Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) nie mają w literaturze jednoznacznie określonej definicji. Prowadzi to do zróżnicowania szczegółowości danych definicji, ale nie w treści ekomnomicznej.Bezpośrednie inwestycje zagraniczne (BIZ) są najbardziej zaawansowanym sposobem wejścia na rynki obce. P. Krugman i M. Obstfeld określają bezpośrednie inwestycje zagraniczne jako ,,międzynarodowy transfer kapitału w celu utworzenia w innym kraju filii i sprawowania nad nią kontroli’’.Pojęcie to swoim zasięgiem obejmuje:zakup udziałów w już istniejących firmach zagranicznych;założenie nowej filii za granicą;utworzenie joint venture z podmiotem zagranicznym;nabycie majątku nieruchomego zagranicą w celu rozszerzenia dotychczasowej działalności.

Według klasyfikacji Międzynarodowego Funduszu Walutowego i OECD BIZ to ,,inwestycja podejmowana w celu uzyskania trwałego wpływu na działalność przedsiębiorstwa w innym kraju. Definicja ta zwraca także uwage na wielkość minimalnego udziału oznaczającego kontrolę firmy i precyzuje pojęcie bezpośrednich inwestycji zagranicznych stwierdzając, że jest to przedsięwzięcie, w którym pojedynczy inwestor zagraniczny kontroluje przynajmniej 10% akcji zwykłych (głosów) w firmie lub ma efektywny wpływ na decyzje firmy. Pakiet taki wydaje się wystarczający do zapewnienia kontroli inwestorowi z uwagi na to, że obecnie najczęściej akcje danej firmy znajdują się w posiadaniu szerokiej grupy inwestorów indywidualnych. Inwestorami indywidualnymi mogą być indywidualni przedsiębiorcy, pojedyncze przedsiębiorstwa lub grupy przedsiębiorstw prywatnych i publicznych, a także rząd. Inwestor może stworzyć na zagranicznym rynku zupełnie nowe przedsiębiorstwo w zależności od rodzaju wejścia na ten rynek.’’

Może być to: greenfield, czyli samodzielna budowa przedsiębiorstwa od podstaw, wystepują głównie w krajach rozwijających się;brownfield czyli przejęcie już istniejącego i jego restrukturyzacja;joint venture czyli współpraca z partnerem lokalnym w formie’’

BIZ mogą przybrać formę: tworzenia nowych lub przejmowania istniejących już za granicą przedsiębiorstw nad którymi firma macierzysta sprawuje pełną kontrolę (są to przedsiębiorstwa zależne – subsidiary);zakładania oddziałów (branches), które nie są samodzielnymi jednostkami gospodarczymi i nie mogą być rejestrowane poza granicami kraju macierzystego jako niezależne towarzystwa przemysłowe lub handlowe (nie posiadają osobowości prawnej); tworzenia przediębiorstw siostrzanych – stowarzyszonych (affilates), gdzie udział firmy macierzystej nie musi wynosić 100 %, przedsiębiorstwa stowarzyszone mają odrębną osobowość prawną i są zarejestrowane w krajach przyjmujących jako oddzielne jednostki gospodarcze; obejmowania udziałów w firmie zagranicznej (większościowych, pięćdziesięcioprocentowych lub mniejszościowych) lub tworzenia joint venture, co oznacza współudział w zakładaniu nowej firmy

udzielanie pożyczek, kredytów, darowizn.

Inwestycje porfelowe podobnie jak bezpośrednie inwestycje zagraniczne są jedną z form przepływu kapitału finansowego i wejścia na obce rynki. Polegają one na zakupie papierów wartościowych emitowanych przez skarb państwa lub jakis akcji firm, obligacji czy bonów skarbowych bez chęci bezpośrednego zaangażowania się w kierowanie czy zarządzanie tym przedsiębiorstwem. Stanowi to główną różnicę pomiędzy oby dwoma typami inwestycji.

Kolejną cechą, je które odróznia jest również to, że podmiot wywożący kapitał inwestuje także w działalnośc gospodarczą, lecz nie obejmuje pakietu akcji wystarczającego do jej kontrolowania.

Do głównych korzyści BIZ należy: napływ kapitału zagranicznego w formie BIZ uzupełnienie krajowych zasobów materialnych i niematerialnych tj. kapitał finansowy, technologia, umiejętności menedżerskie, rozszerzenie dostępu do rynków zagranicznych;

naśladowanie przez lokalnych konkurentów nowych rozwiązań wprowadzonych przez

zagranicznych inwestorów może doprowadzić do zmian w pozycji konkurencyjnej poszczególnych branż; powiązanie gospodarki kraju przyjmującego z gospodarką światową, dzięki czemu poszerza się międzynarodowy podział pracy; poszukiwanie taniej siły roboczej (płace);pozbycie się ryzyka walutowego;poprawa zasobów krajowych oraz wzrost ich produktywności.

