Prawo finansów publicznych

PRAWO FINANSÓW PUBLICZNYCH

  1. Źródła prawa finansowego w Polsce.

Konstytucja RP w art. 87 wymienia cztery źródła powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej. Są to:

Konstytucja (rozdział X, który jest w całości poświęcony finansom publicznym)

Ustawy- podstawowe znaczenie ma ustawa z dn. 27. 08.2009 r o finansach publicznych. Jej unormowania dotyczą głównie prawa budżetowego oraz prawa wewnętrznego kredytu publicznego. Ustawa ta reguluje również kwestie mające znaczenie dla całego systemu finansów publicznych dotyczące zasad ogólnych publicznej gospodarki finansowej (jawność, przejrzystość, klasyfikacja dochodów i wydatków), definicji niektórych podstawowych pojęć publicznej gospodarki finansowej. Określa też formy organizacyjno- prawne jednostek należących do sektora finansów publicznych

Ratyfikowane umowy międzynarodowe

Źródłem międzynarodowego prawa finansowego są też konwencje wiedeńskie: dyplomatyczna i konsularna, zawierające przywileje podatkowe dla osób zaliczanych do personelu dyplomatycznego i konsularnego.

Rozporządzenia – podział regulowanej materii między ustawy oraz przepisy wykonawcze do ustaw ma różne proporcje w poszczególnych działach prawnych np. w prawie podatkowym ze względu na o iż nakłada ono obowiązki na obywateli- wymagana jest ustawowa regulacja wszystkich elementów istotnych dla określenia zakresu obowiązku podatkowego. Przepisu wykonawcze do ustaw powinny mieć tu postać rozporządzeń. W prawie budżetowym ustawa stwarzać powinna ramy regulacji prawnej, natomiast znaczna część może być lokowana w aktach wykonawczych.

Akty prawa miejscowego- źródło samorządowego prawa finansowego, które jest stosowane na terenie danej gminy czy jednostki samorządu terytorialnego wyższego szczebla. Istotne znaczenie mają np. Uchwały budżetowe rady gminy dotyczące stawek podatków i opłat lokalnych

  1. Dochody publiczne a środki publiczne.

Środki publiczne- są to wszystkie wpływy finansowe gromadzone na rachunkach władz publicznych, stanowią podstawowe źródło finansowania wydatków niezbędnych do wykonywania zadań publicznych, wyróżnia się środki publiczne: krajowe i zagraniczne, budżetowe i pozabudżetowe, przymusowe i dobrowolne, bezzwrotne i zwrotne, podatkowe i niepodatkowe. Są pojęciem znacznie szerszym niż dochody publiczne, będącymi podstawowym rodzajem środków publicznych.

Na pojęcie środków publicznych składają się:

  1. dochody publiczne,

  1. środki pochodzące z budżetu UE oraz niepodlegające zwrotowi, a także środki pomocowe udzielane przez państwa czlonkowskie EFTA- Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu.

  2. Środki pochodzące z pozostałych źródeł zagranicznych, które nie podlegają zwrotowi, inne niż środki pochodzące z budżetu UE.

  1. przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące:

  1. ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,

  1. z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku komunalnego,

  1. ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,

  1. z otrzymanych pożyczek i kredytów,

  2. z innych operacji finansowych

5. przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością oraz pochodzące z innych źródeł. Środkami publicznymi mogą gospodarować jednostki nie zaliczane do sektora finansów publicznych.

Dochody publiczne- Dochody publiczne są podstawowym rodzajem środków publicznych. To środki, które w momencie pozyskania przez organ władzy wykonujący zadania publiczne stają się jego własnością. Wśród dochodów publicznych wyróżnimy trzy zasadnicze grupy:

-o charakterze publicznoprawnym:

należne podmiotom sektora finansów publicznych z mocy prawa, np. podatki

-o charakterze cywilnoprawnym:

wpływy ze sprzedaży towarów wytworzonych przez instytucje publiczne i usług

świadczonych przez te instytucje, wpływy o charakterze majątkowym

-z bezzwrotnej pomocy zagranicznej:

środki przekazywane Polsce z budżetu Unii Europejskiej

Na dochody publiczne składają się:

  1. daniny publiczne stanowiące 90% wszystkich dochodów budżetu państwa, do których zalicza się:

  1. Dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych ze sprzedaży wyrobów i usług.

  2. Dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych:

  1. Spadki, zapisy, darowizny w postaci pieniężnej przekazywanej na rzecz jednostek sektora finansów publicznych

  2. Odszkodowania należne jednostkom s. f. p.

  3. Kwoty uzyskane przez jednostki s. f. p. z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji

  4. Dochody ze sprzedaży majątku, praw i rzeczy.

  1. Co to są potrzeby pożyczkowe budżetu państwa

Art. 76 Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się zapotrzebowanie na środki finansowe niezbędne do sfinansowania:

1) deficytu budżetu państwa,

2) deficytu budżetu środków europejskich;

3) rozchodów budżetu państwa.

Praktycznie jedyną metodą finansowania deficytu budżetowego jest korzystanie z form wewnętrznego bądź zagranicznego kredytu publicznego. Konstytucja wyraźnie zakazuje zaciągania w tym celu zobowiązań w NBP.

Art. 77

Minister Finansów w celu sfinansowania potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz w związku z zarządzaniem długiem Skarbu Państwa jest upoważniony do:

1) zaciągania zobowiązań finansowych w imieniu Skarbu Państwa, w szczególności w drodze emisji papierów wartościowych oraz zaciągania pożyczek i kredytów na rynku krajowym i zagranicznym;

2) spłaty zaciągniętych zobowiązań, o których mowa w pkt 1;

3) przeprowadzania innych operacji finansowych związanych z zarządzaniem długiem, w tym operacji związanych z finansowymi instrumentami pochodnymi;

  1. zarządzania nadwyżką budżetu środków europejskich.

Minister Finansów realizuje zadania wynikające z zarządzania długiem Skarbu Państwa .

Skarb Państwa może zaciągać pożyczki i kredyty zasadniczo tylko na finansowanie potrzeb budżetu państwa, związanych z finansowaniem jego deficytu, spłaty wcześniej zaciągniętych zobowiązań orz sfinansowania udzielanych przez Skarb Państwa pożyczek.

  1. Wymień jednostki sektora finansów publicznych

W ustawie o finansach publicznych, obok wyliczenia podmiotów wchodzących w skład sektor finansów publicznych, który to katalog jest zupełny i zamknięty. Znajdujemy równolegle podział tego sektora na trzy następujące grupy podmiotów- podsektory: sektor rządowy, samorządowy, ubezpieczeń społecznych.
Pojecie sektora finansów publicznych nie zostało zdefiniowane w żadnej ustawie. Jego wyodrębnienie odpowiada standardom zawartym w Europejskim Systemie Rachunków Narodowych i Regionalnych (ESA 95). Został natomiast wyznaczony jego zakres. Ustawodawca wyliczył wchodzące w skład tego sektora kategorie podmiotów. Zaliczone do niego zostały (art. 9 u.f.p.):

  1. organy władzy publicznej(Sejm, Senat),

  2. organy administracji rządowej (Rada Ministrów, Wojewodowie),

  3. organy kontroli państwowej i ochrony prawa (NIK, RPO, KRRiT, RIO),

  4. sądy i trybunały(SN, TK, TS, sądy powszechne, administracyjne, wojskowe).

  5. jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki,

  1. jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

  2. agencje wykonawcze,

  1. państwowe i samorządowe fundusze celowe,

  1. uczelnie publiczne,

  1. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej (szpitale, sanatoria, przychodnie, ośrodki zdrowia, żłobki),

  2. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nia jednostki organizacyjne (m.in. instytuty, zakłady, centra naukowe, stacje badawcze, ogrody botaniczne)

  1. państwowe lub samorządowe instytucje kultury (opery, kina, teatry, muzea, domy kultury),

  1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych , Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze,

  1. Narodowy Fundusz Zdrowia,

  1. Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

  1. Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo- rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego(np. Agencji Rynku Rolnego).

  1. Nadwyżka i deficyt sektora finansów publicznych a Nadwyżka i deficyt budżetu państwa

Nadwyżka sektora finansów publicznych- jest dodatnim wynikiem różnicy między dochodami a wydatkami sektora finansów publicznych ustalonymi dla okresu rozliczeniowego, związanym z rokiem budżetowym.

Deficyt sektora finansów publicznych- ujemna różnica między dochodami i wydatkami publicznymi sektora finansów publicznych.

Jest zsumowaniem sald deficytów budżetu państwa, jednostek samorządowych, funduszy celowych i innych jednostek sektora finansów publicznych.

Ustalany dla określonego okresu rozliczeniowego, tj. dla roku budżetowego i po wyeliminowaniu wewnętrznych przepływów między jednostkami tego sektora, czyli po „oczyszczeniu” wzajemnych płatności między jednostkami sektora (np. płatności subwencji ogólnej lub dotacji z budżetu państwa stanowiących wydatek tego budżetu, a dochód jednostek samorządu terytorialnego).

Na różnicę między deficytem budżetu państwa a deficytem sektora finansów publicznych jako całości składa się przede wszystkim deficyt funduszy celowych oraz deficyt jednostek samorządu terytorialnego.

Różnica między dochodami i wydatkami budżetowymi ustalonymi dla okresu rozliczeniowego nazywa się wynikiem (saldem) budżetowym. Dodatni wynik finansowy stanowi nadwyżkę budżetową, ujemny jest deficytem budżetowym. związany jest z rokiem budżetowym.

