1. Wstęp

W dzisiejszych czasach w logistyce wykorzystuje się najnowsze zdobycze techniki aby usprawnić jej działanie. Pozwala to na lepsze planowanie i działanie nawet na bardzo dużych rynkach. Ważną sprawą jest to aby sprawnie i szybko zebrać dane o danym rynku. Dzięki temu, że systemy te umożliwiają całościową obsługę bieżącej działalności przedsiębiorstwa oraz prognozowanie i planowanie tej działalności w przyszłości, pośrednio przyczyniają się one do sukcesów przedsiębiorstwa.

1. Integracja logistyki dzięki wykorzystaniu systemów informatycznych

W każdym podmiocie gospodarczym mamy do czynienia z funkcjonującym w nim „systemie informacyjnym”. Termin ten można podzielić na następujące kategorie (modele systemów informacyjnych):

1. system nieformalny (system pierwszego poziomu) – nazywamy nim model systemu, który obejmuje bez wyjątku wszystkich pracowników organizacji, nie posiada jednak jasno określonego zakresu ich odpowiedzialności oraz nie podlega przejrzystej kontroli;

2. system formalny (system drugiego poziomu) – to model również obejmujący wszystkich pracowników firmy, jednak w odróżnieniu od poprzedniego, jest dodatkowo precyzyjnie usystematyzowany i poddawany kontroli;

3. system skomputeryzowany (system trzeciego poziomu) – to model nie będący, jakby się mogło wydawać, odrębną kategorią systemów informacyjnych, lecz zazwyczaj będący elementem systemu formalnego. Mówimy „elementem”, gdyż może nie obejmować wszystkich bez wyjątku pracowników firmy oraz wszystkich stanowisk pracy. Wspomniany system nazywa się potocznie „systemem informatycznym”. Jego działanie może być oparte na:

- sprzęcie komputerowym,

- sieciach teleinformatycznych,

- odpowiednich programach użytkowych, z rodziny „baz danych”.

W tradycyjnym systemie (system 2-go poziomu, bez technik komputerowych) zarządzanie przedsiębiorstwem, wydzielanie, a następnie weryfikowanie optymalności kosztów związanych z miejscem ich powstawania, wymagało przeprowadzenia uciążliwej selekcji, przeliczeń i analiz rachunkowych różnorodnych dokumentów, które dodatkowo metodycznie były niejednorodne, czyli nie gwarantowały wiarygodności ujmowania łącznych kosztów przepływów materiałowych. Ograniczenia zarządzania opartego na systemie 2-go stopnia wynikały z faktu, iż było ono oparte na autonomicznych modułach, działających niezależnie.

O systemie 3-go poziomu mówi się, że jest zintegrowanym systemem informatycznym,

gdyż jego użytkownicy kontaktują się z innymi jednostkami funkcjonalnymi za pomocą informatycznego kanału komunikacyjnego, który cechuje zdecydowanie wyższa sprawność.

Efekty i korzyści wdrożonych systemów informatycznych można rozpatrywać na dwóch płaszczyznach: cząstkowej oraz globalnej. W poniższej tabeli zamieszczono szczegóły w podziale na obie płaszczyzny.

Dzięki dobrze zorganizowanemu elektronicznemu obiegowi informacji uzyskuje się następujące korzyści:

– pracownik, dzięki otrzymaniu wskazówek o lokalizacji konkretnych towarów oraz znajomości harmonogramu procesu, jest w stanie w bardzo krótkim czasie zrealizować powierzone zadanie;

– odbiorca oraz dostawca są w stanie utrzymywać w swoich magazynach mniejsze ilości zapasów, nie obniżając poziomu obsługi klienta;

– minimalizacja stanów magazynowych pozwala ograniczyć środki pieniężne zamrażane w kapitale obrotowym;

– szybkie i precyzyjne fazy przyjmowania zleceń oraz ich realizacja w procesach magazynowych pozwalają na lepsze przygotowanie wysyłek (lepsza konsolidacja, zmniejszenie liczby transportów, ograniczenie pustych przebiegów itp.);

– narzędzia informatyczne w znacznym stopniu wpływają na utrzymanie odpowiednich standardów; możliwy jest dzięki nim wgląd w historię wzajemnych kontaktów, co pozwala prowadzić politykę sprzedaży w sposób indywidualny względem odrębnych klientów. Dzięki informacjom o niezadowoleniu klientów, istnieje możliwość podejmowania działań korygujących.

1. CENTRA LOGISTYCZNE JAKO PRZEJAW INTEGRACJI W RAMACH ŁAŃCUCHÓW DOSTAW

Współczesne skuteczne zarządzanie łańcuchami dostaw, wymaga stosowania systemów informatycznych, ale również współdziałania z innymi niż logistyczna koncepcjami zarządzania, takimi jak chociażby: reengineering, benchmarking, lean management, zarządzanie operacyjne, time based management, organizacje wirtualne, organizacje sieciowe czy outsourcing.

