DZIAŁ SIEDEMNASTY

POSTĘPOWANIE W SPRAWACH KARNYCH W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

ZASADA PIERWSZEŃSTWA UMÓW MIĘDZYNARODOWYCH

Wiodącą regułę rządzącą stosowaniem kodeksowej regulacji postępowania karnego w sprawach ze stosunków międzynarodowych posiada zasada pierwszeństwa umów międzynarodowych (615 §2 kpk)

przepisów działu XIII KPK nie stosuje się, jeżeli:

1. umowa międzynarodowa, której RP jest stroną,

2. albo akt prawny regulujący działanie międzynarodowego trybunału karnego

stanowi inaczej.

KONSTYTUCJA

Art. 91 ust 2 – pierwszeństwo ratyfikowanej umowy międzynarodowej za uprzednią ustawową zgodą, przed ustawą, w razie niemożności ich pogodzenia.

Zasada pierwszeństwa umów z kodeksu jest zharmonizowana z tą zasadą.

KPK A UMOWY MIĘDZYNARODOWE

Przepisy umów międzynarodowych uzyskały co do zasady nadrzędność w stosunku do przepisów KPK.

Umowy międzynarodowe mogą być:

1. dwustronne (np. o pomocy prawnej, obrocie prawnej)

2. wielostronne. (np. Europejska Konwencja o ekstradycji, EK o pomocy w sprawach karnych )

UZUPEŁNIAJĄCE ZASTOSOWANIE

Przepisy działu XIII KPK mogą znaleźć uzupełniające zastosowanie,

WYJĄTEK - z przepisów prawa traktatowego wynikałoby, iż brak regulacji danej kwestii w traktacie ma charakter celowy.

OGRANICZENIA ZASADY PIERWSZEŃSTWA

Z racjonalności i konsekwencji ustawodawcy wynika że:

zasada pierwszeństwa umów międzynarodowych doznaje ograniczenia w zakresie objętym unormowaniami działu XIII KPK dotyczącymi współpracy między krajami członkowskimi Unii Europejskiej, które stanowią rezultat implementacji do krajowego porządku prawnego postanowień decyzji ramowych.

Oznacza, to że w przedstawionym zakresie, na płaszczyźnie współdziałania między państwami członkowskimi UE, przepisy KPK mają w istocie pierwszeństwo przed przepisami prawa traktatowego.

• Np. przepisy regulujące europejski nakaz aresztowania stosowane przed KE o ekstradycji

ZASADA WZAJEMNOŚCI

Art. 615 §3 KPK - przepisów działu XIII można nie stosowa wobec państwa, które nie zapewnia wzajemności

Dotyczy to współpracy z państwami z którymi RP nie ma umowy w przedmiocie spraw z działu XIII kpk. – stwarza to jedynie możliwość odstąpienia od stosowania przepisów tego działu.

R2

POMOC PRAWNA W SPRAWACH KARNYCH

Stanowi formę współpracy międzynarodowej w sprawach karnych obejmującą dokonywanie niezbędnych czynności postępowania karnego, które zostały w sposób egzemplifikacyjny wymienione w art. 585 KPK.

POSTAĆ:

Klasycznie:

przeprowadzanie wszelkich czynności procesowych przez właściwe organy jednego państwa z inicjatywy odpowiadających im najczęściej organów innego państwa dla celów toczącego się w ostatnim z tych państw postępowania przygotowawczego lub postępowania sądowego.

Współcześnie można też zaobserwować:

wspólne dokonywanie czynności postępowania karnego przez organy współdziałających ze sobą państw, w ramach których następuje odejście od podanego, klasycznego schematu tej pomocy.

DORĘCZENIA/PRZESŁUCHANIA DO OSÓB PRZEBYWAJĄCYCH ZA GRANICĄ

Podmiot: osoba przebywająca za granicą

Przedmiot: Doręczenie/ przesłuchanie w charakterze oskarżonego/świadka/biegłego

Tryb: Sąd/prokurator zwraca się o dokonanie czynności przez polskie przedstawicielstwo dyplomatyczne/urząd konsularny

POMOC PRAWNA

1. Jeżeli powyższy tryb niemożliwy/ trzeba dokonać innych czynności dla których zwrócenie się do powyższych podmiotów jest niecelowe - sąd/prokurator za pośrednictwem MS składają wniosek do sądu/prokuratury/ innego właściwego organu państwa obcego

   • Wymóg dotyczy zarówno polskiego jak i obcego obywatela

2. Jeżeli pomoc prawna obejmuje: przeszukanie, zajęcie, wydanie przedmiotu - do wniosku dołącza się postanowienia prokuratora/ sądu nakazującego przeprowadzenie tej czynności

3. Na rozprawie można odczytać protokół z czynności przeprowadzonych w ramach udzielonej pomocy prawnej , warunki:

   • sposób przeprowadzenia czynności nie jest sprzeczny z porządkiem RP

   • spełnione są wymogi polskiego prawa dotyczące dopuszczalności odczytania protokołu

WNIOSKI O UDZIELENIE POMOCY PRAWNEJ Z ZAGRANICY

do polskiego sądu/prokuratury występuje się o pomoc prawną za pośrednictwem MS (Dokonanie czynności należy do ich gestii)

Odmowa:

1. Obligatoryjna:

   1. Żądana czynność sprzeczna z porządkiem prawnym RP

   2. Naruszałaby suwerenność RP

2. Fakultatywna:

   1. Wykonanie żądanej czynności nie należy do zakresu działania sądu lub prokuratora według prawa polskiego

   2. Państwo, od którego wniosek o udzielenie pomocy prawnej pochodzi nie zapewnia w tym zakresie wzajemności (wymóg wzajemności i tak stosuje się do całego działu XIII)

   3. Wniosek dotyczy czynu, który nie jest przestępstwem według prawa polskiego

Prośba o zachowanie szczególnego trybu/formy przy dokonywaniu czynności - należy uczynić zadość jeżeli nie jest sprzeczna z porządkiem prawnym RP

QUASI-LIST ŻELAZNY

Przysługuje: Świadkowi lub biegłemu nie będącemu obywatelem polskim, który został wezwany z zagranicy i dobrowolne stawi się przed sądem,

Polega na niemożności:

• ścigania go,

• zatrzymania

• tymczasowego aresztowania

• niemożności wykonania wobec niego kary orzeczonej z powodu / za przestępstwo:

  • będące przedmiotem danego postępowania

  • jakiekolwiek, popełnione przed przekroczeniem polskiej granicy państwowej

Ograniczenie czasowe:

Ustanie - świadek/biegły nie opuścił terytorium RP mimo takiej możliwości, w 7 dni po oznajmieniu mu przez sąd, że jego obecność stała się zbędna.

Pouczenie:

• Musi być zawarte w wezwaniu

• Informacje o:

  • przywileju quasi-listu żelaznego + jego zakresie czasowym

  • uprawnieniu do zwrotu kosztów podróży i pobytu, zwrotu utraconego zarobku

  • w przypadku biegłego – prawie do wynagrodzenia za sporządzenie opinii

PRZESŁUCHANIE W CHARAKTERZE ŚWIADKA OSOBY POZBAWIONEJ WOLNOŚCI NA TERYTORIUM PAŃSTWA OBCEGO LUB PRZEPROWADZENIA CZYNNOŚCI Z EJ BEZPOŚREDNIM UDZIAŁEM PRZED POLSKIM SĄDEM LUB PROKURATOREM

Sąd okręgowy miejsca czynności wydaje zarządzenie (w drodze postanowienia) o umieszczeniu wydanej osoby w:

• Polskim zakładzie karnym

• Polskim areszcie śledczym

Okres – pobyt na terytorium RP + nie może przekroczyć czasu pozbawienia wolności określonego w państwie obcym

Podstawa decyzji – decyzja innego państwa o pozbawieniu wolności

Na postanowienie nie przysługuje zażalenie

WSPÓLNY ZESPÓŁ ŚLEDCZYCH

współpraca między polskimi organami uprawnionymi do prowadzenia postępowania przygotowawczego oraz właściwymi organami państwa członkowskiego UE lub innego państwa

Zakres: wykonywanie czynności śledztwa.

Podstawa funkcjonowania: umowy międzynarodowe, których RP jest stroną albo zasady wzajemności (w przypadku braku umowy )

Powołanie: porozumienie PG + właściwy organ państwa obcego na potrzeby konkretnego postępowania przygotowawczego na czas oznaczony.

Zawartość porozumienia: przedmiot, cel i okres współpracy, skład zespołu ze wskazaniem osoby kierującej oraz zadania poszczególnych członków zespołu.

Okres współpracy: może zostać przedłużony na dalszy czas oznaczony, nieodzowny dla osiągnięcia celów współpracy podjętej w tej formie. Nie przewidzianego maksymalnego terminu.

Wspólny zespół śledczy może występować jako:

1. Zespół polski:

   • właściwość - współpraca na terytorium RP (nie fortunne określenie – niektóre czynności można podjąć na terytorium państwa współpracującego)

   • rzeczywiste kryterium właściwości – zespół jest powołany na potrzeby postępowania przygotowawczego prowadzonego przez polskie organy

   • przykłady sytuacji w których można powołać zespół polski:

     1. doszło do ciężkiego przestępstwa, sprawca działał/skutki działania nastąpiły na terytorium innego państwa – trzeba wykonać czynności śledztwa:

        • na terytorium innego państwa

        • z jego udziałem

     1. postępowanie jest prowadzone na terytorium RP - pozostaje ono w związku przedmiotowym/podmiotowym z postępowaniem przygotowawczym o ciężkie przestępstwo prowadzone na ter. Innego państwa jest potrzeba wykonania większej czynności śledztwa w postępowaniach jednego i drugiego państwach na terytorium RP.

   1. Na czele stoi prokurator

   2. Skład:

      1. Inni polscy prokuratorzy

      2. Funkcjonariusze organów uprawnionych do prowadzenia śledztw

      3. Funkcjonariusze państwa współpracującego

   3. Podstawa działania – prawo polskie

      1. Wyjątki muszą być wyraźnie przewidziane w ustawie

2. Zespół zagraniczny

   • Działa na terytorium państwa obcego,

   • do zespołu może być delegowany:

     1. polski prokurator

     2. przedstawiciel innego polskiego organu uprawnionego do prowadzenia śledztwa.

   • O delegowaniu decyduje PG lub inny właściwy organ. (np. KGP)

   • Podstawa prawna – przepisy państwa współpracującego

   • Uprawnienia polskiego prokuratora:

     1. Zwracanie się o pomoc prawną do polskich sądów i prokuratorów

     2. Utrzymywanie bezpośredniego kontaktu z organami państwa współpracującego

R3

WSPÓŁPRACA NA FORUM UNII EUROPEJSKIEJ W ZAKRESIE ZATRZYMANIA DOWODÓW I ZABEZPIECZENIA MIENIA

PODSTAWA PRAWNA

Art. 62a + 63b kpk – dodane w 2005 roku - implementują do polskiego prawa decyzji ramowej z 22 lipca 2003 w sprawie wykonywania w Unii Europejskiej orzeczeń o zajęciu mienia i środków dowodów.

IDEA PRZEWODNIA

Zapobieganie utracie dowodów lub usunięcia mienia pochodzącego z przestępstwa poprzez zagwarantowanie sprawnej realizacji „nakazu zamrożenia” dowodów/mienia .

Nakaz zamrożenia wydawany w jednym z państw członkowskich jest realizowany przez właściwe organy innego państwa członkowskiego.

PROCEDURA WYSTĄPIENIA DO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE Z WNIOSKIEM O WYKONANIE POSTANOWIENIA O ZATRZYMANIU DOWODÓW LUB MAJĄCEGO NA CELU ZABEZPIECZENIA MIENIA

Podmioty:

• Państwo wystąpienia – te które coś chce

• Państwo wykonania – te, które to coś daje

Podstawa prawna - Art. 62a kpk

Gdy dowód/mienie w innym państwie UE – uprawnienie aktualizuje się i można wystąpić z wnioskiem do właściwego organu innego państwa

Sposób przesłania postanowienia - sposób pozwalający na stwierdzenie autentyczności dokumentów (także automatyczny)

Załączniki do postanowienia:

• zaświadczenie - dołącza się do postanowienia. Zawiera wszelkie wszystkie istotne informacje umożlwiające jego prawidłowe wykonanie

• wniosek o wydanie zatrzymanych dowodów

  • stanowi odrębną czynność

  • Konieczne do wydania zabezpieczonych dowodów

  • Konieczność zwrotu:

    • Zwrot zastrzeżony przez państwo wykonania

    • Podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu/ innemu uprawnionemu podmiotowi przebywającemu na terytorium państwa wykonania

    • Zwrot - postanowienie sądu/ prokuratora w przygotowawczym

Na postanowienie przysługuje zażalenie:

Do sądu okręgowego, w którego okręgu prowadzi się postępowanie

Jeżeli po zażaleniu postanowienie zostanie uchylone – należy poinformować właściwe organy państwa UE

Przepadek mienia:

Procedura taka sama + Konieczny jest także wniosek o wykonanie przepadku

Dodatkowo:

Wystąpienie o wydanie dowodów – wg. Przepisów o pomocy prawnej

Zwrócenie się z wnioskiem o wykonanie przepadku – na podstawie art. 66c kpk

Przetłumaczenie na język urzędowy

Wymagają tego wszelkie dokumenty przekazywane państwu wykonania

Może być inny język wskazany przez to państwo

TRYB I WARUNKI WYKONANIA PRZEZ ORGANY PAŃSTWA POLSKIEGO ORZECZEŃ O ZATRZYMANIU DOWODÓW ORAZ ZABEZPIECZENIA MIENIA NA POCZET PRZEPADKU, WYDAWANYCH PRZEZ WŁAŚCIWY ORGAN SĄDOWY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE

Podstawa prawna - 62 kpk

Uwzględnienie wniosku o wykonanie powyższych orzeczeń

tylko jeżeli rzeczy stanowiące dowód (także: korespondencja, przesyłki, bilingi, informacje, dane informatyczne, e,-mail), lub mienie znajdują się na terytorium RP

Organy wykonujące orzeczenia

sądy rejonowe/prokuratorzy (o kompetencji decyduje stopień zaawansowania procesu w chwili wydania orzeczenia w państwie UE)

Przygotowawcze – prokurator

Jurysdykcyjne – sąd

Właściwość miejscowa

ustalana w oparciu o lokalizację rzeczy /mienia

Brak właściwości organu - przekazanie orzeczenia do wykonania właściwemu organowi i powiadomienie o tym państwa które z nim wystąpiło.

Termin na wydanie postanowienia o zatrzymaniu rzeczy/mienia – bez zbędnej zwłoki w miarę możliwości w ciągu 24 h

Zażalenie

• Na postanowienie o zatrzymaniu rzeczy/zabezpieczeniu mienia

• Na czynności z nimi związane

• Uprawnienie dla osób, których prawa zostały naruszone niezależnie od uprawnień do zainaugurowania kontroli, przewidzianych w przepisach państwa UE wydającego orzeczenie.

• Zażalenie na sąd – bada sąd okręgowy

• Na prokuratora – prokurator przełożony

• O rozstrzygnięciu, które zapadało w wyniku rozpoznania zażalenia należy powiadomić państwo, które wydało orzeczenie. (wymóg przetłumaczenia na język urzędowy)

Odmowa wykonania orzeczenia o zatrzymaniu rzeczy/zabezpieczeniu mienia:

Tylko fakultatywna

Przesłanki: - 589 m kpk

Wraz z wydaniem postanowienia o wykonaniu orzeczenia o zatrzymaniu dowodów lub zabezpieczeniu mienia właściwy sąd lub prokurator może podjąć decyzję o wstrzymaniu jego wykonania:

1. Jeżeli wykonanie mogłoby utrudnić inne, toczące się postępowanie karne, w tym przypadku wstrzymanie może nastąpić na czas niezbędny dla zabezpieczenia prawidłowego toku tego postępowania

2. Dowód albo mienie, których dotyczy orzeczenie zostały wcześniej zatrzymane albo zajęte dla potrzeb innego toczącego się postępowania karnego. W takim wypadku wstrzymanie może ieć miejsce do czasu zwolnienia spod zatrzymania lub zajęcia.

