Polska należy do krajów o ograniczonych zasobach gleb, a ponadto 63% gleb ornych to gleby lekkie, podatne na degradację. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych powierzchnia użytków rolnych zmniejszyła się o blisko 1,5 mln ha. W ostatnich latach średnie roczne straty gleb rolnych wynosiły około 60 tys. ha. Tak duża strata gleb połączona z ich degradacją może doprowadzić do tego, że za 250-300 lat całkowicie ulegnie likwidacji produkcja rolna w kraju.
Rozmiary przekształceń gleb zależą od ładunku i szkodliwości substancji toksycznych, ale nie tylko. Wiadomo, że działalność człowieka i substancje toksyczne w niejednakowym stopniu degradują różne gleby. Niszczenie ich uzależnione jest przede wszystkim od ich bio-geo-chemicznej odporności, czyli buforowości gleby. Gleby o dużej buforowości cechuje bogaty skład mineralogiczny, zasobność w składniki pokarmowe roślin, dobrze rozwinięty kompleks sorpcyjny, poprawne stosunki powietrzno-wodne oraz bogate życie biologiczne. Takie gleby z powodzeniem opierają się czynnikom niszczącym, chociaż i one muszą przed nimi kapitulować. Gleby ubogie, mało zasobne, zwłaszcza we frakcje koloidalne i próchnicze, łatwo się poddają degradacji i chemicznym przekształceniom. Jednak już żadnej gleby nic nie uchroni przed eksploatacyjnymi przekształceniami związanymi z wydobywaniem węgla brunatnego, siarki i innych minerałów.
Odporność gleb na degradację – zdolność gleby do samoobrony przeciwko ujemnym skutkom działania czynników niszczących zasobność, żyzność i urodzajność środowiska glebowego
W Polsce gleby stosunkowo odporne na degradację zajmują 30% powierzchni, 70% zajmują gleby słabo i średnioodporne na degradację.
Odporność gleb na degradację zależy od wielu czynników związanych z:
• morfologią profilu glebowego
• jego właściwościami fizycznymi
• właściwościami fizykochemicznymi
• właściwościami chemicznymi
Gleby zwięzłe (o ciężkim składzie granulometrycznym) i zasobne w próchnicę są odporniejsze od gleb lekkich.
W glebach odporniejszych na degradację pod wpływem zanieczyszczeń przemysłowych, skutki spadku żyzności ujawniają się po dłuższym czasie i najczęściej są trudne do usunięcia
Odporność gleb na degradację nie jest wielkością stałą i maleje w miarę postępów
degradacyjnych. Można ją zwiększyć poprzez:
- zwiększenie zasobności i zachowanie równowagi jonowej składników pokarmowych
- zwiększenie retencji wodnej przy zachowaniu optimum tlenowego
- zwiększenie buforowości w stosunku do zakwaszającego działania zanieczyszczeń przemysłowych