Źródłem koncepcji outsourcingu logistycznego są m.in.:

– przesłanki kosztowe – głębsza specjalizacja zewnętrznego wykonawcy, dają w efekcie lepszą wydajność;

– przesłanki finansowe – zmniejszenie zapotrzebowania firm na własne środki finansowe i przeniesienie ryzyka finansowego na wykonawców;

– przesłanki konkurencyjne – koncentracja firm na ich kluczowych kompetencjach, umożliwia poprawianie przewagi konkurencyjnej.

Outsourcing logistyczny, jako współczesny paradygmat zarządzania logistycznego, przyczynił się do powstania i rozwoju nowego działu gospodarki, jakim jest branża usług logistycznych, zwana potocznie „branżą T-S-L” (transport – spedycja – logistyka). Jednym z podstawowych podmiotów

reprezentujących rynek usług logistycznych, będących gwarantem sprawnej organizacji systemów przemieszczania produktów są centra usług logistycznych (potoczna nazwa „centra logistyczne” – CL).

Przejściową formą powstania centrów usług logistycznych były i są nadal zintegrowane zespoły magazynów, zwane dzielnicami magazynowania. Zintegrowany zespół magazynowy to wyodrębniony urbanistycznie teren wraz z budynkami, magazynami wysokiego lub niskiego składowania, wyposażeniem magazynowo-transportowym, zlokalizowany na wyodrębnionym obszarze wraz z uwzględnieniem jego otoczenia w postaci układów transportowo-komunikacyjnych.

Centra logistyczne to międzyregionalne jednostki gospodarcze, w których koordynuje się usługi produkcji, magazynowania i transportu na małe i duże odległości, wraz z przepływem informacji i systemem kontroli przedmiotowej działalności.

Główne zadania centrów logistycznych dotyczą:

– terminowej realizacji przyjęć oraz wysyłek,

– wysokiej rotacji towarów,

– optymalnych stanów magazynowych,

– optymalizacji kosztów gospodarki magazynowej,

– optymalizacji powierzchni składowania,

– zarządzania opakowaniami oraz paletami,

– standaryzacji systemów transportowych i magazynowych,

– automatyzacji zada_ w przepływie produktów logistycznych,

– komputerowego wspomagania procesów podejmowania decyzji oraz integracji elektronicznych systemów przetwarzania danych,

– koordynacji działań pomiędzy przedsiębiorstwami produkcyjnymi, usługowymi i transportowymi.

Nie jest to jedyna klasyfikacja, gdyż wspomnieć można między innymi o podziale na funkcje:

– egzogeniczne – czyli funkcje usługowe, skierowane na zewnątrz, do klientów centrum logistycznego,

– endogeniczne – czyli działania skierowane do wewnątrz centrum logistycznego, do przedsiębiorstw funkcjonujących w jego strukturze.

Powstanie i funkcjonowanie centrum logistycznego sprowadza się do:

– możliwości natychmiastowego reagowania na zmiany wielkości i struktury popytu, co wynika z wysokiej dyspozycyjności transportu i magazynowania,

– znacznego obniżenia jednostkowych kosztów logistycznych przy dużych obrotach centrum logistycznego,

– zmniejszenia nakładów inwestycyjnych na centra logistyczne dzięki realizacji wspólnych przedsięwzięć, w których uczestniczy zarówno samorząd terytorialny oraz grupa firm bezpośrednio zaangażowanych w budowę CL.

Wyjątkowość centrum logistycznego polega na jego podejściu do realizacji postawionych przed nim zadań, a mianowicie:

– całodobową, wszechstronną obsługę produktu logistycznego wraz z zapewnieniem wszystkim pracownikom, kierowcom wszelkich usług hotelowo--gastronomiczno-bytowych,

– świadczenie wszechstronnych usług w zakresie magazynowania, z uwzględnieniem magazynów specjalizowanych, a także udostępnieniem składów celnych,

– umożliwienie, w wydzielonych strefach lub magazynach, kompletacji i dekompletacji ładunków, pakowania, znakowania, kontroli fitosanitarnych, a dla artykułów szybko rotujących zapewnienie zasady „first in first out”,

– możliwość przeładunków towarów z jednego środka transportu na drugi, samochód-wagon, samochód-samolot itp.,

– kompletowanie jednostek transportowych do całej ładowności w celu optymalizacji powierzchni, jak i uniknięcia „pustych przejazdów”.

W centrach logistycznych znajdują się także zakłady remontowe, stacje paliw, myjnie, specjalistyczne sklepy motoryzacyjne dostępne całą dobę. CL umożliwia firmom magazynowanie produktów w oczekiwaniu na wystąpienie na nie popytu, jak i zmianę wymagań rynku, jednocześnie specjaliści CL pełnią funkcję doradców, konsultantów w zakresie form i metod obsługi ładunku, obsługi prawnej i celnej.

1. Rozwój systemów wspomagania zarządzaniem.

W trakcie rozwoju informatycznych systemów wspomagania zarządzania, począwszy od lat pięćdziesiątych do chwili obecnej powstawało wiele rodzajów systemów, które nosiły nazwy:

• TPS – Transaction Processing Systems, czyli systemy ewidencyjno-transakcyjne

• MIS – Management Information Systems, czyli systemy informacyjno-decyzyjne,

• DDS – Decision Support Systems, czyli systemy wspomagania decyzji,

• ES – Expert Systems, czyli systemy eksperckie.

