Portfel inwestycyjny, portfolio, zbiór finansowych i realnych aktywów inwestora finansowego, stanowiących formy lokowania majątku.
W jego skład mogą wchodzić aktywa finansowe: gotówka (także wkłady bankowe płatne na każde żądanie), lokaty terminowe w bankach, obligacje, akcje, udziały w przedsiębiorstwach, jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych, oraz aktywa rzeczowe: antyki, nieruchomości, dzieła sztuki, złoto, kamienie szlachetne itp.
Poszczególne elementy portfela inwestycyjnego charakteryzują się różnym poziomem płynności, różnym poziomem dochodu osiąganego w określonym czasie i różnym poziomem ryzyka związanego z ich posiadaniem i uzyskiwaniem z nich dochodu.
Inwestorzy finansowi, w zależności od możliwości finansowych i preferencji, mogą tworzyć jednorodny albo bardziej lub mniej zróżnicowany portfel aktywów.
zasada różnicowania (dywersyfikacji) portfela inwestycyjnego w taki sposób, aby osiągnąć w długim okresie określony przeciętny dochód, minimalizując równocześnie ryzyko. Pomiędzy poziomem dochodów z różnego rodzaju aktywów a stopniem ryzyka istnieje zależność proporcjonalna:
aktywa o niskim stopniu ryzyka (wysokim stopniu pewności uzyskania oczekiwanego dochodu - np. lokaty bankowe, obligacje skarbowe) przynoszą relatywnie niski dochód,
natomiast aktywa o wysokim stopniu ryzyka pozwalają uzyskać relatywnie wysoki dochód (ale też mogą okresowo nie przynieść go wcale - np. dywidenda z akcji lub dochód z różnicy kursów). Poprzez łączenie w portfelu inwestycyjnym aktywów o różnym poziomie dochodów i ryzyka zwiększa się prawdopodobieństwo osiągania w długim okresie dochodu na poziomie przeciętnym (wyższym niż zapewniają lokaty obciążone najniższym ryzykiem, ale niższym od lokat najbardziej ryzykownych).
Papier wartościowy, dokument uosabiający przysługujący jego posiadaczowi prawa majątkowe. Do najpopularniejszych papierów wartościowych zalicza się akcje, obligacje, bony skarbowe, bony oszczędnościowe, banknoty, czeki i weksle, a także jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych (w Polsce także świadectwa udziałowe programu NFI) i losy loteryjne.
Z punktu widzenia rodzaju praw majątkowych można je podzielić na papiery wartościowe reprezentujące współwłasność (akcje) albo wierzytelność (pozostałe). Charakter dochodu uzyskiwanego dzięki posiadaniu papierów wartościowych pozwala wyodrębnić papiery wartościowe przynoszące stały dochód (akcje uprzywilejowane, obligacje o kuponie zerowym lub stałej stopie oprocentowania, weksle) oraz papiery wartościowe przynoszące zmienny dochód (m.in. akcje zwykłe, obligacje o zmiennej stopie oprocentowania, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych).
W zależności od sposobu przenoszenia praw własności rozróżnia się:
1) papiery wartościowe imienne - nazwisko (nazwa) właściciela umieszczona jest na papierze, a przeniesienie praw własności może odbyć się na drodze umowy notarialnej, często tylko za zgodą emitenta (wymaga też odnotowania w odpowiednim rejestrze) lub przez indos.
2) papiery wartościowe na okaziciela - przeniesienie praw własności odbywa się przez wręczenie ich innej osobie.
Papiery wartościowe mogą mieć określony okres funkcjonowania na rynku finansowym, po upływie którego podlegają obowiązkowo wykupowi przez emitenta (np. obligacje, bony skarbowe, weksle) lub umorzeniu (np. losy loteryjne). Mogą mieć też charakter bezterminowy i nie podlegać obowiązkowi wykupu (np. akcje, jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych, banknoty).
Papiery wartościowe mają cenę nominalną, wypisaną na nich i stanowiącą podstawę praw majątkowych, oraz cenę emisyjną, którą należy za nie zapłacić w momencie zakupu na pierwotnym rynku papierów wartościowych. Cena emisyjna jest zazwyczaj wyższa lub równa cenie nominalnej (zależy to od decyzji emitenta lub od wyniku ofert cenowych w subskrypcji), czasem jednak może być też niższa (w przypadku obligacji o kuponie zerowym lub przetargowej sprzedaży bonów skarbowych).