Nadwyżka budżetowa- Nadwyżka po zakończeniu roku budżetowego wyraża się w pozostałości środków pieniężnych, zgromadzonych ze źródeł dochodów budżetowych i nie wydatkowanych w danym roku budżetowym. Istnienie nadwyżki w trakcie roku budżetowego nie stwarza w zasadzie problemów; tym niemniej może być ono sygnałem perturbacji w wykonywaniu zadań finansowych ze środków budżetowych.

Deficyt budżetowy- Deficyt budżetowy powstaje w budżecie państwa, budżetach jednostek samorządu terytorialnego, budżecie środków europejskich, związanych z realizacją programów finansowych z tych środków. Wynosi on w Polsce 40 mln zł.

Deficyt wyraża się w tym ,że nie pozostały żadne zasoby zgromadzone i nie wydatkowane w roku budżetowym, a dodatkowo istnieje zadłużenie jednostek dokonujących wydatki budżetowe wobec ich dostawców bądź własnych pracowników. Deficyt powinien być pokryty z zasobów gromadzonych na podstawie budżetów uchwalanych i wykonywanych w latach następnych.

Różnica: Deficyt s. f. p. zawiera w sobie budżet państwa, jest zatem pojęciem szerszym. Na różnicę między deficytem budżetu państwa a deficytem sektora finansów publicznych jako całości składa się przede wszystkim deficyt funduszy celowych oraz deficyt jednostek samorządu terytorialnego.

  1. Konstytucyjne zasady ogólne finansów publicznych, omów dwie z nich

Konstytucja z 1997 r. zawiera w swej treści rozdział X, dotyczący finansów publicznych. Na podstawie tekstu Konstytucji i analizy przepisów z"ducha" Konstytucji można wyznaczyć 4 najważniejsze zasady

I. Zasada zapewnienia ochrony interesów finansowych państwa; (patrz pytanie 7)

II. Zasada zagwarantowania podstaw dla funkcjonowania i działalności jednostek samorządu terytorialnego; (patrz pytanie 8)

III. Zasada zapewnienia wyłącznej regulacji ustawowej dla najistotniejszych spraw z zakresu finansów publicznych;

- sprawy z zakresu finansów publicznych są najważniejsze, dlatego wymagają regulacji w drodze ustawy-ranga tyh spraw oraz rozwiązanie yuch roblemów niesie za sobą tak doniosłe skutki, że musi to być regulacja ustawowa

Regulacji ustawowej wymagają:

- uchwalenie budżetu- wieloletni plan finansowy (budżet czteroletni)tylko w drodze rozporządzenia RM

-uchwalenie prowizorium budżetowego- wchodzi w grę jeśli zgodnie z procedurą i z terminami (z winy rządu, Sejmu) nie uchwalono budżetu do 1 stycznia. Brak usyawy budżetowej zastępuje się ustawą o prowizorium budżetowym- krótszy budżet na kwartał

-określenie źródeł dochodów jednostek samorządowych,

-każde wprowadzenie nowego podatku, a także jego zmiany,

-określenie zasad nabywania i zbywania nieruchomości Skarbu Państwa oraz ich przekształecenia,

-zasady udzielania poręczeń

IV. Zasada zagwarantowania ochrony podstawowych spraw i interesów finansowych i majątkowych obywateli RP;

- w gruncie rzeczy zasada ta ogranicza się w obecnej konstytucji do ochrony interesów obywatela jako podatnika.

Ochronie interesu jako podatnika służy:

- wyłączny obowiązek ustawowej regulacji podatku

- regulacja w Konstytucji, która wymaga, by ustawa podatkowa w swej treści określa wszystkie elementy konstrukcyjne. W każdej Konstytucji określone elementy konstrukcyjne: kto będzie podmiotem podatku, przedmiot opodatkowania, jak będzie wyglądać wysokość stawek , zasady udzielania ulg i umożeń w podatku.

- takie interesy konstytucyjne, które chronią interesy finansowe państwa, chronią też interesy podanika

  1. Ochrona interesów finansowych państwa w Konstytucji RP

  1. Art. 84 - powszechny obowiązek ponoszenia przez obywateli świadczeń i ciężarów publicznych;

  2. Art. 118 ust.3 formułuje obowiązek przedstawiania przez wnioskodawców skutków finansowych danej ustawy;

  3. Art. 89 pkt 4 - konieczność uzyskania przez prezydenta zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej jeżeli obciąża ona znacznie finanse państwa;

  4. Art. 216 ust. 5 - całkowity zakaz zaciągania pożyczek i udzielania poręczenia bądź gwarancji, których wysokość przekroczyłaby 3/5 wartości rocznego PKB;

  5. Art. 220 ust. 1 - zakaz uchwalania przez Sejm wyższego deficytu niż ujęty w projekcie ustawy budżetowej;

  6. Art. 220 ust. 2 zakaz pokrywania deficytu budżetowego przez zaciąganie zobowiązań w banku centralnym;

  7. Monopol inicjatywy ustawodawczej Rady Ministrów najważniejszych sprawach z zakresu finansów publicznych (np. prowizorium budżetowe , przygotowanie projektu ustawy budżetowej, przygotowanie projektu ustawy i zaciąganiu długu publicznego i udzielaniu gwarancji finansowych);

  8. Art. 222 - zagwarantowanie określonego czasu na debtę nad projektem budżetu;

  9. Określenie procedury uchwalania budżetu;

  10. Poddanie corocznej kontroli parlamentu sprawozdań z wykonania budżetu przez Radę Ministrów, tzw. absolutorium, do tego zostaje dołączona opinia NIK w sprawie wyrażenia zaufania dla budżetu, która nie jest jednak wiążąca;

  11. Art. 227 dot. NBP - ochrona wartości pieniądza oraz współdziałanie z rządem w ramach polityki gospodarczej;

  1. Zasada zapewniania podstaw ekonomicznych i finansowych dla działalności samorządu terytorialnego w świetle Konstytucji RP

Gminy aby być samodzielne prawnie, ekonomicznie i finansowo, otrzymały osobowiść prawną- uczestniczą w obrocie towarowym, mogę nabywać prawa majątkowe, zaciągać zobwiązania prowadzić działalność gospodarczą w ograniczonym zakresie.

Budżety gminne wydzielone z budżetu państwa.

Rada Gminy uchwala budżet, w powiecie Rada Powiatu, w wojewódzwie- Semik Województwa

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

1) dochody własne;

2) transfery- środki bezzwrotne z budżetu państwa

DOCHODY WŁASNE: wpływy z kilku podatków lokalnych

- podatek rolny

- podatek leśny

- p. od nieruchomości

- p. od spadków i darowizn

- p. od środków transportowych

- p. od czynności cywilnoprawnych

- p. od posiadania psów

- wpływy z karty podatkowej- wpłacają podatnicy, os. Fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy, bądź wspólnicy spółki cywilnej -> podstawowa forma uproszczonego opodatkowania. Wpływy zależą od ilosci zatrudnionych, ilości mieszkańców gmin

  1. Zasada jawności i przejrzystości finansów publicznych, podaj konkretne przejawy ich realizacji w polskim systemie finansów publicznych

Gospodarka środkami publicznymi jest jawna. (art. 33 ust. 1 u.f.p.). Zasada jawności finansów publicznych ma znaczenie przede wszystkim polityczne. Wyraża się on w postulacie informowania o działalności finansowej władz publicznych oraz prezentacji zjawisk finansowych w sposób umożliwiający ocenę działalności w tym zakresie przez parlament, a szerzej przez społeczeństwo. Umożliwia to zaufanie społeczeństwa do organów prowadzących gospodarkę. Jawność w sensie formalnym - to obowiązek ujęcia państwowej gosp. Finansowej w ustawie, czyli w powszechnie ujętej formie, dostępnej dla obywateli; w sensie materialnym - jako nakaz zamieszczania w ustawie budżetowej powszechnego ujęcia dochodów i wydatków państwa określona jest w ustawie o finansach publicznych jako jawność sejmowej debaty budżetowej, ogłaszanie ustawy i uchwały budżetowej, podawanie do publicznej wiadomości kwot dotacji budżetowych, podanie zbiorczych danych dot. Finansów publicznych.

Zasada ta jest realizowana różnymi metodami , m.in.

Minister Finansów:

jako warunki jawności wymienia( przejawy)

  1. Regularne publikowanie danych budżetowych

  1. Dostępność debat budżetowych dla publiczności

  1. Poddanie danych budżetowych krytycznej ocenie publicznej bez obawy o osobiste konsekwencje negatywne

Ważne są też wolność prasy oraz fachowe przygotowanie mass mediów do upowszechniania i komentowania danych budżetowych.

Zasada przejrzystości- Chodzi tu o ład, porządek, jasność, logikę kryteriów i zasad w związku z trybem postępowania w finansach publicznych. Zasada ta wiąże się najogólniej z tak zwanym zaprzeczeniem chaosu. Wiąże się ona przede wszystkim z klasyfikacją,tj. grupowaniem dochodów i wydatków według możliwie jednorodnych i zrozumiałych reguł- klasyfikacji budżetowej.

Przejawami zasady przejrzystości są:

  1. obowiązki płynące z Art.18 u.f.p. takie jak:

  1. sporządzanie sprawozdań finansowych

  1. stosowanie przez wszystkie jednostki sektora finansów publicznych jednakowych zasad klasyfikacji budżetowej

  1. jednolite zasady i tryb opracowywania planów finansowych

Przejrzystość stanowi kompromis między szczegółowością, ograniczającą swobodę wykonawcom budżetu, a ogólnym ujęciem zapewniającym swobodę i elastyczność prowadzenia gospodarki budżetowej, ale naruszającym z kolei jawność budżetu.