• SIS – Artificial Intelligence Systems, czyli systemy sztucznej inteligencji,

• JIT – Just-in-Time, czyli dostawa dokładnie na czas.

• TQA – Total Quality Management, czyli kompleksowe zarządzanie jakością.

• DEM – Dynamic Enterprise Modelling, czyli dynamiczne modelowanie przedsiębiorstwa.

• IMIS – Integrated Management Information Systems, czyli zintegrowane systemy informatyczne.

Systemy Ewidencyjno-Transakcyjne pojawiły się na początku lat pięćdziesiątych. Rola ich ograniczała się do ewidencji procesów gospodarczych, głównie masowych transakcji gospodarczych. Systemy te wykorzystywane są głównie w księgowości, operacjach materiałowych oraz do obliczania płac

Systemy Informacyjno-Decyzyjne opisywane są angielskim terminem Management Information Systems, co można przetłumaczyć jako Systemy Informowania Kierownictwa lub też Systemy Informacyjne Zarządzania. Podstawowym ich zadaniem jest wspieranie najwyższego szczebla kierownictwa w podejmowaniu strategicznych decyzji ze zbioru decyzji dopuszczalnych. Systemy te dostarczają informacje, zawarte w bazach danych podsystemów dziedzinowych o różnym stopniu szczegółowości. Dostarczane informacje odnoszą się głównie do:

• oceny stopnia realizacji zaplanowanych zamierzeń,

• analizy działalności poszczególnych działów przedsiębiorstwa,

• oceny solidności i wypłacalności klientów.

W praktyce nadają się do rozwiązywania prostych rutynowych działań decyzyjnych.

Systemy wspomagania decyzji pojawiły się w latach 70-tych. Po raz pierwszy umożliwiły bezpośrednia komunikację operatora z systemem, dzięki zastosowaniu interfejsu użytkownika. Klasa ta umożliwiała wsparcie procesu decyzyjnego na wszystkich szczeblach zarządzania. Oprócz baz danych systemy te wykorzystują bazy modeli matematycznych. Modele (metody) te ukierunkowane są na rozwiązywanie problemów takich jak: planowanie finansowe, planowanie produkcji i kontrola zapasów. Systemy wspomagania decyzji umożliwiły również rozwój tzw. strategicznych systemów wczesnego ostrzegania, które z wyprzedzeniem sygnalizują kierownictwu zagrożenia w realizacji zadań przedsiębiorstwa.

Systemy eksperckie są zaliczane do grupy systemów wspomagających podejmowanie decyzji. Podstawą ich rozwoju były tzw. systemy przyjazne, które umożliwiły szerokim kręgom użytkowników, nie będących informatykami, użytkowanie komputerów w formie dialogowej, prowadzonej w języku naturalnym. Systemy te oprócz informacji, zgromadzonych w bazie danych wykorzystują bazę wiedzy, gromadzącą wiedzę ekspertów. Systemy eksperckie samodzielnie generują ilościowe i jakościowe modele sytuacji decyzyjnych, prezentują w przystępnej formie rozwiązania oraz objaśniają je. Są stosowane do wspomagania decyzji o charakterze strategicznym, także w dużej skali i długim horyzoncie czasowym.

Systemy Sztucznej Inteligencji uczą się na podstawie własnego doświadczenia. Ich podstawowymi elementami są tzw. neurony, które przetwarzają sygnały wejściowe w pojedyncze sygnały wyjściowe. Neurony połączone ze sobą tworzą sieć neuronową. Jest struktura i organizacja są wynikiem procesu uczenia się oraz gromadzenia doświadczeń. Stosowane są w wielu dziedzinach, jednak do celów wspomagania zarządzaniem rzadko i w niewielkim stopniu.

JIT – Just-in-Time, czyli dostawa dokładnie na czas. Unika się wówczas potrzeby magazynowania materiałów i podzespołów.

TQA – Total Quality Management, czyli kompleksowe zarządzanie jakością. Jest ono związane ze standardem jakości ISO 900x.

DEM – Dynamic Enterprise Modelling, czyli dynamiczne modelowanie przedsiębiorstwa.

Zintegrowane Systemy Informatyczne stanowią najbardziej zaawansowaną formę wspomagania procesów zarządzania. Do głównych ich cech należy zaliczyć:

• funkcjonalną kompleksowość obsługi działalności przedsiębiorstwa,

• integrację danych i procesów wewnątrz przedsiębiorstwa i wymienianych z otoczeniem za pośrednictwem EDI (Electronic Data Interchange – elektroniczny transfer dokumentów),

• elastyczność funkcjonalną i strukturalną, która pozwala na dostosowywanie do potrzeb przedsiębiorstwa w czasie instalacji i przemian w trakcie eksploatacji.

