy,

- przyczyny zewnętrzne, inne i pozostałe,

- choroby układu krążenia,

- choroby układu oddechowego,

- choroby układu trawiennego,

- choroby układu moczowo – płciowego.

• Umieralność w Polsce jest na wyższym poziomie niż inne kraje w UE.

• Umieralność w Polsce jest o 50% większe niż w Szwecji i Austrii.

• Niższy w Polsce jest współczynnik zgonów z powodu samobójstw.

• W 2003 roku w Polsce hospitalizowano łącznie 1,5 mln kobiet, głównie z powodu ciąż i porodów.

Choroby przenoszone drogą płciową w Polsce:

• zakażenia genitalnymi typami ludzkich wirusów brodawczaka (HPV),

• opryszczka narządów płciowych,

• nierzeżączkowe zapalenie cewki moczowej,

• Rzeżączka,

• Kiła,

• HIV.

AIDS

• odnotowano 10 492 zakażeń HIV (koniec 2006 roku),

• W Polsce co roku rodzi się 70 – 100 tys. dzieci, które są narażone na szkodliwość dymu tytoniowego, palenie bierne.

Aborcja:

• prawo zabrania aborcji pod karą pozbawienia wolności osoby, która podda się zabiegowi oraz lekarza wykonującego zabieg,

• legalne wykonanie aborcji przysługuje w przypadku:

  • gwałtu (potrzebny jest wyrok sądu),

  • zagrożenia życia matki (potrzebny jest wyrok sądu),

  • zagrożenie dziecka (w przypadku wad chromosomowych).

PORADNICTWO PRZEDKONCEPCYJNE

W optymalnych warunkach każda ciąża powinna być planowana.

Wywiad dotyczący:

• przebytych lub istniejących chorób ogólnoustrojowych

Wywiad rodzinny:

• wady genetyczne i wrodzone,

• straty ciąż,

• cukrzyca,

• nadciśnienie,

• choroby układowe,

• choroby autoimmunologiczne.

Wywiad ginekologiczny, ze szczególnym uwzględnieniem:

• wad rozwojowych,

• obecności mięśniaków,

• zmian w przydatkach,

• stosowanej antykoncepcji,

• przebytych zakażeniach,

• oraz leczeniach niepłodności.

Wywiad położniczy – informacje dotyczące:

• przebiegu i sposobu zakończenia ciąż,

• powikłań połogu,

• danych dotyczących urodzonych dzieci (masa, stan pourodzeniowy, urazy, wady).

Kwas foliowy = witamina B₉ – niedobór powoduje wady cewy nerwowej u płodu (np. wodogłowie),

- należy rozpocząć branie witaminy B₉ najpóźniej na 2 miesiące przed planowanym poczęciem oraz w pierwszym miesiącu ciąży.

Toksoplazmoza - powoduje poważne uszkodzenia płodu, takie jak podczas różyczki,

- zarażenie jest możliwe podczas kontaktu ze zwierzętami.

Podczas wizyty pacjentka powinna uzyskać informacje dotyczące:

• przyjmowania kwasu foliowego,

• wykonania badań podstawowych (grupa krwi, morfologia, badania ogólne moczu),

• badania w kierunku toksoplazmozy, różyczki oraz innych ukierunkowanych badań,

• ewentualnych szczepień ochronnych (różyczka, WZW).

Badania ginekologiczne w czasie porady powinno obejmować ocenę cytologiczną (wyjątek: ważne badania cytologiczne – wykonane w ostatnich 6 miesiącach) oraz ewentualne leczenie zmian na szyjce i stanów zapalnych.

Należy omówić z pacjentką zagadnienia związane z przyzwyczajeniami dietetycznymi, przyjmowanymi lekami (stale i doraźnie), aktywnością zawodową, fizyczną oraz potencjalnie szkodliwymi czynnikami występującymi w środowisku pracy i domowym.