Często przejrzystość utożsamia się z jawnością, a zarazem szczegółowością, przy czym tych pojęć się nie definiuje. Są one nakazem adresowanym do Ministra Finansów opracowywania jednolitych planów kont z uwzględnieniem ich przejrzystości, rodzaju prowadzonej działalności, i wymogów wynikających z przepisów o rachunkowości i standardów UE. Realizowane są przez stosowanie zasad klasyfikacji dochodów i wydatków oraz zasad rachunkowości i sprawozdawczości oraz planu kont przez wszystkie jednostki sektora finansów publicznych.

Warunkiem realnej jawności budżettu jest jego przejrzystość. Zasada przejrzystości budżetu rzadko pojawia się pod taką nazwą, częściej pisze się o jednym z jej aspektów lub rezultatów - jasności budżetu. Formalnie - zasada przejrzystości budżetu postuluje uporządkowanie dochodów i wydatków budżetowych w odpowiednim systemie przedziałek, niewiele, więc różni się od zasady szczegółowości budżetu. Merytorycznie - zasada przejrzystości wymaga stosowania nie tylko jednolitych kryteriów klasyfikacji, lecz także jasnych i jednolitych zasad rachunkowości i sprawozdawczości budżetowej oraz czytelnych i logicznych zasad konstrukcji budżetu. Należy jednak zastrzec, że istnieją obiektywne granice racjonalnej przejrzystości( jasności budżetu). (Ograniczenia) Należy do nich:

  1. Specyfika spraw budżetowych wymagająca określonej wiedzy prawno - ekonomicznej

  1. Dyrektywność budżetu, zakładająca niezbędny stopień jego szczegółowości,

  1. Specyficzny sposób wypracowywania rozstrzygnięć budżetowych (tj. ustalania wysokości kwot dochodów i wydatków oraz ich przeznaczenia), oparty często na kompromisie, w którym grupy nacisku i układu sił politycznych odgrywają kluczową rolę.

  1. Co oznacza zasada jedności merytorycznej finansów publicznych. Zalety i wady.

Zasada jedności budżetowej w ujęciu materialnym (merytorycznym) postuluje przeznaczenie całości dochodów budżetowych na całość wydatków budżetowych, przy czym konkretne dochody nie są powiązanie z konkretnymi wydatkami budżetowymi. Innymi słowy dochody budżetu stanowią jeden zasób (pulę) środków publicznych na sfinansowanie różnych wydatków budżetowych, a źródło pochodzenia dochodu nie przesądza o wydatkach, które dany dochód ma pokryć.

Zgodnie z tą zasadą ustawodawca nie powinien więc przesadzać o obowiązujących przepisach prawa o przeznaczeniu określonego dochodu na pokrycie danego rodzaju wydatków (np. nakazując wykorzystanie dochodów z cła wyłącznie na finansowanie wydatków na oświatę, a dochodów z podatku leśnego – na realizowanie zadań związanych z ochrona środowiska). Zasada ta bywa nazywana również zasadą niefunduszowania. Sprzecznie z nią zjawisko funduszowania polega na przeznaczaniu dochodów z określonych źródeł na sfinansowanie pewnych rodzajów wydatków. Takie powiązania powodują w rezultacie m.in. istotne zmniejszenie elastyczności prowadzenia gospodarki budżetowej, gdyż ograniczają swobodę dokonywania wydatków ze środków publicznych, przerzucania ich pomiędzy zadaniami i mogą skutkować zamrożeniem części środków publicznych.W konsekwencji podmioty wykonujące budżet są skrępowane powiązaniami pomiędzy dochodami a wydatkami i nie mogą wydatkować środków publicznych zgodnie z aktualnie istniejącymi potrzebami i priorytetami. Postulat jedności materialnej budżetu jest w polskich prawie finansowym zrealizowany tylko częściowo. Wprawdzie środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczone na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, ale ustawy inne niż ustawa budżetowa mogą w tym zakresie wprowadzić wyjątki (art. 42 ust. 2 u.f.p.).Liczba tych wyjątków jest znaczna.
Zasada „wspólnego kotła” sprzyja bardziej racjonalnej− gospodarce
Większa liczba zgromadzonych wspólnie funduszy pozwala na− realizację najważniejszych wydatków

Wyjątki ustawowe od zasady wspólnego kotła:
•  Art. 42 ust. 3 ustawy o FP
-Do wydatków finansowanych z kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe, o ile umowa tak stanowi
-Pomoc od UE ma zawsze ściśle określony cel
-Pomoce zwrotne/bezzwrotne na określony cel
-Kredyt ( musi być na określony cel, pożyczka celu nie wymaga)

Klasycznym przykładem odstępstwa od zasady jedności merytorycznej jest państwowy fundusz celowy.

  1. Fundusze celowe. Wymień najistotniejsze fundusze celowe: zalety i wady(wszystkich).

Zgodnie z art.29 u.o f.p.

  1. Funduszem celowym jest fundusz powołany ustawowo, którego przychody pochodzą ze środków publicznych, a wydatki są przeznaczone na realizację wyodrębnionych zadań, z zastrzeżeniem ust. 9.

  2. są szczególnymi formami gospodarowania środkami publicznymi, nie są jednostkami organizacyjnymi.

  3. fundusz celowy rozumiany jest jako taką organizacja gospodarki finansowej, która polega na przeznaczaniu określonych dochodów na imiennie określone wydatki,

  4. stworzone do finansowania takich zadań należących do organów publicznych(państwowych lub samorządowych), które mogłyby być finansowane z budżetu, lecz z uwagi na ich wąski i wyspecjalizowany zakres, dla ich realizacji należy stworzyć odrębne budżety,

  5. nazywane także pozabudżetowymi, para budżetowymi lub małymi budżetami.

  6. tworzone są wyłącznie w drodze ustawy, nie ustawy o f. p.

  7. ich przychody pochodzą ze środków publicznych (dotacji budżetowych, opłat, innych świadczeń publicznoprawnych), a wydatki mogą być wykorzystywane jedynie na cele, dla których fundusze te zostały utworzone- tzw. Metodami funduszowania, która jest wyjątkiem od zasady jedności merytorycznej budżetu sprowadzającej się do przeznaczania całości dochodów na całość wydatków,

  8. działają na podstawie rocznego planu finansowego,

  9. mogą prowadzić działalność jako wyodrębniony rachunek bankowy, którego dysponentem jest umocowany do tego w ustawie organ,

  10. koszty państwowego funduszu celowego mogą być pokrywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, włączając w to dotacje z budżetu państwa i pozostałości środków z okresów poprzednich,

  11. nie stanowią funduszy celowych, takie fundusze których jedynym źródłem przychodów, z wyłączeniem odsetek z rachunku bankowego i darowizn, jest dotacja z budżetu państwa.

Państwowe fundusze celowe

A) fundusze systemu budżetowego, ich przychodami mogą być także środki budżetu państwa (dotacje).

Są to:

1) Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,[ ustawa z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych]

2) Fundusz Pracy, [ustawa z 14 grudnia 1994r, o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu]

3) Narodowy Fundusz Zdrowia,

4) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, [ustawa z 27 sierpnia 1997 o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych]

5) Fundusz emerytalno-rentowy Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,

6) Fundusz Prewencji i Rehabilitacji Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, [ustawa z 20 grudnia 1990 o ubezpieczeniu społecznym rolników]

7) Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników [ustawa z 20 grudnia 1990 o ubezpieczeniu społecznym rolników]

B) fundusze pozabudżetowe, które nie mogą korzystać ze środków budżetu państwa, posiadają własne wystarczające źródła dochodów.

Są to:

1) Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, [ustawa z 27 kwietnia 2001r.]

2) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, [ustawa z 29 grudnia 1993r o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy]

3) Fundusz Rekompensacyjny, [ustawa z 8 lipca 2005 o realizacji prawa do rekompensaty z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami RP]

Zalety:

  1. Ucieczka od ostrymi rygorami gospodarki budżetowej w zakresie gospodarowania wydzielonymi środkami; rygory te wiążą się z zasadą roczności budżetu powodująca wygasanie środków z końcem roku oraz koniecznością corocznych zabiegów o nowe środki, małą elastycznością gospodarki budżetowej (brakiem, co do zasady, zależności między gromadzonymi środkami i możliwością ich wydatkowania na własne zadania jednostki), rygorystyczną dyscyplina oraz kontrolą w wydatkowaniu środków.

  2. Kumulacja środków publicznych – które nie zostały wydatkowane przed końcem roku kalendarzowego z przychodami osiągniętymi w kolejnym roku.

  3. Zagwarantowanie w ustawie o powołaniu danego funduszu źródeł jego finansowania stwarza domniemanie, iż zostaną one szybciej lub później zrealizowane

  4. Pobudzanie do aktywności i inicjatywy w zdobywaniu środków będących dochodami funduszy, które jednocześnie wprowadzają do gospodarki środkami publicznymi elementy rachunku ekonomicznego i większej gospodarności.

  5. Umożliwienie gromadzenia środków finansowych z ofiarności społecznej, o ile łączą je z finansowaniem realizacji ważnych społecznie zadań; aspektem tego zjawiska jest także możliwość łączenia wspomnianych środków z ofiarności społecznej z innymi źródłami dochodów funduszu, co daje możliwość gromadzenia większych sum na realizację zadań uznanych za priorytetowe.