Papiery wartościowe będące przedmiotem obrotu na rynku wtórnym mają także cenę rynkową, zależną od aktualnej relacji między popytem na nie i ich podażą. Emitentami papierów wartościowych mogą być przedsiębiorstwa, instytucje finansowe, organy samorządu terytorialnego i państwo, ich nabywcami mogą być wszystkie podmioty gospodarcze, choć ze względu na poziom ceny emisyjnej lub rynkowej nie każdy papier dostępny jest dla każdego nabywcy. Obligacja, papier wartościowy, najczęściej na okaziciela, będący dowodem udzielenia pożyczki przez nabywcę obligacji jej emitentowi. Emitentami obligacji mogą być: skarb państwa (obligacje skarbowe), związki samorządowe (obligacje gminne, municypalne, komunalne) lub duże przedsiębiorstwa (obligacje przedsiębiorstw).
Obligacja ma wartość nominalną, równą zazwyczaj kwocie pożyczki, oraz realną (kurs), jeśli jest przedmiotem obrotu giełdowego lub pozagiełdowego w okresie pomiędzy datą emisji a datą wykupu. Ta druga uzależniona jest od stopy oprocentowania oraz aktualnego popytu i podaży.
Posiadaczowi obligacji przysługuje z tytułu udzielonej pożyczki wynagrodzenie w postaci oprocentowania. W zależności od sposobu jego ustalania wyróżnia się:
1) obligacje o stałej stopie oprocentowania, emitowane najczęściej w warunkach braku inflacji, przy niskim i ustabilizowanym jej poziomie lub spadkowej tendencji,
2) obligacje o zmiennej stopie oprocentowania, emitowane w warunkach wzrostu stopy inflacji lub nieregularnych jej wahań,
3) obligacje o kuponie zerowym (odmiana obligacji o stałej stopie oprocentowania), emitowane po cenie niższej niż nominalna, a wykupywane po cenie nominalnej,
4) oraz obligacje zamienne, emitowane przez spółki akcyjne, które zamiast lub równolegle z oprocentowaniem dają posiadaczowi prawo do zamiany ich na akcje tej spółki wraz z upływem terminu wykupu (w Polsce obligacje tego typu emitowane były przez państwo z prawem zamiany na akcje prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych).
Oprocentowanie może być wypłacane posiadaczowi obligacji jednorazowo w momencie ich wykupu lub sukcesywnie, np. co kwartał lub co pół roku (w przypadku obligacji wieloletnich lub bezterminowych).
Akcja (z łaciny actio), dokument wystawiany posiadaczowi części kapitału spółki akcyjnej. Potwierdza jego prawa jako udziałowca, uprawnia do otrzymania dywidendy, a także daje prawo uczestnictwa w Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy i bierne prawo wyborcze do organów spółki.
Kapitał spółki bywa rozpisany na wiele podmiotów, dlatego podzielony jest na równe części – akcje, które mogą być wprowadzone na giełdę papierów wartościowych, gdzie ich kurs uzależniony jest od rynkowej gry popytu i podaży. Akcje imienne przypisane są do konkretnego właściciela, a własność akcji na okaziciela określona jest przez aktualnego ich posiadacza.
Ze względu na nierówność uprawnień wyróżnia się akcje zwykłe i uprzywilejowane. Akcje uprzywilejowane dają prawo do: wyższej dywidendy, uprzywilejowanego głosu na Walnym Zgromadzeniu Akcjonariuszy, nadzwyczajnych uprawnień przy podziale majątku spółki w wypadku jej likwidacji. Na giełdzie notuje się także akcje, których posiadacz nie ma prawa do dywidendy.
Akcje mogą być notowane na giełdzie w systemie jednolitego kursu dnia lub w systemie notowań ciągłych. Obecnie akcje występują najczęściej w tzw. formie zdematerializowanej, czyli jako zapis w komputerze. Akcja tradycyjna (papierowa) składa się z płaszcza – akcji właściwej, na którym określone jest prawo do części majątku spółki, z arkusza zawierającego 10–20 kuponów służącego do inkasowania dywidend oraz talonu uprawniającego do otrzymania nowego arkusza kuponowego. Ze względów bezpieczeństwa forma akcji papierowych jest coraz rzadziej stosowana.