Szczególny tryb/forma

• Jeżeli państwo wydające orzeczenie prosi o zastosowanie szczególnego trybu/formy należy się zgodzić

• WYJĄTEK - sprzeczność z porządkiem prawnym RP

Protokół

• Sporządzony z czynności zatrzymania rzeczy/zabezpieczenia mienia

• Obligatoryjny

• Niezwłocznie przekazuje się państwu, które wydało orzeczenie

• Sanowi główne źródło informacji o przeprowadzonych czynnościach

Zatrzymanie dowodów oraz zabezpieczenie mienia a poczet orzeczenia o przepadku utrzymuje się do czasu rozstrzygnięcia wystąpienia właściwego organu sądowego państwa członkowskiego UE o wydanie dowodów albo o wykonanie prawomocnego orzeczenia o przepadku.

• Przepadek - następuje zazębienie trybu zabezpieczenia przepadu i trybu postępowania w sprawie wykonania orzeczeń przepadku

• Wydanie zatrzymanych dowodów – rozpoznanie na bazie:

  • tradycyjnych form współpracy międzynarodowej w sprawach karnych, przewidzianych w rozdziale 62 kpk

  • umów międzynarodowych z zakresy pomocy prawnej w sprawach karnych, wiążących RP

Maksymalny termin zabezpieczenia dowodów/ mienia

• Jeżeli nie ma wystąpienia o wydanie dowodów/ wykonanie przepadku - Właściwy sad/prokurator może wskazać organowi państwa występującego maksymalny termin złożenia wniosku

.

• Upływ terminu – może nastąpić zwolnienie dowodów lub mienia spod zatrzymania

• Przed upływem terminu sąd/prokurator informują organ państwa członkowskiego U o zamiarze zwolnienia spod zatrzymania/zajęcia.

• Jeżeli organ występujący dostatecznie nie uzasadni dalszego zatrzymywania – dochodzi do zwolnienia.

(tak samo w przypadku uchylenia orzeczenia o zatrzymaniu dowodów/ zabezpieczeniu mienia przez państwa wydania )

R4

PRZEJĘCIE I PRZEKAZANIE ŚCIGANIA

INSTYTUCJA PRZEJĘCIA ŚCIGANIA

Dotyczy sytuacji w których Rzeczpospolita Polska występuje w roli państwa przejmującego prowadzenie postępowania karnego, wszczętego przez organy innego państwa.

Zakres przedmiotowy:

• Przestępstwa popełnione za granicą

  • Inne państwa

  • Terytorium bezpaństwowe

Zakres podmiotowy

• Obywatele polscy

• Osoby, które mają na terytorium RP stałe miejsce zamieszkania

• Osoby które odbywają lub będą odbywały w RP karę pozbawienia wolności

• Osoby przeciwko którym zostało wszczęte w RP postępowanie karne

Inicjatywa:

• Własna Ms

  • MS zwraca się, jeżeli wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości do właściwego organu państwa obcego z wnioskiem o przekazanie ścigania

• Organu państwa obcego

  • MS może przejąć taki wniosek od właściwego organu państwa obcego.

Przesłanka – interes wymiaru sprawiedliwości – przejawia się w różnych czynnikach np.:

• Uregulowania prawa karnego materialnego

• Powiązania podmiotowo – przedmiotowe między postępowania państwa obcego i naszego

• Wagę przestępstwa

• Sytuację oskarżonego

Przejęcie ścigania karnego uważa się za wszczęcie postępowania karnego według prawa karnego. (590 §2 kpk)

1. Decyzja MS o przejęciu ścigania zastępuje postanowienie o wszczęciu postępowania przygotowawczego

2. Po przejęciu ścigania, postępowanie karne przed polskimi organami ścigania odbywa się od początku.

3. Jednak zebrany materiał dowodowy przed organami ścigania państwa obcego może być wykorzystany w postępowaniu przed polskim sądem, w przeciwnym razie przekazywanie akt sprawy byłoby bezcelowe i z reguły prowadziłoby do uniewinnienia oskarżonego wobec braku wystarczających dowodów jego winy.

4. MS zawiadamia właściwy organ państwa obcego o sposobie prawomocnego zakończenia postępowania karnego.

TYMCZASOWE ARESZTOWANIE

• Względnie maksymalne okresy tymczasowego aresztowania biegną od chwili przejęcia tej osoby przez właściwe organy na terytorium Polski

• Zaliczenie na poczet kary - należy uwzględnić rzeczywisty czas pozbawienia wolności od chwili zatrzymania

PRZESTĘPSTWO CUDZOZIEMCA NA TER. RP

W sprawach o przestępstwo popełnione na terytorium Polski przez cudzoziemca

MS z urzędu albo z inicjatywy sądu lub prokuratora, zwraca się, jeżeli wymaga tego interes wymiary sprawiedliwości, do właściwego organu państwa którego:

• osoba ścigana jest obywatelem,

• w którym ma ono stałe miejsce zamieszkania,

• odbywa lub będzie odbywała karę pozbawienia wolności

• w którym zostało wszczęte przeciwko osobie ściganej postępowanie karne,

z wnioskiem o przejęcie ścigania karnego albo może przyjąć taki wniosek do właściwego organu państwa obcego.

Przesłanka – interes wymiary sprawiedliwości (jak wcześniej)

Rozszerzenie zakresu zastosowania instytucji

Wynikający z powyższych ustaleń zakres zastosowania instytucji przekazania ulega rozszerzeniu na mocy przepisów art. 592 § 3 i §4 kpk odnoszących się do dwóch następujących sytuacji:

• wszczęcia w RP postępowania karnego w sprawie o przestępstwo popełnione za granicą na podstawie umowy międzynarodowej, której RP jest stroną; w takim wypadku przekazanie następuje z inicjatywy Ms, który może wystąpić do organu państwa obcego o przejęcie ściągania niezależnie od tego czy w państwie obcym wszczęto postępowanie co do takiego czynu

• popełnienia przestępstwa za granicą przez obywatela polskiego przebywającego za granicą, jeżeli za przekazaniem ścigania organom innego państwa przemawia interes wymiaru sprawiedliwości

INTERESY POKRZYWDZONEGO

Zwrócenie się przez MS z wnioskiem o przejęcie ścigania przez organy państwa obcego może nastąpić tylko za zgodą pokrzywdzonego, jeżeli jest on obywatelem polskim, chyba że uzyskanie tej zgody jest niemożliwe.

• W praktyce odbywa się to w ramach oceniania przez MS zasadności przekazania przez pryzmat wymiaru sprawiedliwości.

Zajęcie stanowiska ustnie/na piśmie

Przed wystąpieniem z wnioskiem o przejęcie ścigania lub rozstrzygnięciem takiego wniosku, pochodzącego od organu państwa obcego, właściwy organ umożliwia osobie ściganej przebywającej na terytorium RP zajęcia stanowiska ustnie lub na piśmie w przedmiocie przejęcia ścigania.

• Charakter gwarancyjny instytucji upodmiotowienie osoby ściganej w ramach procedury przekazania

POZYTYWNE ROZSTRZYGNIĘCIE WNIOSKU

W razie pozytywnego rozstrzygnięcia wniosku o przekazanie ścigania dotyczącego osoby tymczasowego aresztowanej na terytorium RP, MS zwraca się do właściwego organu o niezwłoczne podjęcie czynności mających na celu wydanie i przekazanie takiej osoby organom państwa obcego. Wraz z osobą przekazuje się akta sprawy, o ile nie zostały one uprzednio przekazane wraz z wnioskiem.

„wydanie osoby w ramach przejęcia ścigania jest de facto pewnym wariantem ekstradycji - MS powinien zwrócić się w przedstawionej sytuacji procesowej do sądu polskiego o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności ekstradycji”

INFORMACJA O SPOSOBIE ZAKOŃCZENIA POSTĘPOWANIA

MS zwraca się do właściwego organu państwa obcego o informację co do sposobu prawomocnego zakończenia postępowania karnego.

PRZEKAZANIE A UMORZENIE

Przekazanie ścigania karego uważa się za umorzenie postępowania według prawa polskiego. Nie stoi to na przeszkodzie ponownemu postępowaniu karnemu w razie bezpodstawnego zaniechania ścigania podejrzanego za granicą.

KONSULTACJE

Jeżeli co do tego samego czynu tej samej osoby, wszczęto postępowanie karne w Polsce i w państwie obcym, MS przeprowadza konsultacje z właściwym organem państwa obcego i gdy wymaga tego interes wymiaru sprawiedliwości, występuje z wnioskiem o przejęcie albo przekazanie ścigania karnego.

R5

EKSTRADYCJA

ISTOTA

Oznacza wydanie osoby ściganej lub skazanego przez państwo, na którego terytorium taka osoba przebywa, państwu obcemu w celu przeprowadzenia przeciwko osobie ściganej postępowania karnego lub wykonania wobec określonej osoby prawomocnie orzeczonej kary lub środka zabezpieczającego.

PODSTAWA PRAWNA

Normatywną podstawę do operowania pojęcia ekstradycji w szerszym znaczeniu stawi znowelizowany art. 55 Konstytucji RP, w świetle którego zakresem tego pojęcia można objąć nie tyko wydanie określonej osoby na podstawie rozdziału 65 KPK ale również przekazanie osoby na podstawie europejskiego nakazu aresztowania oraz dostarczenie osoby na wniosek Międzynarodowego Trybunału Karnego.

WYJĄTEK

Wyjątek funkcjonujący w stosunkach między państwami zakłada dopuszczalność ekstradycji obywatela polskiego na wniosek innego państwa lub międzynarodowego organu sądowego, jeżeli możliwość taka wynika z ratyfikowanej przez RP umowy międzynarodowej lub ustawy wykonującej akt prawa stanowionego przez organizację międzynarodową, której Polska jest członkiem, pod warunkiem, że czyn objęty wnioskiem o ekstradycję został popełniony poza terytorium polski i stanowi on przestępstwo w Polsce lub stanowiłby przestępstwo wedle prawa polskiego w razie popełnienia na terytorium polski, zarówno w czasie jego popełnienia, jak i w momencie złożenia wniosku.

ZAKAZ

Nie można dokonać ekstradycji podejrzanego o popełnienie przestępstw politycznych bez użycia przemocy, niezależnie od jego obywatelstwa

W ZAKRESIE REGULACJI KODEKSOWEJ EKSTRADYCJI W ŚCISŁYM ZNACZENIU MOŻNA WYODRĘBNIĆ DWA ASPEKTY

• Aspekt czynny wiąże się z aktywnością polskich organów, obejmującą wystąpienie z wnioskiem ekstradycyjnym do organów państwa obcego.

• Aspekt bierny wyraża się poprzez rozpoznanie wniosków ekstradycyjnych przedstawionych przez państwo obce.

WNIOSKI

Wnioski o ekstradycję sądy polskie i polscy prokuratorzy zgłaszają za pośrednictwem MS. Wioski dotyczą:

• wydania przez państwo obce osoby, przeciwko której wszczęto postępowanie karne,

• wydania osoby w celu przeprowadzenia postępowania sądowego

• wykonania kary pozbawienia wolności,

• przewozu osoby ściganej lub skazanej przez terytorium państwa obcego (tranzyt ekstradycyjny)

• wydania z terytorium państwa obcego dowodów rzeczowych lub przedmiotów uzyskanych przez sprawcę w wyniku przestępstwa.

Do wniosku dołącza się odpis postanowienia o tymczasowym aresztowaniu wraz z uzasadnieniem lub odpisem prawomocnego wyroku.

PRZYPADKI NIECIERPIĄCE ZWŁOKI

• W przypadkach nie cierpiących zwłoki sąd lub prokurator może zwrócić się bezpośrednio do właściwego organu państwa obcego o tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie osoby, w stosunku do której ma być złożony wniosek o wydanie.

• Po tym, niezwłocznie składa wniosek.

• Dotyczy to sytuacji, w której zwłoka w czynnościach ekstradycyjnych może uniemożliwić ekstradycje (np. ucieczka)

OGRANICZENIE W WYMIERZANIU KARY

• Zakaz ścigania, skazania lub pozbawienia wolności w celu wykonania kary za przestępstwo popełnione przed dniem wydania, inne niż to uzgodnione pomiędzy państwem wydającym a państwem wzywającym do wydania

• Ustosunkowując się do wniosku ekstradycyjnego państwo wydające określa przestępstwa w związku z którymi nastąpiło wydanie

• Mamy tu ograniczenie temporalne – tylko te przestępstwa do chwili wydania

WSKAZANIE TYLKO NIEKTÓRYCH PRZESTĘPSTW, PRZEZ PAŃSTWO WYDAJACE

W razie zastrzeżenia przy wydaniu, że w stosunku do osoby wydanej orzeczone już kary będą wykonane tylko za przestępstwa, co do których nastąpiło wydanie, sąd, który prawomocnie orzekł w sprawie, wydaje w razie potrzeby na posiedzeniu wyrok zmieniający orzeczenie w taki sposób, aby kary były wykonywane tylko za to przestępstwa, co do których nastąpiło wydanie sprawcy. Prokurator i osoba wydana mają prawo wziąć udział w posiedzeniu. W stosunku do osoby pozbawionej wolności ma zastosowanie art. 451 KPK.

Przykład: Określona osoba została skazana za kilka przestępstw w związku z którymi wystąpiono z wnioskiem o ekstradycję, natomiast decyzja państwa wezwanego zastrzega wydanie w celu wykonania kary, tylko niektóre z przestępstw.

TERMINY

• Terminy tymczasowego aresztowania przewidziane w art. 263 KPK, biegną w stosunku do osoby wydanej od chwili przejęcia tej osoby przez właściwe organy na terytorium RP. Przepis art. 265 kpk stosuje się także, gdy zatrzymanie nastąpiło za granicą.

• Jeżeli osoba wydana przez państwo obce nie opuści bez usprawiedliwionej przyczyny terytorium RP w ciągu 45 dni od daty prawomocnego zakończenia postępowania, a w razie skazania – od daty odbycia lub darowania kary albo jeżeli po opuszczeniu terytorium RP powróci na nie, ograniczeń wynikających a art. 596 oraz 597 KPK nie stosuje się (art. 599 KPK).

PRZEKAZANIE ODPISU WYROKU MS

Po wydaniu prawomocnego orzeczenia w sprawie przeciwko osobie wydanej przez państwo obce sąd przesyła odpis wyroku MS który przekazuje do właściwemu organowi obcego państwa.

WNIOSEK PAŃSTWA OBCEGO O EKSTRADYCJĘ

Procedura

W razie złożenia przez organ obcego państwa wniosku o:

1. wydanie osoby ściganej w celu przeprowadzenia przeciwko niej postępowania karnego

2. wykonania orzeczonej co do niej kary

3. wykonania orzeczonego co do niej środka zabezpieczającego

prokurator osobę tę przesłuchuje i w miarę potrzeby zabezpiecza dowody, po czym wnosi sprawę do właściwego miejscowo SO.

SO wydaje na posiedzeniu postanowienie w przedmiocie wniosku obcego państwa.

W posiedzeniu mają prawo wziąć udział obrońcy osoby ściganej. (SO może dopuścić ściganego do posiedzenia, ale nie musi – może poprzestać na jego pisemnych wyjaśnieniach )

Przed wydaniem postanowienia należy umożliwić osobie ściganej przeprowadzenia postępowania karnego, należy na uzasadniony wniosek tej osoby przeprowadzić dowody znajdujące się w kraju.

Projekt: Przyznanie prokuratorowi wyraźnego uprawnienia do udziału w posiedzeniu.

Odmowa załatwienia wniosku:

1. osoba, której wniosek dotyczy, jest obywatelem polskim albo korzysta w RP z prawa azylu

2. czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego/nie stanowi przestępstwa/sprawca nie popełnia przestępstwa/nie podlega karze

3. przedawnienie

4. ne bis in idem

5. załatwienie sprzeczne z polskim prawem

6. orzeczenie/wykonanie kary śmierci w państwie żądającym

7. Obawa naruszenia wolności i praw osoby wydanej w państwie żądającym

8. Popełnienie przestępstwa bez użycia przemocy z przyczyn politycznych

W szczególności odmawia się gdy:

1. Stałe miejsce zamieszkania w RP

2. Popełnienie przestępstwa na ter. RP/polskim statku wodnym lub powietrznym

3. Co do tego samego czynu/ osoby toczy się postępowanie

4. Ściganie z oskarżenia prywatnego

5. Według prawa państwa, które złożyło wniosek przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności do roku lub karą łagodniejszą albo orzeczono taką karę

6. Przestępstwo o charakterze wojskowym, skarbowym, politycznym innym niż wymagające odmowy uwzględnienia żądania.

7. Państwo nie zapewnia wzajemności

Zażalenie

Na postanowienie sądu w przedmiocie wydania przysługuje zażalenie. Od orzeczenia sądu odwoławczego w tej sprawie przysługuje kasacja.

