Prawidłowa flora skóry
Kontakt skóry ze środowiskiem powoduje styczność z różnymi bakteriami, Streptococcus epidermidis ( gronkowiec skórny, korzystny na skórze, wekowi chorobotwórczy ), Streptococcus saprophitiaus (niechorobotwórczy), na skórze obecne również maczugowce, Gram (-). Na skórze okolic odbytu E. coli, gronkowiec kałowy. Stała flora chroni przed florą chorobotwórczą. Bakterie te chronią skórę przed zakażeniem Niskie pH skóry hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych.
Jama ustna jako środowisko bytowania drobnoustrojów oraz rola bakterii w próchnicy zębów
W jamie ustnej może żyć nawet około 700 gatunków mikroorganizmów. Są to wirusy, grzyby i pierwotniaki, ale najliczniejszą grupę stanowią bakterie, których liczba może dochodzić nawet do 600 gatunków.
Bakterie i inne mikroorganizmy, które zamieszkują naszą jamę ustną, zazwyczaj nie są groźne dla naszego zdrowia. Flora bakteriologiczna jamy ustnej kształtuje się w okresie dzieciństwa i stopniowo zmienia się wraz z naszym wiekiem. Wpływ na nią ma również środowisko, w jakim żyjemy, oraz prowadzona przez nas dieta.
Bakterie w jamie ustnej stają się groźne dopiero wtedy, gdy zaburzona zostanie równowaga biologiczna w naszych ustach.
Dzieje się tak na przykład wtedy, gdy zaczynamy przyjmować antybiotyki. Mogą one prowadzić do szybszego rozmnażania się bakterii jednego gatunku i hamować rozwój innych mikroorganizmów. Taka sytuacja może doprowadzić do poważnych chorób zębów i dziąseł, a także do powstawania próchnicy, kamienia nazębnego czy halitozy.
Bakterie wywołujące próchnicę
Najczęstszą przyczyną powstawania próchnicy jest działanie bakterii, które rozkładają cukry.
Wykorzystują one znajdujące się w naszej ślinie węglowodany i rozkładają je, tworząc w naszej jamie ustnej kwaśne środowisko, które z kolei przyczynia się do psucia się szkliwa zębów.
Bakterie te powodują też tworzenie się groźnej dla zdrowia naszych zębów płytki nazębnej. Jej długotrwałe osadzanie się może doprowadzić do powstania kamienia nazębnego, który powoduje poważne choroby zębów.
Bakterie jamy ustnej:
Actinomycetes
Corynebacterium
Candida (30-50% ludzi)
Enterococcus
Lactobacillus
Streptococcus np.: Streptococcus mutans, Streptococcus pneumoniae, Streptococcus pyogenes, Streptococcus salivarius
Staphylococcus np.: Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus aureus
oraz bezwzględne beztlenowce:
Bacteroides
Fusobacterium
Peptostreptococcus
czy takie gatunki jak:
Neisseria meningitidis
Bakterie próchnicotwórcze
Bakterie fermentujące cukry są uważane za jeden z najbardziej predysponujących do próchnicy czynników. Mikroorganizmy te wykorzystują węglowodany obecne w ślinie, a przekształcając je w kwasy przyczyniają się do obniżania pH w jamie ustnej. Kwaśne środowisko sprzyja rozpuszczaniu szkliwa. Zwiększoną aktywność bakterii kwasotwórczych stwierdza się u osób preferujących dietę bogatą w cukry proste. Za najbardziej próchnicotwórcze drobnoustroje uważa się gatunki Streptococcus mutans, Lactobacillus rhamnosus, Streptococcus gordonii, Fusobacterium nucleatum, ponieważ są one głównymi organizmami kolonizującymi błonkę pierwotną zębów. Proces tworzenia się płytki nazębnej jest złożony, w trakcie powstawania płytki nazębnej kolejne drobnoustroje przyłączają się i tworzą struktury coraz bardziej kompleksowe. Oprócz wydzielania kwasów większość tych bakterii posiada zdolność wytwarzania polisacharydów ułatwiających przyleganie do koron zębów, wytwarzają one także enzymy proteolityczne, dzięki którym możliwa jest ich inwazja w głąb kanalików zębinowych. Bakterie te mają zdolność rozkładania włókien kolagenowych, co prowadzi do osłabienia struktury zębiny i ułatwia penetrację do komory zęba. Długotrwała obecność płytki nazębnej prowadzi do jej utwardzenia w postaci kamienia nazębnego, a jego odkładanie się do chorób przyzębia, zwykle ma to miejsce przy braku usuwania płytki w wyniku niewystarczającej higieny.