• otwartość systemu, która umożliwia jego rozbudowę,

• zawansowanie merytoryczne, które zapewnia pełne informatyczne wsparcie procesów informacyjno-decyzyjnych,

• zaawansowanie technologiczne, które gwarantuje zgodność z aktualnymi standardami i rozwój,

• dopasowanie do polskich przepisów finansowych.

SYSTEMY DZIEDZINOWE I ZINTEGROWANE

Ogólnie komputerowe systemy wspomagania zarządzaniem przedsiębiorstwa można podzielić na systemy zintegrowane, którego funkcjonalność obejmuje wszystkie podstawowe obszary funkcjonowania przedsiębiorstwa, oraz systemy dziedzinowe, z których każdy jest wyspecjalizowany w obsłudze jednego obszaru funkcjonalnego – księgowości, gospodarki magazynowej itp.

5.1. SYSTEMY DZIEDZINOWE

Zakres zastosowania systemu dziedzinowego jest ograniczona do określonej grupy zagadnień. Ponadto w wielu przedsiębiorstwach komputeryzacja następowała sukcesywnie, obejmując coraz to nowe dziedziny, więc może występować równocześnie kilka systemów, opracowanych przez różne firmy. Systemy dziedzinowe wypełniają swoje specjalistyczne funkcje często dużo lepiej niż systemy zintegrowane, lecz mogą sprawiać trudności ze współdziałaniem. Zachodzi więc potrzeba wsparcia ich systemami, który udostępniałby dane zgromadzone w różnych systemach dziedzinowych, przeprowadzałby agregację tych danych w różnych konfiguracjach pomiędzy systemami dziedzinowymi oraz posiadałby szereg narzędzi do wielowymiarowych analiz tych danych.

Systemy dziedzinowe są wyposażone w następujące narzędzia :

1. Systemy wspomagania decyzji, które są aplikacjami, wywodzące się z baz danych, oraz aplikacjami, które bazują na zaawansowanym modelowaniu matematycznym,

2. Narzędzia do wyszukiwania danych (Data Mining),

3. Narzędzia do budowy hurtowni danych.

5.2. SYSTEMY ZINTEGROWANE

Zintegrowane systemy wspomagania zarządzaniem dzielą się na kilka klas. Poprzedziły je systemy klasy MRP, które zaczęły powstawać w połowie dwudziestego wieku. Skrót MRP pochodzi od angielskiej nazwy Material Requirements Planning (Planowanie Potrzeb Materiałowych), stworzonej w 1973 roku przez Josepha Orlicky’ego [Orlicky (1973)]. Rozbudowa tej klasy systemów polegająca na uwzględnianiu informacji zwrotnych, określających stan procesu produkcyjnego doprowadziła do powstania systemów closed-loop MRP.

Następnym krokiem było powstanie systemów klasy MRP II, które są już zaliczane do systemów zintegrowanych. Skrót pochodzi od terminu Material Resource Planning (Planowanie Zasobów Materiałowych), zdefiniowanego w 1989 roku przez APICS, czyli American Production and Inventory Control Society – Amerykańskie Stowarzyszenie Sterowania Produkcją i Zapasami. W porównaniu z MRP systemy tej klasy zostały rozbudowane o elementy związane z ze sprzedażą i wspierające podejmowanie decyzji na szczeblach strategicznego zarządzania przedsiębiorstwem.

W przypadku systemów zintegrowanych zgodnie ze standardem MRP II, wyróżnić można następujące funkcje systemu wspomagania zarządzaniem przedsiębiorstwem :

1. Planowanie sprzedaży i planowanie produkcji.

2. Zarządzanie popytem.

3. Harmonogramowanie spływu produkcji finalnej.

4. Planowanie potrzeb materiałowych.

5. Specyfikacje struktur produktów w rozbiciu na elementy kolejnych poziomów wchodzenia do produktu finalnego.

6. Transakcje strumienia materiałowego.

7. Sterowanie zleceniami.

8. Sterowanie warsztatem produkcyjnym.

9. Planowanie zdolności produkcyjnych.

10. Sterowanie stanowiskiem roboczym.

11. Zakupy materiałowe i kooperacja.

12. Planowanie zasobów dystrybucji.

13. Pomoce warsztatowe,

14. Interfejsy modułów finansowych,

15. Symulacja,

16. Pomiar wyników.

Obecnie wprowadza się systemy ERP – Enterpise Resource Planning (Planowanie Zasobów Przedsiębiorstwa), który stanowi rozwinięcie MRP II o procedury finansowe, księgowość i rachunkowość zarządczą. Termin ERP wprowadziła firma Gartner Group w roku 1998 [Callaway (1999)]. Standard ten nie został formalnie zdefiniowany i jest niekiedy określany jako MRP III (Money Resource Planning – Planowanie Zasobów Finansowych) lub MRP Plus.

