Antropologia Angielska na początku XX wieku – rozróżnienie między podejściem:
- geograficznym – badacze zajmowali się migracją, dyfuzję, klasyfikacją ludów, sporządzali szczegółowe opisy
- socjologicznym – badacze zajmowali się opisem instytucji społecznych, zajmowali się porównywaniem kultur i budowali teorie
W 1909 roku na spotkaniu badaczy z Oxford, Cambridge i Londynu ustalono, że:
- etnografia ma dostarczać relacji opisowych o ludach niepiśmiennych
- etnologia i archeologia prehistoryczna, mają rekonstruować rozwój historyczny tych ludów
- antropologia społeczna – ma zajmować się badaniami instytucji ludów niepiśmiennych
W utworzonych w 1906 roku studiach antropologicznych w Oxford antropologia kulturowa została oddzielona od fizycznej. Na antropologię kulturową składały się:
- archeologia
- technologia
- socjologia - obejmowała studia porównawcze takich zjawiska społecznych jak: organizacja społeczna (w tym: zwyczaje małżeńskie, władza i prawo), kodeksy moralne, wierzenia i praktyki religijne i magiczne, sposoby komunikowania się: język, pismo: socjologowie skłaniali się ku ewolucjonizmowi (nie znaczy to, że przyjmowali schematy ewolucjonistyczne)
- etnologia - obejmowała studia porównawcze i typologię ludów na podstawie analizy kultury materialnej, języków, instytucji religijnych i społecznych oraz studia nad wpływem środowiska na kulturę. Etnologowie skłaniali się ku dyfuzjonizmowi
(Na ziemiach polskich z jednej strony była koncepcja nauk archeologicznych jak w Anglii, a inni zakładali, żeby poszczególne dyscypliny traktować jak odrębne dziedziny.)
Funkcjonalistom bliższe było ujęcie socjologiczne , choć odrzucali podejście. historyczne, funkcjonalne wpływ miały badania (zwłaszcza nad religią) Durkheima. Funkcjonaliści zainteresowani są opisem instytucji, priorytetowe nie jest pokazanie migracji, dyfuzji i wzajemnych wpływów.
O powyższych dziedzinach mówimy w danym momencie historycznym w Anglii, nie współcześnie!
W Angli prowadzić zaczęto badania terenowe:
- 1898 wyprawa do cieśniny Torresa – Alfred Cort Haddon, Charles Gabriel Seligman, William Halse Rivers Rivers
- 1904 – CH.G. Seliman badania w Melanezji
- 1907 – 1908 Ch. G. Seligman badanie kultury Weddów
- 1906 - 1908A. R. Radcliffe – Brown - wyprawa na Andamany (za namową Haddona i Riversa)
Bronisław Kasper Malinowski (1988-1942)
- Często zestawiany z Radcliffe-Brownem, kiedy Malinowski tworzy antropologię Brytyjską, Radcliffe-Brown jeździ po świecie i tworzy ośrodki antropologicznym.
- Lucjan Malinowski, ojciec Bronisława był znanym badaczem filologii słowiańskiej
- studiował matematykę i fizykę, a później filozofii (1908 – doktorat)
- 1914 - Wyprawa na Triobrandy
- 1922 – Proponuje się Malinowskiemu katedrę etnologii na UJ, rezygnuje z niej i wybiera pracę w Londynie
- Do jego uczniów należą: R. Firth, Stanisław i Maria Ossowscy
- 1942 – Otwiera polski instytut Sztuki i Nauki
„Naukowa teoria kultury” 1944r
- Kultura jest integralnym zespołem narzędzi i dóbr konsumpcyjnych
- Człowiek jest gatunkiem zwierzęciem, które przede wszystkim musi zaspakajać własne potrzeby. Nie robi tego jak zwierzę, nie zaspakaja potrzeb w sposób naturalny, w celu zaspakajania potrzeb realizuje stworzony przez siebie aparat kulturowy.