Wady:

  1. Asygnowanie nadmiernej ilości środków na określone zadania, prowadzące do ich zamrożenia lub marnotrawstwa w ich wydatkowaniu, przy jednoczesnym niedofinansowaniu innych zadań w tym samym czasie.

  2. Obniżenie możliwości optymalizacji polityki budżetowej (podejmowanie bieżących decyzji w gospodarce budżetowej) i jej usztywnienie, w związku z wyłączeniem budżetu i trwałym powiązaniem części środków finansowych z określonymi wydatkami.

  3. Zwiększone koszty administrowania określoną pulą środków podzielonych na wiele funduszy.

  4. Mniejszy wpływ i kontrola parlamentu (lub organu stanowiącego samorządu) w zakresie gospodarowania funduszami celowymi niż w zakresie gospodarki budżetowej.

  5. Większa podatność funduszy celowych na nieprawidłowości i patologię niż bardziej rygorystycznie prowadzonej i kontrolowanej gospodarki w ramach budżetu.

  1. Wymień i omów główne zasady dokonywania wydatków publicznych 58

Wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

  1. Podatkowe i nie podatkowe źródła dochodów budżetu państwa.

Dochody budżetu państwa, (art. 111 u. f.p.) obejmuje on: dochody i wydatki, przychody i rozchody.

Podatkowe stanowiące 85% dochodów budżetu państwa:

  1. VAT- podatek od towarów i usług,

  2. Podatek akcyzowy

  3. Podatek dochodowy od osób fizycznych

  4. Podatek dochodowy od osób prawnych

  5. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

  6. Ryczałt od przychodów od duchownych

Niepodatkowe:

  1. cła;

  2. wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;

  3. wpłaty z tytułu dywidendy;

  4. wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego;

  5. wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych;

  6. dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

  7. dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, dotyczące składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

  8. odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych lub organów władzy publicznej, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

  9. odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;

  10. odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;

  11. grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

  12. spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;

  1. Główne źródła dochodów budżetu jednostek samorządu terytorialnego

Dochodami jednostek samorządu terytorialnego są:

1) dochody własne;

2) transfery- środki bezzwrotne z budżetu państwa

DOCHODY WŁASNE: wpływy z kilku podatków lokalnych

- podatek rolny

- podatek leśny

- p. od nieruchomości

- p. od spadków i darowizn

- p. od środków transportowych

- p. od czynności cywilnoprawnych

- p. od posiadania psów

- wpływy z karty podatkowej- wpłacają podatnicy, os. Fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy, bądź wspólnicy spółki cywilnej -> podstawowa forma uproszczonego opodatkowania. Wpływy zależą od ilosci zatrudnionych, ilości mieszkańców gmin

  1. Rodzaje transferów z budżetu państwa do budżetowych jednostek sektora terytorialnego

Do dochodów zewnętrznych budżetów gminy należą takie dochody , które w różnych formach przekazywane są gminom bądź to z budżetu państwa bądź to z budżetów innych jednostek samorządu terytorialnego. Dochody te mają więc postać transferu zasobów uprzednio już zgromadzonych przez państwo z własnych źródeł dochodów. Do dochodów zewnętrznych gminy zaliczyć należy datacje i subwencje.

Dotacje: rodzaj wydatku z budżetu państwa na rzecz jednostek samorządu terytorialnego lub innych podmiotów, o ścisłym przeznaczeniu i wysokości, na dofinansowanie lub finansowanie określonej działalności lub określonego podmiotu, który musi ją wydać zgodnie z wolą podmiotu udzielającego.

Wyróżnia się dotacje:

Cechy dotacji:

Dotacje podmiotowe, przedmiotowe i rozwojowe:

  1. Dotacje podmiotowe to środki budżetowe przeznaczone na dofinansowanie działalności bieżącej, ustawowo wskazanych podmiotów. Np. dotacje dla instytucji kultury, uczelni państwowych. Mogą być udzielane wyłącznie na cele i w zakresie określonym w innych ustawach, niż ustawa budżetowa lub w umowach międzynarodowych.

  2. Dotacje przedmiotowe związane są z wydatkowaniem środków budżetowych na dopłaty do określonych rodzajów wyrobów i usług w celu utrzymania lub obniżenia cen towarów lub usług (np. niektórych leków).

  3. Dotacje rozwojowe przeznaczone są na realizację programów finansowanych z udziałem środków pochodzących z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Rybołówstwa lub projektów realizowanych w ramach tych programów.

Subwencje:

forma transferu środków finansowych z budżetu państwa do budżetów JST, o charakterze ogólnym, bezzwrotnym, nieodpłanym, bezwarunkowym, obiektywnie określonym, w celu uzupełnienia dochodów własnych tych budżetów, o którego sposobie finansowania decydują samodzielnie organy stanowiące tych jednostek.

Wyróżnia się:

• subwencje ogólne dla JST - pomoc finansowa udzielana przez państwo na podstawie kryteriów obiektywnych np. liczby mieszkańców,

• na działalność statutową - wypłacane partiom, które w wyborach do Sejmu otrzymały co najmniej 3% głosów, oraz koalicjom wyborczym, które w tych samych wyborach przekroczyły próg 6% głosów

Cechy subwencji:

  1. Główne przyczyny powstawania deficytów budżetowych

Główną przyczyna deficytu jest dynamiczny wzrost wydatków publicznych

  1. Główne przyczyny nieustępującego dynamicznego wzrostu wydatków publicznych:

  1. Politycznym –zmiana koncepcji państwa na początku XX w. Z państwa stróża (którego wg tej koncepcji zadaniem państwa było zapewnienie bezpieczeństwa każdemu obywatelowi). Społeczeństwo przyczyniło się do odejścia tej koncepcji na rzecz koncepcji państwa opiekuńczego (zadaniem jest bezpłatna opieka zdrowotna na podst. Poziomie, zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego na starość , ochrona środowiska)

  2. Historycznym – Są związane z ciągłym procesem zadłużania się państwa. Wynika to z potrzeby zaspokajania kolejnych żądań społeczeństwa. Koszty spłacania pożyczek i kredytów w Polsce to 14 % w budżecie. Polska zaciąga kredyty i pożyczki głównie we własnych państwie, przez sprzedaż papierów wartościowych. Są to także koszty obsługi wzrastającego długu.

  3. Ekonomicznym – Postęp techniczny (koszty uposażenia armii). Inflacja( wzrost cen i spadek wartości pieniądza). Postęp cywilizacyjny (wydatki związane z ochrona środowiska)

  4. Psychologiczno- socjologicznym – Społeczeństwo do swojego rozwoju potrzebuje ciągłych wydatków

2. Niskie dochody (nieefektywnie pobierane podatki)

3. Istnienie silnych grup roszczeniowych i związane z tym nadmierne rozbudowanie socjalnych funkcji państwa

4. Chęć wykorzystania nadwyżek z lat poprzednich

5. Klęski żywiołowe, powodujące poniesienie nadzwyczajnych wydatków.

  1. Pojęcie deficytu budżetowego państwa i źródła jego pokrycia

Deficyt budżetowy to ujemny wynik finansowy (ujemna różnica między dochodami a wydatkami), który może powstawać w budżecie państwa (art. 113 uts. 1 u.f.p.), w budżetach jednostek samorządu terytorialnego (art. 217 ust. 1 u.f.p.). oraz w budżecie środków europejskich, związanych z realizacją programów finansowych z tych środków.

Główna przyczyna występowania deficytów -to nieustanny dynamiczny wzrost wydatków publicznych ( w rozwiniętych gospodarkach światowych), deficyty wciąż wzrastają i nie da się ich ograniczyć.
Przyczyny występowania deficytu budżetowego:
1) O charakterze politycznym
2) O charakterze historycznym
3) O charakterze ekonomicznym
4) O charakterze psychologiczno – socjologicznym

Deficyty są pokrywane jedynie z wymienionych w ustawie źródeł przychodów (art. 113 ust.2 i art. 217 ust 2 u.f.p.). Katalog ustawowych źródeł jest zatem zamknięty.

Deficyt budżetowy państwa jest finansowany przychodami pochodzącymi:

  1. ze sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym,

  2. z kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych.

  3. z pożyczek,

  4. z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa,

  5. z innych operacji finansowych

  6. z nadwyżki budżetu środków europejskich

  7. z nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych.

Konstytucja RP zawiera zakaz finansowania deficytu przez Bank Centralny (w drodze emisji pieniądza)

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w art. 126 oraz art. Protokołu nr 12 w sprawie procedury nadmiernego deficytu, max limit deficytu – 3% PKB

Podstawowymi źródłami jego finansowania są bony skarbowe i obligacje skarbowe.

Źródłem finansowania deficytu budżetu państwa w zakresie, w jakim wynika on z konieczności finansowania deficytów budżetu środków europejskich, może być także nadwyżka budżetu środków europejskich. Jednostki samorządu terytorialnego jako źródło pokrywania deficytu mogą dodatkowo wykorzystywać wolne środki będące nadwyżka środków na rachunku bieżącym budżetu jednostki samorządu terytorialnego, wynikającą z rozliczeń kredytów i pożyczek z lat ubiegłych.

  1. Dochody zasadnicze i uboczne, rodzaje i funkcje

Dochody publiczne:

  1. Dochodami zasadniczymi-nazywamy te dochody państwa, które pobierane są głownie w celu fiskalnym, taki charakter mają podatki, aby przyniosły jak największy wpływy do budżetu państwa.