Bon skarbowy, bilet skarbowy, rodzaj krótkookresowego (zazwyczaj 3-12 miesięcy) papieru wartościowego, emitowanego przez rząd, potwierdzającego zobowiązanie skarbu państwa z tytułu zaciągniętego kredytu w formie pieniężnej lub stanowiącego skrypt dłużny z tytułu odroczonej z braku środków w budżecie zapłaty za dostawy na rzecz państwa.
Można za ich pomocą regulować zobowiązania wobec skarbu państwa (np. podatkowe). Bon oszczędnościowy, bon lokacyjny, dokument potwierdzający założenie w banku wkładu oszczędnościowego o określonej wartości.
Emitowany jest w odcinkach o różnej wartości, może być dokumentem imiennym lub na okaziciela. Oprocentowany w różnej wysokości, w zależności od okresu i warunków, na jakich ulokowano oszczędności.
Weksel, dokument kredytowy, w którym wystawca (bądź wskazana przez niego osoba) zobowiązuje się do bezwarunkowego zapłacenia określonej sumy pieniężnej (sumy wekslowej) w oznaczonym terminie na rzecz remitenta (osoby, na rzecz lub zlecenie której ma zostać zrealizowana płatność).
W zależności od osoby dłużnika wyróżnia się: weksel własny (sola), w którym do zapłaty zobowiązany jest wystawca weksla, i weksel ciągniony (weksel trasowany), w którym wystawca zleca wskazanej w wekslu osobie (trasatowi) zapłacenie określonej kwoty na rzecz osoby trzeciej (remitenta).
W zależności od osoby remitenta rozróżnia się: weksel na zlecenie (upoważnia do przeniesienia w drodze indosu prawa do wierzytelności), weksel imienny (zawiera ścisłe określenie osoby remitenta) oraz weksel na okaziciela.
Czek, papier wartościowy zastępujący w obrocie pieniądz gotówkowy. Jest dokumentem, w którym wystawca poleca - w formie pisemnej - bankowi wypłatę określonej kwoty okazicielowi lub wskazanej osobie. Za pomocą czeku jego wystawca rozporządza środkami pieniężnymi zgromadzonymi w banku.
Czek spełnia głównie funkcję płatniczą, gdyż pozwala regulować na bieżąco różnego rodzaju zobowiązania. Wystawienie czeku wymaga posiadania przez wystawcę odpowiedniego jego pokrycia na rachunku bankowym od momentu wystawienia aż do chwili jego spłaty bądź upływu terminu ustalonego do przedstawienia czeku trasatowi (bank wypłacający kwotę określoną na czeku). Własność czeku może być przenoszona przez jego posiadacza na inną osobę fizyczną lub prawną za pomocą indosu. Czek spełnia więc także funkcje obiegowe.
Wyróżnia się czeki imienne, zawierające w swej treści imię i nazwisko osoby (remitenta) na rzecz której czek został wystawiony, oraz na okaziciela, bez podawania nazwiska jego realizatora.
Świadectwo udziałowe, papier wartościowy na okaziciela emitowany przez skarb państwa w Polsce w związku z realizacją Programu Powszechnej Prywatyzacji opartego na ustawie o Narodowych Funduszach Inwestycyjnych i ich prywatyzacji.
Rynek papierów wartościowych, część rynku kapitałowego obejmująca wyłącznie transakcje długoterminowymi papierami wartościowymi, takimi jak: akcje, obligacje, opcje, jednostki uczestnictwa w funduszach powierniczych, a także innymi, specyficznymi dla danego kraju, dopuszczonymi przez właściwy organ (w Polsce - Komisję Papierów Wartościowych) do obrotu na tym rynku.
Rynek papierów wartościowych składa się z dwóch powiązanych wzajemnie segmentów: rynku pierwotnego, na którym dokonuje się emisji papierów wartościowych, i rynku wtórnego, na którym dokonuje się transakcji kupna-sprzedaży papierów wcześniej wyemitowanych.