Prawomocne postanowienie sądu stwierdzające prawną niedopuszczalność wydania jest wiążące, także MS.

Prawomocne postanowienie w przedmiocie wydania wraz z aktami sprawy sąd przekazuje MS, który po rozstrzygnięciu wniosku zawiadamia o tym organ obcego państwa.

Ostateczne stanowisko w kwestii wydania ma MS - pozytywna decyzja sądu o wydaniu nie przesądza o wydaniu!

TYMCZASOWE ARESZTOWANIE

Zwykły areszt ekstradycyjny

W razie złożenia wniosku o wydanie, dotyczącego przestępstwa, którego sprawca podlega wydaniu, SO z urzędu lub na wniosek prokuratora może wydać postanowienie o tymczasowym aresztowaniu osoby ściganej.

W takim wypadku przepis art. 263 KPK stosuje się odpowiednio.

Doraźny areszt ekstradycyjny

O tymczasowym aresztowaniu ściganego na czas nie dłuższy niż 40 dni sąd może postanowić przed złożeniem wniosku o wydanie, jeżeli organ państwa obcego o to się zwróci, zapewniając, że wobec tej osoby zapadł w tym państwie prawomocny wyrok skazujący lub wydano decyzję o tymczasowym aresztowaniu.

Na postanowienia sądu w przedmiocie tymczasowego aresztowania przysługuje zażalenie.

Zwolnienie z tymczasowego aresztowania, jeżeli aresztowany nie jest pozbawiony wolności w innej sprawie, powinno nastąpić:

• w razie nienadesłania przez państwo obce w terminie miesiąca do daty zgłoszenia żądania, danych uzupełniających wniosek ekstradycyjny

• w wypadku odmowy wydania

• cofnięcia przez państwa obce wniosku o wydanie lub tymczasowe aresztowanie,

• a ponadto w sytuacji nieprzejęcia żądanej osoby w ciągu 7 dni od ustalonego dnia jej wydania.

UPROSZCZENIE POSTĘPOWANIA EKSTRADYCYJNEGO

Jeżeli umowa międzynarodowa której RP jest stroną tak stanowi, wniosek państwa obcego o zastosowanie tymczasowego aresztowania osoby ściganej zastępuje wniosek o wydanie.

Tryb procedowania nad takim wnioskiem, prowadzący do uproszczenia postępowania ekstradycyjnego uregulowano w art. 603a par 2-6 KPK.

Jego środkowym elementem jest zgoda osoby ściganej na wydanie lub na wydanie połączone ze zrzeczeniem się korzystania z ograniczeń określonych w art. 596 i 597 KPK.

Jeżeli osoba ścigana wyrazi gotowość wyrażenia takiej zgody przed prokuratorem, występuje on do sądu, który rozstrzyga w kwestii tymczasowego aresztowania, odbiera oświadczenie o wyrażeniu zgody oraz wydaje postanowienie o dopuszczalności wydania.

Zgoda osoby ściganej oraz zrzeczenie się przez nią z korzystania z ograniczeń wynikających z art. 596 i 597 KPK nie mogą zostać cofnięte, o czym należy pouczyć wskazaną osobę.

Prawomocne postanowienie wydane w prezentowanym trybie przez sąd niezwłocznie przekazuje się wraz z aktami sprawy MS, który rozstrzyga ostateczne o wydaniu osoby.

Przejście do zwyczajnego postępowania ekstradycyjnego:

• Brak zgody

• Sąd uznał wydanie zgody za niedopuszczalne

• Odroczenie posiedzenia sądu na czas przekraczający 5 dni

TRANZYT EKSTRADYCYJNY

• Zezwolenie na przewóz osoby ściganej przez terytorium RP udziela MS.

• Udzielenie zezwolenia zależy od tego, czy dopuszczalne byłoby wydanie osoby ściganej przez polskie organy państwu występującemu z wnioskiem o zezwolenie. (ocenia MS)

• Zapewnienie legalności pozbawienia wolności extraditurus w trakcie przewozu przez terytorium RP wymaga postanowienia polskiego sądu o tymczasowym aresztowaniu, którego termin obejmuje czas tranzytu

• Jeżeli tranzyt odbywa się drogą powietrzną bez międzylądowania, wystarczy powiadomienie MS o przewożeniu osoby ściganej nad terytorium państwa polskiego.

WYJĄTKI OD PROCEDURY EKSTRADYCYJNEJ

Przedstawione powyżej reguły rządzące procedurą ekstradycyjną nie mają zastosowania, jeżeli:

• umowa międzynarodowa, której stroną jest RP, postanawia inaczej,

• jeżeli ekstradycja następuje w drodze przekazania określonej osoby na podstawie europejskiego nakazu aresztowania

• polega na dostarczeniu osoby MTK

Ważna umowa: Europejska Konwencja o ekstradycji sporządzona w Paryżu 13 grudnia 1957

R6

EUROPEJSKI NAKAZ ARESZTOWANIA

PODSTAWA PRAWNA

• Decyzja ramowa Rady Unii Europejskiej z 13 czerwca 2002 roku w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między Państwami Członkowskimi.

• Art. 65a i 65b kpk – implementacja powyższego aktu do polskiego systemu prawnego – przekazanie osoby w drodze europejskiego nakazu karnego.

ZAŁOŻENIE

Uregulowania te mają stanowić najmniej sformalizowany tryb ekstradycji sensu largo, obowiązujący w stosunkach między państwami UE.

Wystąpienie przez właściwy organ sądowy jednego państwa członkowskiego do organu sądowego innego państwa członkowskiego z nakazem aresztowania określonej osoby i jej przekazania organowi sądowemu państwa wydania nakazu.

Wystąpienie z takim nakazem inauguruje postępowanie przed organem państwa wykonującego nakaz obejmujące weryfikację podstaw jego wydania, ocenę danego przypadku przez pryzmat bezwzględnych i względnych przyczyn odmowy wykonania nakazu oraz wydanie decyzji w przedmiocie przekazania określonej osoby organowi sądowemu, od którego pochodził nakaz.

RÓŻNICE Z EKSTRADYCJĄ:

1. Brak zasady przekazywania wniosków dotyczących wydania określonej osoby z udziałem centralnych organów poszczególnych państw

2. Całkowita lub częściowa rezygnacja z:

   1. zasady wzajemności

   2. zasady podwójnej karalności

   3. zasady niewydawania własnych obywateli

ISTOTA

W razie podejrzenia, że osoba ścigana za przestępstwo popełnione na terytorium RP przebywa na terytorium państwa członkowskiego UE, właściwy miejscowo SO na wniosek prokuratora może wydać europejski nakaz aresztowania.

WŁAŚCIWOŚĆ MIEJSCOWA

• Brak wyraźnych kryteriów

• Funkcjonalnie – o właściwości miejscowej decyduje miejsce (okręg) w którym toczy się postępowanie przygotowawcze lub postpowanie sądowe, albo miejsce w którym zapadł wyrok

OSOBA ŚCIGANA

Przez osobę ściganego rozumie się:

• Ściganego sensu largo – osoba przeciwko której toczy się postępowanie karne

• Osobę wobec której orzeczono już prawomocnie karę pozbawienia wolności lub środek polegający na pozbawieniu wolności

FORMA E.N.A.

Postanowienie na które NIE przysługuje zażalenie

NEGATYWNE PRZESŁANKI WYDANIA EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA:

• Zagrożenie przestępstwa, w związku z którym toczy się postepowanie i którego miałby dotyczyć nakaz, karą pozbawienia wonności do roku

• Wymierzenie kary pozbawienia wolności w rozmiarze do 4 miesięcy lub orzeczenie o zastosowaniu innego środka polegającego na pozbawieniu wolności w rozmiarze do 4 miesięcy.

• Projekt: dodanie kolejnej negatywnej przesłanki wydanie niedopuszczalne gdy postępowanie jest prowadzone w sprawie o przestępstwo, za które realnie grożąca kara nie powinna przekroczyć 4 miesięcy pozbawienia wolności.

MIEJSCE POBYTU ŚCIGANEGO NIEZNANE

Jeżeli istnieje podejrzenie, że osoba ścigana może przebywać na terytorium państwa członkowskiego UE, a jej miejsce pobytu nie jest znane, prokurator, a w postępowaniu sądowym i wykonawczym SO, który wydał nakaz przesyła jego odpis do centralnej jednostki Policji współpracującej z Interpolem z wnioskiem o wszczęcie poszukiwań międzynarodowych.

Procedura w przypadku państw uczestniczącego w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS)

Postępowanie przygotowawcze: (tylko Prokuratury Okręgowe i Apelacyjne)

• Odpis nakazu + tłumaczenie + wniosek o wdrożenie poszukiwań międzynarodowych wysyła się w formie elektronicznej na adres elektroniczny Biura SIRENE (komórka organizacyjna w ramach struktury organizacyjnej Komendy Głównej Policji)

• Następnie dochodzi do niezwłocznego wpisania danych osoby do systemu SIS

• Odpis wniosku o wdrożenie poszukiwań międzynarodowych wraz z informacją o przekazaniu odpisu nakazu i jego tłumaczenia na język angielski do Biura Sirene przesyła się do PG

Postępowanie sądowe i wykonawcze

• Sąd okręgowy, który wydał nakaz, przesyła jego odpis oraz tłumaczenie w formie dokumentu elektronicznego bezpośrednio na adres Biura Sirene

• Następnie niezwłocznie dokonuje wpisania danych osoby ściganej do SIS

MIEJSCE POBYTU ŚCIGANEGO ZNANE

Jeżeli miejsce pobytu osoby ściganej jest znane, lub zostało ustalone w wyniku poszukiwań międzynarodowych prowadzonych przez centralną jednostkę policji współpracującą z Interpolem, prokurator lub SO który wydał nakaz, przekazuje go bezpośrednio właściwemu organowi sądowemu państwa wykonania nakazu, przekazując jego odpis MS.

Tą samą drogą następuje przepływ dodatkowych informacji lub dokumentów, o których przedstawienie zwróciło się państwo wykonania nakazu.

OGRANICZENIA

W myśl zasady specjalności osoby przekazanej w wyniku wykonania ENA nie można ścigać za przestępstwa inne, niż te które stanowiły podstawę przekazania, ani wykonać orzeczenia wobec niej za takie przestępstwa kar pozbawienia wolności.

Sąd, który prawomocnie orzekł w sprawie, może zarządzić wykonanie kary tylko za te przestępstwa, które stanowiły podstawę przekazania osoby ściganej. (przekazanie w celu wykonania kary)

Istnieją liczne wyjątki - art. 607 §3 kpk

POSIEDZENIE

• Mają prawo wziąć w nim udział prokurator i osoba ścigana

• Osoba ścigana musi zostać powiadomiona o prawie wystąpienia z wniosek o sprowadzenie na posiedzenie

• Jeżeli zawnioskowała - trzeba ją sprowadzić, chyba że sąd uzna za wystarczającą obecność jego obrońcy

ZALICZENIE

Na poczet orzeczonej przez sąd polski lub wykonywanej w Polsce kary pozbawienia wolności zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności, które miało miejsce w państwie wykonywania ENA

INFORMACJA O LOSACH SPRAWY

Sąd właściwy do rozpoznania sprawy ma obowiązek poinformowania organu wymiaru sprawiedliwości państwa wykonania nakazu o losach sprawy poprzez przesłanie odpisu orzeczenia lub zawiadomienia o wykonaniu kary albo innego środka.

DALSZE PRZEKAZANIE

• Dalsze przekazanie do innego państwa członkowskiego UE - tylko za zgodą państwa wykonania nakazu

• Wyjątki - 607i §1 kpk

WARUNKOWE PRZEKAZANIE OSOBY

Jeżeli miało miejsce tzw. Warunkowe przekazanie osoby, polegające na przekazaniu osoby ściganej przez państwo wykonania nakazu z zastrzeżeniem, że wykonanie kary pozbawienia wolności albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności nastąpi w tym państwie, postępowania wykonawczego w Polsce nie wszczyna się.

W takim wypadku sąd właściwy do rozpoznania sprawy, niezwłocznie po uprawomocnieniu się orzeczenia, wydaje postanowienie o przekazaniu skazanego do właściwego państwa członkowskiego UE w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub innego środka polegającego na pozbawieniu wolności.

Jeżeli orzeczono inną karę lub inny środek przekazanie nie następuje organowi sądowemu państwa podlegającego wykonaniu.

PRZEKAZANIE Z TERYTORIUM RP

Rozdział 65b KPK – reguluje przekazanie z terytorium RP osoby ściganej europejskim nakazem karnym, w celu przeprowadzenia przeciwko niej, na terytorium innego państwa członkowskiego UE, postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności albo innego środka polegającego na pozbawieniu wolności.

PRZESŁUCHANIE PRZEZ PROKURATORA

W razie otrzymania nakazu europejskiego prokurator przesłuchuje osobę, której nakaz dotyczy, informując ją o jego treści oraz o możliwości wyrażenia zgody na przekazanie lub zgody na niestosowanie przepisu art. 607e KPK statuującego przytoczoną wyżej zasadę specjalności, po czym wnosi sprawę do właściwego miejscowo SO.

TYMCZASOWE ARESZTOWANIE

• W toku postępowania w przedmiocie wykonania europejskiego nakazu aresztowania prokurator może wystąpić do sądu z wnioskiem o tymczasowe aresztowanie.

• Podstawa tymczasowego aresztowania – istnienie wydanego w innym państwie członkowskim UE prawomocnego wyroku skazującego lub innej decyzji stanowiącej podstawę pozbawienia wolności osoby ściganej. (element te na duże prawdopodobieństwo popełnienia przestępstwa – a to warunek do tymczasowego aresztowania)

• Uwzględnienie wniosku - sąd oznacza termin tymczasowego aresztowania na niezbędny do przekazania osoby ściganej państwu w którym wydano ENA.

• Max 100 dni ! Nie podlega przedłużeniu przekroczenie = zwolnienie, ale też nie stoi na przeszkodzie kontynuowania postępowania w przedmiocie ENA

DORAŹNE TYMCZASOWE ARESZTOWANIE

• Max 7 dni

• Przed wpłynięciem nakazu europejskiego do sądu, jeżeli zwraca się o to właściwy organ sądowy który wydał nakaz europejski

• Podstawa – zapewnienie wskazanego organu sądowego że wobec osoby ściganej zapadł prawomocny wyrok skazujący lub wydano inną decyzje będącą podstawą pozbawienia wolności.

• Orzeka Sąd okręgowy na wniosek prokuratora

PRZESŁUCHANIE OSOBY ŚCIGANEJ

• Jeżeli jednocześnie z wydaniem ENA państwo członkowskie UE zwróciło się o dokonanie przesłuchania osoby ściganej SO przesłuchuje osobę przed rozpoznaniem nakazu

• Przesłuchanie powinno być przeprowadzone z udziałem osoby, którą wskazano w nakazie

• Na podstawie prawa polskiego

• Jeżeli jest prośba o szczególny tryb/szczególną formę – należy zastosować, jeżeli nie sprzeciwia się to porządkowi prawnemu RP

ORZEKANIE W PRZEDMIOCIE PRZEKAZANIA I TYMCZASOWEGO ARESZTOWANIA

• W przedmiocie przekazania i tymczasowego aresztowania orzeka sąd na posiedzeniu, w którym mają prawo wziąć udział prokurator i obrońca.

• Orzekanie o tymczasowym aresztowani ścigany powinien mieć prawo udziału w posiedzeniu.

• Jeżeli osoba ścigana wyrazi taką wolę, sąd przyjmuje od niej do protokołu oświadczenie o zgodzie na przekazanie lub zgodzie na niestosowanie przepisu art. 607e, które nie może zostać w późniejszym terminie cofnięte, o czym należy pouczyć tę osobę.

• Na postanowienie sądu w przedmiocie przekazania przysługuje zażalenie. Termin - 3 dni od ogłoszenia postanowienia/ doręczenia (jeżeli ścigany nie był obecny na posiedzeniu)

TERMINY – ROZPOZNANIE ENA

W książce podane są też podane terminy 40 dni i 3 dni – ale nie wiem czego to dotyczy a później i tak podawane są inne – wątpliwość do rozstrzygnięcia wspólnie (str. 356 akapit trzeci)

Postępowanie w przedmiocie przekazania powinno zakończyć się w terminie 60 dni od zatrzymania osoby ściganej lub 10 dni od złożenia przez nią oświadczenia obejmującego zgodę na przekazanie. art. 607m § 1a KPK

W szczególnie uzasadnionych wypadkach, gdy określone powyżej terminy nie mogą być dotrzymane, postanowienie w przedmiocie przekazania może wydać w terminie kolejnych 30 dni od dnia upływu tych terminów. O opóźnieniu należy powiadomić organ sądowy, który wydał ENA.