Pacjentkę należy poinformować o rodzaju planowanej opieki, o przebiegu ciąży i sytuacjach ryzykowanych (np. RTG, CT – tomografia komputerowa w II fazie cyklu), konieczności unikania infekcji, planowanych urlopów, szczególnie w krajach o odmiennym klimacie.

Kobieta planująca ciążę powinna uzyskać informacje dotyczące ewentualnej konieczności zmiany trybu życia i stanowiska pracy oraz eliminacji używek (alkohol, papierosy, narkotyki).

Powinno się dokonać wstępnej kwalifikacji pacjentki z uwzględnieniem czynników ryzyka.

W przypadku współistnienia chorób przewlekłych mogących wikłać ciążę, przed planowaną koncepcją należy skierować pacjentkę na konsultację specjalistyczną. W tych sytuacjach ciąża powinna być zaplanowana w okresie remisji lub ustabilizowania przebiegu choroby.

4 h – maksymalny czas, jaki kobieta w ciąży może spędzić przy komputerze w czasie doby

Wit. B₁₂ znajduje się w mięsie i żółtkach jaj.

PROFILAKTYKA WAD CEWY NERWOWEJ (WCN)

Stosowanie się do zasad profilaktyki zmniejsza ryzyko wystąpienia WCN o 75%.

WCN powstają w wyniku nieprawidłowego zamykania się cewy nerwowej stanowiącej początek rozwoju centralnego układu nerwowego (mózg, rdzeń kręgowy). Powstają w bardzo wczesnym okresie rozwoju zarodkowego w 3 – 4 tyg. ciąży.

Przyczyny:

• genetyczne,

• promieniowanie jonizujące,

• skażenie chemiczne,

• doustne środki antykoncepcyjne,

• infekcje z wysoką temperaturą,

• przyczyny ekonomiczno – socjalne.

WCN należą do najczęstszych wad wrodzonych człowieka, są przyczyną śmierci i niepełnosprawności.

Wady Cewy Nerwowej:

• bezmózgowie,

• rozszczep kręgosłupa,

• przepuklina oponowo – rdzeniowa,

• wady twarzoczaszki,

• wady kończyn,

• w/wym. wadom towarzyszy wodogłowie.

KWAS FOLIOWY

Kwas foliowy (inaczej folacyna) – witamina z grupy B (B₉)

• jest on stosunkowo dobrze rozpuszczalny w wodzie,

• u zdrowego, prawidłowo odżywionego człowieka, zapasy ustrojowe kwasu foliowego wynoszą 5 – 10 mg, starczają na ok. 3 – 4 miesiące,

• organizm ludzki nie potrafi go syntetyzować i dlatego musi on być dostarczany z zewnątrz,

• ponieważ w pożywieniu rzadko znajduje się wystarczająca ilość kwasu foliowego, zachodzi potrzeba przyjmowania go w postaci preparatów farmakologicznych,

• niedobór może być spowodowany zaburzeniami trawienia,

• inne przyczyny niedoboru: alkoholizm, palenie papierosów, diety odchudzające, przyjmowanie niektórych leków (przeciwko padaczce, nowotworom, doustne leki antykoncepcyjne),

• na poziome komórkowym kwas foliowy bierze udział w syntezie zasad purynowych, kwasów nukleinowych i w przemianach aminokwasowych,

• jest on niezbędny do prawidłowego funkcjonowania układu krwiotwórczego, układu nerwowego, oraz wzrostu i dojrzewania pozostałych komórek ustroju,

• niedobór kwasu foliowego może prowadzić do:

  • rozwoju niedokrwistości megaloblastycznej,

  • chorób układu krążenia, w tym miażdżycy,

  • do występowania zaburzeń ze strony układu pokarmowego (biegunka, nudności, brak apetytu),

  • zaburzenia psychiczne (lęki, stany depresyjne, uczucie niepokoju, bezsenność, kłopoty z pamięcią i koncentracją),

  • do zahamowania wzrostu u dzieci,

  • a także do rozwoju niektórych nowotworów.