Wtórny rynek kapitałowy może mieć charakter zinstytucjonalizowany (zorganizowany) lub niezinstytucjonalizowany (niezorganizowany, wolny). W pierwszym przypadku obrót papierami wartościowymi odbywa się wyłącznie na giełdzie papierów wartościowych, w drugim możliwe są transakcje pozagiełdowe - bezpośrednie lub przy udziale biur maklerskich (wymaga to jednak emisji papierów wartościowych w formie materialnej).
Fundusz powierniczy, fundusz akcji, mieszany, obligacji, prawna forma zbiorowego lokowania w papiery wartościowe, instytucja pełniąca rolę inwestora zbiorowego. Majątek funduszu powierniczego powstaje przez połączenie środków finansowych inwestorów indywidualnych. Środki te są inwestowane we wspólnym interesie i na wspólny rachunek uczestników funduszu powierniczego w papiery wartościowe. Pieniądze, które inwestorzy indywidualni powierzają funduszowi powierniczemu przeliczane są na jednostki uczestnictwa, wyrażające proporcjonalny udział w zgromadzonym majątku funduszu powierniczego.
Fundusz powierniczy zarządzany jest przez zespół wykwalifikowanych specjalistów, którzy poprzez budowę zróżnicowanego portfela papierów wartościowych starają się zminimalizować spadek wartości ich udziałów przy spadku kursów papierów wartościowych i gwarantować wzrost wartości udziałów przy wzroście kursów na giełdzie. Inwestor może określać, w jaki sposób jego pieniądze mają być inwestowane. Dlatego fundusze powiernicze dzielą się generalnie na fundusze akcji, w których pieniądze inwestowane są w akcje, oraz fundusz obligacji (inwestycje w obligacje).
Oczywiście, nabycie jednostek funduszu akcji może dać wyższe dochody niż w funduszu obligacji, ale ryzyko jest również większe, gdyż rynek akcji jest mniej stabilny. Dlatego też powstają tzw. fundusze mieszane, w których część środków lokowana jest w akcje, a część w obligacje dla uniknięcia ryzyka i zminimalizowania strat.
Płynność aktywów, łatwość, z jaką aktywa przedsiębiorstwa mogą być zamienione na gotówkę. Płynność aktywów ma miejsce wtedy, gdy aktywa występują w postaci walorów pieniężnych lub mogą zostać szybko, przy stosunkowo małych kosztach, zamienione na gotówkę.
Aktywa przedsiębiorstwa mają różny stopień płynności, najwyższą płynnością charakteryzują się aktywa pieniężne (gotówka), niektóre lokaty bankowe, bony skarbowe, weksle, czeki, krótkoterminowe papiery wartościowe. Najniższą płynność posiadają składniki majątku trwałego przedsiębiorstwa.
Indos, przeniesienie wszelkich praw płynących z weksla, czeku i niektórych innych rodzajów papierów wartościowych (na zlecenie) przez jego posiadacza (Indosanta) na rzecz innej osoby (Indosatariusza). Rozróżnia się indos pełny (imienny) i in blanco (czysty). Pierwszy polega na wpisaniu przez indosanta na odwrocie papieru wartościowego formuły: "ustępuję na rzecz..." uzupełnionej nazwiskiem lub nazwą indosatariusza i własnym podpisem, w drugim przypadku wystarcza podpis indosanta.
Czek, papier wartościowy zastępujący w obrocie pieniądz gotówkowy. Jest dokumentem, w którym wystawca poleca - w formie pisemnej - bankowi wypłatę określonej kwoty okazicielowi lub wskazanej osobie. Za pomocą czeku jego wystawca rozporządza środkami pieniężnymi zgromadzonymi w banku.
Czek spełnia głównie funkcję płatniczą, gdyż pozwala regulować na bieżąco różnego rodzaju zobowiązania. Wystawienie czeku wymaga posiadania przez wystawcę odpowiedniego jego pokrycia na rachunku bankowym od momentu wystawienia aż do chwili jego spłaty bądź upływu terminu ustalonego do przedstawienia czeku trasatowi (bank wypłacający kwotę określoną na czeku). Własność czeku może być przenoszona przez jego posiadacza na inną osobę fizyczną lub prawną za pomocą indosu. Czek spełnia więc także funkcje obiegowe.
Wyróżnia się czeki imienne, zawierające w swej treści imię i nazwisko osoby (remitenta) na rzecz której czek został wystawiony, oraz na okaziciela, bez podawania nazwiska jego realizatora.