Jako główne korzyści, wynikające ze stosowania ZSI klasy ERP wymienia się najczęściej wyższe jakościowo wspomaganie procesów decyzyjnych przez :

1. wieloprzekrojowe informowanie kierownictwa przedsiębiorstwa na różnych poziomach zarządzania,

2. objęcie kanałami informacyjnymi wszystkich kluczowych obszarów przedsiębiorstwa (finanse, logistyka, produkcja, zasoby ludzkie itp.),

3. podniesienie wiarygodności informacji dzięki wprowadzaniu jej do systemu w miejscu powstawania,

4. kontrolowanie kosztów na podstawie ich określania w miejscu powstawania,

5. symulowanie budżetowe i analizy finansowe jako podstawa prognoz krótko- i długoterminowych,

6. zarządzanie strumieniem materiałów, surowców, półproduktów i usług w ramach całego łańcucha logistycznego,

7. mechanizmy, zapewniające bezpieczeństwo zasobów danych, między innymi dostęp tylko uprawnionych użytkowników oraz okresowa ich archiwizacja.

Ponadto podkreśla się kilkunastoprocentową, a nawet kilkudziesięcioprocentową poprawę takich wskaźników jak:

1. koszty projektowania wyrobów,

2. czas trwania cyklu produkcyjnego,

3. wydajność,

4. zapasy produkcji w toku,

5. koszty osobowe.

WSPOMAGANIE PODSTAWOWYCH FUNKCJONALNYCH DZIAŁAŃ PRZEDSIĘBIORSTWA PRODUKCYJNEGO

Każda z dziedzin, które składają się na dobrze prosperujące przedsiębiorstwo jest oprócz wkładu pracowników dodatkowo wspomagane odpowiednim systemem, którego zadaniem jest poprawienie i ułatwienie zarządzania produkcji.

Aby jak najlepiej przedstawić działanie systemów wspomagających najlepiej jest przyjrzeć się firmom, które zajmują się przede wszystkim produkcją, ponieważ ich działy są na tyle rozbudowane, że jesteśmy w stanie zobaczyć większość rozwiązań ponieważ takie firmy składają się z wielu dziedzin.

Do działów przedsiębiorstwa należą między innymi:

1. księgowość,

2. sprzedaż,

3. marketing,

4. produkcja,

5. transport, itp.

W zależności od tego w jaki sposób zorganizowany jest każdy z wyżej wymienionych bloków, należy używać odpowiedniego oprogramowania między innymi sterującego bazami danych w przypadku księgowości czy marketingu, systemami monitorującymi wychód i przychód produktów z magazynów lub stocków co jest najlepszym wyjściem podczas produkcji czy magazynowania lub też najbardziej praktyczny w przypadku transportu i wysyłki system GPS, dzięki któremu osoba kupująca jak i sam producent mogą śledzić drogę przesyłanego towaru.

Dział logistyczny

W przypadku działu odpowiedzialnego za planowanie najlepiej spisują się systemy, które w pełni bazują na bazach danych i liczbach, które określają ile danego materiału zostało wydane z powodu jego zapotrzebowania produkcyjnego oraz ile tez materiału powinno się dostarczyć do magazynu aby uzupełnić braki towaru jak i też uwzględnić tak zwaną część zapasową, która jest wykorzystywana w chwilach kryzysowych. W tym właśnie pomocne są systemy liczące, które zamiast człowieka mogą oszacować odpowiednią liczbę, która może mimo wszystko ulegać później zmianom.

Dział księgowy

Podobnie jak w przypadku działu logistycznego dział księgowy również operuje systemami, które analizują zmiany liczbowe. W tym przypadku nie dotyczy to już jednak towarów, a ich wartości pieniężnej. W takich systemach potrzebne są większe ingerencje człowieka, z racji tego, że wraz ze zmianą sezonu lub też wejściem nowych elementów, które składają się na towar, który produkuje firma należy zmieniać wartości danych elementów co wpływa na stan końcowy zainwestowanych pieniędzy w nowe modele względem potencjalnych zysków.

Dział konstrukcyjny

Konstruktor, który jest odpowiedzialny za pracę całego działu jest wspomagany przez systemy, które ułatwiają mu dostęp do norm jak i również charakterystyk danych surowców dzięki którym jest on w stanie wybrać odpowiednie materiały dla swoich inwencji. Ponadto używa on również programów, które wspomagają go w procesie konstruowania nowych produktów czy modeli dla swojego przedsiębiorstwa.

Dział technologiczny

Technolog, który pracuje w dziale technologicznym jest odpowiedzialny za kontynuowanie pracy konstruktora. Dzięki wszystkim informacjom, które uzyskał on od swojego poprzednika w procesie tworzenia produktu jest on w stanie w szybki sposób zaprojektować całą fazę produkcyjną, na którą składają się między innymi określenie czy wybrane materiały są odpowiednie do danego produktu oraz w jaki sposób będzie odbywało się samo wytwarzanie. Większość czynności jest wspomagana systemami i programami, które odpowiedzialne są między innymi za obliczenia jak i pomoc w odpowiednim doborze materiału.

1. PLANOWANIE SPŁYWU PRODUKCJI

Plan Spływu produkcji jest określany skrótem MPS (ang. Master Production Schedule).

Cały ten proces polega na ustaleniu ilości produkowanych materiałów na dany okres, czasu potrzebnego przy procesie tworzenia, jak i również ustaleniu ilości części potrzebnych do powstania produktów.

