1. Wieloaspektowość warunków bezpieczeństwa w regionach i na świecie

- Bezpieczeństwo to:

a) stan braku zagrożeń i poczucia zagrożenia podstawowych dla narodu wartości

b) jest to jedna z podstawowych potrzeb człowieka, oznacza się brakiem ryzyka utraty czegoś dla człowieka szczególnie cennego np. życia, pracy, zdrowia, szacunku, uczuć, dóbr materialnych i dóbr niematerialnych

c) stan, który daje poczucie pewności i gwarancje jego zachowania oraz szanse na doskonalenie

Bezpieczeństwo można wyróżniać w wielu aspektach:

- ze względu na obszar jaki występuje:

a) globalne

b) międzynarodowe

c) regionalne

d) narodowe

- ze względu na stosunek do obszaru państwa:

a) zewnętrzne

b) wewnętrzne

- ze względu na dziedzinę w jakiej występuje:

a) militarne

b) polityczne

c) energetyczne

d) ekologiczne

e) informatyczne

f) fizyczne

g) strukturalne

h) socjalne

i) personalne

Uwarunkowania bezpieczeństwa międzynarodowego:

- geopolityczne (podział świata na Zachód i Wschód, Północ i Południe)

- ideologiczno-polityczne (problem w niektórych regionach z agresywnym fundamentalizmem islamskim, destrukcyjne działania Al-Kaidy)

- ekonomiczne (znaczenie handlu międzynarodowego, dostępu do rynku, surowców)

- prawno-instytucjonalne (problem gdy państwa kierują się różnymi systemami wartości)

- militarne (zagrożenie stanowią wojny, przeciwwagę stanowią interwencje zapobiegające konfliktom)

- społeczne(zagrożeniem dysproporcje między bogatymi, a biednymi)

- ekologiczne (zagrożeniem nadmierna eksploatacja wód, gleby)

2. Specyfika podejścia do kształtowania polityki bezpieczeństwa w interesach własnego państwa:

Polityka bezpieczeństwa państwa to jego działania na rzecz zachowania poczucia pewności braku zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych ze strony społeczeństwa, w tym zwłaszcza:

- monitorowanie zagrożeń,

- modelowanie wzorców zachowań w warunkach zagrożeń,

- przygotowanie instytucji publicznych i niepublicznych oraz społeczeństwa do działań w warunkach ekstremalnych,

- przygotowanie logistyczne państwa do działań w warunkach zagrożeń i kryzysu.

Ø Interesy narodowe

Podstawowe interesy narodowe są niezmienne i oparte na całościowej koncepcji bezpieczeństwa państwa, uwzględniającej aspekty polityczno-militarne, ekonomiczne, społeczne i ekologiczne. Interesy narodowe wynikają z fundamentalnych i niezmiennych wartości Polski, a ich realizacja stanowi dla państwa i jego mieszkańców potrzebę nadrzędną. Zgodnie z Konstytucją RP należą do nich: zapewnienie niepodległości, nienaruszalności terytorialnej, wolności, bezpieczeństwa, poszanowania praw człowieka

i obywatela, a także zachowanie dziedzictwa narodowego oraz ochrona środowiska naturalnego w warunkach zrównoważonego rozwoju.

Polska działa w złożonym i rozbudowanym środowisku międzynarodowym. Jako państwo członkowskie silnych politycznie, militarnie i gospodarczo organizacji takich jak Sojuszu Północnoatlantyckiego i Unii Europejskiej – staje się coraz bardziej liczącym się partnerem współpracy międzynarodowej. Członkostwo w NATO i UE oraz sojusz ze Stanami Zjednoczonymi zapewniły Polsce wysoki poziom bezpieczeństwa

i stały się jednym z podstawowych gwarantów jej rozwoju wewnętrznego i pozycji międzynarodowej.

Podstawowe cele polskiej polityki bezpieczeństwa:

1)ochrona suwerenności i niezawisłości Rzeczypospolitej;

2)utrzymanie nienaruszalności granic i integralności terytorialnej kraju;

3)zapewnienie bezpieczeństwa obywateli Polski, w tym praw człowieka i podstawowych wolności oraz demokratycznego porządku;

4)stworzenie niezakłóconych warunków do cywilizacyjnego i gospodarczego rozwoju Polski oraz wzrostu dobrobytu jej obywateli;

5)ochrona dziedzictwa narodowego i tożsamości narodowej

6)realizacja zobowiązań sojuszniczych, a także obrona

i promowanie interesów państwa polskiego.