Jeżeli przed skierowaniem sprawy do sądu w celu rozpoznania wniosku o wykonanie ENA, nieodzowne jest wystąpienie do właściwej władz o zezwolenie na ściganie, termin podstawowy, oraz wskazany na końcu termin 30-dniowy biegną od chwili uzyskania takiego zezwolenia. (Jeżeli bieg już się rozpoczął ulega on zawieszeniu do czasu uzyskania zezwolenia).

TERMINY – PO WYDANIU POSTANOWIENIA

10 dni - termin na przekazanie osoby ściganej wobec której zapadło prawomocne postanowienie sądu o przekazaniu właściwemu organowi sądowemu państwa wydania ena.

Siła wyższa, zagrożenie życia/zdrowia – 10 dni od wydania postanowienia ustalającego nowy termin dokonania tej czynności

NIEPRZEJĘCIE ŚCIGANEGO

Prowadzi do niezwłocznego zwolnienia tej osoby, jeżeli została ona pozbawiona wolności w ramach procedury przekazania, chyba że pozbawienie jej wolności wynika z innego tytułu prawnego.

ODROCZENIE I CZASOWE PRZEKAZANIE

Wydając postanowienie o przekazaniu sąd może odroczyć jego wykonanie do czasu zakończenia w kraju postępowania karnego prowadzonego przeciwko osobie ściganej lub do czasu zakończenia wykonywania wobec tej osoby w kraju kary pozbawienia wolności.

Czasowe przekazanie osoby ściganej

• przekazanie na określonych warunkach, sporządzonych na piśmie po porozumieniu państwa przekazującego i państwa, które wydało ENA.

• Orzeka sąd na wniosek państwa zainteresowanego

• W szczególności trzeba określić termin powrotnego przekazania

• Służy przeciwdziałaniu przedawnienia karalności. Przykład: Sąd polski odracza przekazanie na czas odbywania kary ściganego w Polsce. Jednak po tym czasie, planowany proces karny w Niemczech nie mógłby się odbyć ze względu na przedawnienie karalności. „Pożyczamy” ściganego na jakiś czas, żeby go tam osądzili. Potem wraca siedzieć u nas. A potem znowu go oddajemy Niemcom.

ODMOWA WYKONANIA ENA

607p – 607r kpk

Istnieją przesłanki obligatoryjne i fakultatywne

Obligatoryjne:

1. Przestępstwo podlega darowaniu na mocy amnestii

2. W stosunku do osoby ściganej zapadło w innym państwie prawomocne orzeczenie co do tych samych czynów oraz, w wypadku skazania za te same czyny, osoba ścigana:

   1. odbywa karę

   2. odbyła ją

   3. kara nie może być wykonana według prawa państwa w którym zapadł wyrok skazujący

3. W stosunku do osoby ściganej zapadło prawomocne orzeczenie o przekazaniu do innego państwa członkowskiego UE

4. Osoba, której dotyczy nakaz europejski, z powodu wieku nie ponosi według prawa polskiego odpowiedzialności karnej za czyny będące podstawą wydania nakazu europejskiego.

5. Naruszałoby to wolności i prawa człowieka i obywatela

6. Nakaz wydany został w związku z przestępstwem popełnionym bez użycia przemocy z przyczyn politycznych

Odmowa wykonania ENA wobec obywatela polskiego:

1. Czyn, którego nakaz dotyczy został popełniony na terytorium RP, lub na polskim statku wodnym/powietrznym (przesłanka fakultatywna)

2. Czyn nie stanowił przestępstwa według prawa RP lub nie stanowiłby przestępstwa w razie popełnienia go na terytorium RP, zarówno w czasie jego popełnienia jak i w chwili wpłynięcia zakazu. (zasada podwójnej karalności, z której państwa rezygnują w zakresie ENA – jak widać nie do końca)

Powyższe przesłanki – ostra krytyka w książce: „rozwiązanie przyjęte w art. 607p §2 kpk i w art. 55 ust. 2 Konstytucji RP godzi w realizację zobowiązań, znajdujących zakotwiczenie zarówno w prawie międzynarodowym, jak i w ustawie zasadniczej”

Względnie obligatoryjne przesłanka odmowy

1. Art. 607s § 1 kpk

2. Łącznie trzy okoliczności:

   1. Nakaz został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środa polegającego na pozbawieniu wolności

   2. Osobą ściganą, wobec której został wydany nakaz jest obywatel polski lub osoba korzystająca w RP z prawa azylu

   3. Nie ma zgody osoby ściganej na przekazanie

Odmowa a kara - odmawiając przekazania, sąd polski orzeka o wykonaniu kary albo środka karnego orzeczonych przez organ sądowy państwa wydania nakazu europejskiego:

• Wcześniej sąd polski był związany wymiarem kary orzeczonej w innym państwie

• Teraz - procedura exequatur - przewiduje przekształcenie kary orzeczonej w innym państwie w oparciu o przepisy polskiego prawa - zastosowanie gdy wymiar kary przekracza nasz górny wymiar. W ramach procedury dochodzi do obniżenia wymiaru kary.

PRZEKAZANIE WARUNKOWE

Art. 607t KPK – jeżeli nakaz europejski został wydany w celu ścigania osoby, która jest obywatelem polskim lub korzysta w Polsce z prawa azylu, przekazanie może nastąpić pod warunkiem, że osoba ta będzie odesłana na terytorium polski po prawomocnym zakończeniu postępowania w państwie wydania nakazu europejskiego.

Zastrzeżenie dezaktualizuje się jeżeli:

• Osoba nie została skazana

• Orzeczono inną karę niż pozbawienie wolności lub środek polegający na pozbawieniu wolności

ZBIEG EUROPEJSKICH NAKAZÓW ARESZTOWANIA

• Wpłynięcie dwóch nakazów pochodzących od właściwych organów różnych państw członkowskich UE

• Jeżeli wychodzi to na jaw przed wydaniem postanowienia o przekazaniu w pierwszej instancji sąd poddaje pod rozpoznanie oba nakazy łącznie.

• Jeżeli wychodzi na jaw później Sąd odracza rozpoznanie kolejnego nakazu do czasu uprawomocnienia się pierwszego postanowienia Jeżeli w ramach kontroli odwoławczej postanowienie zostanie uchylone i przekazane do ponownego rozpoznania Sąd rozpoznanie od nowa dwa nakazy łącznie.

KONKURENCJA EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA I WNIOSKU O EKSTRADYCJĘ

• Krok 1 – Sąd podejmuje wstępną decyzję w kwestii dopuszczalności wykonania nakazu

• Krok 2 – Sąd zawiesza postępowanie i zawiadamia o treści decyzji MS

• Wariant 1 - MS decyduje się wydać ściganego tam gdzie był wniosek o ekstradycje postępowanie w sprawie ENA podlega umorzeniu

• Wariant 2 – MS odmawia wydania ściganego tam gdzie był wniosek o ekstradycje Sąd podejmuje zawieszone postępowanie i wydaje postanowienie w tej sprawie

PRZEWÓZ (TRANZYT) OSOBY ŚCIGANEJ NA PODSTAWIE EUROPEJSKIEGO NAKAZU ARESZTOWANIA

• RP nie jest ani państwem wydania nakazu ani państwem jego wykonania

• Zezwolenie na tranzyt – MS na wniosek państwa wykonania ENA

• Jeżeli ścigany jest obywatelem RP lub korzysta z naszego prawa azylu – zezwolenie na tranzyt tylko pod warunkiem że osoba ścigana po zakończeniu postępowania zostanie przekazana do wykonania kary pozbawienia wolności lub innego środka polegającego na pozbawieniu wolności na terytorium RP

• Tranzyt powietrzny bez planowanego lądowania – wystarczy powiadomić MS o jego przeprowadzeniu

• Nieplanowane lądowanie – trzeba przedstawić MS dane, które powinien zawierać wniosek o zezwolenie na przewóz.

• W razie potrzeby MS dokonuje zastrzeżenia z art. 607 zb §3 kpk.

R7

PRZEJĘCIE I PRZEKAZANIE ORZECZEŃ DO WYKONANIA

ISTOTA

Przyjęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania stanowi odrębny instrument współpracy międzynarodowej w sprawach karnych, mających swe źródło w koncepcji odwołującej się do względów humanitarnych, zakładającej potrzebę umożliwienia osobom skazanym za granicą odbywanie orzeczonych wobec nich kar we własnym kraju.

KATALOG

Katalog orzeczeń podlegających przejęciu do wykonania oraz orzeczeń przekazywanych do wykonania jest identyczny. Obejmuje on orzeczenia posiadające atrybut prawomocności, w drodze których nastąpiło skazanie na karę:

1. Pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu

2. Orzeczeni innego środka polegającego na pozbawieniu wolności

3. Skazanie na karę grzywny

4. Orzeczenie zakazu zajmowania określonego stanowiska

5. Wykonywanie określonego zawodu

6. Prowadzenia określonej działalności gospodarczej

7. Zakazu prowadzenia pojazdów

8. Przepadku przedmiotów

9. Środka zabezpieczającego nie podlegającego na pozbawieniu wolności

10. Orzeczenia o karach pieniężnych

PRZEJĘCIE PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA – WARUNKI

Do przejęcia prawomocnego orzeczenia wydanego przez sąd państwa obcego do wydania w Polsce może dojść warunkiem, że:

• skazanie na karę pozbawienia wolności podlegającą wykonaniu + orzeczenie środka polegającego na pozbawieniu wolności - dotyczy obywatela polskiego

• inne kary lub orzeczenia innych, wymienionych wyżej środków:

  • obywatela polskiego

  • osoby mającej miejsce stałego pobytu, posiadającej mienie lub prowadzającej działalność na terytorium RP.

TRYB PRZEKAZANIA

W przedstawionych wypadkach MS może wystąpić do właściwego organu państwa obcego z wnioskiem o przejęcie orzeczenia do wykonania na terytorium RP.

Przed wystąpieniem z wnioskiem MS zwraca się do właściwego sądu o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności przejęcia orzeczenia do wykonania w RP.

PRZEJĘCIE ORZECZENIA PRZEZ INNE PAŃSTWO

Państwo obce może także złożyć wniosek o przejęcie do wykonania kary pozbawienia wolności podlegającej wykonaniu oraz innego środka polegającego na pozbawienia wolności, które prawomocnie orzeczono wobec osoby nie będącej wprawdzie obywatelem polskim, ale mającej stałe miejsce pobytu w RP.

Do przekazania orzeczenia wydanego przez sąd polski do wykonania poza terytorium RP może dojść w następujących sytuacjach:

1. Skazania cudzoziemca na karę pozbawienia wolności lub orzeczenia wobec takiej osoby innego środka polegającego na pozbawieniu wolności.

• W takim wypadku z wnioskiem do właściwego organu państwa, którego cudzoziemiec jest obywatelem może wystąpić MS przy czym wystąpienie to musi być poprzedzone zwróceniem się do właściwego sądu polskiego o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności przekazania orzeczenia do wykonania za granicą. MS zwraca się do sądu o wydanie wskazanego postanowienia także wtedy, gdy w opisanej sytuacji procesowej z inicjatywą przejęcia orzeczenia do wykonania wystąpi państwo obce.

1. Wydania innego orzeczenia należącego do przedstawionego powyżej katalogu w stosunku do osoby mającej miejsce stałego pobytu za granicą albo posiadającej mienie lub prowadzącej działalności zawodową za granicą.

• W takim wypadku sąd właściwy do wykonania kary lub środka może wystąpić o wykonanie orzeczenia - wydając w tej kwestii postanowienie - za pośrednictwem MS do właściwego organu państwa, na którego terytorium osoba, wobec której orzeczono karę lub środek stale przebywa, posiada mienie lub prowadzi działalność.

Jeżeli z inicjatywą przejęcia jednego z wymienionych orzeczeń w stosunku do scharakteryzowanej powyżej osoby wystąpi państwo obce, Ms zwraca się do właściwego sądu z wnioskiem o wydanie postanowienia w przedmiocie dopuszczalności przekazania orzeczenia do wykonania za granicą.

POSIEDZENIE SĄDU

Sąd rozpoznaje sprawę dopuszczalności przejęcia lub przekazania orzeczenia do wykonania na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokuratora i skazany, jeżeli przebywa na terytorium RP oraz obrońca skazanego, jeżeli się stawi. Jeżeli skazany, który nie przebywa na terytorium RP nie ma obrońcy, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy może mu wyznaczyć obrońcę z urzędu.

UZUPEŁNIENIE WNIOSKU

Jeżeli dane zawarte we wniosku są niewystarczające do rozstrzygnięcia kwestii prawnej dopuszczalności przejęcia lub przekazania do wykonania sąd może zarządzić ich uzupełnienie, zwracając się w tej kwestii do MS. W celu zapewnienia możliwości uzupełnienia wniosku sąd może odroczyć rozpoznanie sprawy

NIEDOPUSZCZALNOŚĆ PRZEJĘCIA/PRZEKAZANIA WYROKU

Sąd wydaje postanowienie stwierdzające niedopuszczalność przejęcia lub przekazania orzeczenia do wykonania w razie ustalenia, że zachodzi jedna z okoliczności wyszczególnionych odpowiednio w art. 611b § 1 i 2KPK:

Przejęcie orzeczenia do wykonania w RP jest niedopuszczalne, jeżeli:

1. Orzeczenie nie jest prawomocne/ nie podlega wykonaniu

2. Wykonanie orzeczenia mogłoby naruszać suwerenność, bezpieczeństwo lub porządek prawny RP

3. Skazany na karę pozbawienia wolności lub osoba, wobec której orzeczono środek polegający na pozbawieniu wolności, nie wyraża zgody na przejęcie

4. Skazany na grzywnę, albo wobec którego orzeczono przepadek, niezamieszkujący na stałe na terytorium RP, nie posiada mienia na jej terytorium

5. Czyn wskazany we wniosku nie stanowi czynu zabronionego według prawa polskiego albo ustawa uznaje, że czyn nie stanowi przestępstwa albo sprawca nie popełnia przestępstwa lub nie podlega karze

6. Nastąpiło przedawnienie, albo przejęcie byłoby sprzeczne z polskim prawem

Przekazanie orzeczenia do wykonania w obcym państwie jest niedopuszczalne, jeżeli:

1. Orzeczenie nie jest prawomocne albo nie podlega wykonaniu

2. Skazany na pozbawienie wolności lub osoba, wobec której orzeczono środek polegający na pozbawieniu wolności, nie wyraża zgody na przekazanie lub jest obywatelem polskim, albo korzysta w Polsce z prawa azylu

3. Nastąpiło przedawnienie albo przekazanie byłoby sprzeczne z polskim prawem.

W konsekwencji wydania postanowienia tej treści przejęcia lub przekazanie jest wykluczone.

DOPUSZCZALNOŚĆ PRZEJĘCIA/PRZEKAZANIA

Jeżeli nie zachodzi żadna z okoliczności determinujących niedopuszczalność przejęcia lub przekazania orzeczenia do wykonania sąd wydaje postanowienie stwierdzające, że przejęcie lub przekazanie jest dopuszczalne. Przysługuje zażalenie.

PROCEDURA EXEQUATUR

W razie przejęcia orzeczenia do wykonania na terytorium RP sąd wydaje na posiedzeniu postępowanie, w którym:

• określa kwalifikację prawną czynu według prawa polskiego

• karę i środek podlegające wykonaniu, stosując odpowiednio art. 114 KK

• a w zakresie kary grzywny – dokonując jej przeliczenia według średniego kursu walut określonego przez NBP w dzień wydania orzeczenia w państwie obcym (art. 611c par 3 KPK)

• W ramach procedury przekształcania orzeczenia wydanego w innym państwie według prawa polskiego sąd może orzekać tylko o takich karach i środkach, których dotyczyło uprzednie postanowienie dopuszczające przejęcie orzeczenia sądu państwa obcego do wykonania w Polsce.

W posiedzeniu może uczestniczyć prokurator oraz skazany, jeżeli przebywa w Polsce oraz obrońca skazanego, jeżeli się stawi. Przysługuje zażalenie.