• dieta przeciętnego człowieka dostarcza do 50% tej ilości,

• witamina B₉ jest wrażliwa na temperaturę i światło słoneczne (oba te czynniki powodują jej rozkład),

• foliany zawarte w pożywieniu są słabo przyswajalne.

ROZWÓJ ZAWODOWY POŁOŻNYCH

• rozwój nauk medycznych,

• rozwój technologii medycznych,

• sytuacje epidemiologiczne,

• zasoby kadrowe profesjonalistów,

• oczekiwania pacjentów,

• organizacja opieki środowiskowej;

Samodzielność zawodowa:

• regulacje prawne,

• zakres uprawnień,

• opinie pacjentów,

• oczekiwanie wobec położnych,

• oczekiwania położnych.

Uwarunkowania rozwoju praktyki zawodowej

1. Zaopatrzenie na świadczenia pielęgniarek, położnych

2. Możliwość w zakresie kształcenia i doskonalenia

3. Liczba przygotowanych profesjonalistów

4. Jakość świadczeń

5. Konkurencja na rynku świadczeń

6. Elastyczność grupy zawodowej na potrzeby rynku/pacjentów

7. Ograniczenie finansowe

Aktywność położnych

1. Udział w tworzeniu struktury organizacyjnej

2. Określenie stanowisk pracy

3. Definiowanie kompetencji

4. Określenie więzi

5. Zapewnianie jakości świadczeń

6. Zapewnianie rozwoju zawodowego na poziomie jednostki

7. Kultura organizacyjna

Jest ścisłe powiązanie pomiędzy adekwatnym poziomem zatrudnieniem a pozytywnymi wynikami leczenia/pielęgnowania.

Krytyczne elementy braku pielęgniarek

• HIV/AIDS

• wewnętrzne i zewnętrzne migracje,

• reformy i reorganizacje systemów ochrony zdrowia.

OPIEKA NAD MATKĄ I DZIECKIEM

Opieka nad kobietą podczas ciąży i porodu dotyczy jednocześnie matki i dziecka. Ocena stanu płodu jest trudnym zadaniem, gdyż jest to pacjent w ciele innego pacjenta. Wielokierunkowa opieka okołoporodowa pozwala uniknąć wielu powikłań i ograniczyć koszty leczenia powikłań, np. wcześniactwa. Większość powikłań w medycynie perinatalnej można przewidzieć przed porodem. Stany zagrożenia matki i dziecka.

Sprzęt potrzebny nad noworodkiem jest odmienny od stosowanego dla dorosłych. Zdrowie i życie dziecka zależy od zespołu.

W 1975 roku rozpoczęto szkolenia ginekologów-położników w zakresie medycyny perinatalnej. Wprowadzono kartę opieki ciężarnej. W 1985 roku wprowadzono kartę oceny czynników ryzyka ciążowego oraz trójstopniową selektywną opiekę perinatalną.

Wprowadzono system przebywania matki z dzieckiem (rooming).

Cele:

• zmniejszenie umieralności płodów i noworodków,

• obniżenie częstości występowania porodów przedwczesnych i przypadków hipotrofii wewnątrzmacicznej,

• postępowanie leczniczo-pielęgnacyjne,

• promocja karmienia piersią,

• zmniejszenie negatywnych powikłań u noworodków rzutujących na dalszy rozwój dziecka fizyczny i intelektualny,

• umocowanie więzi rodzicielskiej.

Poziom I zapewnia opiekę zdrowotną kobietom z ciążą przebiegającą prawidłowo i zdrowym noworodkiem.