- Kulturą dla Malinowskiego jest system zorganizowanego zachowania
- U Malinowskiego nie ma podziału na potrzeby podstawowe i potrzeby wyższego rzędu. Kultura jest sposobem wyrażenia natury przez człowieka. Specyficznie ludzkie jest zaspakajanie potrzeb naturalnych sposób zgodny z kulturą. Kultura jest odpowiedzią na naturalne potrzeby ludzkie. Instytucje są odpowiedzą na potrzeby.
Malinowski wyróżnia trzy rodzaje potrzeb:
- naturalne
- kulturowe – powalają w kulturowy sposób zaspokajać naturalne
- kulturalne – dotyczą gier, wierzeń religijnych
- Naukowa teoria kultury opiera się na badaniu instytucji
Zasada naczelna (innym tłumaczeniu statut) – cel, dla którego ludzie się organizują
Personel – ludzie, który organizują się, biorą udział
Normy – zasady techniczne, prawne i obyczajowe, określające działanie instytucji
Urządzenia materialne – wszystko, co jest zorganizowane opierać musi się na materii
Działalność – rzeczywiste działania podejmowane w ramach instytucji
Funkcja – efekt, pochodna zasady naczelnej, działalność świadczy o możliwości realizacji zasady naczelnej
Siedem grup instytucji, opartych na zasadach integracji
Zasada integracji:
1) reprodukcja w sensie biologicznym, rozmnażanie:
- małżeństwo (może być osobną instytucją, może być częścią rodziny, lineażu, rodu) Podinstytucją małżeństwa mogą być zaręczyny
- rodzina
- systemy pokrewieństwa
2) zasada terytorialna – instytucje, które mówią o relacji człowieka z obszarem, który zamieszkuje
- grupa nomadów
- osada
- wieś
- miasteczko
- plemię
3) zasada fizjologiczna – relacje pomiędzy tym co cielesne, a tym co kulturowe. Opierają się na gromadzeniu się ludzi fizycznie podobnych (np. płeć, wiek)
- związki kobiece
- związki pokoleniowe
- związek pomiędzy ludźmi przechodzącymi razem inicjację
- związek ludzi ze specyficznymi dysfunkcjami
4) zasady dobrowolne
- stowarzyszenia
- kluby
- towarzystwa wzajemnej pomocy
5) zasada zawodu, zajęcia
- gildia
- cech
- związek zawodowy
6) zasada rangi społecznej i statusu
- kasty
- klasy
- przynależność etniczna
7) zasada ogólna – dotyczy organizacji politycznej
- plemię (zarówno wymiar etniczny jak i organizacyjny)
- państwo
Podstawowe potrzeby zaspakajane są kulturowo:
Metabolizm – zaopatrzenie
Reprodukcja – pokrewieństwo
Odpowiednie warunki fizyczne – schronienie
Bezpieczeństwo – obrona (np. wojsko, fosy, broń)
Ruch – działalność
Rozwój – wychowanie
Zdrowie – higiena
Instytucja systemu wychowawczego ma liczne podisntytucje: rodzina, trzy etapy szkoły, działania wychowawcze kościoła (oazy)
POTRZEBY KULTUROWE: (na przykładzie sera topionego)
NAKAZY (potrzeby) | REAKCJE |
---|---|
Kulturowy zestaw narzędzi i dóbr konsumpcyjnych musi być utrzymywany, regulowany, obwarowany sankcjami | GOSPODARKA |
Zachowanie człowieka związane z tym, co on potrafi, jak się zachowuje, jakie ma możliwości prawne, moralne itd. musi zostać skodyfikowane | KONTROLA SPOŁECZNA |
Przekazywanie zasad kontroli społecznej | WYKSZTAŁCENIE |
System, w obrębie którego rozgrywają się powyższe potrzeby | ORGANIZACJA POLITYCZNA |
Malinowski w „Szkicach z teorii kultury” proponuje dwa typy analizy:
Analiza instytucjonalna, która w dużym uproszczeniu odpowiada na pytanie: „Jak to działa?”
Analiza funkcjonalna, która w dużym uproszczeniu odpowiada na pytanie: „Po co to robimy?” – to nie jest analiza zasady naczelnej, a funkcji
Np. schemat instytucji będzie przykładem zarówno jednej jak i drugiej analizy.