R8

WSPÓŁPRACA NA FORUM UE W ZAKRESIE WYKONANIA ORZECZEŃ O KARACH, ŚRODKACH PIENIĘŻNYCH, ŚRODKACH PROBACYJNYCH ORAZ PRZEPADKU

PODSTAWA

Rozdziały 66a – 66 d oraz 66f-66i kpk

Myśl przewodnia – usprawnienie procedury wykonywania orzeczeń wydanych rzez sądy jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa Unii.

W oparciu o kryterium treści orzeczenia podlegającego wykonaniu w drodze współpracy między państwami członkowskimi UE można przyjąć że rozwija się ona w czterech płaszczyznach:

1. Współpraca w zakresie wykonania orzeczeń karnych o charakterze pieniężnym

2. Współpraca dotycząca wykonania orzeczenia przepadku

3. Współpraca dotycząca wykonania kary pozbawienia wolności

4. Współpraca w zakresie wykonywania orzeczeń przewidujących poddanie sprawcy próbie

WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE WYKONANIA ORZECZEŃ KARNYCH O CHARAKTERZE PIENIĘŻNYM

Wystąpienie o wykonanie orzeczenia

66a k.p.k. - ustawodawca reguluje wystąpienie przez sąd polski bezpośrednio do właściwego sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej z wnioskiem o wykonanie prawomocnego orzeczenia wydanego wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca w zakresie, w jakim wymierzono w nim grzywnę, zastosowano środek karny w postaci nawiązki lub świadczenia pieniężnego lub zasądzono od skazanego koszty sądowe. (katalog zamkniety)

Państwo wykonania orzeczenia:

• państwo, w którym sprawca posiada mienie lub osiąga dochody

• ma stałe lub czasowe miejsce pobytu (art. 611 fa § 1 k.p.k.).

Grzywna

Można występować o wykonanie orzeczenia, które ją wymierza gdy:

• Jest samoistna

• Kumulatywna z inną

• Jest karą zastępczą

Wystąpienie z wnioskiem

Wystąpienie przez sąd polski z wnioskiem o wykonanie orzeczenia w zakresie wskazanych wyżej kar i środków o charakterze pieniężnym jest kierowane każdorazowo do jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej (państwa wykonania orzeczenia). Ponowne wystąpienie do innego państwa jest możliwe dopiero w razie niewykonania albo tylko częściowego wykonania orzeczenia

Europejskie sieci Sądowe

W razie trudności w ustaleniu sądu lub właściwego organu państwa wykonania orzeczenia sąd może zwrócić się do właściwych jednostek organizacyjnych Europejskiej Sieci Sądowe.

Do wystąpienia należy dołączyć poświadczony za zgodność z oryginałem odpis orzeczenia, w którym wymierzono karę grzywny, zastosowano środek kamy w postaci nawiązki lub świadczenia pieniężnego albo zasądzono od skazanego koszty sądowe oraz zaświadczenie - przetłumaczone na język urzędowy państwa wykonania orzeczenia lub inny język wskazany przez to państwo - zawierające istotne informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie orzeczenia

Postanowienie na posiedzeniu

W przedmiocie wykonania orzeczenia o karach o charakterze pieniężnym sąd rejonowy orzeka postanowieniem na posiedzeniu, w którym może wziąć udział prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego obrońca, jeżeli się stawi.

Jeżeli skazany, który nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nie posiada obrońcy, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy może mu wyznaczyć obrońcę z urzędu

Na postanowienie sądu w tej sprawie przysługuje zażalenie

Uzupełnienie informacji

Jeżeli informacje przekazane przez państwo wydania orzeczenia nie są wystarczające do podjęcia decyzji w przedmiocie wykonania orzeczenia o karach o charakterze pieniężnym sąd rejonowy wzywa właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia do ich uzupełnienia we wskazanym terminie.

Niedotrzymanie tego terminu nie wstrzymuje postępowania, lecz otwiera możliwość wydania postanowienia w przedmiocie wykonania orzeczenia w oparciu o informacje przedstawione wcześniej przez państwo wydania orzeczenia

Zaliczenie na poczet kary + dowód uiszczenia kary przez skazanego

Jeżeli skazany lub inna osoba przedstawi dowód uiszczenia w całości albo w części kar o charakterze pieniężnym, sąd, przed wydaniem postanowienia w przedmiocie wykonania orzeczenia, wzywa właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia do potwierdzenia dokonanej wpłaty.

Kwoty uzyskane na poczet kary w państwie wydania lub wykonania orzeczenia są odliczane od kwoty, która ma być wyegzekwowana

Postanowienie sądu ograniczające wysokość kwot podlegających egzekucji jest postanowieniem w przedmiocie wykonania orzeczenia i podlega zaskarżeniu.

Umorzenie postępowania wykonawczego

W razie otrzymania od właściwego sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia informacji o tym, że orzeczenie przekazane do wykonania nie podlega dalszemu wykonaniu, sąd wydaje niezwłocznie postanowienie o umorzeniu postępowania wykonawczego

Orzeczenie o karach pieniężnych jako tytuł egzekucyjny

Prawomocne orzeczenie o karach o charakterze pieniężnym wraz z dołączonym do niego zaświadczeniem, stanowi tytuł egzekucyjny i podlega wykonaniu w Rzeczypospolitej Polskiej po wydaniu postanowienia o jego wykonaniu

Beneficjenci uzyskanej kwoty:

• Państwo wykonania – co do zasady

• Państwa mogą umówić się co do podziału kwoty, wtedy też:

  • Sąd polski wzywa właściwy sąd/ inny organ państwa wykonania do przekazania całości albo części kwoty na dany rachunek bankowy

  • Sąd polski za porozumieniem przelewa na dany rachunek innego państwa całość/część kwoty

WSPÓŁPRACA DOTYCZĄCA WYKONANIA ORZECZENIA PRZEPADKU

1.WYSTĄPIENIE PRZEZ POLSKI SĄD O WYKONANIE ORZECZENIA PRZEPADKU

Istota

66c k.p.k. - tryb postępowania związanego z wystąpieniem przez polski sąd o wykonanie orzeczenia o przepadku, bezpośrednio do sądu lub innego właściwego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej (państwa wykonania orzeczenia).

Wystąpienie to może mieć miejsce w razie prawomocnego orzeczenia przez sąd polski wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca przepadku.

Państwo wykonania

Państwem wykonania orzeczenia jest państwo, w którym sprawca posiada mienie lub osiąga dochody, a w razie niemożności ustalenia takiego państwa, państwo, w którym ma stałe lub czasowe miejsce pobytu

Zasadę stanowi skierowanie wystąpienia każdorazowo do jednego państwa członkowskiego Unii Europejskiej

Wystąpienie do więcej niż jednego państwa

może mieć miejsce w odniesieniu do dwóch sytuacji, a mianowicie:

1. wystąpienia dotyczącego określonych składników mienia, jeżeli zachodni prawdopodobieństwo, że:

• określone składniki mienia znajdują się w więcej niż jednym państwie wykonania orzeczenia lub w jednym z wielu państw wykonania orzeczenia lub

• postępowanie wykonawcze będzie prowadzone w więcej niż jednym państwie wykonania orzeczenia (np. ze względu na określony składnik mienia podlegającego przepadkowi niezbędne jest podjęcie czynności egzekucyjnych w różnych państwach członkowskich )

1. wystąpienia dotyczącego kwoty pieniężnej:

   1. jeżeli mienie, co do którego może nastąpić przepadek nie zostało zabezpieczone w drodze postanowienia o zabezpieczeniu przepadku

   2. wartość zabezpieczenia nie jest wystarczająca do wyegzekwowania tej kwoty

   3. gdy przemawia za tym dobro postępowania

Wymogi postanowienia

Do postanowienia sądu rozstrzygającego o wystąpieniu o wykonanie orzeczenia przepadku należy dołączyć odpis tego orzeczenia poświadczony za zgodność z oryginałem oraz zaświadczenie - przetłumaczone na język urzędowy państwa wykonania orzeczenia lub inny język wskazany przez to państwo - zawierające wszystkie istotne informacje umożliwiające jego prawidłowe wykonanie

Europejska Sieć Sądowa

W razie trudności w ustaleniu właściwego sądu lub innego organu państwa wykonania orzeczenia sąd może zwracać się o pomoc we wskazanym zakresie do właściwych jednostek organizacyjnych Europejskiej Sieci Sądowej

Posiedzenie

Sąd rozpoznaje sprawę wystąpienia do właściwego sądu lub innego organu państwa wykonania orzeczenia na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz jego obrońca, jeżeli się stawi. Na postanowienie sądu rozstrzygające o wystąpieniu o wykonanie orzeczenia przepadku nie przysługuje zażalenie

Zawiadomienia sądu

Sąd niezwłocznie zawiadamia właściwy sąd lub organ państwa wykonania orzeczenia o jego uchyleniu wskutek:

• kasacji

• wznowienia postępowania

• darowaniu kary

• przedawnieniu jej wykonania

• wystąpieniu innych okoliczności skutkujących niemożnością wykonania orzeczenia,

• a także o każdej kwocie pieniężnej uzyskanej z tytułu wy konania orzeczenia o przepadku

Kwestia podziału pieniędzy

Jeżeli kwota uzyskana w rezultacie wykonania orzeczenia o przepadku me przekracza równowartości 10.000 euro, jej beneficjentem jest państwo wykonania orzeczenia.

W razie uzyskania w wyniku wy konania orzeczenia kwot przekraczających wskazany próg, sąd wzywa sąd lub właściwy organ państwa wykonania orzeczenia do przekazania połowy uzyskanej kwoty na rachunek bankowy tego sądu.

Jeżeli wystąpienie obejmuje przepadek kwoty pieniężnej, sąd może wezwać właściwy sąd lub organ państwa wykonania orzeczenia do przekazania mienia innego niż pieniądze, uzyskanego z tytułu wykonania orzeczenia objętego wystąpieniem.

Minister Sprawiedliwości może zawrzeć z odpowiednim organem państwa wykonania orzeczenia porozumienie co do sposobu wykonania orzeczenia przepadku, w szczególności, co do rozliczenia kwot uzyskanych w rezultacie egzekucji orzeczeń

W wypadku zawarcia porozumienia sąd wzywa właściwy sad lub inny organ państwa wykonania orzeczenia do przekazania stosownie do treści porozumienia, całości albo części wyegzekwowanej kwoty lub mienia innego niż pieniądze, uzyskanych z tytułu wykonania orzeczenia)

2. WYKONANIE W RP ORZECZENIA O PRZEPADKU WYDANEGO W INNYM PAŃSTWIE CZŁONKOWSKIM (praktycznie to samo)

Podstawa

Rozdział 66d k.p.k. - wykonanie w Rzeczypospolitej Polskiej orzeczenia o przepadku wydanego w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej.

Tryb

W razie wystąpienia przez państwo członkowskie Unii Europejskiej (państwo wydania orzeczenia) o wykonanie prawomocnego orzeczenia przepadku, podlega ono wykonaniu przez sąd rejonowy, w którego okręgu skazany (sprawca) posiada mienie lub osiąga dochody albo ma stałe lub czasowe miejsce pobytu

Jeżeli sąd, do którego skierowano orzeczenie, nie jest właściwy do nadania mu biegu, przekazuje je właściwemu sądowi i powiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia.

Wymogi orzeczenia

Do orzeczenia wydanego w państwie członkowskim Unii Europejskiej lub jego odpisu poświadczonego za zgodność z oryginałem powinno być dołączone zaświadczenie sporządzone w języku polskim, zawierające wszystkie istotne informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie orzeczenia.

Niezwłoczność

Zapewnieniu skutecznej egzekucji orzeczenia przepadku służy unormowanie zawarte w zgodnie z którym sąd przystępuje niezwłocznie do wykonania orzeczenia państwa wydania

Zaliczenie na poczet kary + dowód uiszczenia kary przez skazanego

Jeżeli sprawca lub inna osoba przedstawi dowód wykonania w całości albo w części orzeczenia przepadku, sąd, przed wydaniem postanowienia w przedmiocie wykonania tego orzeczenia, wzywa właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia do potwierdzenia dokonanej wpłaty

Kwoty uprzednio uzyskane z tytułu przepadku w państwie wydania orzeczenia lub państwie wykonania orzeczenia podlegają zaliczeniu na poczet kwoty podlegającej egzekucji (art. 61 lfza k.p.k.).

Posiedzenie

Sąd rozpoznaje sprawę o wykonanie orzeczenia przepadku na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a także jego obrońca, jeżeli się na nie stawi oraz osoba trzecia, której prawa mogą zostać naruszone poprzez wykonanie orzeczenia.

Skazanemu, który nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie posiada obrońcy, prezes sądu właściwego do rozpoznania sprawy może wyznaczyć obrońcę z urzędu

Wyznaczenie obrońcy powinno mieć miejsce, jeżeli wymaga tego ochrona interesów procesowych skazanego nieobecnego w kraju.

Zażalenie

Na postanowienie sądu w przedmiocie wykonania orzeczenia przepadku zażalenie przysługuje stronom (prokuratorowi i skazanemu - sprawcy) oraz osobie trzeciej, której prawa mogą zostać naruszone na skutek wykonania orzeczenia.

O wniesieniu zażalenia sąd powiadamia właściwy lub inny organ państwa wydania orzeczenia

Orzeczenie jako tytuł egzekucyjny

Prawomocne orzeczenie przepadku z dołączonym do niego zaświadczeniem stanowi tytuł egzekucyjny i podlega wykonaniu w Polsce w następstwie wydania postanowienia o jego wykonaniu

Zawieszenie postępowania

Sad może zawiesić postępowanie w przedmiocie wykonania orzeczenia przepadku, jeżeli

1. wystąpienie, dotyczące kwoty pieniężnej, nastąpiło do więcej niż jednego państwa członkowskiego, a istnieje prawdopodobieństwo, ze wskutek wykonania orzeczenia w kilku państwach członkowskich przepadków i ulegnie kwota wyższa niz określona w orzeczeniu,

2. wykonanie orzeczenia mogłoby utrudnić toczące się postępowanie karne,

3. mienie może podlegać przepadkowi w toczącym się w Polsce postępowaniu.

4. uzna za niezbędne przetłumaczenie samego orzeczenia na język polski

Zawieszenie postępowania ma charakter fakultatywny.

W razie ustania przeszkody, uzasadniającej zawieszenie postępowania, powinno nastąpić jego podjęcie, chyba że ujawniła się okoliczność skutkująca niemożliwością wykonania orzeczenia.

Na postanowienie w przedmiocie zawieszenia (np. o zawieszeniu, podjęciu zawieszonego postępowania) przysługuje zażalenie stronom (prokuratorowi, skazanemu) oraz osobie trzeciej, której prawa mogą zostać naruszone, np. na skutek wykonania orzeczenia

O zawieszeniu postępowania i jego przyczynach powiadamia się sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia

W razie zawieszenia postępowania sąd z urzędu może zabezpieczyć wykonanie orzeczenia

Orzeczenie niepodlegające dalszemu wykonaniu

W razie otrzymania od właściwego sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia informacji o tym, że orzeczenie przekazane do wykonania nie podlega dalszemu wykonaniu, sąd wydaje niezwłocznie postanowienie o umorzeniu postępowania wykonawczego.

Odmowa wykonania orzeczenia przepadku

Przepis art. 61l fw k.p.k. określa okoliczności, które stanowią (podstawy obligatoryjne - § 1) lub mogą stanowić (podstawy fakultatywne - § 2 i § 3) podstawę odmowy wykonania orzeczenia przepadku:

Obligatoryjne

do wydania negatywnej decyzji w kwestii wykonania orzeczenia dochodzi w odniesieniu do przepadku korzyści majątkowej albo jej równowartości w części, w której zostało ono wydane na podstawie domniemania pochodzenia tej korzyści z przestępstwa, innego niż jedno z trzech następujących domniemań:

1. pochodzenia korzyści majątkowej z przestępstwa innego niż to, za które sprawca został skazany, popełnionego do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku.

2. pochodzenia korzyści majątkowej z innego przestępstwa podobnego do przestępstw za które sprawca został skazany, popełnionego do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku,

3. pochodzenia z przestępstwa mienia nieznajdującego pokrycia w ujawnionych źródłach przechodu sprawcy.

Rozliczenia między państwami

Jeżeli kwota uzyskana w wyniku wykonania orzeczenia nie przekracza równowartości 10.000 euro, stanowi ona dochód budżetu państwa polskiego.

W pozostałych wypadkach połowę kwoty przekazuje się na rachunek bankowy wskazany przez właściwy sąd lub organ państwa wydania orzeczenia.