Wartości składające się na bezpieczeństwio współczesnych państw:

1.przetrwanie państwa jako niezależnej jednostki politycznej, narodu jako wyróżnionej grupy etnicznej, biologiczne przeżycie ludności państwa. Jest ono naczelną wartością, której każde państwo gotowe jest poświęcić inne wartości, gdyż nie mogą być one zachowane w sytuacji zagrożenia istnienia ludności. Wartość ta jest stawiana na naczelnym miejscu;

2.integralność terytorialna, która w potocznym rozumieniu nadal jest uważana za główny korelat bezpieczeństwa;

3.niezależność polityczna (w sensie ustrojowym, samowładności i swobody afiliacji); (zachowanie polegające na nawiązaniu i podtrzymaniu pozytywnych kontaktów i współpracy przez jednostkę lub grupę, organizację z innymi grupami i organizacjami)

4.jakość życia, na którą składają się takie wartości jak standard życia, szczebel rozwoju społeczno-gospodarczego, zakres praw i swobód obywatelskich, system kulturalny, narodowy styl życia, stan środowiska naturalnego, możliwości i perspektywy dalszego rozwoju.

3. Europejskie warunki kształtujące politykę bezpieczeństwa państwa i Unii Europejskiej

Jednym z kluczowych czynników kształtujących środowisko bezpieczeństwa jest globalizacja i rewolucja informacyjna. Przyczyniają się one do podnoszenia poziomu dobrobytu, sprzyjają rozwojowi nowoczesnych technologii, doskonaleniu metod zarządzania oraz sposobów finansowania rozwoju gospodarczego. Stwarzają zatem szansę na demokratyzację oraz umożliwiają postęp gospodarczy i społeczny na świecie - również w jego biedniejszych częściach.

Równolegle do pozytywnych skutków, efektem procesów globalizacyjnych i informacyjnych są nowe wyzwania i zagrożenia dla ŚWIATOWEGO BEZPIECZEŃSTWA - zarówno w aspekcie militarnym, jak i pozamilitarnym. Ostrości i tempa nabierają m.in. towarzyszące procesowi globalizacji nowe podziały świata. Ponadto rozwój technologii i rozszerzanie się światowego rynku doprowadziły do gwałtownego wzrostu zapotrzebowania na surowce energetyczne, a także na żywność i wodę. Wszystkie te czynniki wpływają na politykę, gospodarkę i procesy społeczne.

Bezpieczeństwo EUROPY determinowane jest zasadniczo przez cztery czynniki: NATO, Unię Europejską, strategiczną obecność USA oraz relacje z Rosją.

NATO jest i najprawdopodobniej pozostanie najpotężniejszym i najskuteczniejszym sojuszem polityczno-militarnym. Organizacja ta na nowo zdefiniowała swoje zadania w zmienionej po zakończeniu zimnej wojny sytuacji międzynarodowej, dodając do swej rdzennej misji obrony kolektywnej dwa nowe: opanowywanie kryzysów oraz zapewnianie bezpieczeństwa przez współpracę. Obecnie głównym wyzwaniem, przed jakim stoi NATO, jest zdefiniowanie jego roli w okresie tzw. postafgańskim.

UE weszła od połowy 2008 r. w fazę kryzysu oraz spadającej dynamiki wspólnej gospodarki. Mimo tego próbuje sprostać nowym wyzwaniom, spośród których najtrudniejszymi są kryzys strefy euro oraz kłopoty z rozwijaniem Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony (WPBiO). Innym poważnym wyzwaniem dla Europy jest jej niska samowystarczalność surowcowa, która tylko częściowo rekompensowana jest przez wytwarzanie energii ze źródeł alternatywnych.

Najpoważniejsze wyzwania dla bezpieczeństwa ekonomicznego Unii Europejskiej dotyczą finansów. Jeżeli państwa członkowskie UE zechcą i będą w stanie podporządkować się rygorom naprawczym, a polityka makroekonomiczna w strefie euro zostanie zreformowana (przede wszystkim w celu zwiększenia zakresu wspólnotowej polityki fiskalnej), kryzys powinien zostać przezwyciężony. Szczególnie ważnym wyzwaniem, przed jakim stoi UE, jest aktualizacja Europejskiej strategii bezpieczeństwa z 2003 r.

