Rober Turgot (1727 – 1781)

- francuski ekonomista

- po raz pierwszy zwrócono uwagę na relację pomiędzy czynnikami ekonomicznymi a rozwojem społecznym

- za pomocą projektu historii powszechnej Turgot próbował scharakteryzować te relacje

Jean de Condorcet (1743 – 1794)

- francuski filozof, polityk, matematyk, jeden z teoretyków rewolucji francuskiej

-Napisał: „Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje” (1794) – ukrywał się wtedy przed jakobinami. Dzieło to zawiera wyraźnie filozoficzne podstawy ewolucjonizmu (wskazuje on dziesięć etapów rozwoju) – zaczątki myślenia metodą porównawczą ewolucjonizmu

Thomas Robert Maltus (1766 – 1834)

- pierwszy profesor ekonomii politycznej, zajmował się kwestiami demograficznymi i problemem pieniądza i płac

- wpływ na Spencera, Marksa

- próba zastanowienia się nad relacją pomiędzy ilością ludzi a sposobami żywienia ludzkości (zwiększenie populacji wg Maltusa miały skutkować głodem – jeśli nie dla każdego wystarczy, to wygra ten, który jest silniejszy – inspiracja dla koncepcji walki o byt)

Karl Ernst von Baer (1792 – 1876)

- stworzył koncepcję nazywaną PRAWEM ROZWOJOWYM BEARA – teoria rekapitulacji – wskazuje na analogię między filogenezą i ontogenezą, opiera się na przypuszczeni, iż rozwój osobniczy (od zarodka do osobnika dorosłego) oddaje całość rozwoju filogenetycznego danego gatunku. Ma status historyczny – nie jest już obowiązującą teorią naukową. = Organizm w toku swego rozwoju osobniczego powtarza etapy rozwojowe swojego gatunku.

(„Historyczność” może znaczyć, że teoria nie obowiązuje już lub że ma charakter rozwojowy tak też: ewolucjonizm jest teorią historyczną – nie obowiązuje jako koncepcja naukowa, gdyż zwraca uwagę na rozwój hipotetycznej historii. Inni mówią, że ewolucjonizm jest ahistoryczny – hipotetyczna historia nie jest historią.)

Christian Jurgensen Thomsen (1788 – 1865)

- duński archeolog wprowadził podział na epokę kamienia, brązu i żelaza (1836)

Jacques Perthes (1788 – 1868)

- francuski archeolog, odkrywca narzędzi z epoki kamiennej oraz ich interpretator (pięściak) – 1836

Auguste Comte (1798 – 1857)

- francuski filozof pozytywista, autor „Kursy filozofii pozytywnej”, i „Systemu polityki pozytywnej”

- życie i twórczość dzieli się na dwa etapy: 1) filozofia pozytywna z pomysłem na reformę nauk 2) reforma nauk, która może wpłynąć na rozwój społeczny. Część badaczy uważa, że druga część jego życia to aberracja (cierpiał na powracającą chorobę psychiczną) inni zaś uznają to na konsekwentny ciąg.

- pomysł na periodyzację dziejów i sposoby rozumienia dziejów świata

- filozofia Comte’a była pozytywna czyli rzeczywista –

1)to, co badamy jest dostępne umysłowo

2) to, co badamy jest pożyteczne

3) zajmujemy się wyłącznie wiedzą pewną

4)nie ma twierdzeń absolutnych, są tylko twierdzenia względne

- Comte zaproponował następujący podział dziejów: teologiczna (dlaczego?) - metafizyczna (dlaczego?) – pozytywna (jak?). Na ten podział nałożył się inny podział na:

1)epoki organiczne (społeczeństwo traktowane jest jako byt ponadjednostkowy, są te epoki tworzące pewien rodzaj ładu)

2) epoki krytyczne (społeczeństwo traktowane jest jako zbiór jednostek, dąży się do przeorganizowania rzeczywistości, mające charakter burzycielski). Epoka pozytywna ma być epoką organiczną, która stworzy nowy ład.

- Nauka :

1) jest faktem socjologicznym

2) jest naturalna, gdyż jest wynikiem ludzkich umiejętności, jednocześnie je usprawniając

3) probierzem wiedzy naukowej jest zastosowalność

- Klasyfikacja nauk:

1) Abstrakcyjne, które zajmują się procesami (np. fizyka, chemia, matematyka)

2) Konkretne, które opisują zjawiska (np. mineralotyka, mineralogia?)