Odpowiedzialny za opracowanie planu jest dział logistyczny dodatkowo musi uwzględnić przy planowaniu:

1. Ogólną ilość produktów z każdej grupy, która w danym okresie została wydana jak i przyjęta na magazyn.

2. Różnice w przyjmowaniu oraz wydawaniu ilości materiału, który został porównany do wcześniejszych zestawień okresowych.

3. Możliwe utrudnienia, które w nadchodzącym czasie mogą przyczynić się do zmniejszenia się zasobów lub też do potrzeby pozbycia się konkretnych zasobów i zamienienia ich, np. nowszymi wersjami.

4. Ilości materiału, który uległ zniszczeniu pod wpływem czasu lub też poprzez uszkodzenia mechaniczne.

Wszystkie te informacje są możliwe do uzyskania dzięki systemom monitorującym jak i liczącym, które wspomagają swoją pracę grupę logistyczną i co za tym idzie cała praca zespołu jest szybka, ponieważ w przypadku zaistnienia błędu lub też gdy program zgłosi jakiekolwiek braki logistycy są w stanie szybko załagodzić problem.

Cała grupa logistyczna pracująca dla korporacji ma bardzo duży wachlarz obowiązków. To właśnie oni są odpowiedzialni za dobranie odpowiedniego dostawcy, który swoimi cenami, jakością produktu, szybkością realizowania zamówień oraz odpowiednią dyspozycyjnością spełnia wszystkie wymogi, które odgórnie zostały nałożone.

Po uwzględnieniu wszystkich najważniejszych uwag jak i po utworzeniu planu produkcji na nowy okres, który został stworzony na podstawie danych zebranych przez odpowiednie systemy w bazach danych całość wysyłana jest do działu księgowości, który przelicza ilość produktów na wkład pieniężny i po ustaleniu planu wydatków całość przesyłana jest do zarządu, który podejmuje decyzję o przyjęciu lub odrzuceniu całości.

1. SPECYFIKA PROJEKTOWANIA SYSTEMU WSPOMAGANIA ZARZĄDZANIEM PRZEDSIĘBIORSTWA

Podczas projektowania systemów wspomagania zarządzaniem przedsiębiorstwa wymagane jest uwzględnienie szeregu specyficznych reguł. Należą do nich:

1. Nie ma uniwersalnej metody, gwarantującej sukces wdrażania tego rodzaju systemu. Sukces wymaga współpracy użytkowników (kadry kierowniczej), organizatorów oraz informatyków (analityków systemów) w każdej instytucji, która chce system taki zbudować i wdrożyć.

2. Proste rozszerzenie podsystemów dziedzinowych o moduły statystyczno-matematyczne nie prowadzi do powstania właściwego zintegrowanego systemu wspomagania zarządzania.

3. System wspomagania zarządzaniem spełnia jednocześnie funkcje poznawcze i decyzyjne. Wymaga to określenia zakresu standardowych komunikatów dla kierownictwa i zasad konstrukcji komunikatów, ukierunkowanych na konkretne problemy decyzyjne.

4. Konieczny jest wybór celów systemu i informacji, które powinny być prezentowane przez system. Jest to potrzebne także dla późniejszego rozwoju systemu.

Można także sformułować następujące wnioski, dotyczące budowy systemów wspomagania zarządzaniem przedsiębiorstwami:

1. Prawdopodobieństwo zbudowania efektywnego systemu wspomagania zarządzaniem przedsiębiorstwem rośnie wraz z wielkością instytucji.

2. Efektywny system wymaga ustalenia właściwego stopnia centralizacji (decentralizacji) zarządzania w ramach instytucji.

3. Jeśli instytucja działa na podstawie dłuższego horyzontu działań zarządczych tym jest większe prawdopodobieństwo budowy efektywnego systemu wspomagania zarządzaniem.

4. Powodzenie systemu jest tym większe im przedsiębiorstwo działa w korzystniejszych warunkach gospodarczych.

5. Im lepsze są możliwości instytucji i jej gotowość do alokacji zasobów, tym większe jest prawdopodobieństwo stworzenia skutecznego systemu.

6. Sprawność systemu jest tym większa im większa jest dojrzałość organizacyjna instytucji.

7. Wskazane jest aby kierownictwo elastycznie traktowało założenia systemu.

8. Projektowanie systemu i jego wdrażanie zależą od klimatu psychologicznego w instytucji. Przyszli użytkownicy powinni być nastawienie do niego pozytywnie.

Przy wyborze gotowych ZSI (Zintegrowany System Informatyczny) należy korzystać – w miarę możliwości – z doświadczeń innych organizacji o zbliżonym charakterze w omawianej dziedzinie. Jednak w wielu przypadkach trzeba wprowadzać do rozwiązań tych istotne zmiany, związane najczęściej z powszechnym niedofinansowaniem przedsiębiorstw oraz brakiem stabilnych planów rozwojowych w okresie wieloletnim.

W przypadku, w którym planowanie strategii przedsiębiorstwa jest możliwe tylko w ograniczonym horyzoncie czasowym, realizacja takiego przedsięwzięcia jak wdrażanie systemu ZSI musi odbywać się etapami, z których każdy stanowi względnie zamkniętą całość i który będzie przynosił wymierne efekty.