Prawidłowa flora bakteryjna przewodu pokarmowego
Florą bakteryjną układu pokarmowego nazywamy zespół bakterii tlenowych i beztlenowych, które bytują w każdym odcinku przewodu pokarmowego. Najwięcej bakterii jest w jelicie grubym (okrężnicy), mniej w jelicie cienkim i jamie ustnej. Najmniej bytuje w żołądku, co związane jest z silnie kwasowym odczynem jego treści. Poprzez określenie flora bakteryjna najczęściej ma się jednak na uwadze środowisko okrężnicy, gdyż to ona stanowi o procesach metabolicznych, zachodzących w świetle tego jelita. Rolą flory bakteryjnej okrężnicy jest fermentowanie tych elementów diety, które nie zostały strawione w górnym odcinku przewodu pokarmowego.
W przełyku występuje bardzo niewiele drobnoustrojów.
W żołądku może występować Candida albicans, Bacillus subtilis, Lactobacillus, paciorkowce zieleniące. U niektórych osób występuje Helicobacter pylori bez objawów chorobowych, nie ma jednak jednomyślności w sprawie zakwalifikowania drobnoustroju do flory fizjologicznej lub nie. Dopuszczalne stężenie wynosi 103 - 105 drobnoustrojów.
Dwunastnica:
Aerococcus viridans
Staphylococcus epidermidis
Streptococcus
Clostridium perfringens
Jelita:
Escherichia coli
Bacillus subtilis
Streptococcus faecalis
Candida albicans
Trichomonas hominis
Największą aktywność, liczebność i zróżnicowanie wykazuje mikroflora zamieszkująca jelito grube. Szacuje się, że występuje tam od 500 do 1000 gatunków drobnoustrojów, które stanowią 80% suchej masy kału. Ze względu na charakter środowiska w którym żyją, bakterie te są bezwzględnie beztlenowe lub względnie beztlenowe a przemiany metaboliczne z ich udziałem mają charakter procesów fermentacyjnych. Mikroorganizmy te spełniają wiele pożytecznych funkcji: fermentacja pewnych składników pokarmowych, stymulacja systemu odpornościowego w zwalczaniu drobnoustrojów chorobotwórczych, regulacja rozwoju jelit, produkcja witamin (biotyna i witamina K) i produkcja hormonów. W pewnych warunkach niektóre gatunki flory bakteryjnej jelit mogą powodować stany chorobowe (zakażenie oportunistyczne) lub przyczyniać się do kancerogenezy. U noworodków układ pokarmowy jest sterylny, ale wkrótce potem dochodzi do kolonizacji przez florę bakteryjną. W późniejszym okresie, wraz ze starzeniem się, ogólna liczba drobnoustrojów nie podlega znaczącym zmianom, natomiast zwykle występuje istotna zmiana udziału poszczególnych grup. Obserwujemy narastanie liczby enterobakterii, Clostridium i enterokoków przy wyraźnym spadku liczby Lactobacillus i Bifidobacterium, które właśnie uznawane są za korzystne dla zdrowia. Jest to prawdopodobnie przyczyną m.in. zwiększenia częstości występowania zaparć u osób starszych.