Mienie inne niż pieniądze, uzyskane z tytułu wykonania orzeczenia przepadku, podlega spieniężeniu, po czym w zależności od tego czy uzyskana w ten sposób kwota przewyższa wskazany próg działa się dalej.

W uzasadnionych wypadkach sąd może odstąpić od spieniężenia mienia uzyskanego z tytułu wykonania orzeczenia i przekazać je właściwemu sądowi lub organowi państwa wydania orzeczenia, przy czym, jeśli wystąpienie państwa obcego obejmuje przepadek kwoty pieniężnej, przekazanie niespieniężonego mienia może nastąpić tylko za zgodą wskazanego sądu lub organu

Sąd odmawia wydania państwu wydania orzeczenia uzyskanych przedmiotów będących dobrami kultury stanowiącymi część narodowego dziedzictwa kulturalnego.

Minister Sprawiedliwości może zawrzeć z odpowiednim organem państwa wydania orzeczenia porozumienie co do sposobu wykonania orzeczenia przepadku, w szczególności, co do rozliczenia kwot uzyskanych w rezultacie egzekucji orzeczeń.

W wypadku zawarcia porozumienia sąd, na wezwanie właściwego sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia, przekazuje, stosownie do treści porozumienia, całość albo część wyegzekwowanej kwoty lub mienie inne. niż pieniądze, uzyskane z tytułu wykonania orzeczenia

WSPÓŁPRACA DOTYCZĄCA WYKONANIA KARY POZBAWIENIA WOLNOŚCI

Podstawa prawna

W rozdziale 66f k.p.k. uregulowany został tryb postępowania w razie wystąpienia przez polski sąd do właściwego sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie kary pozbawienia wolności, która podlega wykonaniu.

Przedmiot

Chodzi o każdą taką karę, w tym również zastępczą karę pozbawienia wolności oraz karę pozbawienia wolności której wykonanie, pierwotnie zawieszone, następnie zarządzono.

Wystąpienie sądu okręgowego

sąd okręgowy, w którego okręgu wydano orzeczenie może wystąpić o wykonanie orzeczenia bezpośrednio do sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej (państwa wykonania orzeczenia):

1. W razie prawomocnego orzeczenia wskazanej powyżej kary wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca

2. za zgodą skazanego

3. jeżeli przekazanie orzeczenia do wykonania pozwoli w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary

Wystąpienie może mieć miejsce:

1. z urzędu

2. na wniosek skazanego

3. sądu organu państwa wykonania orzeczenia.

Zgoda skazanego

Zgoda skazanego na przekazanie nie jest wymagana, jeżeli orzeczenie jest przekazywane do:

1. państwa wykonania orzeczenia, którego skazany jest obywatelem i w którym posiada stałe lub czasowe miejsce pobytu,

2. państwa wykonania orzeczenia, do którego oskarżony będzie wydalony po odbyciu kary lub zwolnienia z zakładu karnego, na podstawie prawomocnej decyzji o wydaleniu,

3. państwa wykonania orzeczenia, do którego skazany zbiegł z obawy przed toczącym się w Rzeczypospolitej Polskiej postępowaniem karnym lub obowiązkiem odbycia orzeczonej kary

Terytorium

Tryb przewidziany w art. 611 t § 1 k.p.k. znajduje zastosowanie, jeżeli skazany przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium państwa, do którego skierowano wystąpienie o wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności. Wskazanym na końcu państwem może być jedynie państwo członkowskie Unii Europejskiej:

1. którego skazany jest obywatelem i w którym posiada stałe lub czasowe miejsce pobytu,

2. którego skazany jest obywatelem i w którym nie posiada stałego lub czasowego miejsca pobytu, lecz na podstawie prawomocnej decyzji będzie do niego wydalony po odbyciu kary lub zwolnieniu z zakładu karnego,

3. którego sąd lub inny właściwy organ wyrażają zgodę na wykonanie orzeczenia (art. 61 lt § 3 k.p.k.).

W ostatnim wypadku, przed wystąpieniem z wnioskiem o wykonanie orzeczenia w zakresie wymiaru kary pozbawienia wolności, sąd okręgowy zwraca się do właściwego sądu lub organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wyrażenie zgody na przekazanie temu państwu orzeczenia do wykonania.

Opinia w przedmiocie przekazania

W innych przypadkach sąd może zwrócić się do właściwych organów państwa wykonania orzeczenia o opinię w przedmiocie przekazania orzeczenia

W ramach tej oceny sąd powinien uwzględnić:

• znajomość danego języka przez skazanego

• jego zakorzenienie kulturowe,

• relacje rodzinne, zawodowe czy społeczne, w jakich on pozostaje.

Odstąpienie od wykonania orzeczenia

W razie ujawnienia okoliczności przemawiających za tym, że przekazanie orzeczenia do państwa wykonania orzeczenia nie pozwalałoby w większym stopniu zrealizować celów wychowawczych i zapobiegawczych kary, sąd może odstąpić od wystąpienia o wykonanie orzeczenia w zakresie wymierzonej kary pobawienia wolności albo cofnąć swoje wcześniejsze wystąpienie

Ponowne wystąpienie

Wystąpienie o wykonanie orzeczenia w zakresie wymierzonej w nim kary pozbawienia wolności, podlegającej wykonaniu, sąd kieruje każdorazowo do jednego państwa wykonania orzeczenia.

Ponowne wystąpienie do innego państwa może nastąpić jedynie w razie niewykonania albo częściowego wykonania orzeczenia (art 61 lt § 4 k.p.k.).

Europejska Sieć Sądowa

W razie trudności w ustaleniu właściwego sądu lub organu państwa wykonania orzeczenia sąd może skorzystać z pomocy jednostek organizacyjnych Europejskiej Sieci Sądowej (art. 61 lt § 9 k.p.k.).

Postanowienie o przekazaniu

Do postanowienia o przekazaniu orzeczenia do wykonania dołącza się odpis orzeczenia poświadczony za zgodność z oryginałem oraz zaświadczenie - przetłumaczone na język państwa wykonania orzeczenia albo inny język wskazany przez to państwo - zawierające wszystkie istotne informacje umożliwiające realizację orzeczenia.

Posiedzenie

Sąd rozpoznaje sprawę wystąpienia do właściwego sądu lub organu państwa wykonania orzeczenia na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego obrońca, jeżeli się stawi. Na postanowienie sądu w przedmiocie wystąpienia zażalenie nie przysługuje

Stanowisko skazanego i jego zgoda

Skazanemu przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej należy stworzyć możliwość zajęcia stanowiska - na piśmie lub w formie ustnej - w sprawie wystąpienia do innego państwa o wykonanie orzeczenia w zakresie dotyczącym pozbawienia wolności.

Jeżeli wymagana jest zgoda skazanego na wskazane wystąpienie, sąd odbiera od niego, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oświadczenie w tej kwestii.

Wynika stąd obowiązek sprowadzenia na posiedzenie skazanego pozbawionego wolności w Polsce.

Zgoda, jeżeli jest wymagana, ma charakter bezwzględny w tym znaczeniu, że jej brak wyklucza możliwość wystąpienia przez sąd okręgowy o wykonanie w innym państwie Unii Europejskiej orzeczenia w zakresie wymiaru kary pozbawienia wolności.

W przedstawionej sytuacji procesowej sąd umarza postępowanie w przedmiocie wystąpienia (art. 61 ltb § 3 k.p.k.).

W innych wypadkach oświadczenie skazanego przekazuje się sądowi lub innemu właściwemu organowi państwa wykonania orzeczenia. Skazanemu, przebywającemu na terytorium Polski, przysługuje prawo do otrzymania zawiadomienia o przekazaniu orzeczenia do wykonania państwu obcemu.

W pozostałych sytuacjach zawiadomienie wraz z zaświadczeniem zawierającym istotne informacje umożliwiające wykonanie orzeczenia przekazuje się do państwa wykonania orzeczenia

Umorzenie i zawieszenie postępowania

Wystąpienie o wykonanie orzeczenia w zakresie wymiaru kary pozbawienia wolności, podlegającej wykonaniu, nie wstrzymuje postępowania wykonawczego.

W wyniku informacji o rozpoczęciu wykonywania kary w państwie wykonania orzeczenia, postępowanie wykonawcze w Polsce zawiesza się.

W wyniku uzyskania informacji o zakończeniu wykonywania kary sąd podejmuje zawieszone postępowanie wykonawcze i umarza je.

Postępowanie należy umorzyć również wtedy, gdy w stosunku do sprawcy zapadło w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej i zostało wykonane prawomocne orzeczenie, co do tego samego czynu.

W razie otrzymania informacji o niemożności wykonania orzeczenia w całości albo w części z innych względów, niż wskazane wyżej, sąd podejmuje zawieszone postępowanie w celu jego dalszego prowadzenia.

Częściowe wykonanie kary pozbawienia wolności

Sąd może uzgodnić z właściwym sądem lub organem państwa wykonania orzeczenia, że w państwie tym wystąpi częściowe wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności, pod warunkiem, że nie spowoduje to wydłużenia czasu trwania kary.

W takim wypadku, po otrzymaniu informacji o rozpoczęciu wykonywania kary w państwie obcym, postępowanie wykonawcze w Polsce zawiesza się do czasu przekazania skazanego do dalszego wykonania kary na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Obowiązek niezwłocznego zawiadomienia

Na sądzie spoczywa obowiązek niezwłocznego zawiadomienia sądu lub innego właściwego organu państwa wykonania orzeczenia o:

• uchyleniu orzeczenia na skutek kasacji lub wznowienia postępowania

• ułaskawieniu skazanego

• darowaniu przestępstwa na mocy amnestii

• przedawnieniu wykonania kary

wystąpienie o wykonanie kary wobec skazanego na ter. RP

Jeżeli wystąpienie o wykonanie kary pozbawienia wolności w państwie wykonania orzeczenia dotyczy skazanego przebywającego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, następuje jego przekazanie sądowi lub właściwemu organowi wskazanego państwa w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wydanej w tym państwie decyzji o wykonaniu orzeczenia.

Tranzyt osoby skazanej

W przepisach art. 61 ltf § 2-4 k.p.k. uregulowana jest kwestia tranzytu osoby skazanej przez terytorium innego państwa Unii Europejskiej w celu przekazania organom państwa wykonania orzeczenia.

W takim wypadku Minister Sprawiedliwości występuje o zezwolenie na tranzyt do organów państwa tranzytowego.

Składając wniosek o zezwolenie Minister załącza do niego zaświadczenie zawierające istotne informacje umożliwiające wykonanie orzeczenia wraz z tłumaczeniem na język państwa wykonania orzeczenia lub inny język wskazany przez to państwo.

Jeżeli właściwy organ państwa tranzytowego, będącego państwem członkowskim Unii Europejskiej, wskaże, że skazany może być ścigany lub pozbawiony wolności w związku z przestępstwem popełnionym przed opuszczeniem przez niego terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, Minister Sprawiedliwości może cofnąć wniosek o udzielenie zezwolenia na przewóz.

Nieprzewidziane lądowanie

Nie wymaga wystąpienia o zezwolenie na tranzyt przewóz skazanego na terytorium państwa wykonania orzeczenia przy wykorzystaniu drogi lotniczej. Jednak w przypadku nieprzewidzianego lądowania w państwie tranzytowym niezbędne jest przedstawienie organom tego państwa w terminie 72 godzin zaświadczenia obejmującego istotne informacje umożliwiające wykonanie orzeczenia.

Rozdział 66g k.p.k. zawiera regulację, stanowiącą „lustrzane odbicie” unormowań przyjętych w rozdziale 66 f k.p.k. i dotyczy trybu postępowania w razie wystąpienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej (państwa wydania orzeczenia) o wykonanie w Polsce kary pozbawienia wolności, podlegającej wykonaniu

Wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w innym państwie

Wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w państwie jego wydania należy do sądu okręgowego, który wydaje postanowienie w przedmiocie uznania i wykonania orzeczenia sądu innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej skazującego na wskazaną karę.

Sąd okręgowy, z urzędu lub na wniosek skazanego, może wystąpić z inicjatywą wykonania orzeczenia w Polsce do właściwego sądu lub organu państwa wydania orzeczenia, jeżeli pozwoli to w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary.

Sąd okręgowy może wydać postanowienie obejmujące zgodę na wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej wobec skazanego niemającego obywatelstwa polskiego lub nieposiadającego stałego lub czasowego miejsca zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli przyczyni się to w większym stopniu do osiągnięcia wychowawczych i zapobiegawczych celów kary.

W przedstawionej sprawie sąd okręgowy orzeka na wniosek właściwego sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia.

Przy wykonywaniu orzeczeń stosuje się przepisy prawa polskiego, chyba że ustawa w rozdziale 66 g k.p.k. stanowi inaczej (art. 611 tg § 6 k.p.k.).

Wymogi orzeczenia

Do orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności przekazanego do wykonania lub jego odpisu, poświadczonego za zgodność z oryginałem, powinno być załączone zaświadczenie, sporządzone w języku polskim, zawierające wszystkie istotne informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie tego orzeczenia.

Informacje państwa trzeciego

Jeżeli państwo wydania orzeczenia nie przekazało wszystkich informacji potrzebnych do podjęcia decyzji w przedmiocie wykonania orzeczenia, sąd wzywa właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia do ich uzupełnienia we wskazanym terminie.

W razie niezachowania terminu postanowienie w przedmiocie wykonania orzeczenia wydawane jest w oparciu o wcześniej przedłożone informacje.

Nie spełnienie celów wychowawczych i zapobiegawczych

W przypadku ujawnienia okoliczności przemawiających za tym, że przejęcie orzeczenia do wykonania nie pozwoli w większym stopniu zrealizować celów wychowawczych i zapobiegawczych kary, sąd okręgowy zawiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia.

Właściwość miejscowa

Właściwym miejscowo do rozpoznania sprawy wystąpienia innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczonej w nim kary pozbawienia wolności oraz kwestii wystąpienia z inicjatywą albo udzielenia zgody na wykonanie takiej kary, jest sąd okręgowy, w którego okręgu skazany posiada stałe lub czasowe miejsce pobytu (art 61 Uh § 1 k.p.k.).

Jeżeli w oparciu o wymienione kryteria nie można ustalić sądu właściwego miejscowo, rozpoznanie wskazanych spraw należy do Sądu Okręgowego w Warszawie (art. 611 th $ 2 k.p.k.).

W przypadku skierowania sprawy do niewłaściwego sądu, sąd ten przekazuje ją właściwemu sądowi i zawiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia (art. 61 lth § 3 k.p.k.).

Posiedzenie

Sąd okręgowy rozpoznaje sprawę wykonania orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i jego obrońca, jeżeli się na nie stawi.

Skazanemu, który nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie posiadającemu obrońcy z wyboru, prezes sądu może wyznaczyć obrońcę z urzędu (art. 611 ti § 1 k.p.k.), a powinien to uczynić, jeżeli wymaga tego ochrona interesów procesowych skazanego w kontekście wydania prawidłowej decyzji w przedmiocie wykonania orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności.

Postanowienie o wykonaniu orzeczenia

W postanowieniu o wykonaniu orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności, sąd określa kwalifikację prawną czynu według prawa polskiego oraz zalicza okres odbytej kary (faktycznego pozbawienia wolności w danej sprawie w państwie wydania orzeczenia) na poczet kary podlegającej wykonaniu

Przepis art. 611 ti § 2 k.p.k. przewiduje swoiste exequatur, wyrażające się w pierwszym rzędzie w uznaniu za karę pozbawienia wolności kary nieznanej ustawie, polegającej na pozbawieniu wolności, która została wymierzona w państwie wydania orzeczenia.

Jeżeli wysokość kary pozbawienia wolności w orzeczeniu przekazanym do wykonania przekracza górną granicę ustawowego zagrożenia, sąd określa podlegającą wykonaniu karę pozbawienia wolności w wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia.

Jeżeli przestępstwo według przyjętej zgodnie z polskim prawem kwalifikacji prawnej nie jest zagrożone karą pozbawienia wolności, wykonuje się karę orzeczoną przez sąd państwa wydania orzeczenia w wymiarze nieprzekraczającym 6 miesięcy pozbawienia wolności (art. 61 ltl § 2 zd. drugie k.p.k.).