Strategiczna (polityczno-wojskowa i gospodarcza) obecność USA w Europie to jeden z filarów bezpieczeństwa europejskiego. Dlatego szereg niewiadomych i wyzwań dla Europy rodzi się w związku z coraz mocniejszym zwrotem USA w kierunku Azji i Pacyfiku.

Ważnym czynnikiem zewnętrznym, rzutującym na stan bezpieczeństwa Polski są relacje między Rosją a Zachodem. Dzisiaj trudno jest określić ich klarowną perspektywę. Czy Rosja będzie utrzymywać kurs na odbudowę swojej mocarstwowości, nie licząc się z innymi (zwłaszcza z sąsiadami)? Czy też nastąpi zmiana tego kursu na rzecz współpracy w budowaniu wspólnego bezpieczeństwa? Dzisiaj bardziej prawdopodobny wydaje się scenariusz kontynuacyjny, niekorzystny dla Polski.

Mimo kryzysu w strefie euro i stagnacji gospodarczej, różnic w poziomie życia, dochodów oraz dostępu do dóbr i usług, nasilającego się kryzysu demograficznego, a także istnienia na obszarach peryferyjnych punktów zapalnych, które w niesprzyjającej sytuacji mogą przerodzić się w konflikty, Europa wciąż powszechnie postrzegana jest jako kontynent dobrobytu i pokoju, a jej rdzeń – Unia Europejska stanowi siłę przyciągającą dla innych państw.

W globalnym środowisku w nadchodzących dekadach nasilać się będą głównie odmienne od

tradycyjnych (militarnych), wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa. Jednym z najważniejszych są

gospodarcze zjawiska kryzysowe.

Wśród czynników destabilizacji wymienić należy zwłaszcza:

- powszechne obniżenie tempa wzrostu gospodarczego, z wyjątkiem Chin, Brazylii, Indii i kilku

innych państw;

- trudny proces oddłużania;

- obawy o możliwość wymknięcia się defi cytu fi skalnego USA spod kontroli;

- zakłócenia systemów finansowych (zadłużenia) i w sektorze nieruchomości;

- rosnące bezrobocie, trudności z dostępem do kredytów;

- inflacja i spadek zysków z inwestycji;

- wzrastające ceny surowców

- działania części wielkich banków i agencji ratingowych destabilizujące systemy monetarne niektó-

rych państw;

- niepokoje o stan krajów południa strefy euro (zwłaszcza kryzys grecki)

Ważne też będą zmiany demograficzne. Populacja Ziemi ma wzrosnąć do 9 miliardów do 2050 r. Przyrost ten przypadnie głównie na kraje rozwijajace się które nie są w stanie zapewnić mieszkańcom żywności, miejsc pracy i zamieszkania, opieki medycznej, edukacji i innych podstaw egzystencji. Rodzi to ryzyko emigracji do krajów rozwniętych.

Najpoważniejsze wyzwania w dziedzinie bezpieczeństwa pozamilitarnego, z którymi będzie musiała się zmierzyć Polska, wiążą się z zapewnieniem niezakłóconego rozwoju gospodarczego państwa, stabilnej sytuacji finansowej i spójnej, dalekosiężnej polityki społecznej uwzględniającej przeciwdziałanie nadchodzącemu niżowi demograficznemu. Istotne dylematy strategiczne, które Polska będzie musiała rozwiązać, związane są także z pogarszającym się stanem infrastruktury przemysłowej (kopalnie i zakłady przemysłowe, elektrownie i energetyczne linie przesyłowe, zbiorniki retencyjne) oraz transportowej (drogi i trakcje kolejowe). Zużywanie się, a często również dewastacja infrastruktury, powodują, że stale wzrasta ryzyko wystąpienia katastrof o podłożu przemysłowym i technicznym.

Ocena środowiska bezpieczeństwa oraz kierunków jego rozwoju w wymiarze globalnym, regionalnym (europejskim) i krajowym w nadchodzącym dwudziestoleciu pozwala nakreślić TRZY SCENARIUSZE możliwego kształtowania się strategicznych warunków bezpieczeństwa:

• integracyjny - z przewagą pozytywnych i pożądanych zjawisk oraz tendencji

• dezintegracyjny - z przewagą niekorzystnych i niebezpiecznych zjawisk zewnętrznych i wewnętrznych

• ewolucyjny - zakładający kontynuację względnej równowagi zjawisk pozytywnych i negatywnych.

Za najbardziej prawdopodobny uznaje się scenariusz ewolucyjny.

