25.04.2012

Temat: Ośrodki mózgowia.

Żyły mostkowe wychodzą z mózgowia, przeszywają przestrzeń podpajęczynówkową i obszar między oponą twardą i miękką uchodzą do zatoki opony twardej. W wieku starczym ulegają one naciąganiu bo obkurcza się mózgowie, wtedy dochodzi do samoistnych krwotoków, najczęściej w przestrzeni podtwardówkowej.

Opona miękka + pajęcza = leptomeningitis (ulegają one zapaleniu), twarda jest oponą włóknistą i nie ulega stanowi zapalnemu. W stanach patologicznych mogą powstawać przestrzeń nadtwardówkowa i podtwardówkowa. Nadtwardówkowa jest między kością a oponą twardą. Są to krwiaki tętnicze Najczęstszy krwiak nadtwardówkowy to krwiak powstający w wyniku urazu tętnicy oponowej środkowej (w okolicy pterionu). Krwiaki podtwardówkowe są to krwiaki żylne powstałe w wyniku uszkodzenia żył mostkowych.

Jama czaszki ma ograniczoną pojemnośc, a mózgowie jest zbudowane z delikatnej tkanki nerwowej i krwiaki wywołują wzmożone ciśnienie, które przemieszcza mózgowie. Najgorsze jest wgłębienie rdzenie przedłużonego do otworu wielkiego, dochodzi wtedy do śmierci z racji uszkodzenia ośrodka oddechowego i naczynioworuchowego w rdzeniu przedłużonym. Naczynia zwłaszcza tętnicze „kąpią się” w płynie mózgowo-rdzeniowym to uszkodzenie zabarwia cały płyn mózgowo-rdzeniowy, nawet ten w kanale kręgowym.

Cały układ nerwowy zbudowany jest z komórek nerwowych, a komórka nerwowa ma ciało, neuryty, czyli aksony i dendryty. Tylko aksony budują istotę białą (bo maja osłonkę). Istota szara to ciało komórki nerwowej i dendryty. Istota szara mózgowia to kora i jądra podkorowe. Jądro (pojęcie anatomiczne) o określonej czynności nazywa się ośrodkiem (pojęcie czynnościowe). Istota biała to drogi nerwowe, czyli aksony przebiegające w ośrodkowym układzie nerwowym. Drogi nerwowe przebiegają w 3 zasadniczych kierunkach i zawsze łączą jakieś 2 jądra:

-jako drogi spoidłowe (o przebiegu poprzecznym), które łączą 2 symetryczne ośrodki obu półkul, zapewniając koordynację obu półkul,

-o przebiegu strzałkowym w obrębie jednej półkuli, łączą 2 różne ośrodki, ale leżące na tym samym poziomie,

-drogi o przebiegu pionowym, czyli projekcyjne (rzutowe) łączą ośrodki wyższe z niższymi po tej samej lub przeciwnej stronie. Zstępujące drogi projekcyjne to drogi ruchowe, a wstępujące to drogi czuciowe.

Pień mózgu to twór stary filogenetycznie, unaczyniony przez układ tętnic kręgowo-podstawnych, a mózg nowy filogenetycznie, unaczyniony przez tętnice szyjne wewnętrzne. Te dwa komponenty zespalają się w koło tętnicze Willisa.

Zespół podkradania z tętnicy szyjnej wewnętrznej – tętnice kręgowe są niedrożne z powodu zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego.

Zespół podkradania z tętnic kręgowych do tętnicy podobojczykowej i potem pachowej – tętnice szyjne wewnętrzne są niedrożne.

Pień mózgu wykształca się prawie ostatecznie w 4-5 miesiącu życia płodowego. Mózg jest wtedy dopiero w stadium migracji neuroblastów.

Niektóre skupiska istoty szarej są jadrami widocznymi gołym okiem, ale są skupiska istoty szarej w pniu mózgu o silnym rozproszeniu tworzące twór siatkowaty – skupiska istoty białej i szarej wzajemnie przemieszane z sobą tak, że trudno odróżnić te 2 składniki. Twór siatkowaty tyłomózgowia powstał w wyniku rozdrobnienia pierwotnych jąder pnia mózgu przed drogi projekcyjne. W pniu mózgu są wszystkie ośrodki niezbędne do funkcjonowania organizmu, a zatem znajdują się one w tworze siatkowatym.

Wodociąg mózgu dzieli śródmózgowie na część pod i nadwodociągową. Część podwodociągowa składa się z 2 symetrycznych konarów mózgu (pedunculus cerebri). Ta sama część składa się z nieparzystej części zwanej nakrywką mózgowia (tegmentum mesenephali) i dwóch odnóg mózgu (crura cerebri). Jeden konar mózgu = pół nakrywki + jedna odnoga. Częśc nadwodociągowa to blaszka pokrywy (lamina tecti). W skład tej części wchodzą blaszka pokrywy, 2 wzgórki górne i 2 dolne, oraz 2 ramiona wzgórków górnych i 2 dolnych.

Móżdżek wysyła 3 pary odnóży zwanych konarami móżdżku:

-Konary górne móżdżku (pedunculul cerebelli sup.) dochodzą do przeciwległego jądra czerwiennego śródmózgowia. Tylko konary górne móżdżku ulegają skrzyżowaniu.

-Konary środkowe móżdżku (pedunculus cerebelli med.) dochodzą do mostu.

-Dolne (pedunculus cerebelli inf.) są przedłużeniem sznurów tylnych rdzenia przedłużonego.