W następstwie wydania postanowienia o wykonaniu orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności wydanego w innym państwie Unii Europejskiej, sąd przystępuje niezwłocznie do jego realizacji

Przesłanki odmowy wykonania orzeczenia

Obligatoryjne

Odmowa wykonania wskazanego wyżej orzeczenia ma charakter obligatoryjny w razie ujawnienia okoliczności wymienionych w art. 61 ltk § 1 k.p.k., a mianowicie, jeżeli:

1. czyn, w związku z którym wydano to orzeczenie nie stanowi przestępstwa według prawa polskiego,

2. przekazane do wykonania orzeczenie dotyczy tego samego czynu tej samej osoby, co do której postępowanie zostało prawomocnie zakończone w państwie członkowskim Unii Europejskiej, a orzeczenie w zakresie kary pozbawienia wolności zostało wykonane,

3. skazany nie wyraża zgody na przekazanie, chyba że zgoda taka nie jest wymagana (zob. poniższe uwagi),

4. skazany z powodu wieku nie ponosi według prawa polskiego odpowi dzialności karnej za czyny będące podstawą wydania orzeczenia

5. naruszałoby to wolności i prawa człowieka i obywatela

6. wykonanie kary łączy się z zastosowaniem terapii lub innych środków nieznanych ustawie

7. skazany nie jest obywatelem polskim, chyba że sąd wyraził zgodę na przejęcie do wykonania orzeczenia, mając na względzie sytuację rodzinną lub szczególne warunki osobiste skazanego, uzasadniające przekonanie, że przejęcie orzeczenia pozwoli w większym stopniu zrealizować wychowawcze i zapobiegawcze cele kary.

Fakultatywne

Okoliczności stanowiące fakultatywne podstawy odmowy wykonania orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności są określone w art. 61 ltk § 2 i 3 k.p.k.

Powiadomienie MS

O postanowieniu w przedmiocie wykonania orzeczenia zawiadamia się Ministra Sprawiedliwości w drodze przekazania mu jego odpisu (art. 61 ltj § 5 k.p.k.).

Na postanowienie sądu w przedmiocie wykonania orzeczenia (o wykonaniu lub odmowie wykonania orzeczenia) przysługuje zażalenie (art. 61 ltj § 1 k.p.k.).

Zgoda na przekazanie/ zrzeczenie się zasady specjalności

W toku postępowania w sprawie wykonania orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności skazany może ustnie lub na piśmie wyrazić zgodę na przekazanie lub złożyć oświadczenie o zrzeczeniu się korzystania z prawa wynikającego z zasady specjalności (w zakresie, w jakim wynika z niej, że nie można wykonać wobec niego kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwa inne niż te, które stanowiły podstawę przekazania), jeżeli zgoda lub oświadczenie nie zostały złożone w państwie wydania orzeczenia (art. 601 ti § 2 k.p.k.). Zgoda na przekazanie nie jest wymagana, jeżeli:

1. skazany jest obywatelem polskim i posiada w Polsce stałe miejsce zamieszkania lub pobytu,

2. skazany będzie wydalony do Rzeczypospolitej Polskiej po odbyciu kary lub zwolnieniu z zakładu karnego, na podstawie prawomocnej decyzji o wydaleniu,

3. skazany zbiegł na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z obawy przed toczącym się w państwie wydania orzeczenia postępowaniem karnym lub obowiązkiem odbycia kary.

Terminy

Ustawodawca zakreśla terminy przewidziane dla wydania postanowienia w przedmiocie wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej w innym państwie Unii Europejskiej.

Podstawowy termin wynosi 40 dni i biegnie od daty otrzymania orzeczenia wraz z zaświadczeniem (art. 61 ltj § 1 k.p.k.).

Data ta stanowi również moment początkowy względnie maksymalnego terminu postępowania w przedmiocie wykonania wskazanej kary, który wynosi 90 dni (art. 61 ltj § 3 k.p.k.).

Przedstawione terminy mają charakter instrukcyjny. Jeżeli wymieniony na końcu termin nie może być dotrzymany, sąd zawiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia, podając przyczynę opóźnienia i przewidywany termin wydania orzeczenia (art. 61 ltj § 4 k.p.k.).

Postanowienie o umorzeniu postępowania wykonawczego

W razie otrzymania od właściwego sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia informacji o ty m, że orzeczenie przekazane do wykonania nie podlega dalszemu wykonaniu, a także w razie ujawnienia przeszkód faktycznych lub prawnych, wykluczających dalsze wykonywanie orzeczenia, sąd niezwłocznie wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wykonawczego, o czym w ostatniej z przedstawionych sytuacji zawiadamia organ państwa wydania orzeczenia (art. 61 ltn § 1 i § 2 k.p.k.).

Tymczasowe aresztowanie

Zagwarantowanie wykonania orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności może wymagać zastosowania wobec osoby skazanej tymczasowego aresztowania, które pozwoli zapobiec uchylaniu się od wykonania kary (ukryciu się czy ucieczce skazanego).

Do wydania postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztu może dojść, w stosunku do osoby skazanej znajdującej się na terytorium RP:

• z urzędu

• wniosek właściwego sądu lub organu państwa wydania orzeczenia.

Zamiast tymczasowego aresztowania sąd może zastosować inny środek zapobiegawczy, jeżeli jest on wystarczamy do zapewnienia, że skazany pozostanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do czasu wydania decyzji w przedmiocie wykonania orzeczenia skazującego na karę pozbawienia wolności (art. 611to § 1 k.p.k.)

Tymczasowy areszt = ultima ratio – tylko w ostateczności, gdy nic innego nie daje skutku.

Podstawę stosowania tymczasowego aresztowania (oraz innych środków zapobiegawczych) w przedstawionych wypadkach stanowi orzeczenie, w którym wymierzono pozbawienie wolności, wydane w państwie członkowskim Unii Europejskiej.

Doraźny środek zapobiegawczy

Jeżeli zastosowanie środka zapobiegawczego następuje w wyniku wniosku państwa wydania orzeczenia przed otrzymaniem tego orzeczenia wraz z zaświadczeniem zawierającym istotne informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie orzeczenia, środek zapobiegawczy ma charakter doraźny i jest stosowany na czas nie dłuższy niż 7 dni.

W tym wypadku podstawą stosowania środka zapobiegawczego jest zapewnienie właściwego sądu lub organu państwa wydania orzeczenia, że wobec określonej osoby zapadło orzeczenie skazujące na karę pozbawienia w wolności

Tymczasowy areszt na czas niezbędny do przekazania

Sąd może zastosować tymczasowe aresztowanie na czas niezbędny do przekazania skazanego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i doprowadzenia do zakładu karnego

W tym wypadku podstawą tymczasowego aresztowania jest orzeczenie o wykonaniu kary pozbawienia wolności orzeczonej w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej.

Tranzyt

Jeżeli Rzeczypospolita Polska nie jest ani państwem wydającym, ani państwem wykonującym orzeczenie, lecz państwem tranzytowym, Minister Sprawiedliwości udziela zezwolenia na przewóz (tranzyt) sprawcy przez terytorium Polski w terminie 7 dni od otrzymania wniosku w tej kwestii, do którego powinno być dołączone zaświadczenie zawierające istotne informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie orzeczenia.

Wydanie zezwolenia może zostać odroczone do czasu otrzymania tłumaczenia wskazanego zaświadczenia na język polski.

Przestępstwa przed wydaniem

Jeżeli osoba skazana, która ma być przewieziona przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

• może być w Polsce ścigana w związku z przestępstwem popełnionym przez nią przed opuszczeniem terytorium państwa wydania orzeczenia wymierzającego karę pozbawienia wolności

• lub mogą być wobec niej wykonane kary pozbawienia wolności za takie przestępstwo

Minister Sprawiedliwości informuje o tym właściwy organ państwa wydania orzeczenia (art. 61 ltp § 3 k.p.k.).

Tranzyt drogą lotniczą

W przypadku tranzytu drogą lotniczą bez międzylądowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wystarczające jest powiadomienie Ministra Sprawiedliwości o przewożeniu skazanego (art. 607zb § 4 w zw. z art. 61 ltp § 4 k.pk).

WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE WYKONYWANIA ORZECZEŃ PRZEWIDUJĄCYCH PODDANIE SPRAWCY PRÓBIE

Istota

Rozdział 66h k.p.k. dotyczy trybu postępowania w wypadku wystąpienia przez polski sąd do właściwego sądu lub innego organu państwa członkowskiego Unii Europejskiej (państwo wykonania orzeczenia) o wykonanie prawomocnego orzeczenia wobec obywatela polskiego lub cudzoziemca:

• kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania

• kary ograniczenia wolności

• samoistnie orzeczonego środka karnego

• a także w razie warunkowego zwolnienia lub warunkowego umorzenia postępowania karnego, jeżeli orzeczenie nakłada na sprawcę obowiązki określone w art. 34 § 2, art 39 pkt 2-2d, art. 39 pkt 6 w związku z art. 46 § 2, art. 72 § 1 pkt 1,3-7a i 8 lub art. 72 § 2 kodeksu karnego,

• oddaje skazanego pod dozór kuratora lub instytucji publicznej.

Państwo wykonania

Państwem wykonania orzeczenia jest państwo, w którym sprawca posiada legalne stałe miejsce pobytu, o ile sprawca przebywa w tym państwie lub oświadczy, że zamierza tam powrócić.

Wystąpienie

Wystąpienie na podstawie powołanego przepisu do sądu lub właściwego organu innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie ma charakteru obowiązkowego.

Sąd powinien mieć na względzie zasadę proporcjonalności

Wystąpienie o wykonanie wskazanego wyżej orzeczenia może być na wniosek sprawcy skierowane również do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, niż państwo legalnego stałego miejsca pobytu sprawcy, jeżeli właściwy sąd lub inny organ tego państwa wyrazi zgodę na wykonanie orzeczenia

Wystąpienie każdorazowo jest kierowane do jednego państwa wykonania orzeczenia.

Wystąpienie do innego państwa jest możliwe jedynie w wypadku niewykonania albo częściowego wykonania orzeczenia (art. 611 § 3 k.p.k.).

Europejska Sieć Sądowa

W razie trudności w ustaleniu właściwego sądu lub innego organu państwa wykonania orzeczenia sąd może zwrócić się do właściwych jednostek organizacyjnych Europejskiej Sieci Sądowej (art. 611 § 4 k.p.k.).

Wymogi postanowienia

Do postanowienia zawierającego wystąpienie o wykonanie orzeczenia określonego w art. 611 u § l k.p.k. należy dołączyć poświadczony za zgodność z oryginałem odpis orzeczenia oraz zaświadczenie, przetłumaczone na język urzędowy państwa wykonania orzeczenia lub inny język wskazany przez to państwo, zawierające istotne informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie orzeczenia (art. 61 lu § 4 i § 5 k.p.k.).

Posiedzenie

Sąd rozpoznaje sprawę wystąpienia do właściwego sądu lub innego organu państwa wykonania orzeczenia na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator i pokrzywdzony, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i jego obrońca, jeżeli się stawi na posiedzeniu. Na postanowienie sądu w przedmiocie wystąpienia zażalenie nie przysługuje (art. 611uc k.p.k.).

Zawieszenie, umorzenie

W razie wydania przez sąd postanowienia o wystąpieniu o wykonanie orzeczenia określonego w art. 611 u § 1 k.p.k. postępowanie wykonawcze zawiesza się (art. 611 ua § 1 k.p.k.).

Po otrzymaniu informacji o zakończeniu wykonywania orzeczenia sąd podejmuje zawieszone postępowanie wykonawcze i umarza je.

Postępowanie należy umorzyć również wtedy, gdy w stosunku do sprawcy zapadło w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej i zostało wykonane prawomocne orzeczenie, co do tego samego czynu (art. 61 lua § 2 k.p.k.).

W razie otrzymania informacji o niemożności wykonania orzeczenia w całości albo w części z innych względów, niż wskazane wyżej, a także o niemożności wydania przez to państwo orzeczenia w przedmiocie zarządzenia wykonania kary warunkowo zawieszonej, odwołania warunkowego zwolnienia albo innego orzeczenia związanego z wykonaniem omawianego orzeczenia, sąd podejmuje zawieszone postępowanie w celu jego dalszego prowadzenia (art. 61 lua § 3 k.p.k.).

Cofnięcie wystąpienia o wykonanie orzeczenia

Sąd może cofnąć wystąpienie o wykonanie orzeczenia określonego w art. 611 u § 1 k.p.k. w dwóch sytuacjach, a mianowicie:

1. w rezultacie otrzymania informacji o dostosowaniu orzeczenia do prawa państwa wykonania orzeczenia; w takim wypadku cofnięcie z uwagi na cele kary może nastąpić w terminie 10 dni od otrzymania wskazanej informacji (art. 611 ua § 4 k.p.k.);

2. w razie wszczęcia nowego postępowania karnego przeciwko sprawcy; w tym wypadku skuteczność cofnięcia zależy od wyrażenia na to zgody przez właściwy sąd lub inny organ państwa wykonania orzeczenia;

w razie uzyskania zgody sąd podejmuje zawieszone postępowanie wykonawcze w celu jego dalszego prowadzenia (art. 61 lua § 5 k.p.k.)

Okoliczności o których zawiadamia się sąd/inny organ państwa wykonania orzeczenia

W razie: uchylenia orzeczenia podlegającego wykonaniu w prezentowanym trybie na skutel:

• kasacji

• wznowienia postępowania

• ułaskawienia sprawcy

• darowania przestępstwa na mocy amnestii

• przedawnienia wykonania kary

• w razie wystąpienia innych okoliczności skutkujących niemożnością wykonania tego orzeczenia, sąd zawiadamia o tym niezwłocznie właściwy sąd lub inny organ państwa wykonania orzeczenia (art. 61 lub § 1 k.p.k.).

Sąd zawiadamia również właściwy sąd lub organ państwa wykonania orzeczenia o wszelkich okolicznościach mających wpływ na wykonanie orzeczenia oraz wszelkich istotnych orzeczeniach wydanych w trakcie postępowania wykonawczego (art. 61 lub § 2 k.p.k.).

Rozdział 66i k.p.k. obejmuje regulację trybu postępowania w razie wystąpienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej (państwa wydania orzeczenia) o wykonanie w Polsce prawomocnego orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie.

Rodzaje orzeczeń

Do tej kategorii orzeczeń należy:

• orzeczenie skazujące na karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania

• na samoistną karę lub środek niepolegający na pozbawieniu wolności

• na grzywnie,

• orzekające o warunkowym zwolnieniu

• warunkowym umorzeniu postępowania karnego

• innym warunkowym odroczeniu wykonania kary.

Wymienione rodzaje orzeczeń mogą podlegać wykonaniu w omawianym trybie, jeżeli nakładają na skazanego w wyznaczonym okresie próby jeden z następujących obowiązków:

1. stawiennictwa przed określonym organem,

2. informowania określonego organu o zmianie miejsca pobytu lub miejsca pracy albo uzyskiwania zgody na taką zmianę,

3. przebywania albo powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, w tym również, jeżeli orzeczenie zakazuje wstępu do określonych miejsc lub na imprezy o charakterze masowym,

4. powstrzymania się od kontaktowania z określonymi osobami lub zbliżania się do określonych osób,

5. powstrzymania się od posiadania określonych przedmiotów,

6. łożenia na utrzymanie innej osoby,

7. naprawienia szkody,

8. wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne, pracy społecznie użytecznej lub pracy zarobkowej,

9. poddania się określonym zakazom albo ograniczeniom w wykonywaniu zawodu, prowadzeniu działalności zawodowej lub gospodarczej,

10. poddania się leczeniu albo oddziaływaniom terapeutycznym,

11. poddania się dozorowi kuratora, pracownika społecznego lub instytucji publicznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Poddanie sprawy próbie

Zasadę stanowi, że wystąpienie o wykonanie orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie w trybie przewidzianym w rozdziale 66i k.p.k. następuje w stosunku do skazanego, który ma w Polsce legalne stałe miejsce pobytu rg. ex art. fi lud § 1 k.p.k.).

Odchylenie od tej zasady wynika z treści art. 611 u § 4 k.p.k., który przewiduje możliwość wykonania w Polsce orzeczenia należącego do wskazanej kategorii, wydanego wobec skazanego nieposiadającego legalnego stałego miejsca pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli pozwoli to w większym stopniu zrealizować wychowawcze lub zapobiegawcze cele kary lub środka.

W przedstawionym wypadku wykonanie orzeczenia w Polsce zależy od zgody sądu polskiego, wydawanej na wniosek sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia.