Bezpieczeństwo osiąga w ostatnich tygodniach wysoką cenę. Gotówka jest królową – słyszymy zewsząd. Jak więc bezpiecznie pomnożyć gotówkę przy jak najniższym ryzyku inwestycyjnym? Niestety nawet najbezpieczniejsze formy inwestowania niosą ze sobą choćby tylko cień, ale jednak, ryzyka. Nie ma inwestycji wolnych od ryzyka. W końcu nawet pieniądze trzymane w najbezpieczniejszym sejfie świata tracą na wartości ze względu na inflację. Można zatem wybierać pomiędzy najbardziej bezpiecznymi formami inwestowania, mając świadomość, że 100-proc. bezpieczeństwo środków nie istnieje. Za najbezpieczniejszą formę inwestycji uchodzą obligacje skarbowe, a to z powodu, że są one gwarantowane całym majątkiem skarbu państwa. Zatem jest to inwestycja bezpieczna tak długo, jak długo państwo nie ogłosi niewypłacalności, co zdarza się niezmiernie rzadko (niemniej – zdarza się; żeby nie szukać daleko – postąpiła tak Rosja w 1998 r.). Również wybór obligacji detalicznych niesie ze sobą pewne ryzyko. Drugą kategorią bezpiecznych inwestycji są lokaty bankowe. Lokata jest niczym innym niż pożyczką udzieloną bankowi. W obecnych warunkach banki rywalizują o kapitał i oferują nieraz oprocentowanie wyższe od obligacji skarbowych. Ale coś za coś. Choć prawdopodobieństwo upadku banku jest bardzo niewielkie, to jednak większe niż upadłości państwa. W razie upadłości banku, klienci i tak mogą liczyć na zwrot swoich depozytów. Jeśli ich wartość nie przekracza 50 tys. euro (lub równowartości) otrzymają z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego lokatę w pełnej wysokości wpłaconych środków. Kolejnym rodzajem inwestycji o wysokim poziomie bezpieczeństwa są fundusze inwestycyjne. Oczywiście nie kojarzą się one dzisiaj z bezpieczeństwem, ale nie chodzi o każdy fundusz inwestycyjny, lecz o fundusze rynku pieniężnego lub fundusze obligacji. Niektórzy sądzą, że fundusze są bezpieczniejsze nawet niż banki, ponieważ w razie upadłości Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, zebrane w funduszach środki nie wchodzą w skład masy upadłościowej, lecz są wypłacane w całości (bez limitów kwotowych) uczestnikom funduszy, lub są po prostu przejmowane w zarządzanie przez inne Towarzystwo (ale tylko w zarządzanie – co oznacza, że środki można nadal swobodnie wypłacać).
Teoretycznie inwestycje te są bardzo pewne. Fundusze rynku pieniężnego inwestują pieniądze klientów w krótkoterminowe papiery skarbowe (np. bony lub obligacje o krótkim terminie wykupu), a nawet w lokaty bankowe. Fundusze obligacji wybierają papiery skarbowe o dłuższym terminie wykupu, co powinno przynosić nieco wyższe stopy zwrotu w porównaniu do funduszy rynku pieniężnego. Niestety ostatnia praktyka nadwyręża nieco zaufanie do tego rodzaju funduszy, ponieważ kilka z nich inwestowało także w dłużne papiery komercyjne (np. obligacje i weksle emitowane przez przedsiębiorstwa lub banki). Upadłość podmiotów komercyjnych, lub po prostu utrata ich wiarygodności finansowej, oznacza spadek cen obligacji i w konsekwencji ryzyko poniesienia strat przez uczestników funduszu. Dlatego szukając bezpiecznych ofert należy wybierać te fundusze, które nie wychylają się z inwestycjami poza papiery skarbowe i to polskie papiery skarbowe. Co prawda zakup obligacji np. niemieckiego rządu może być posunięciem jeszcze bezpieczniejszym, ale niesie ze sobą także ryzyko kursowe, na które inwestor o bezpiecznym profilu nie powinien sobie pozwalać. Nabycie obligacji skarbowych nie wiąże się z żadnymi kosztami, natomiast koszt może pojawić się przy wcześniejszym umorzeniu obligacji, bowiem papierów 10-letnich nie trzeba