Móżdżek składa się z części dolnej zwanej robakiem (vermis cerebelli), oraz 2 półkul (hemisphaeria). 9 płacikom robaka odpowiada 9 parzystych płacików móżdżku. W budowie móżdżku w jego opisie stosujemy często cyfrę 3 Bo:

-3 płaty móżdżku (przedni, tylny i grudkowo-kłaczkowy),

-kora móżdżku ma na całej powierzchni jednakową budowę i jest złożona z 3 warstw,

-łączy się przez 3 pary konarów z trzema częściami pnia,

-w móżdżku występują 3 grupy jąder:

*jądra wierzchu w robaku,

*jądro interpozycyjne (czopowate + kulkowate),

*jądro zębate.

-3 zespoły móżdżku: płata przedniego, tylnego i grudkowo-kłaczkowego.

Najstarszy z płatów (archicerebellum), płat grudkowo-kłaczkowy jest powiązany z narządem przedsionkowym, a więc niezbędny do zapewnienia równowagi. Objawy uszkodzenie: ataxia truncalis – niemożnośc zachowania pionowej postawy.

Płat przedni, czyli dawny (paleocerebellum)jest tzw. móżdżkiem rdzeniowym i jest bezpośrednią kontynuacja sznurów tylnych rdzenia kręgowego. Objawy uszkodzenie: zaburzenia chodzenia, ruchów kończyn górnych (np. zginanie, prostowanie)

Płat tylny, czyli nowy (neocerebellum) odpowiada za ruchy precyzyjne, zwłaszcza palców. Objawy uszkodzenia: uniemożliwia wykonywanie ruchów precyzyjnych, naprzemiennych - adiadochokineza (adiadochokinesis).

Robak kontroluje mięśnie przykręgosłupowe (w pionie). W robaku jest jądro wierzchu które kontroluje mięsnie głowy, szyi i tułowia. W półkulach jądro interpozycyjne kontroluje obręcze obu kończyn, ramiona i uda, jądro zębate kontroluje ruchy mięśni części dystalnych kończyn.

Pola Brodmana ustalona na podst. badań cytoarchitektonicznych, okazały się również polami czynnościowymi. Każde z nich ma inną budowę i funkcję. Pole Brocka i Wermickiego są połączone pęczkiem łukowatym. Płacik okołośrodkowy: jego część przednia jest ruchowa a tylna czuciowa i dotyczy kończyn dolnych.

W obrębie mózgowia znajdują się tzw. jądra podstawy do których zalicza się:

-jądro ogoniaste (nucleus caudatus) i soczewkowate kresomózgowia,

-jądro niskowzgórzowe międzymózgowia,

-istotę czarną śródmózgowia.

Jądra te służą do programowania ruchów dowolnych. Zaczyna się od chęci powstania ruchu, powstaje w korze kojarzeniowej płata czołowego, skąd impulsy są wysyłane do jąder podstawy mózgu. Jądra podstawy mózgu programują cały ten ruch, w ten sposób by pobudzić ruch zamierzony, a zahamować ruch niezamierzony. Nad tym wszystkim, nad koordynacją napięcia mięśniowego panuje móżdżek, który dostał impulsy z kory kojarzeniowej czołowej.

Jądro soczewkowate i ogoniaste w sensie anatomicznym tworzą ciało prążkowane (corpus striarum). Oba te jądra w sensie czynnościowym tworzą prążkowie i gałkę bladą. Prążkowie (striatum) to nucleus caudatus + putamen. Gałka blada to najważniejsza część jąder podstawy, gdyż oddziałuje ona na jądro przednie wzgórza, które jest ruchowe. Gałka blada jest narządem efektorowym w jądrach podstawy. Podobną funkcję jak gałka blada spełnia część przednia, czyli siatkowata istoty czarnej (substantia nigra) ( też oddziałuje na wzgórze). Głównym jądrem ruchowym wzgórza jest jądro brzuszne przednie, które jako jedyne poprzez projekcję wzgórzowo-korową działa na korę przedruchową i ruchową. W korze ruchowej znajdują się ośrodki ruchowe dla całego ciała, czyli wpływa ono na pierwszy neuron drogi ruchowej (korę ruchową).

Głowa jądra ogoniastego zrasta się ze skorupą tworząc dno prążkowia. Między istotą dziurkowaną przednią a dnem prążkowia jest istota bezimienna.

Torebka wewnętrzna: część pod, nad, przed i za soczewkowa (w niej jądro soczewkowate). Przedłużeniem jądra ogoniastego jest ciało migdałowate (corpus amygdaloideum).

Gałka blada dzieli się na globus pallidus medialis et lateralis. Tą która wywiera wpływ na wzgórze jest tylko gałka blada przyśrodkowa. Kora kojarzeniowa pobudza prążkowie włóknami glutaminoergicznymi. Skorupa łączy się z istotą czarną włóknami, które idą w obu kierunkach. Gałka blada łączy się z jądrem niskowzgórzowym i wzajemnie się modulują. Wynikiem końcowym działalności jąder podwzgórza jest pobudzenie gałki bladej przyśrodkowej, która wysyła dwie projekcje: z części górnej powstaje pęczek soczewkowaty, z części dolnej gałki bladej przyśrodkowej powstaje pętla soczewkowata. Kora mózgu pobudza prążkowie. Im silniej jest pobudzone prążkowie tym bardziej hamuje ono gałkę bladą i boczną i przyśrodkową.