Polska jako państwo członkowskie NATO i UE jest beneficjentem pozytywnych przemian

politycznych i gospodarczych w Europie. Prognozując wewnętrzne warunki bezpieczeństwa, należy

zdecydowanie wykluczyć wewnętrzne zagrożenie militarne (bunt, pucz). Istnieje natomiast ryzyko

poszerzania się zorganizowanej – zwłaszcza o charakterze transnarodowym – przestępczości zbrojnej

(z użyciem broni na większą skalę, np. w ramach porachunków grup przestępczych)

4. Instytucje bezpieczeństwa państw, międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa (Unia Europejska i NATO).

Oddzielnym Organem ONZ jest Konferencja Rozbrojeniowa. Powstała w 1979 r. Jej prace dotyczą:

— rozbrojenia jądrowego i zapobiegania wyścigowi zbrojeń jądrowych,

— zapobiegania wojnie jądrowej,

— zapobiegania wyścigowi zbrojeń w przestrzeni kosmicznej,

— nieużywaniu broni jądrowej przeciwko państwom nie-jądrowym,

— przejrzystości w zbrojeniach, nowych typach i systemach broni masowego rażenia,

— kompleksowych programów rozbrojenia.

10.01.14I Konferencja Haska (1899) – Liga Narodów

podjęte wtedy pierwsze kroki zostały uznane za początek kontroli zbrojeń w Europie. Sprawa rozbrojenia nie stała wówczas na porządku dziennym, ponieważ w polityce ówczesnych głównych mocarstw armie były nie tylko instrumentem obrony koniecznej, ale również uprawnionym narzędziem podbojów i rozszerzania imperiów.

Konwencje haskie dotyczą głównie środków i sposobów prowadzenia wojny w tym np. zakazu używania pewnych rodzajów broni, jak pocisków dum-dum czy pocisków gazowych)

Po I wojnie światowej rozmowy i rokowania rozbrojeniowe zostały podjęte w ramach Ligi Narodów, która tę problematykę miała zapisaną w mandacie.

W art. 8 Paktu Ligi Narodów „utrzymanie pokoju wymaga zmniejszenie zbrojeń narodowych do minimum dającego pogodzić się z bezpieczeństwem narodowym”

Przewidziano też, że Rada Ligi, „uwzględniając geograficzne położenie i specyficzne warunki każdego państwa, opracuje plany takiego zmniejszenia celem przedłożenia ich poszczególnym rządom do rozważenia i decyzji”

Przyjęte porozumienie o ograniczeniu zbrojeń morskich wielkich mocarstw ani uruchomiona Konferencja Rozbrojeniowa Ligi Narodów w Genewie (1932) nie przyniosły żadnych materialnych rezultatów.

Okres zimnej wojny. Teoretycznie kontrola zbrojeń dotyczyła wszystkich typów zbrojeń i wszystkich państw. W praktyce była ona jednak ograniczona do zbrojeń nuklearnych, a jej głównym celem było zmniejszenie zagrożenia wybuchu wojny między Stanami Zjednoczonymi a Związkiem Radzieckim. Toczony pomiędzy nimi wyścig zbrojeń osiągnął zdolność do „wielokrotnego zniszczenia” przeciwnika. Państwa doszły wtedy do wniosku, że trzeba powstrzymać dynamikę tego wyścigu, który był nonsensowny z politycznego punktu widzenia, niesłychanie kosztowny i grożący zagładę ludzkości.

System stabilności strategicznej opierał się na nuklearnym reżimie kontroli zbrojeń w skali globalnej i obejmował trzy koncentryczne kręgi:

a) stosunki USA-ZSRR, w których przyjęto zasadę parytetu i zbliżonych pułapów uzbrojenia

b) Chiny, Francja i Wielka Brytania, które mogły rozbudowywać swój potencjał nuklearny dopóty, dopóki nie stanowił on wyzwania dla równowagi radziecko-amerykańskiej

c) pozostałe państwa, które- w odróżnieniu od mocarstw uznanych za uprawnione do posiadania broni jądrowej-określone zostały w Układzie o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej(1968) jako niejądrowe” i nie miały prawa produkcji i posiadania broni nuklearne

Kontrola Rozbrojeń

— Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem, (SIPRI). Powstał w 1966 r. Udostępnia on informacje o rozwoju broni, wydatkach na zbrojenia w poszczególnych krajach, produkcji i sprzedaży broni przez różne kraje, o jej kontroli i rozbrojeniach, a także o konfliktach, zapobieganiu im i bezpieczeństwie regionalnym.

— Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA). Założona w 1957r. Organizacja pracująca na rzecz bezpiecznego i pokojowego wykorzystania energii jądrowej

— Międzynarodowa Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej (OPCW). Zajmuje się realizacją postanowień Konwencji o zakazie broni chemicznej, wydawaniem pozwoleń na prowadzenie działalności z wykorzystaniem toksycznych związków chemicznych, oraz współpracą międzynarodową w zakresie kontroli obrotu towarami i technologiami o znaczeniu strategicznym.

— Komitet Koordynacyjny Wielostronnej Kontroli Eksportu (COCOM) (1949-1995) Komitet ten miał za zadanie nie dopuścić do uzyskania przez którykolwiek z krajów tzw. bloku wschodniego najnowocześniejszych towarów i technologii. W 1994 państwa zrzeszone w ramach Komitetu Koordynacji Wielostronnej Kontroli Eksportu scedowały jego zadania i funkcje nowej organizacji powołanej pod nazwą tzw.

Porozumienia Wassenaar.

Głównymi organami Narodów Zjednoczonych zajmującymi się kwestią rozbrojenia są organy Zgromadzenia Ogólnego ONZ: Komitet Pierwszy oraz Komisja Rozbrojeniowa Organizacji Narodów Zjednoczonych.

KBWE – nowe środki budowy zaufania,

Zgodnie z wypracowanym mandatem, 6 marca 1989 r. w Wiedniu w grupie „35” podjęto rokowania w sprawie nowych środków budowy zaufania. Przebiegały one dwuetapowo. Pierwszy etap zakończył się 19 listopada 1990 r. podczas Nadzwyczajnego Spotkania KBWE w Paryżu przyjęciem Dokumentu Wiedeńskiego 1990 z rokowań w sprawie budowy środków zaufania i bezpieczeństwa. Przyjęto następujące ustalenia:

1. Doroczna wymiana informacji obejmuje:

wymianę informacji o siłach zbrojnych, ich organizacji, stanie osobowym i głównych systemach uzbrojenia i sprzętu;

wymianę danych taktyczno - technicznych głównych systemów uzbrojenia i sprzętu, informacje powinny zawierać dane dotyczące wszystkich jednostek aktywnych i nieaktywnych do szczebla brygady/pułku i obejmować: nazwę i podporządkowanie, pokojową dyslokację, stan osobowy oraz liczbę uzbrojenia pozostającego na wyposażeniu (m.in. czołgi, opancerzone wozy bojowe, śmigłowce, wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych integralnie zamontowanych na wozach opancerzonych, działa artylerii o kalibrze od 100 mm w górę, samoloty bojowe);

2. Ograniczanie ryzyka

mechanizm konsultacji i współpracy dotyczącej niezwyczajnej działalności wojskowej (odpowiedź powinna być udzielona w ciągu 48 godz. - po rozważeniu udzielonej odpowiedzi można zażądać spotkania - spotkanie w ciągu 48 godz. w Centrum Zapobiegania Konfliktom);

3. Kontakty

wizyty w bazach lotniczych (czas trwania wizyty nie mniej nią 24 godziny - 1 wizyta w okresie 5 lat;

kontakty wojskowe - podejmowanie działań na rzecz promowania i ułatwienia:

wymiany i wizyt wyższych przedstawicieli wojsk i resortów obrony;

kontaktów między odnośnymi instytucjami wojskowymi;

uczestnictwa w kursach szkoleniowych innych państw;

wymiany 9) dowódców i oficerów do szczebla brygady/pułku;

4. Uprzednie powiadamianie o określonych rodzajach działalności wojskowej ( na 42 dni przed zaplanowanym rozpoczęciem działalności wojskowej (np. ćwiczeń wojskowych, przegrupowania, ześrodkowania)

sił lądowych, kiedy w jakimkolwiek momencie będzie w niej uczestniczyć, co najmniej 13000 żołnierzy, włączając w to jednostki wsparcia, lub, co najmniej 300 czołgów, jeśli będą one występować w organizacyjnej strukturze dywizji lub, co najmniej dwóch brygad/pułków niekoniecznie z jednej dywizji (w tym przerzutów wojsk w strefie lub z poza strefy stosowania środków budowy zaufania i bezpieczeństwa - SBSZ);

sił powietrznych, jeśli przewiduje się 200 i więcej samolotowylotów, włączając w tę liczbę śmigłowce