Podatek poza funkcją fiskalną spełnia funkcje poza fiskalne:

STYMULACJA POZYTYWNA - niższe stawki podatku dla określonego rodzaju działalności, by zainteresować , zachęcić do działania

STYMULACJA NEGATYWNA -państwo przez ostre sanacyjne stawki podatkowe może ograniczać niepożądane zachowania podatnika ( gdy Urząd Skarbowy dowie się o ukrywanych dochodach, podatnik musi zapłacić od nich 70% podatku)

Dochody zasadnicze dzielą się na:

  1. ODPŁATNE – EKWIWALENTNE- dochody, za które osoba uiszczająca daną sumę otrzymuje jakiś ekwiwalent od państwa ( klasyczny przykład – opłata : uiszczający opłatę otrzymuje ekwiwalent z urzędu państwowego)

  2. NIEODPŁATNE – NIEEKWIWALENTNE Osoba fizyczna lub prawna zobowiązana jest płacić państwu, ale nic w zamian nie otrzymuje. Np. podatek

  1. Dochody uboczne- dochody te mają realizować cel represyjno-prewencyjny, taki charakter dotyczy kar, grzywien i mandatów, dla tych którzy dopuszczają się przekroczenia przepisów. Mają niewielkie znaczenie fiskalne.

  1. Podatek a opłata; podobieństwa i różnice

Podatek jest świadczeniem bezzwrotnym, przymusowym, nieodpłatnym, pieniężnym o charakterze ogólnym, które jest nakładane jednostronnie przez związek publicznoprawny - państwo. Siódmą cechą charakteryzująca podatek jest przewłaszczenie, gdyż zapłata podatku powoduje zmianę właściciela środków pieniężnych. Są to elementy stałe podatku; natomiast elementami zmiennymi są: podmiot i przedmiot podatku, podstawa opodatkowania, stawka opodatkowania, warunki płatności. Są one konieczne, gdyż bez nich nie może funkcjonować dany podatek.

Cechy podatku:

  1. świadczenie pieniężne - nakładany i wymierzany w jednostkach pieniężnych. Szczególną formę zapłaty podatku stanowi zapłata papierami wartościowymi.Minister ds. finansów publicznych może dopuścić w razie potrzeby taką formę zapłaty podatku.

  2. uiszczane na rzecz związku publicznoprawnego - podatki zasilają budżet państwa oraz budżety pozostałych szczebli jednostek podziału administracyjno-terytorialnego,

  3. obowiązkowe - wynika z norm generalnych, z ustaw,

  4. przymusowe - wynika z władczych uprawnień państwa, które ma przywilej stanowienia prawa. Państwo nakładając podatek korzysta z władztwa – mamy do czynienia ze stosunkiem administracyjnoprawnym, nie ma umowy z obywatelem. Nadrzędność władztwa. Jest obowiązek sformułowany w konstytucji oraz szereg przepisów przymusowej egzekucji w razie niezapłacenia podatku. Przymusowe ściągnięcie zaległości podatkowej.

  5. ustalane jednostronnie - ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny w zakresie przyznanych mu ustawowo kompetencji,

  6. nieodpłatne - świadczeniu podatkowemu nie towarzyszy wzajemny prawny obowiązek świadczenia podmiotu publicznoprawnego na rzecz podatnika. Raz pobrany podatek nie podlega zwrotowi, zasila budżet państwa lub gminy. W razie nadpłaty Urząd Skarbowy ma 3 miesiące , by zwrócić nadpłatę, jeżeli nie zmieści się w tym terminie, płaci odsetki

  7. bezzwrotne – definitywne przekazanie środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz związku publiczno-prawnego. Bezzwrotność podatków jest cechą pozwalającą odróżnić świadczenia podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych ,

  8. generalne - ustanawiane są przez normy prawne, które są ogólne. Nakładany na dużą grupę podatników. By zostać przypisanym do odpowiedniej grupy podatników należy spełnić określone w ustawie warunki.

Opłata- W przepisach prawnych regulujących różnego rodzaju opłaty nie ma wyjaśnieni pojęcia opłaty.

samorządowych bądź też za konkretne usługi

.

Podobieństwa:

Różnice:

  1. Rodzaje opłat w Polsce

Opłaty jako dochody niepodatkowe.

Zasadniczą cechą opłaty jest jej bezpośrednie powiązanie z wzajemnym świadczeniem organu publicznego. Z uiszczeniem opłaty wiąże się zazwyczaj określona czynność, której osoba zobowiązana do zapłaty oczekuje od organu publicznego bądź jest zobligowana do korzystania z owej czynności w związku z zaistniała sytuacją. Obowiązek uiszczenia opłaty powstaje bez względu na to, czy osoba, na której ciąży ów obowiązek, wystąpiła z inicjatywą podjęcia określonych czynności przez organy publiczne, czy została do tego prawnie zobowiązana.

Opłaty dzielimy na dwie grupy:

  1. Za czynności urzędowe organów władzy publicznej

  1. Opłaty administracyjne

  1. Opłaty sądowe i para sądowe

  2. Opłaty konsularne

  1. Opłaty za usługi

  1. za usługi gospodarcze

  2. za usługi socjalno – bytowe

  3. za usługi kulturalne

Czynności urzędowe w zależności od organu dzielą się na :

Opłata skarbowa pobierana za:

- Wpływy z opłat skarbowych zasilają budżety samorządowe – nie idą do budżetu państwa

1) opłaty specjalne w administracji pobierane przez wyspecjalizowane urzędy administracji publicznej. Np. legalizujące, pocztowe, morskie, celne, patentowe, pobiercze

2) Opłaty sądowe: uiszczane w postępowaniu karnym i cywilnym, uiszczane za „zawracanie głowy sądu” i by zapewnić sobie szybki i sprawiedliwy wyrok

Opłaty para sądowe

-notarialne

-radocowskie

-doractwa podatkowego

- adwokackie

- > pobierane przez podmioty działające w szeroko rozumianym wymiarze sprawiedliwości i świadczące usługi w tym zakresie

3) Opłaty konsularne- urzędy konsularne za usługi jakie na rzecz obywatela były świadczone np. odnalezienie kogoś.

4)Opłaty za usługi :

Opłaty publiczne pełnią dwie zasadnicze funkcje: fiskalną i prewencyjną.

Funkcja fiskalna oznacza, że opłaty są źródłem dochodów publicznych. Funkcja prewencyjna oznacza, że pobieraniu opłat publicznych przyświeca głównie chęć wywierania pewnego wpływu na decyzje podmiotów wywołujących czynności organów publicznych.

Rodzaje opłat:

Do opłat lokalnych zaliczamy:

1.Opłatę targowa

2.Opłatę miejscową

3.Opłatę administracyjną

Ad.1

Opłata targowa- pobierana jest od os. fizycznych, prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej w wypadku dokonywania sprzedaży na targowiskach, czyli w miejscach, miejscach, których prowadzony jest handel. Opłata targowa wzbudza kontrowersje, zwłaszcza gdy chodzi o płacenie raz opłaty za wjazd na targowisko i drugi raz opłaty targowej..

Obowiązek uiszczania opłaty targowej dotyczy sprzedających w każdym miejscu. od tego, czy towar został faktycznie sprzedany. Zajęcie miejsca na targowisku i wyeksponowanie towaru jest wystarczającą przesłanką powstania obowiązku uiszczenia opłaty targowej.

Ad.2

Opłata miejscowa- charakteryzuje się stosunkowo wąskim zakresem.. Opłata miejscowa pobierana jest od osób fizycznych przebywających czasowo w celach wypoczynkowych, zdrowotnych lub turystycznych w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne i
walory krajobrazowe. Dawniej nosiła ona nazwę opłaty klimatycznej.

Ad.3

Opłata administracyjna jest opłatą za czynności urzędowe podejmowane przez organy wykonawcze gminy, a nie objęte opłatą skarbową. Opłata administracyjna może być wprowadzona tylko za czynności wykonywane przez organy podległe radzie gminy.

Opłata eksploatacyjna, z racji rozmieszczenia kopalin użytecznych, stanowi dochód stosunkowo niewielkiej liczby jednostek samorządu terytorialnego skoncentrowanych głównie na południu kraju. Wpływy z tego tytułu są jednak na tyle znaczące, że zauważalne na poziomie przeciętnych dochodów własnych wszystkich gmin w Polsce, sytuowane pomiędzy wpływami z podatku leśnego a wpływami z karty podatkowej. W jednostkowych przypadkach, zlokalizowanie na obszarze gminy wielkich zakładów wydobycia kopalin może stanowić najważniejsze źródło finansowania dochodów własnych w danej gminie, sięgające 1/3 dochodów ogółem.

