Najważniejsze cechy ewolucjonizmu:

• jedność natury ludzkiej (dyfuzjoniści dodają jednolitość umysłu ludzkiego, z którą ewolucjonizm się nie zgadza – jedność natury oznacza wspólne pochodzenie, wyjście od tego samego)

• rozwój uniwersalny jako podstawa filozoficzna (jeżeli zdarza się regres to z powodu nieodpowiednich warunków, załamania się, regres jest chwilowy, zakłócenia nie są regularnością)

• genetyczna ciągłość rozwoju – każdy kolejny etap rozwoju zakorzeniony jest we wcześniejszym, jest genetycznie związany z poprzednim

• stadialność, gradualizm, każde kolejne stadium jest bardziej rozwinięte i bardziej zróżnicowane w stosunku do poprzedniego (różnicujący, dyferencjalny charakter zmiany)

• próba dojścia do źródła, genezy zjawisk

• charakter diachroniczny (istotny jest rozwój w czasie, rozwój historyczny)

• na poszczególnych etapach rozwoju ludzie wytwarzają podobne rzeczy niezależnie od siebie, ewolucjoniści są „trochę izolacjonistami”

• wykorzystanie metody porównawczej

• analiza przeżytków (np. frak) - coś co dawniej było użyteczne, zostało do dzisiaj i służy czemu innemu

Johann Jakob Bachofen 1815 – 1887

- szwajcarski prawnik, etnolog, badacz starożytności (większość ewolucjonistów była prawnikami)

- pierwszy ewolucjonista

- autor: „Matriarchat” (1861) – wyd. polskie: 2007 – jeśli chodzi o formę rozwoju relacji między kobietą a mężczyzną (relacji władzy) można powiedzieć, że patriarchat jest etapem najpóźniejszym. Pierwszym etapem rozwoju pewnych relacji rodzinno-społecznych było cos nazwane przez Bachofena HETERYZMEM (w star. Grecji Hetera była kobietą wykształconą, występującą poza strukturami rodzinnymi), który wyróżniał się brak struktur rodzinnych, zaczątki dominującej roli kobiety. Skrytykowano termin, gdyż Hetery funkcjonowały obok patriarchalnych rodzin zastąpiono go terminem - promiskuizm, zmieszanie płciowe. Następnym etapem rozwoju jest MATRYJARCHAT, poźniej PARTIARCHAT.

- Matriarchat miał być pierwszy, ponieważ obowiązywało prawo krwi, nie zdawano sobie sprawy z roli udziału ojca w poczęciu dziecka, ponadto kobieta odpowiedzialna była za wychowanie dzieci.

James Summer Maine (1822 – 1888)

- prawnik, historyk

- autor „Ancient Law” 1861 – na początku był patriarchat: w starożytnym Rzymie istniało PRAWO OJCOWSKIE, do rodziny należeli wszyscy, którzy byli pod władzą matki

Henry Morgan (1818 – 1881)

- amerykański prawnik, antropolog, prowadził sprawy Irokezów

- autor: „Liga Irokezów” 1951r, “system of consanguinity of Human Family…” – opis rozwoju rodziny

Np. Różnica pomiędzy kuzynami równoległymi I przeciwległymi: dzieci dwóch braci lub dwóch sióstr są kuzynami równoległymi, dzieci brata i dzieci siostry są kuzynami przeciwległymi – w pewnych kulturach kuzyni równolegli są traktowani jak bracia i siostry, zaś przeciwlegli mogli zawierać związki małżeńskie. „Ancient Society” – „Społeczeństwo pierwotne” – w rozwoju kultury można wskazać etapy, które Morgan nazywa okresami etnicznymi: dzikość – barbarzyństwo – cywilizacja. Dzielą się:

- niższy stan dzikości – trwał do rybołówstwa i użycia ognia

- średni stan dzikości – do wynalezienia łuku

- wyższy stan dzikości – do wynalezienia garncarstwa

- niższy stan barbarzyństwa - użycie cegły, na półkuli wschodniej udomowienie zwierząt, za zachodniej uprawa kukurydzy - RÓWNOWAŻNIKI KULUTROWE – takie elementy kultury, które zostały wytworzone na danym obszarze w jakimś momencie rozwoju, mogą być zestawiane z innymi wytworami charakterystycznym dla tego okresu ale wytworzonymi w innych warunkach geograficznych

- średni stan barbarzyństwa – do wytopu i obrabianie żelaza

- wyższy stan barbarzyństwa - wynalezienie alfabetu fonetycznego i pisma

- cywilizacja starożytna

ETAPY ROZWOJU RODZINY: (U Morgana jest pięć etapów + jeden system bez struktur rodzinnych)

1) PROMISKUIZM, PROMISKUITAS (odpowiednik heteryzmu Bachofena) – brak struktur rodzinnych

2) Rodzina kazirodcza – opracowanie małżeńskie między siostrami i braćmi rodzonymi i bocznymi. Powstanie kultury było związane z wyjściem poza własną rodzinę poprzez związki przez powinowactwo

3) Rodzina swoista, PUNALUA – opiera się na obcowaniu małżeńskim grup sióstr z wspólną grupą mężów (małżeństwo multilateralne)

4) Rodzina SYNDJASMICZNA – opiera się na małżeństwie parzystym pomiędzy jedną parą, bez wyłączności, krótkotrwała

5) Rodzina patriarchalna – oparta na małżeństwie jednego mężczyzny z wieloma kobietami

6) Rodzina monogamiczna – małżeństwo jednej pary z zamieszkaniem osobnym

Theodor Waitz (1821 – 1864)

- niemiecki psycholog i antropolog

- zajmował się psychologią etniczną

Adolf Bastian (1826 – 1905)

- etnolog niemiecki

- twórca koncepcji IDEII ELEMENTARNYCH I IDEII LUDOWYCH

- autor „Podręcznika do etnologii” 1884r. (rozdziały: prowincje geograficzne, prawo, małżeństwo, narzędzia,…,…) - w takim ujęciu w etnologii nie ma informacji o biologicznym aspekcie człowieka.

- Adolf Bastian, jak Morgan nie był badaczem gabinetowymi, był lekarzem okrętowym, było kolekcjonerem, kierował powstałym w 1898r muzeum etnograficznym w Berlinie – tam pracowali późniejsi dyfuzjoniści, wywodzi się stamtąd Franz Boaz

- istnieją pewne podstawowe idee (idee elementarne), przybierające konkretne formy (idee ludowe) w konkretnych ludzkich kulturach np. rodzina (później wykorzystał to Jung przy archetypach, Claude Levi-Strauss)

John Ferguson McLennan

- szkocki filozof i prawnik

- autor: „Primitive marriage”

- wprowadził podział na egzogamię i endogamię (nakaz zawierania małżeństw poza własną grupą i wewnątrz własnej grupy)

- „Stary nie znaczy stary w sensie chronologicznym, ale jeśli chodzi o strukturę. Stary to ten, który ma strukturę najbliższą początkom (najbardziej archaiczną)” <- istota myślenia ewolucjonistycznego

John Lubbock (1834 – 1913)

- autor: „ On the orgin od civilization” 1870

- podział na paleolit i neolit