trzymać przez 10 lat. Można zlecić ich wykup w dowolnym niemalże momencie – wiąże się to z kosztem 1 zł od obligacji o nominale 100 zł. W przypadku banków założenie lokaty również nie musi wiązać się z żadnym kosztem (ale może, jeśli oprócz lokaty założymy np. konto), a jej zerwanie może kosztować utratę odsetek. Z kolei fundusze pieniężne i obligacji z reguły zwolnione są z opłat wstępnych, ale za to pobierają opłaty za zarządzanie (0,0-2,0 proc. w skali roku). Jednak z reguły można wycofać z nich środki w dowolnym momencie bez żadnych dodatkowych opłat, zachowując przy tym w całości wypracowany do danego momentu zysk. Inwestor umiarkowany: szklanka w połowie pełna czy w połowie pusta? Prawdopodobnie najliczniejszą grupą inwestorów są ci, którzy swoje podejście do inwestycji mogliby określić słowami „i chciałbym, i boję się”. Z jednej strony kusi ich potencjalny zysk, a z drugiej odstrasza możliwość straty. Pomiędzy tymi dwoma czynnikami nigdy nie ma równowagi i niekiedy górę bierze jeden, a innym razem drugi. Osoby, do których powyższa krótka charakterystyka pasuje najlepiej, inwestując powinny stosować strategię mieszaną. Oznacza to, że część pieniędzy powinny lokować w aktywa o większym potencjalne zysku, ale i o zwiększonym ryzyku (przede wszystkim w akcje), zaś część w bezpieczniejsze, związane z o wiele mniejszym ryzykiem, papiery dłużne i instrumenty rynku pieniężnego (obligacje i bony skarbowe, depozyty bankowe). Najprostszym sposobem na osiągnięcie takiej dywersyfikacji, czyli zróżnicowania portfela, są fundusze inwestycyjne mieszane (w tym zrównoważone i aktywnej alokacji), stabilnego wzrostu oraz fundusze ochrony kapitału. Fundusze mieszane zrównoważone inwestują pół na pół w akcje i papiery dłużne. Fundusze stabilnego wzrostu stosują bardziej stonowaną politykę i większość aktywów (przeciętnie ok. 80 proc.) lokują w papierach dłużnych. W przypadku dobrej koniunktury na rynku akcji mamy szansę na dodatkowy zysk, mniejszy niż gdybyśmy wszystko ulokowali w funduszu akcji, ale – jeśli tendencja uległaby odwróceniu – ewentualne straty też będą ograniczone. Minusem tego rozwiązania jest fakt, że – co by się nie działo – fundusze zrównoważone i stabilnego wzrostu utrzymują zaangażowanie w poszczególne klasy aktywów na mniej więcej nie zmienionych poziomach. Inaczej postępują fundusze aktywnej alokacji. O strukturze portfela, czyli podziale pomiędzy część akcyjną i dłużną, na bieżąco decyduje zarządzający funduszem. W\ zależności od jego oceny, taki fundusz niekiedy może przybierać formę funduszu akcji, a innym razem funduszu obligacji. Można pójść jeszcze o krok dalej, inwestując w fundusz absolutnej stopy zwrotu (ang. absolute return). Taki produkt dąży do wypracowania bezwzględnej stopy zwrotu, niezależnie od sytuacji, jaka w danym momencie utrzymuje się na rynkach akcji czy obligacji. Fundusze te starają się osiągnąć ten ambitny cel, inwestując nie tylko w akcje i obligacje, ale również w szereg innych instrumentów finansowych, których ceny są w jak najmniejszym stopniu skorelowane, czyli powiązane. W praktyce oznacza to zazwyczaj, że fundusz taki rezerwuje sobie maksymalnie szerokie, dopuszczalne prawem spektrum inwestycyjne. Portfel naśladujący fundusze zrównoważone i stabilnego wzrostu można też stworzyć samemu, kupując osobno jednostki uczestnictwa funduszu akcji i funduszu obligacji. Takie rozwiązanie ma jedną podstawową zaletę – jest tańsze. Mniejsze są zarówno opłaty manipulacyjne przy zakupie bądź sprzedaży jednostek, a także wynagrodzenie za zarządzanie funduszem. Zważywszy na cykliczność funduszy