Do skutków BIZ należą:większe ryzyko działalności gospodarczej;ryzyko polityczne;możliwa dyskryminacja, jeśli przedsięwzięcie staje się konkurencyjne wobec produkcji własnej kraju, w którym dokonuje się inwestycji;poszukiwanie rynków zbytu (korzyści skali, obniżenie kosztów transportowych oraz pominięcie problemu małego rynku własnego);chęć ominięcia przeszkód w handlu (np. polityki handlowej państwa, ceł) oraz zróżnicowania poziomów rozwoju kraju inwestującego i kraju przyjmującego;obecność na rynku zbytu za granicą;nowe możliwości technologiczne czy techniki marketingowe;długofalowe zwiększenie zdolności konkurencyjnej;ulgi podatkowe w kraju inwestowania;tani reimport;poszukiwanie tanich źródeł surowców

Makroekonomiczne teorie bezpośrednich inwestycji zagranicznych: 1.Teoria obszarów walutowych 2. Teoria kształtowania się pozycji inwestycyjnej na rynkach zagranicznych 3. Teoria względnych przesunięć kosztów siły roboczej i kapitału

Mikroekonomiczne teorie bezpośrednich inwestycji zagranicznych: Teori przewagi własnościowej przedsiębiorstwa, Teoria przewagi monopolistycznej, Teoria lokalizacji zagranicznych inwestycji bezpośrednich, Teoria transakcji wewnętrznych (teoria internalizacji),Teoria portfela (teoria dywersyfikacji portfela),Eklektyczna teoria produkcji międzynarodowej

Rozwój endogeniczny (wewnętrzny)-polega na rozwoju, czy też rozbudowie, unowocześnieniu przedsiębiorstwa. Rozwój ten odnosi się do procesu przebiegającego w czasie, w którym kolejne, następujące po sobie zmiany występują w sposób uporządkowany i utrzymują się względnie trwale. Potrzeba zmian leży u podstaw procesów rozwoju przedsiębiorstwa. Zmiany te dotyczyć mogą różnych obszarów działania przedsiębiorstwa są nimi działy: zaopatrzenia, produkcji i inwestycji, zbytu, finansów, badań, rachunkowości.

Rozwój egzogeniczny (zewnętrzny)Nazwa ta pochodzi od tego, iż przejawia sie różnego typu współdziałaniami z innymi podmiotami gospodarczymi - z otwartą gospodarką, czyli nie zachodzą tylko wewnątrz przedsiębiorstwa. Może on mieć charakter luźny (alianse strategiczne) lub ścisły (fuzje i przejęcia).

3 rodzaje fuzji: fuzja pozioma(horyzontalna) – gdy łączące się przedsiębiorstwa produkują podobne produkty w tej samej branży. Motywami łączenia się mogą być: chęć redukcji kosztów, podniesienie efektywności, korzyści skali, wzrost bezpieczeństwa. Skutkami tego typu fuzji są: wzrost stopnia koncentracji i wzrost siły rynkowej przedsiębiorstwa;fuzja pionowa(wertykalna) – gdy łączą się przedsiębiorstwa zajmujące się różnymi etapami powstawania tego samego produktu. Motywem łączenia się jest chęć zwiększenia kontroli nad etapami składowymi prowadzonej działalności gospodarczej;fuzja konglomeratowa- ma miejsce, gdy przedsiębiorstwa działają w różnych branżach. Motywami do takiej fuzji mogą być: dywersyfikacja asortymentu produkcji, utworzenie wielobranżowego konglomeratu (duże przedsiębiorstwo, w którym poszczególne zakłady działają w różnych gałęziach gospodarki).

Przejęcie przedsiębiorstwa natomiast polega na uzyskaniu przez spółkę przejmującą decydującego wpływu nad spółką przejmowaną. W praktyce sprowadza się ono do nabycia lub objęcia pakietu kontrolnego akcji lub udziałów przez podmiot przejmujący (transfer kontroli). W wyniku przejęcia żaden z uczestników tego procesu nie traci osobowości prawnej. Dochodzi do ukształtowania się miedzy nimi stosunku dominacji (zależności). Jest to najszybszy, w porównaniu z innymi formami bezpośredniego inwestowania, sposób realizacji celów strategicznych przedsiębiorstwa

Głównym celem fuzji i przejęć jest przyspieszenie rozwoju w oparciu o zewnętrzne źródła przychodów ze sprzedaży, bazy klientów, innowacyjności lub kapitału marki. Jest to szczególnie ważne dla spółek giełdowych. Fuzje prowadzą również do zwiększenia skali działalności i sprzedaży na rynkach globalnych oraz przynoszą inwestorom oszczędności ze względu na zmniejszenie kosztów zakupu, redukcję personelu czy polepszenie procesu zarządzania oraz bardziej praktyczne wykorzystanie kanałów dystrybucji

BIZ w gospodarce światowej Rozmieszczenie BIZ w gospodarce światowej jest zróżnicowane. Jak sądzi A.B. Kisiel – Łowczyc: ,,przepływ kapitału w formie inwestycji bezpośrednich nie występował równomiernie, zmieniała się też jego struktura geograficzna i wolumen’’. Przeważa napływ BIZ do gospodarek krajów rozwiniętych, z tendencją wzrostu na rynkach krajów wschodzących. Lokalizacja BIZ na tych rynkach daje szansę szybszego wzrostu gospodarczego, poprzez nowe inwestycje, modernizację aparatu wytwórczego, wzrost konkurencyjności i innowacji. Na rynkach tych kumulują się pozytywne efekty napływu BIZ. Jednak, sytuacja taka utrwala wzrost dysproporcji rozwojowych. Rynki nie gwarantujące wysokiej stopy zwrotu (chłonnego i rozległego rynku zbytu) ubożeją i cofają się względem krajów rozwiniętych gospodarczo.