Opłaty za usuwanie drzew i krzewów

Opłaty prolongacyjne

Opłaty uzdrowiskowe

Opłaty od posiadania psów

Opłaty drogowe

  1. Wydajność fiskalna podatków państwowych

PODATEK- Świadczenie o charakterze :

  1. Zasadniczym

  2. Nieodpłatnym

  3. Bezzwrotnym

  4. Ogólnym

  5. Przymusowym

  6. Nałożonym przez państwo

Cechy podatku:

– świadczenie pieniężne - nakładany i wymierzany w jednostkach pieniężnych,

– uiszczane na rzecz związku publicznoprawnego - podatki zasilają budżet państwa oraz budżety pozostałych szczebli jednostek podziału administracyjno-terytorialnego,

– obowiązkowe - wynika z norm generalnych, z ustaw,

– przymusowe - wynika z władczych uprawnień państwa, które ma przywilej stanowienia prawa,

– ustalane jednostronnie - ustalany jednostronnie przez państwo lub inny związek publicznoprawny w

zakresie przyznanych mu ustawowo kompetencji,

– nieodpłatne - świadczeniu podatkowemu nie towarzyszy wzajemny prawny obowiązek świadczenia

podmiotu publicznoprawnego na rzecz podatnika,

– bezzwrotne – definitywne przekazanie środków pieniężnych przez podmiot zobowiązany na rzecz

związku publiczno-prawnego. Bezzwrotność podatków jest cechą pozwalającą odróżnić świadczenia

podatkowe od innych rodzajów dochodów budżetowych ,

– generalne - ustanawiane są przez normy prawne, które są ogólne )

funkcja fiskalna- wynika z samej istoty podatku jako pieniężnego świadczenia zasadniczego, czyli takiego, którego głównym celem jest cel fiskalny, związany z dostarczeniem państwu środków niezbędnych do jego działalności. Podatki są podstawowym źródłem dochodów państwa i jednostek samorządu terytorialnego, umożliwiają pokrycie znacznej części wydatków. Funkcja fiskalna jest najstarszą funkcją podatkową.

Wśród dochodów podatkowych największą wydajność mają podatki pośrednie, według planu w 2011 roku wynosić mają 179 670 000 zł, w tym :

Podatek od towarów i usług - 119 300 000

podatek akcyzowy 58 700 000

podatek od gier 1 670000

Kolejno :

podatek dochodowy od osob fizycznych 24 800 000

podatek dochodowy od osob prawnych 38 200 000

podatek tonażowy 10

(dane w złotówkach)

  1. Główne podatki samorządowe:

  1. leśny

  2. rolny

  3. podatki opłacane ryczałtowo

  4. od nieruchomości

  5. od spadków i darowizn

  6. od działalności gospodarczej opłacanej w formie karty podatkowej - (wpłacane przez os. Fizyczne, os. Prowadzące działalność gospodarczą, wspólnicy spółek cywilnych, wpływy zależą od ilości zatrudnionych i mieszkańców w gminie)

  7. od środków transportu

  8. od posiadania psów

  9. od czynności cywilnoprawnych

  1. Podatnik, płatnik, inkasent podatkowy- różnice. Wskaż przykłady występowania.

Podatnik - zgodnie z polskim prawem jest nim osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Podatnik jest podmiotem, na którym spoczywa obowiązek zapłaty podatku, a tym samym obowiązek bezpośredniego wykonania zobowiązania podatkowego.

Wyrózniamy dwie kategorie podatnikow:

  1. PODATNIK FORMALNY:

Podmiot, który z mocy przepisów prawa podatkowego zobowiązany jest uiścić podatek.

Nie zawsze osoba , która z mocy prawa zobowiązana jest uiścić podatek ponosi CIĘŻAR EKONOMICZNY podatku.

- > podatnikk formalny

Przerzuca ciężar ekonomiczny podatku na inną osobę – osoba, na którą ciężar został przerzucony to PODATNIK RZECZYWISTY

Np. podatnik formlany – sprzedawca – ten, kto ma utarg ze sprzedaży

Cena + VAT – VAT został zapłacony przez nabywcę (podatnik rzeczywisty) – podatek został przerzucony

Odpowiada wiec za:

Podatnik odpowiada całym swoim majątkiem, a w odniesieniu do osób fizycznych pozostających w małżeńskiej wspólności majątkowej odp. Obejmuje majątek wspólny podatnika i współmałżonka.

Płatnik -jest osobą fizyczną, osobą prawną, jednostką organizacyjną

nieposiadającą osobowości prawnej, obowiązaną do wykonywania następujących

czynności:

– obliczenia podatku,

– pobrania podatku od podatnika i

– wpłacenia pobranego podatku we właściwym terminie organowi

podatkowemu.

PRZYKŁADY: W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych płatnikiem podatku jest zakład pracy podatnika, bądź Zakład Ubezpieczeń Społecznych (w przypadku emerytów i rencistów) albo Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Notariusz w stosunku do podatku od spadków i darowizn.

W zakresie pozostałych podatków płatnikiem jest podatnik

Zgodnie z art. 30 o.p. płatnik odpowiada całym swoim majątkiem za podatki:

-niepobrane

-pobrane i niewypłacone.

PRZEDMIOTEM odpowiedzialności płatnika są należności z tytułu niepobranego lub pobranego i niewypłaconego podatku jakie powinien on wpłacić na rachunek organu podatkowego i naliczone od nich odsetki za zwłokę

Inkasent- - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca

osobowości prawnej, obowiązana do wykonania następujących czynności:

– pobrania podatku od podatnika i

– wpłacenia go we właściwym terminie na rachunek odpowiedniego organu skarbowego.

. Inkasent, który nie wykonał ciążących na nim obowiązków, odpowiada całym swoim majątkiem za podatek pobrany, a niewypłacony. Jeżeli odprowadza podatki stanowiące dochód budżetu państwa, z dokonywanych wpłat potrąca wynagrodzenie w wysokości 0,1% terminowo wpłacanych podatków.

Odpowiedzialność Inkasenta nigdy nie zbiega się z odp. Podatnika. W wyniku pobrania podatku przez inkasenta zobowiązanie podatkowe podatnika prawidłowo wygasa. Z kolei za podatki niepobrane, inkasent nie odpowiada. W tym zakresie odpowiedzialność ponosi wyłącznie podatnik.

PRZYKŁAD: Firma X jako osoba prawna jest zobowiązana do pobrania i wpłaty podatku od osób w niej zatrudnionych, Sołtys.

Różnica- co do czynności prawnych jakie na nich ciążą.

  1. Zjawisko przerzucalności podatków; rodzaje. Podaj konkretne przykłady polskich podatków.

Przerzucalność -polega na przerzucaniu ciężarów podatkowych na inne osoby lub podmioty gospodarcze. Zjawisko przerzucania podatków jest raczej zjawiskiem faktycznym, oznaczającym obciążenie dostawców i kooperantów podatnika częścią lub całością jego podatków. Podatnik ponosi wówczas odpowiedzialność prawną, natomiast ciężar ekonomiczny podatku ponoszą nabywcy wyrobów czy usług podatnika, płacąc podatek w cenie nabywania dóbr np. (podatek od towarów i usług). Łatwe do przerzucenia są podatki pośrednie np. podatek typu okazyjnego tzn. podatku od wydatków takich jak alkohol, benzyna, papierosy. Im mniejsza elastyczność na rynku tym łatwiej przerzucić podatek. Trudniej jest przerzucić podatek bezpośredni tj. podatek od dochodów, spadków, darowizn.

Rodzaje:

– Rzeczywiste przerzucanie podatku - gdy podatnik zobowiązany na mocy prawa do zapłacenia podatku z własnego dochodu lub majątku przenosi jego ciężar na inny podmiot. Staje się możliwe dzięki temu, że podatnik pozostaje z podmiotem, na który przenosi swój ciężar podatku, bądź w pewnym stosunku prawnym, bądź w pewnym stosunku zależności ekonomicznej. Może to być umowa kupna, najmu, dzierżawy, pracy, pożyczki. Pod wpływem podatku zmienia się poziom ceny, wysokość czynszu, poziom płacy, wysokość procentu.

-Pozorne przerzucanie (niewłaściwe) podatku - gdy podatnikiem w intencji prawodawcy ma być w rzeczywistości inny podmiot aniżeli ten, który ustawowo powołany jest do poniesienia podatku. Np. zamiarem prawodawcy jest zatem opodatkowanie konsumenta, ale sam pobór podatku dokonuje się u producenta lub sprzedawcy, np. podatek od towarów i usług-VAT, podatek akcyzowy.

– Przerzucanie podatku w przód - polega na podnoszeniu cen dla nabywców towarów, aby w ten sposób zrekompensować nałożony na podatnika ciężar podatkowy.

– Przerzucanie podatku w tył - polega na próbie wymuszenia obniżki kosztów działalności podatnika przez obniżki płac, obniżkę cen nabywanych surowców. Jego celem jest potanienie towarów i usług nabywanych przez podatnika

Podatki polskie:

  1. Dochodowy od osób prawnych

  2. Dochodowy od osób fizycznych

  3. Od towarów i usług

  4. Akcyzowy

  5. Rolny

  6. Leśny

  7. Od gier

  8. Od spadków i darowizn

  9. Od nieruchomości

  10. Od Środków transportowych

  11. Od czynności cywilnoprawnych

  12. Tonażowy

  1. Pojęcie źródła podatków i klasyfikacja podatków ze względu na źródło podatku 322

Wyróżnia się trzy główne grupy źródeł prawa podatkowego:

  1. Prawo wewnętrzne,

  2. Normy prawa międzynarodowego

  3. Normy prawa wspólnotowego

  1. Fundamentalne znaczenie w ramach prawa wewnętrznego maja regulacje Konstytucji RP

Zgodnie z art. 217 Konstytucji głównym źródłem prawa podatkowego są ustawy, którymi muszą być regulowane

Źródło podatkowe- źródło poboru podatku

Klasyfikacja:

Podatki sięgające do:

– dochodu podatnika:

• konsumpcyjne (od wydatków),

• przychodowe,

• dochodowe,

• przychodowo – dochodowe.