obligacji (zarabiających nie tylko na odsetkach, ale i na zmianie cen papierów) oraz fakt, że ostatni cykl wysokich zysków najprawdopodobniej chyli się już ku końcowi, dodatkowym plusem własnoręcznie skonstruowanego portfela mieszanego jest łatwość zastąpienia części obligacyjnej np. przez lokatę w banku lub zakup obligacji detalicznych. Inwestor agresywny: emocje kontra rozum Inwestor najbardziej skłonny do ryzyka wybiera najczęściej fundusze akcji lub bezpośrednie lokowanie środków na giełdzie. Skłonność do ryzyka to nic innego jak balansowanie pomiędzy własną chciwością a strachem. Kluczem do wysokich stóp zwrotu jest zrozumienie psychologii tłumu, własnych ograniczeń oraz bezwzględna dyscyplina. Banalne zasady takie jak „kupić tanio, sprzedać drogo" nie mają żadnej wartości praktycznej i można je spokojnie odstawić do lamusa. Każdy inwestor decydujący się na agresywne podejście do rynku powinien pamiętać, że strata kapitału jest nieodzownym elementem gry, a im częściej dokonujemy transakcji, tym większe prawdopodobieństwo, że nasz system ujawni mankamenty. Dlatego też pierwszą regułą aktywnego inwestora jest posiadać obowiązkowo plan B. Przed otwarciem pozycji (np. zanim kupimy akcje) musimy wiedzieć, jak zachowamy się gdy rynek będzie poruszał się w przeciwnym kierunku od oczekiwanego. Zaciśnięte kciuki i nadzieja na wzrost kursu nie wystarczą – określmy więc procentowo lub kwotowo rozmiar dopuszczalnej straty. Gdy poziom ten zostanie osiągnięty, nie popełniajmy najczęściej popełnianego błędu niedoświadczonych inwestorów, tzn. nie naginajmy własnych zasad do scenariusza, który chcielibyśmy ujrzeć. Przyjąłeś system, w którym dopuszczasz spadek cen akcji maksymalnie o 5 proc. – sprzedaj ze stratą papiery i nie wmawiaj sobie, że trend musi się odwrócić. Nie dokupuj akcji po niższych cenach. Po prostu przestrzegaj własnych zasad. Sam fakt, że często dokonujemy transakcji, nie daje przewagi nad strategią „kup i trzymaj". Większość inwestorów wybierających aktywne strategie zanim zacznie systematycznie osiągać wyniki lepsze od szerokiego rynku, albo traci nerwy, albo większość kapitału, który miał być pomnażany, a topnieje w wyniku prowizji dla biura maklerskiego. Na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych pojawiły się właśnie instrumenty pozwalające przy minimalnych kosztach lokować kapitał w koszyk spółek odzwierciedlający skład indeksu WIG20. Takie rozwiązanie przy obecnych poziomach indeksów zdaje się być lepszym rozwiązaniem dla indywidualnych inwestorów, którzy nie chcą za wszelką cenę ścigać się z benchmarkiem, ale jednocześnie skłonni są podjąć spore ryzyko, i w krótkim czasie zaakceptować dwucyfrowe straty zainwestowanego kapitału. Podobnie jak w czasie hossy akcje są nieracjonalnie drogie, tak w czasie bessy osiągają nienaturalnie niskie ceny. Do lokowania kapitału na własną rękę – bez względu na aktualną kondycję rynków finansowych – zachęcamy jedynie tych inwestorów, którzy mają wystarczająco samozaparcia, aby solidnie odrobić pracę domową i opracować własne żelazne zasady. Gdy poznamy mechanizmy wpływające na ceny aktywów z wybranego rynku (akcji, walut czy surowców), nie będziemy bez przerwy poszukiwać złotej rady eksperta czy rekomendacji, która da zarobić fortunę. Największa korzyścią z posiadania własnego systemu jest poczucie niezależności i spokoju umysłu – bez względu na to, co o spółkach z naszego portfela twierdzą specjaliści i piszą internauci na forach dyskusyjnych, sami decydujemy o tym, kiedy wejść na rynek i kiedy się z niego wycofać. Nie miejmy jednak złudzeń – nikt nie poda nam na tacy