- Prządek nauki w trzech aspektach (historycznym – przedstawia powstawanie nauk w historii, logicznym – od największej ogólności do największej konkretności i pedagogicznym – należy ich uczyć w takiej kolejności)

Matematyka – astronomia – fizyka – chemia – biologia - socjologia – etyka i nauka o moralności

Pomysł Comte’a wyraźnie wpłynął na rozwój późniejszych koncepcji, poza tym, miał duży wpływ na etnologów, antropologów polskich.

- Comte jest twórcą pojęcia „Socjologia”

Socjologia – nauka, której przedmiotem jest społeczeństwo. Zajmuje się dwoma działami wiedzy:

1)Statyka – zajmuje się pewnym porządkiem społecznym, badaniem określonych struktur, min. rodziną

2) dynamika społeczna – nauka o postępie i poszczególnych etapach rozwoju myśli ludzkiej (religii, struktur państwowych)

- Koncepcja religii ludzkości sformułowana przez Comte’a – pomyśl na nowe, zharmonizowane stosunki międzyludzkie w oparciu o funkcjonowanie kościoła katolickiego -> stworzenie czegoś o podobnej strukturze organizacyjnej, pozbawiona teologii. Stworzenie kościołów Wielkiej Istoty – podstawą religii ma być ludzkość

Herbert Spencer (1820 – 1903)

- relacje pomiędzy ewolucją a dysolucją

- wprowadził do nauk społecznych takie terminy jak: funkcja, instytucja i system, wykorzystane później do koncepcji funkcjonalnej w ujęciu Malinowskiego, Radcliffe - Browne’a. Dla funkcjonalizmu terminy „funkcja” i „instytucja” są terminami kluczowymi

- Autor prac: „System filozofii syntetycznej” (1862-96): „zasady biologii”, „zasady psychologii”, „Zasady socjologii”, (Social statics) 1851

- Teoria doboru naturalnego powstała pod wpływem Maltusa, pomysł na zmienność pod wpływem Lamarcka, Erazma Darwina. Ewolucyjne przekonanie budowało wyobrażenia zarówno o świecie biologicznym jak i społecznym. Koncepcja walki o byt -> wygrywa ten, który jest najlepiej przystosowany

- Dla spencera wszystko, co wytworzyło się na jakimkolwiek poziomie kieruje się tym samym prawem (jedno prawo dla całego kosmosu)

- Ewolucja – zwiększenie różnorodności: od homogeniczności (wyjście od niezróżnicowanej całości) do heterogeniczności. Świat jest na początku jednorodny, z niej wyrasta wielość. Różnicowanie się jest procesem samo napędowym

Relacje nauka – religia: Zarówno nauka jaki i religia powstały procesie rozwoju socjologicznego – na te pytania, na które nie potrafi odpowiedzieć nauka odpowiada religia

- Spencer wskazał na pewne podobieństwa pomiędzy społeczeństwem a organizmem żywym. Podobieństwa:

1. Rozrost w toku rozwoju

2. Zróżnicowanie funkcji (im większa struktura tym bardziej szczegółowy podział na elementy działające)

3. Rosnąca zależność między częściami struktury

4. Niezależność życia całości od życia poszczególnych składników

Organistyczna koncepcja społeczna: niektóre układy są odpowiedzialne za wyżywienie - w społeczeństwie: warstwa rządzona, układy naczyniowe: handlowcy, układy ruchu: rządzący

W myśleniu Spencera wskazuje się na:

1. Organicyzm - społeczeństwo przypomina organizm

2. Mechanicyzm – wszystkie prawa we wszechświecie są sprowadzane do działania sił mechanicznych

Przekonanie o istnieniu trzech poziomów bytu:

1. Nieorganiczny

2. Organiczny

3. Psychiczny

4. A.L. Kroeberg wskazał na poziom kulturowy

Socjologia – nuka o rozwoju społeczeństwa zgodnie z prawami ewolucji

Czynniki rozwoju społecznego:

1. Czynniki zewnętrzne – należą do nich czynniki pierwotne: klimat, gleba, roślinność i wtórne, czyli te, które powstają pod wpływem działalności ludzkiej

2. Czynniki wewnętrzne – pierwotne – cechy fizyczne, umysłowe, emocjonalne i wtórne: wzrost liczebności, oddziaływania miedzy społeczeństwami, narzędzia, kultura

Spencer próbuje stworzyć model człowieka pierwotnego, jego struktury biologicznej, cech indywidualnych idt.

Określenie „ Człowiek pierwotny” jest adekwatne, gdyż on próbuje odtworzyć model pierwszego człowieka