Właściwość sądu

Sądem właściwym do rozpoznania wystąpienia państwa członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie jest sąd rejonowy, w którego okręgu sprawca posiada legalne stałe miejsce pobytu.

Sąd, uznając się za niewłaściwy do nadania biegu skierowanemu do niego wystąpieniu przekazuje je właściwemu sądowi i zawiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia

Wymogi orzeczenia

Do orzeczenia karnego, przekazanego do wykonania lub jego odpisu poświadczonego za oryginał powinno być załączone zaświadczenie, sporządzone w języku polskim, zawierające informacje umożliwiające prawidłowe wykonanie tego orzeczenia (art. 611 ud § 2 k.p.k.).

Uzupełnienie informacji

Jeżeli państwo wydania orzeczenia nie przekazało wszystkich informacji potrzebnych do podjęcia decyzji w chwili wykonania orzeczenia, sąd wzywa właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia do ich uzupełninia we wskazanym terminie.

Niedochowanie terminu powoduje, że sąd podejmuje decyzję na podstawie informacji, które znajdują się w jego posiadaniu (art. 611 ue § 2 k.p.k.).

Posiedzenie

Sąd rejonowy rozpoznaje sprawę wykonania orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie na posiedzeniu, w którym ma prawo wziąć udział prokurator, skazany, jeżeli przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, i jego obrońca, jeżeli się na nie stawi.

We wszystkich omawianych w niniejszym rozdziale przypadkach rozwiązanie normatywne odnoszące się do udziału w posiedzeniach obrońcy oznacza, że jego niestawiennictwo, jeżeli został prawidłowo powiadomiony o terminie posiedzenia, nie wstrzymuje rozpoznania sprawy.

Skazanemu, który nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i nie posiadającemu obrońcy z wyboru, prezes sądu może wyznaczyć obrońcę z urzędu (art. 61 lue § 1 k.p.k.).

Rozważając taką potrzebę prezes sądu powinien kierować się zabezpieczeniem interesów procesowych skazanego w kontekście wydania decyzji w sprawie wykonania orzeczenia w Polsce.

Terminy

W przepisach art. 611 uf § 1, § 3 i § 4 k.p.k, wyznaczono terminy dla wydania postanowienia w przedmiocie wykonania orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie.

Podstawowy termin wynosi 30 dni i biegnie od daty otrzymania orzeczenia wraz z zaświadczeniem (§ 1).

Względnie maksymalny termin postępowania w przedmiocie wykonania wskazanego orzeczenia wynosi 60 dni i jest liczony od tego samego momentu, co termin podstawowy (§ 3).

Przedstawione terminy mają charakter instrukcyjny.

Jeżeli termin 60-dniowy nie może być dotrzymany, sąd zawiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia, podając przyczynę opóźnienia i przewidywany termin wydania orzeczenia (§ 4).

Kwalifikacja prawna czynu

Wydając postanowienie o wykonaniu kary lub środka, z którym związany jest okres próby, sąd określa kwalifikację prawną czynu. W przepisach art. 611 ue § 3 k.p.k. ustawodawca przewiduje swoistą procedurę exequatur, zakładającą możliwość przekształcenia orzeczenia w pewnym zakresie pod kątem jego wykonania w Polsce.

Ma to miejsce m.in. wówczas, gdy rodzaj kary lub środka albo sposób wykonania nałożonych obowiązków są nieznane ustawie.

W przedstawionej sytuacji sąd określa karę, środek lub obowiązek według prawa polskiego.

Podstawę określenia kary lub środka stanowi orzeczenie wydane przez sąd państwa wydania orzeczenia, kara grożąca za taki czyn w polskim prawie oraz okres rzeczywistego wykonywania kary, środka lub obowiązku za granicą z uwzględnieniem różnic na korzyść skazanego.

Jeżeli wymiar kary, środka, obowiązku lub okresu próby jest wyższy niż przewidziany w polskim prawie, sąd określa go w górnej granicy wymiaru według prawa polskiego.

Orzeczenie nie zawiera kary na wypadek niedopełniania obowiązków skazanego

Jeżeli orzeczenie karne związane z poddaniem sprawcy próbie nie określa kary pozbawienia wolności na wypadek niewykonywania nałożonych obowiązków lub podjęcia warunkowo umorzonego postępowania , sąd orzeka o wykonaniu orzeczenia jedynie w zakresie nałożonych obowiązków (art. 611 ue § 4 k.p.k.).

W przedstawionej sytuacji sąd ma obowiązek powiadomienia właściwego sądu lub organu państwa wydania orzeczenia o ograniczeniu zakresu jego wykonania.

Postanowienie o odmowie wykonania orzeczenia

Przesłanki obligatoryjne

1. czyn, w związku z którym wydano to orzeczenie, nie stanowi przestępstwa według prawa polskiego, chyba że stanowi to konsekwencję braku lub odmiennego uregulowania w prawie polskim odpowiednich opłat, podatków, ceł lub zasad obrotu dewizowego,

2. sprawca nie przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, chyba że istnieją podstawy do uznania, że sprawca na nie powróci (obligatoryjne podstawy odmowy wykonania orzeczenia karnego).

Przesłanki fakultatywne

W przepisie art. 61 lug § 3 k.p.k. ustawodawca przewiduje rozbudowany katalog okoliczności, które mogą stanowić podstawę odmowy wykonania orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie (fakultatywne podstawy odmowy wykonania orzeczenia).

Zażalenie

Na postanowienie sądu w przedmiocie wykonania orzeczenia (postanowienie o wykonaniu, postanowienie o odmowie wykonania orzeczenia) przysługuje zażalenie (art. 611uf § 2 k.p.k.).

Umorzenie postępowania wykonawczego

W razie otrzymania od właściwego sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia informacji o tym, że orzeczenie przekazane do wykonania nie podlega dalszemu wykonaniu, sąd niezwłocznie wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wykonawczego

Przeszkody natury faktycznej

Przeszkody natury faktycznej lub prawnej uniemożliwiające dalsze wykonywanie orzeczenia mogą wystąpić lub ujawnić się w trakcie jego wykonywania w Polsce.

W takim wypadku sąd, obok niezwłocznego wydania postanowienia o umorzeniu postępowania wykonawczego, zawiadamia o tym właściwy sąd lub inny organ państwa wydania orzeczenia (art. 611 uh § 2 k.p.k.).

Cofnięcie wystąpienia z powodu wszczęcia nowego postępowania karnego

Sąd, otrzymawszy od sądu lub innego organu państwa wydania orzeczenia informację o tym, że przeciwko sprawcy wszczęto nowe postępowanie karne w państwie wydania orzeczenia, może na wniosek wskazanego organu wyrazić zgodę na cofnięcie wystąpienia w sprawie wykonania orzeczenia karnego związanego z poddaniem sprawcy próbie, mając na względzie cele kary lub środka, okres ich wykonywania oraz postawę sprawcy.

Jeżeli skazany przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, sąd umożliwia mu zajęcie stanowiska ustnie lub na piśmie w sprawie cofnięcia wystąpienia.

Wyrażając zgodę na cofnięcie wystąpienia, sąd umarza postępowanie wykonawcze (art. 611 uh k.p.k.).

R9

WSPÓŁPRACA Z MIĘDZYNARODOWYM TRYBUNAŁEM KARNYM

PODSTAWA PRAWNA

• Art. 66e kpk - współpraca z MTK - konsekwencja ratyfikacji Statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego uchwalonego w Rzymie 7 lipca 1998

• 615 § 4 i 5 kpk

• 615 §1 kpk – odpowiednie stosowanie w sprawach nieuregulowanych

JURYSDYKCJA MTK

Jurysdykcji MTK podlegają sprawy o zbrodnie o znaczeniu międzynarodowym, do których należą: zbrodnie ludobójstwa, zbrodnie przeciwko ludności, zbrodnie wojenne oraz zbrodnia agresji. Trybunał ma swą siedzibę w Hadze.

UDZIAŁ ORGANU NACZELNEGO ADMINISTRACJI

Ustawodawca utrzymuje udział naczelnego organy administracji państwowej, przewidując, że wniosek pochodzący od MTK jest wykonywany, w zależności od stadium postępowania przez właściwy sąd lub prokuratora, za pośrednictwem MS.

MS pośredniczy również w przekazywaniu wniosków o pomoc prawną, z którymi sądy lub prokuratorzy mogą zwracać się do MTK

DOSTARCZENIE OSOBY

MTK występuje o aresztowanie i dostarczenie osoby (ekstradycja w szerokim znaczeniu)

Odróżnienie od ekstradycji sensu stricto i wydania w ramach ENA – dostarczenie następuje do organu międzynarodowego, nie zaś do innego państwa lub jego organów.

Dostarczenie osoby do MTK może dotyczyć także obywatela polskiego (wynika z art. 55 ust 3 Konst)

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE WNIOSKU O DOSTARCZENIE

Rozpoznanie złożonego przez MTK wniosku należy do SO, który wydaje w tym przedmiocie postanowienie.

Przed pierwszym przesłuchaniem należy pouczyć osobę, której dotyczy wniosek o jej uprawnieniach określonych w statucie MTK oraz o możliwości podniesienia zarzutu prawomocnego zakończenia postępowania karnego o czyn, którego dotyczy wniosek o dostarczenie osoby.

Jeżeli zachodzą przesłanki uzasadniające zarzut podniesiony przez osobę, której dotyczy wniosek, sąd jest zobowiązany powiadomić o tym MS któremu przysługuje uprawnienie do odroczenie wykonania wniosku o dostarczenie osoby.

MS może również odroczyć wykonanie wniosku z powodu toczącego się w RP postępowania karnego o inny czyn niż wskazany we wniosku albo odbywania przez osobę objętą wnioskiem karnym pozbawienia wolności za inne przestępstwo. W takich wypadkach w wyniku konsultacji MS z MTK może nastąpić tymczasowe dostarczenie określonej osoby na zasadach ustalonych z Trybunałem.

NIEDOPUSZCZALNOŚĆ DOSTARCZENIA OSOBY

Sąd wydaje postanowienie stwierdzające prawną niedopuszczalność dostarczenia osoby jeżeli:

• Wniosek dotyczy przestępstwa nie podlegające jurysdykcji MTK

• Wniosek dotyczy osoby niepodlegającej odpowiedzialności przez MTK (np. dana osoba nie ukończyła 18 lat w chwili popełnienie )

• Trybunał po wystąpieniu z wnioskiem o dostarczenie wydał orzeczenie stwierdzające, że sprawa w której miało ono nastąpić jest niedopuszczalna (np. sprawa jest przedmiotem postępowania karnego w państwie, do którego jurysdykcji należy, i państwo to wyraża wole i jest zdolne do jego przeprowadzenia. Inny przykład: waga sprawy nie usprawiedliwia dalszego działania Trybunału)

NIEPRZEWIDZIANE LĄDOWANIE

• W sytuacji nieprzewidzianego lądowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osoby dostarczanej Trybunałowi drogą powietrzną Minister Sprawiedliwości może zwrócić się do Trybunału o przekazanie wniosku o zezwolenie na ten przewóz.

• Jeżeli w ciągu 96 godzin od lądowania taki wniosek nie wpłynie osobę dostarczaną należy zwolnić

• Minister może on tego zaniechać, jeśli istnieją podstawy do przypuszczenia, że osoba dostarczana Trybunałowi zostanie wyekspediowana do siedziby Trybunału przed upływem wskazanego wyżej terminu.

TYMCZASOWE ARESZTOWANIE

Oprócz wystąpienia z wnioskiem o aresztowanie i dostarczenie osoby, kodeks reguluje wystąpienie przez MTK z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Jego złożenie zmierza do zastosowania aresztowania określone osoby na czas niezbędny do przedstawienia przez trybunał wniosku o jej dostarczenie.

W konsekwencji złożenia wymienionych wniosków sąd stosuje tymczasowe aresztowanie, jeżeli:

• istnieją dostateczne podstawy do przyjęcia, że osoba, której ma ono dotyczyć popełniła zbrodnie podlegająca jurysdykcji MTK

• jest to nieodzowne dla zapewnienia jej osobistego stawiennictwa na rozprawie i że nie będzie utrudniała postępowania przed MTK

Tymczasowe aresztowanie może zostać uchylone lub zmienione na środek łagodniejszy w wypadkach określonych w statucie MTK. Dokonuje tego sąd lub prokurator, uwzględniając przy tym stanowisko Trybunału.

PROWADZENIE ŚCIGANIA, UKARANIE, POZBAWIENIE WOLNOŚCI CO DO INNEGO PRZESTĘPSTWA

Do Ministra Sprawiedliwości należy wyrażenie na wniosek MTK zgody na ściganie, ukaranie lub pozbawienie wolności osoby

dostarczonej za przestępstwo popełnione przed dostarczeniem, inne niż to z powodu którego nastąpiło dostarczenie.

Rozwiązanie to przewiduje możliwość odejścia od stosowania zasady specjalności, zgodnie z którą MTK. prowadzi ściganie karne i orzeka kary, co do przestępstw stanowiących podstawę dostarczenia określonej osoby Trybunałowi).

Przed udzieleniem zgody na prowadzenie ścigania, ukaranie lub pozbawienie wolności, co do innego przestępstwa. Minister może zwrócić się do Trybunału o nadesłanie dodatkowych informacji oraz protokołu zawierającego oświadczenie osoby dostarczonej, dotyczące przestępstwa określonego we wniosku zmierzającym do rozszerzenia ścigania

DOSTARCZENIE OSOBY WYDANEJ NA PODSTAWIE EKSTRADYCJI LUB ENA

Minister Sprawiedliwości może wyrazić zgodę na dostarczenie MTK osoby, która została uprzednio wy­dana (przy zastosowaniu ekstradycji w ścisłym znaczeniu) lub przekazana (na podstawie ENA) innemu państwu (art. 6111 k.p.k ).

SPRZECZNOŚĆ UDZIELANIA POMOCY PRAWNEJ MTK Z PORZĄDKIEM PRAWNYM RP

• Jeżeli źródłem sprzeczności jest zakres lub sposób udzielenia pomocy prawnej przewidzianej w statucie MTK, sprecyzowany przez Trybunał, sąd lub prokurator nie rozstrzyga w przedmiocie wniosku o udzielenie pomocy, lecz przekazuje akta spawy MS w celu dokonania ustaleń z trybunałem. (sąd/prokurator wskazuje powody sprzecznośći)

• Jeżeli wniosek trybunału o udzielenie pomocy prawnej dotyczy czynności innej niż przewidziana w statucie MTK, której wykonanie, mimo ustaleń dokonanych z trybunałem przez MS jest nadal niedopuszczalne na mocy ustawy i nie wchodzi w rachubę udzielenie pomocy prawnej pod żadnym warunkiem, w późniejszym terminie lub w inny sposób, sąd lub prokurator odmawia udzielenia pomocy.

POMOC PRAWNA A DOKUMENTY/DOWODY

• Jeżeli udzielenie pomocy prawnej MTK miałoby obejmować udostępnienie dokumentu lub innego dowodu, zawierającego informacje, których ujawnienie mogłoby zagrażać bezpieczeństwu PR, sąd lub prokurator przed rozstrzygnięciem w przedmiocie wniosku o udzielenie pomocy przekazują akta sprawy MS w celu przeprowadzenia ustaleń z trybunałem. Jeżeli dokonane ustalenia nie przyniosły efektu w postaci uchylenia wskazanego zagrożenia, sąd lub prokurator odmawia udzielenia pomocy prawnej.

• Dokument lub inny dowód udostępniony organowi lub instytucji RP przez inne państwo lub organ międzynarodowy z zastrzeżeniem zachowania tajemnicy informacji zawartej w dowodzie/dokumencie może zostać wydany tylko na za zgodą podmiotu prawa międzynarodowego, który je udostępnił.

UPRAWNIENIA ORGANÓW MTK

• Na żądanie trybunału, jego prokuratorowi oraz innym osobom upoważnionym przez trybunał należy zapewnić obecność w toku czynności procesowych, których dotyczy wniosek o współpracę pochodzący od MTK.

• Wymienionym osobom przysługuje możliwość zwracania się o zadawanie określonych pytań oraz utrwalania przebiegu czynności na potrzeby postępowania prowadzonego przed trybunałem.

• Prokuratorowi trybunału przysługuje uprawnienie do samodzielnego dokonywania czynności procesowych na terytorium RP na zasadach i warunkach określonych w statucie MTK, co organy państwa polskiego powinny umożliwić udzielając temu podmiotowi niezbędnej pomocy.