W nieco innej sytuacji są przedsiębiorstwa, które na przykład na drodze prywatyzacji przechodzą w skład międzynarodowych konsorcjów. Uzyskuje się wówczas na ogół niezbędne dokapitalizowanie i niejednokrotnie łatwy dostęp do know-how, opracowanego i sprawdzonego za granicą, między innymi w dziedzinie ZSI. Taki przypadek dotyczył na przykład Zakładów Mechanicznych w Elblągu, przejętych przez firmę Alstom Power.

1. Zastosowanie komputerowego wspomagania w zaopatrzeniu i sprzedaży.

Zaopatrzenie:

Rolą zaopatrzenia jest dostarczenie towarów i usług, o odpowiedniej jakości, w odpowiedniej ilości, zgodnie z planem potrzeb, przy możliwie najniższym koszcie. Aby to osiągnąć, Zaopatrzeniowiec musi:

1. określać sieć dostawców,

2. współdziałać w ocenie potencjalnych dostawców,

3. ustalać zapotrzebowania (na zakup),

4. negocjować warunki kontraktów,

5. negocjować harmonogramy dostaw,

6. zatwierdzać i emitować zamówienia zakupu,

7. monitorować awansowanie dostaw,

8. oceniać działalność dostawców (jakość, terminowość itp.),

Zaopatrzeniowcy mogą również ponosić odpowiedzialność za aktualizację bieżących kosztów normatywnych wszystkich nabywanych dóbr, za dostarczanie danych systemowi kontroli kosztów. Komputeryzacja może znacznie uprościć i skrócić wspomniane prace.

Towary, dostarczone do przedsiębiorstwa produkcyjnego, są sprawdzane pod względem zgodności ze specyfikacją i pod względem jakości. Następnie są wysyłane do magazynów lub bezpośrednio do produkcji. Zastosowanie systemu wspomagania zarządzaniem w ostatnim przypadku ułatwia kontrolę rodzaju towaru, jego ilości i terminu dostarczenia. Sprawna organizacja zaopatrzenia może umożliwić stosowanie systemu zaopatrzenia bez magazynowania materiałów i podzespołów „Just-in-Time” (JIT). System może także automatycznie uruchamiać czynności związaną z zapłatą za dostarczone towary.

Sprzedaż:

Celem działania Działu Sprzedaży jest zrealizowanie planu sprzedaży. W tym celu należy podjąć następujące działania:

1. wyodrębnienie i aktualizacja danych o sieci potencjalnych klientów,

2. uzgodnienie prognozy sprzedaży,

3. obmyślenie taktyki sprzedaży,

4. ustalenie procedur przemieszczania towarów i wysyłki,

5. ocena nowych potencjalnych odbiorców,

6. negocjowanie warunków sprzedaży,

7. negocjowanie harmonogramów dostaw,

8. nadzorowanie przebiegu dostaw.

Organizacja bieżącej sprzedaży, łącznie z wprowadzaniem niezbędnych korekt, może być bardzo usprawniona przez użycie systemu wspomagania zarządzaniem. Szybki i wygodny dostęp do informacji o produkowanych wyrobach, zwłaszcza przy dużej ich różnorodności i licznych wersjach konfiguracyjnych znacznie pomaga klientowi w dokonaniu wyboru a sprzedawcy przy przyjmowanie zamówień. Ponadto dostęp do innych danych np. finansowych może pomóc nadzorowi podczas akceptacji zamówień, np. dzięki łatwemu sprawdzaniu kondycji finansowej klienta, związanej między innymi z terminowością realizowania płatności.

Podczas realizacji sprzedaży system może nadzorować przeprowadzenie pobranej partii towaru przez wszystkie etapy wysyłki. Dotyczy to zorganizowania kontroli, transportu, druku zawiadomień o wysyłce, zapewnienia wysyłki towarów w dobrym stanie i terminowo.

System wspomagania zarządzaniem przedsiębiorstwa może być bardzo pomocny także przy analizie sprzedaży w celach prognostycznych. Wskazane jest bowiem połączenie tych działań z planowaniem spływu produkcji, produkcją i zaopatrzeniem .

1. Nowoczesnosc na przykładzie FIRMy HUMAX

Koreańska firma Humax jest zarówno producentem, jak i podwykonawcą telewizorów LCD oraz dekoderów cyfrowych. Początki działalności firmy były mało efektywne, a mianowicie, po zakupieniu fabryki z prawie gotową infrastrukturą (po starej fabryce telewizorów) do produkcji TV zorientowano się, że prognozy produkcyjne znacznie przewyższą możliwości wytwórcze fabryki. Pierwszy podstawowy problem to brak magazynu wysokiego składowania, który skupiłby wszystkie artykuły w jednym miejscu, kolejny to konieczna rozbudowa i wdrożenie nowych technologii, które przede wszystkim zoptymalizują i przyśpieszą proces produkcji. Z różnych względów nie można było wybudować magazynu przy fabryce, w związku z czym proces magazynowy należało podzielić na dwie fazy. Pierwsza to magazyn buforowy – na trzy dni produkcyjne, oraz magazyn główny, przez który przechodzić będą wszystkie artykuły do produkcji na najbliższe 3–6 miesięcy.