– majątku podatnika

• Podatki konsumpcyjne:

– pobierane w toku wydatkowania dochodu,

– przybierają czasami postać podatków od towarów luksusowych, a ich wysokość jest wówczas

uwzględniania w cenie takich towarów,

– np. akcyza, VAT

• Podatki przychodowe:

– przy ich wymiarze koszty uzyskania przychodów w ogóle nie są brane pod uwagę. nawiązują jedynie

do zewnętrznych znamion świadczących o domniemaniu uzyskania dochodu

– np. leśny, rolny

• Podatki dochodowe:

– przedmiotem opodatkowania jest tutaj dochód traktowany jako nadwyżka przychodów nad kosztami

ich uzyskania

• Podatki majątkowe, które dzielimy na:

– podatki od posiadanego majątku (od nieruchomości, od środków transportu),

– podatki od przyrostu majątku (od spadków i darowizn),

– podatki od obrotu majątkiem (podatek od czynności cywilnoprawnych)

  1. Podatki pośrednie i bezpośrednie. Przykłady w polskim systemie podatkowym, podstawowe różnice między nimi.

Podatki bezpośrednie- są nimi podatki nieprzerzucane z natury, faktycznie i formalnie. Obciążają one dochód podatnika.

Wyróżniamy podatek:

  1. dochodowy od osób fizycznych,

  2. dochodowy od osób prawnych,

  3. od spadków i darowizn,

  4. od czynności cywilno prawnych,

  5. od nieruchomości,

  6. rolny,

  7. leśny,

  8. od środków transportowych.

Podatki pośrednie- są nimi podatki obciążające towary i usługi. Ich cechą charakterystyczną jest przerzucalnośc podatku. Pieniądze na podatek w cenie towaru lub usługi daje nabywca, natomiast sprzedawca uiszcza podatek.

Wyróżniamy podatek:

  1. od towarów i usług – VAT,

  2. akcyzowy

  1. Zjawisko personalizacji podatku, konkretne przejawy w polskim systemie podatkowym.

Personalizacja podatku- zjawiska polegające na uwzględnieniu zróżnicowania indywidualnych zdolności płatniczych podatnika. U ich konstrukcji ustawodawca określa różne istotne okoliczności różnicujące indywidualne zdolności podatnika. Brane są pod uwagę: wiek, stan zdrowia (niepełnosprawność), stan rodziny (ilość osób pozostających na utrzymaniu podatnika), oraz inne różne nadzwyczajne okoliczności w tym zdarzenia losowe dotykające podatnika lub jego majątek. W zakresie podatków dochodowych personalizacja znajduje zastosowanie w PIT, kiedy to uwzględnia się stan cywilny małżeństwa.

  1. Funkcje systemu podatkowego, omów je.

  1. funkcja fiskalna- wynika z samej istoty podatku jako pieniężnego świadczenia zasadniczego, czyli takiego, którego głównym celem jest cel fiskalny, związany z dostarczeniem państwu środków niezbędnych do jego działalności. Podatki są podstawowym źródłem dochodów państwa i jednostek samorządu terytorialnego.

  2. funkcja redystrybucyjna- – podział dochodów, za pomocą podatków, między poszczególne grupy społeczne oraz różne grupy podatników (w szczególności tych, którzy osiągają większe i mniejsze dochody oraz między państwo i samorząd).Środki gromadzone są w celu realizacji zadań, która następuje poprzez redystrybucje produktu krajowego brutto. Zakres redystrybucji podatkowej zależy od struktury gospodarki, jest on szerszy w tych krajach, w których występuje wiele sektorów gospodarczych( państwowy, spółdzielczy i prywatny).

  3. funkcja stymulacyjna- sprowadza się do wywołania zwiększenia, za pomocą konstrukcji podatkowych, zjawisk korzystnych dla społeczeństwa i gospodarki narodowej oraz hamowania lub eliminowania zjawisk szkodliwych. Stymulacja może polegać na wprowadzeniu określonego podatku, na różnicowaniu stawek podatkowych, stosowaniu zwyżek, ulg i zwolnień. Można wyodrębnić stymulacje :

- gospodarczą - obejmuje oddziaływanie na strukturę gospodarki narodowej, wpływa na kierunki i lokalizacje działalności gospodarczej, dążenie do zwiększenia efektywności ekonomicznej oraz kształtowanie akumulacji i konsumpcji

- pozagospodarczą - obejmuje stosowanie sankcji lub ochrony wobec określonych warstw ludności, preferencje wobec działalności rzemieślniczej czy artystycznej

4. funkcja informacyjno- kontrolna- pobór podatku dostarcza informacji o zachodzących zjawiskach społecznych i gospodarczych. Jeżeli jest on połączony z dodatkowymi obowiązkami ciążącymi na podatniku- np. obowiązek płatności podatku przez podmioty gospodarcze tylko z rachunku bankowego- to jednocześnie umożliwia przynajmniej formalną kontrolę nad takimi podatkami i prowadzoną przez niego działalnością.

  1. Przedmiot podatku a podstawy jego wymiaru, różnice między nimi na przykładzie polskich podatków.

Przedmiot podatku– sytuacja faktyczna lub prawna z którą prawo wiąże obowiązek podatkowy. Może to być jakiś stan rzeczy, jego powstanie lub ustanie, bądź jakiś proces (np.uzyskiwanie dochodów, przychodów, posiadanie majątku, nabycie składników majątku, sprzedaż towarów, itd.)

Przedmiotami opodatkowania są:

1) RZECZY – w szerokim tego słowa znaczeniu prawa cywilnego

Np. nieruchomości – budynki , budowle, plac, gospodarstwo rolne

2) ZJAWISKO PRAWNE LUB EKONOMICZNE

Prawne:

-otrzymanie spadku w podatku od spadków i darowizn, fakt nabycia prawa majątkowego pod tytułem darmym

Z. ekonomiczne:

-w podatku dochodowym od osób fizycznych – uzyskanie dochodu

-w podatku akcyzowym- produkcja lub sprzedaż niektórych wyrobów akcyzowych

Podstawa opodatkowania- jest to:

- ilościowa i/lub

-jakościowa konkretyzacja przedmiotu opodatkowania.

Ilościowa podstawa opodatkowania stosowana jest dla budynków lub ich części oraz dla gruntów stanowi powierzchnia określona w metrach kwadratowych, np. podatek od nieruchomości.

Podstawa opodatkowania pozwala na precyzyjne skwantyfikowanie przedmiotu opodatkowania przy uwzględnieniu jego cech jakościowych- np. klas bonitacyjnych gruntów w podatku rolnym czy też podatek od spadkow i darowizn-przedmiotem jest fakt nabycia, natomiast podstawą jest wartość czysta nabytego prawa w zł.

  1. Metody ustalania występowania podstawy wymiaru podatków

Podstawa opodatkowania musi być konkretnie określona co do ilości i wartości.

Ustalona może być różnymi metodami:

a) oparcie na prowadzonych księgach podatkowych jest metodą podstawową. Jednak nie wszyscy prowadzą takie księgi. Są różne rodzaje ksiąg podatkowych. Księga musi spełniać określone warunki, aby stać się podstawą – rzetelna , prowadzona zgodnie z prawdą , przejrzysta, prowadzona zgodnie z zasadami obowiązującej rachunkowości.
Sankcję w przypadku niespełnienia ww. warunków
1. pominięcie jako księgi jako dowodu w postępowaniu
2. szacowanie dochodów przez US. Jeżeli US uzna że nie zostały ujawnione wszystkie
przychody – należy zapłacić 75% którego się nie ujawni

b) metoda szacunkowa – stosowana nie tylko wtedy kiedy księga została uznana za niewiarygodną. Mamy z nią do czynienia jeżeli chodzi o prowadzenie tzw. Wyspecjalizowanej produkcji rolnej oraz gdy od tej działalności odprowadzany jest podatek dochod. A nie rolny. Jeżeli prowadzona jest działalność wyspecjalizowana w większym rozmiarze to dochód ulega opodatkowaniu wg P.D.fiz . Ciężko jest ustalić dochód gdyż nie prowadzone są żadne księgi. Wtedy dochód szacowany jest przy pomocy norm dochodu szacunkowego, które ustalane są przez ministra finansów lub radę ministrów

c) brak podstawy opodatkowania – podatnik płaci podatek w formie zryczałtowanej. Poziom podatku określony jest z góry . Aby móc z tego skorzystać należy spełniać określone wymogi. podatnik może się na to zgodzić lub nie. Jeśli się nie zgadza musi prowadzić księgę podatkową.

Formy ryczałtu:

- karta podatkowa – forma najprostsza i łagodna

- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

- zryczałtowany podatek dochodowy od dochodów osób duchownych

d) samoobliczenie – samodzielne ustalenie podstawy opodatkowania, rozliczenie do końca kwietnia roku kolejnego

Podstawa opodatkowania mająca postać wartościową wyrażana jest w wartości rzeczywistej albo w tzw. szacunkowej.

Ustalenie podstawy opodatkowania w postaci wartości rzeczywistej dotyczy sytuacji, w których możliwe jest określenie — względnie dokładne — wartości uzyskanego dochodu np. na podstawie prowadzonych ksiąg podatkowych lub rachunkowych. Można także ustalić np. wartość rzeczywista, nabywanego w drodze spadku lub darowizny majątku poprzez określenie wartości poszczególnych jego składników.

W wielu przypadkach ustalenie rzeczywistej wartości podstawy opodatkowania jest bardzo skomplikowane lub wręcz niemożliwe. Stosuje się wówczas określenie podstawy wymiaru podatku w drodze szacunku. Procedura tego rodzaju ma zastosowanie np. wtedy, gdy podatnik niewłaściwie, a tym bardziej nierzetelnie, prowadzi księgi podatkowe czy rachunkowe, które nie mogą być wówczas uwzględnione przy obliczaniu podatku.