Poziom II zapewnia opiekę ciężarnym płodom i noworodkom z umiarkowanym stopniem ryzyka

Poziom III jest przeznaczony dla ciężarnych noworodków z wysokim stopniem ryzyka

POZIOM I

• prowadzenie porodów fizjologicznych i o małym stopniu ryzyka,

• zapewnienie opieki przedporodowej pacjentkom,

• prawidłowe rozpoznanie i leczenie niemożliwych do wcześniejszego przewidzenia komplikacji (w czasie ciąży lub porodu),

• dostępność krwi i osocza mrożonego,

• dostępność usług anestezjologicznych, radiologicznych oraz USG, monitorowania tętna płodu,

• dostępność do laboratorium przez całą dobę,

• opieka nad kobietą w połogu oraz nad zdrowym noworodkiem,

• resuscytacja i stabilizacja stanu zdrowia noworodka do momentu przyjęcia dziecka przez wyższy poziom referencyjny,

• konsultacja i możliwość transportu matki lub noworodka,

• promocja zdrowia,

• zapewnienie rodzącej kontaktu z rodziną, a po porodzie matki i rodziny z noworodkiem,

• zebranie danych do opracowań statystycznych.

POZIOM II

• prowadzenie ciąż i porodów średniego ryzyka,

• konsultacje ośrodka I poziomu,

• transport ośrodka I poziomu,

• edukacja ciągła

• promocja zdrowia,

• leczenie noworodków z zaburzeniami o średnim nasileniu oraz urodzonych na miejscu.

POZIOM III

• prowadzenie ciąż i porodów wysokiego ryzyka,

• objęcie działaniami noworodki urodzone przedwcześnie, wymagających operacji chirurgicznych,

• konsultacje I i II poziomu,

• transport I i II poziomu,

• opracowanie i realizacja edukacji ciągłej,

• wprowadzenie nowych sposobów diagnostyki i leczenia,

• prowadzenie nadzoru nad postępowaniem nad matką i dzieckiem,

• prowadzenie badań naukowych,

• zbieranie, analiza oraz ocena danych z regionu,

• administrowanie regionu.

Jakość opieki – standard:

skuteczność, efektywność, właściwość, trafność, akceptacja, dostępność

• służyły osiągnięciu celów,

• jasne definicje odpowiedzialności zawodowej,

• najlepszy rozwój zawodu położnej,

• uniwersalny poziom jakości,

• różność oraz współzależność zawodu dostarczającego podstawowych usług,

• lepsze zastosowanie oraz większa przydatność dla zawodu.

PODZIAŁ STANDARDÓW: OGÓLNE, SZCZEGÓŁOWE

OGÓLNE: formułowane na szczeblu krajowym przez Krajową Radę Pielęgniarek i Położnych.

SZCZEGÓŁOWE: formułowanie na poziomie lokalnym (oddział, przychodnia) przez nieduży zespół.

Funkcje standardów istotne dla zawodu, zasad, celów – ugruntowanie praktyki położniczej

Kryteria standardów: struktura, proces, wynik.

Tworzenie standardów: skoncentrowanie na pacjencie, opracowanie i wdrążanie, opracowane są dla konkretnej sytuacji, ustalane na poziomie możliwym dla osiągnięcia, działanie zespołowe.

Cechy kryteriów standardu wg Appelmana (RUMBA)

R – trafny M – mierzalny A – osiągalny

U – zrozumiały B – sformułowane jako określone zachowanie ludzi

Budowa standardu ogólnego

Standard ogólny – metryczka, temat, grupa opieki, oświadczenie standardowe

Kryteria struktury – opisują zasoby, kryteria procesu co i przez kogo powinno być zrobione w celu osiągnięcia standardu, kryteria wyniku, jaki powinien być rezultat działania, jakie rezultaty będą po obecności standardu w praktyce.

Standard szczegółowy – podobnie jak w standardzie ogólnym.

Naczelna Rada Pielęgniarek i Położnych

Standard kwalifikacji zawodowych- zbiór ustalonych norm określonego dla stanowiska pracy, pomoc w podnoszeniu jakości opieki umożliwia porównanie wykonania z obowiązującymi wymaganiami.

ANTYKONCEPCJA

Rodzicielstwo - zagadnienie:

• przygotowanie do rodzicielstwa,

• świadome rodzicielstwo,

• dojrzałe rodzicielstwo,

• samotne matki,

• rodzicielstwo zastępcze,

• rodzicielstwo po rozwodzie,

• rodzicielstwo (nie)naturalne,

• nietoksyczne rodzicielstwo.