Po znalezieniu magazynu odpowiedniego pod względem wielkości oraz bliskiego położenia od fabryki (35 km), należało skumulować wszystkie artykuły w jednym miejscu, które do tej pory były umieszczone w magazynach w Bełchatowie, Łodzi i Pruszczu Gdaskim. Magazyn taki powstał w Logistic City w Piotrkowie Trybunalskim. W magazynie tym rozpaletyzowano około 300 palet, na których znajdowały się różne artykuły do produkcji, a następnie skumulowano te same artykuły na jedną paletę, by zmagazynować ją w jednej lokacji. Tak stworzony Magazyn – LC, dawał powody do powiększania ilości produkcyjnych w skali miesiąca, tygodnia, a nawet dnia. Jednak najważniejszą rzeczą było potwierdzenie przygotowania produkcji na dzień następny w 100% i dostarczenie z LC do fabryki w Bełchatowie w systemie „just in time”. Sprawne funkcjonowanie magazynu wymagało podjęcia decyzji o inwestycjach.

Pierwsza z nich to stworzenie bazy danych, kolejno zakup i „przerzucenie” całej bazy do systemu typu SAP WMS. Równocześnie zakupiono wózki widłowe do obsługi magazynu wysokiego składowania, preparacji-kompletacji oraz wózki typowo załadunkowe. Planowanie również powizano z systemem SAP, a kluczem do prawidłowego funkcjonowania były trafne przewidywaniailości produkowanych telewizorów i dekoderów – tzw. „forecast-y”.

Wraz z implementacj SAP-a w magazynie LC, pojawiły się tzw. PDA, co znaczy Personal Digital Assistant, czyli małe, przenośne komputery ze skanerem i gospodarką magazynową w jednym. Era przygotowań artykułów dziennej produkcji przeszła do lamusa, a sama kompletacja z uciążliwego obowiązku stała się przyjemnością. W dużej mierze poprawił się czas przygotowania produkcji, dokładność przygotowania, a natychmiastowa możliwość reakcji na błąd rozpoczęła eliminację niezgodności w przygotowaniu produkcyjnym. Cała firma o globalnym zasięgu w jednej chwili mogła odtąd kontrolować wszystkie działania firmy, bez znaczenia w jakim kraju zachodzą.

Wszystkie te czynniki i wdrożenia umacniają przewagę konkurencyjną na rynku i tak firma Humax nie tylko produkuje własne telewizory i dekodery, została również jednym z większych autoryzowanych podwykonawców takichfirm jak LG czy JVC.

PODSUMOWANIE:

Dzięki zastosowaniu systemów komputerowych i odpowiedniego oprogramowania wspomagającego, operacje logistyczne mające wiele złożonych zadań, takich jak planowanie dostaw i zarządzanie zapasami, stały się w dużej mierze zadaniami rutynowymi. Co więcej, symulacje komputerowe całych systemów logistycznych umożliwiają opracowanie optymalnego rozwiązania zapewniającego odpowiedni poziom obsługi klienta. Warunkiem sukcesu we współczesnej logistyce jest wdrażanie nowoczesnych technologii i systemów informacyjnych, które w powiazaniu ze strategiami łańcuchów dostaw w pełni zaspokajają zmienne postulaty obecnych i przyszłych klientów. Firmy produkcyjne, dystrybucyjne, outsourcingowe, bez systemów informatycznych, automatycznej identyfikacji towarów czy elektronicznej wymiany danych nie mają dziś czego szukać w łańcuchach dostaw czy jakiejkolwiek działalności, nie mówić o logistyce, co z góry skazuje je na porażkę. Ważne jest, by na każdym etapie zarządzania w firmie mieć świadomość potrzeby stosowania nowoczesnych technologii logistycznych oraz systemów informacyjno-telematycznych.

LITERATURA

• Adamczewski P., (1997), Zintegrowany system informatycznego zarządzania, Logistyka, nr 4, 1997

• Adamczewski P., (2000), Informatyczne narzędzia nowoczesnego logistyka, Logistyka a jakość, Nr 1, 2000

• Adamczewski P, (2003), Zintegrowane systemy informatyczne w praktyce, Mikom, 2003

• Falkiewicz W., (1990), Informacyjne systemy zarządzania, PWE, Warszawa, 1990

• Gontar B., Gontar Z., (2000), Uwagi na temat wyboru systemu klasy ERP do zajęć dydaktycznych na wyższej uczelni, VIII Konferencja „Sieci i Systemy Informatyczne”, Łódź 2000

• Lewandowski J., (1999), Projektowanie systemów informacyjnych Zarządzania w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź 1999

• Kot S., Nowe kierunki rozwoju logistyki, Wyd. Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2008.

• „Logistyka a Jakość” 2008, nr 1.

• „Logistyka a Jakość” 2008, nr 6.