Bardzo trudne jest też ustalenie rzeczywistej podstawy opodatkowania przy ustalaniu dochodów z różnych — taksatywnie wskazanych — rodzajów działów specjalnych produkcji rolnej (upraw lub hodowli). Dotyczy to sytuacji, gdy producent nie zadeklarował chęci prowadzenia ksiąg. Dochód z takiej produkcji określa się wtedy na podstawie przeciętnych norm szacunkowo określonej dochodowości.

  1. Stawka a skala podatkowa, rodzaje skal podatkowych.

Stawka podatkowa jest to liczba, wskaźnik, który odniesiony do podstawy opodatkowania wskazuje na wielkość podatku. Wyróżnia się następujące stawki podatkowe:

• kwotowe,

• stosunkowe:

– procentowe,

– ułamkowe,

– wielokrotnościowe, dawniej np. w tzw. popiwku – podatku pobieranego od ponadnormatywnych

wynagrodzeń (wypłacanych w kwocie wyższej niż dopuszczalna) wypłacanych przez podmiot państwowy

stawka podatku mogła wynosić nawet 500%, czyli od każdego 1 zł wynagrodzenia 5 zł podatku

Stawka kwotowa-to ilość jednostek pieniężnych, jaką zapłacić należy od jednostki podstawy opodatkowania stanowiącej wielkość niepieniężną, np. 0,33 zł od 1 m2 gruntu

Stawka procentowa-to relacja pomiędzy wielkością świadczenia podatkowego, a wielkością podstawy opodatkowania wyrażoną w jednostkach pieniężnych. ( np. 32% od obrotu to stawka podstawowa w podatku od towarów i usług), Stawka 18% i 32% od dochodów w podatku PiT. Może mieć postać:

• stawki stałej - gdy ta sama stawka znajduje zastosowanie w danym podatku do obliczania wysokości

świadczenia podatkowego niezależnie od tego, jaka jest wielkość podstawy

• stawki ruchomej (zmiennej) – gdy występują stałe proporcje pomiędzy wysokością świadczenia

podatkowego a wielkością podstawy opodatkowania

• Ogół stawek podatkowych, które obowiązują w konkretnym podatku, stanowi taryfę

podatkową w tym podatku.

Skala podatkowa- jest zbiorem uporządkowanych stawek procentowych, znajdujących zastosowanie do różnej wielkości podstawy obliczenia podatku. Zbudowana jest z:

– przedziałów podstawy obliczenia podatku, przedstawionych w postaci wielkości granicznych (np. do

37.024 zł)

– odpowiadających tym przedziałom stawek podatkowych (np. 19%)

Rodzaje skal podatkowych:

– proporcjonalna (to taka, przy której należność podatkowa rośnie w takim samym stopniu jak podstawa

opodatkowania),

– progresywna(wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rośnie wysokość stawek podatkowych, co powoduje szybszy wzrost należności podatkowej, niż podstawy opodatkowania):

Charakteryzuje się tym, że dla obliczenia wysokości świadczenia podatkowego daną coraz większą stawkę podatkową stosuje się do całości podstawy opodatkowania, od zera do miejsca w którym znajduje się podstawa opodatkowania danego przedmiotu. Wada: nawet niewielka zmiana podstawy opodatkowania (wzrost) powodująca przekroczenie wartości progowej przedziału skali podatkowej powoduje znaczny wzrost wielkości świadczenia podatkowego, oddziałuje silnie antyrozwojowo.

Polega na tym, że dla ustalenia wysokości świadczenia podatkowego podstawę opodatkowania dzieli się na części odpowiadające przedziałom skali podatkowej. Od każdej takiej części oblicza się odrębnie część świadczenia podatkowego w oparciu o rosnącą stawkę procentową właściwą dla danego przedziału skali, a suma tych części jest kwotą należnego podatku. Jej istotą jest to, że kolejne stawki podatku odnoszą się nie do całej podstawy opodatkowania, lecz tylko do samego szczebla skali podatkowej

– regresywna (Cechą skali regresywnej jest zmniejszanie się stawek podatkowych w miarę wzrostu

podstawy opodatkowania. Występują rzadko, dawniej w tzw. podatku uzupełniającym od wynagrodzeń. Regresja jest charakterystyczna dla podatków pośrednich, w szczególności obciążających

towary tzw. podstawowego koszyka dóbr).

– degresywna (jest pewnym wariantem skali podatkowej progresywnej. Obejmuje stawki malejące w miarę zmniejszania się podstawy opodatkowania).

[obrazek ze slajdów]

  1. Skala progresywna, rodzaje, uzasadnienie stosowania w teorii podatków.

Skala progresywna– wraz ze wzrostem podstawy opodatkowania rośnie wysokość stawek podatkowych, co powoduje szybszy wzrost należności podatkowej, niż podstawy opodatkowania.

W zależności od tempa wzrostu mówimy o stawkach:

Istnieją dwa rodzaje progresji:

Globalna (ogólna)- charakteryzuje się tym, że dla obliczenia wysokości świadczenia podatkowego daną coraz większą stawkę podatkową stosuje się do całości podstawy opodatkowania, od zera do miejsca w którym znajduje się podstawa opodatkowania danego przedmiotu. Wada: nawet niewielka zmiana podstawy opodatkowania (wzrost) powodująca przekroczenie wartości progowej przedziału skali podatkowej powoduje znaczny wzrost wielkości świadczenia podatkowego,oddziałuje silnie antyrozwojowo.

Szczeblowa (odcinkowa, schodkowa, szczeblowana)- polega na tym, że dla ustalenia wysokości świadczenia podatkowego podstawę opodatkowania dzieli się na części odpowiadające przedziałom skali podatkowej. Od każdej takiej części oblicza się odrębnie część świadczenia podatkowego w oparciu o rosnącą stawkę procentową właściwą dla danego przedziału skali, a suma tych części jest kwotą

należnego podatku. Jej istotą jest to, że kolejne stawki podatku odnoszą się nie do całej podstawy opodatkowania, lecz tylko do samego szczebla skali podatkowej.

Przykład:

Podatek dla 4000 wynosi:

  1. – dla przedziału 0-100-> 100x 10%=10

  2. – dla przedziału 101-500 -> 400x20%=80

  3. – dla przedziału 501 -2000 -> 1500x30%=450

  4. – dla przedziału 2001-3000 -> 1000x40%=400

  5. – dla przedziału 30001-5000 ->1000x50%=500

Czyli w sumie 1440 jednostek

Podstawa opodatkowania

Stawka podatkowa

od do

0 -100 10% podstawy

101 -500 20% podstawy

501- 2000 30% podstawy

2001- 3000 40% podstawy

3001- 5000 50% podstawy

UZASADNIENIA STOSOWANIA:

  1. Społeczne

Jest zgodne z poczuciem sprawiedliwości społecznej . Ci, co otrzymują wyższe dochody powinni w większym stopniu dokładać się na rzecz państwa

Nauka Kościoła:

Porównuje obowiązki obywateli względem państwa do obowiązków dzieci wobec rodziców – jeżeli jeden syn jest bogaty, to sprawiedliwe jest, że ten bardziej się stara i pomaga choremu ojcu

  1. Gospodarczo – ekonomiczne

Piramida Engla: określona kolejność pokrywania potrzeb w miarę zwiększania się dochodów

-wysokie dochody służą zaspokojeniu potrzeb luksusowych

- małe dochody przeznaczone są na zaspokojenie potrzeb podstawowych

- > jeżeli wysokie stawki zostaną n ałozone na wysokie dochody, to na pewno starczy im środków na podstawowe potrzeby

-> a gdyby zastosowani takie środku do ubogich, pozbawiono by ich środków do życia

Przykłady:

-podatek dochodowy od osób fizycznych

- podatek od spadków i darowizn (z wyjątkiem zasiedzenia)

Skala podatkowa określona jest przez art. 9 i 15 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Stawki podatkowe są stawkami progresywnymi (progresja szczeblowa) z wyjątkiem opodatkowania nabycia własności w drodze zasiedzenia, gdzie występuje stawka proporcjonalna 7%. Taryfę charakteryzuje podział na grupy podatkowe ze względu na stopień pokrewieństwa, umiarkowany stopień rozbudowania szczebli podatkowych (w każdej grupie 3 szczeble) oraz duża rozpiętość stawek (od 3% do 20%). Podatek progresywny oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
pyt. 18 - hody zasadnicze i uboczne...;, prawo finansów publicznych
Wielka Ściąga, prawo finansów publicznych
pyt. 22 - wymień główne podatki samorządowe;, prawo finansów publicznych
Testy Borodo, Prawo Finansów Publicznych(5)
Prawo finansów publicznych wykład 11 2011
Prawo finansów publicznych wykład0 11 2011
Prawo finansów publicznych wykład 01 2012
Prawo finansów publicznych
Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, SZKOŁA, TECHNIK ADMINISTRACJI, PRAWO
Prawo finansów publicznych wykład 01 2012
pyt. 19 - podatek, prawo finansów publicznych
Wyk│ady pfp , PRAWO FINANSÓW PUBLICZNYCH
pyt. 29 - przedmiot podatku, prawo finansów publicznych
prawo administracyjne i prawo finansow publicznych1
pyt. 12 - wymień i omów głowne zasady dokonywania finansów publicznych;, prawo finansów publicznych
pyt. 13 - podatkowe i niepodatkowe źródła hodów ...;, prawo finansów publicznych
Prawo Finansów Publicznych 14
Prawo finansów publicznych wykład! 12 2011
Prawo finansów publicznych wykład 01 2012

więcej podobnych podstron