5. Obserwacja określonych rodzajów działalności wojskowej

zapraszanie obserwatorów ze wszystkich państw uczestniczących do obserwacji działalności wojskowej z udziałem 17 000 i więcej żołnierzy lub 300 i więcej czołgów oraz 5000 i więcej wojsk powietrzno - desantowych lub amfibijnych;

w obserwacji może brać udział dwóch obserwatorów z każdego Państwa Uczestniczącego - odpowiedź na zaproszenie nie później niż 21 dni po wystosowaniu zaproszenia;

6. Roczne plany kalendarzowe - przekazywane do 15 listopada każdego roku na rok następny.

Przekazywane będą następujące informacje:

• rodzaj i nazwa działalności;

• cel i ogólna charakterystyka działalności;

• państwa uczestniczące w działalności wojskowej;

• rejon, przybliżony czas trwania;

• przewidywana liczba uczestniczących wojsk;

7. Postanowienia ograniczające

nie będzie prowadzona działalność wojskowa o pułapie powyżej 40 000 żołnierzy, jeżeli nie była ona zgłoszona w rocznym planie kalendarzowym z dwuletnim wyprzedzeniem i potwierdzona w rocznym planie kalendarzowym

8. Przestrzeganie i weryfikacja

narodowe środki techniczne zostały uznane za zdolne do spełnienia określonej funkcji w procesie kontroli;

inspekcja

może być zażądana przez każde państwo w tzw. rejonie wskazanym (o powierzchni rejonu wymaganego dla prowadzenia działalności wojskowej na szczeblu armii);

odpowiedź (w zasadzie pozytywna) w ciągu, 24 godz. - aby po następnych 12 godz. zespół mógł przekroczyć granicę państwową poprzez punkt wejścia (lądowy, powietrzny, morski);

inspekcja zostanie zakończona w ciągu 48 godz. od przybycia zespołu inspekcyjnego do rejonu wskazanego;

Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC)

ma na celu osiągnięcie stabilizacji stężeń gazów cieplarnianych. Sprawą kluczową jest niedopuszczenie do tego, aby średni wzrost temperatury przekroczył 2°C w stosunku do okresu sprzed epoki przemysłowej. W związku z powyższym do 2050 r. należy zmniejszyć emisje tych gazów o 50%.

Protokół Kioto

uzupełnienie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu i jednocześnie międzynarodowe porozumienie dotyczące przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Został wynegocjowany na konferencji w Kioto w grudniu 1997. Traktat wszedł w życie 16 lutego 2005 roku.

Na mocy postanowień protokołu kraje, które zdecydowały się na jego ratyfikację, zobowiązały się do redukcji do 2012 roku własnych emisji o wynegocjowane wartości (co najmniej 5% poziomu emisji z 1990) dwutlenku węgla, metanu, tlenku azotu, gazów powodujących efekt cieplarniany.

W przypadku niedoboru bądź nadwyżki emisji tych gazów, sygnatariusze umowy zobowiązali się do zaangażowania się w „wymianę handlową”, polegającą na odsprzedaży lub odkupieniu limitów od innych krajów.

Według protokołu kraje rozwinięte są zobowiązane do wspierania rozwoju technologicznego słabiej rozwiniętych krajów oraz studiów i projektów związanych z badaniem klimatu, zwłaszcza nad rozwojem alternatywnych źródeł pozyskiwania energii, takich jak energia wiatru, słońca bądź nuklearna. Takie inwestycje o charakterze ekologicznym w uboższych krajach są o tyle korzystne dla wysoko rozwiniętych krajów, że pozwalają uzyskać prawo do dodatkowej emisji gazów. Obniżać limity można też przy pomocy programów masowego sadzenia lasów, które wchłaniając dwutlenek węgla, produkują tlen.

Niespełnienie zobowiązań Kraje, które po upływie 2012 roku będą wciąż emitowały więcej gazów cieplarnianych niż pozwalają im na to ich limity, będą musiały się wywiązać ze swoich zobowiązań w kolejnym okresie, a ich kwoty zostaną karnie obniżone o 30%.

UE europejski system handlu emisjami (EU ETS)

Protokół z Kioto oraz zaangażowanie UE w międzynarodowych negocjacjach na arenie międzynarodowej.

UE jest w ścisłej czołówce w walce ze zmianami klimatycznymi i bierze aktywny udział w negocjacjach w tej sprawie. UE podpisała w 1998 r. Protokół z Kioto do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu. Ponadto, aby pomóc krajom rozwijającym się sprostać wyzwaniu zmian klimatu, UE przyjęła strategię w sprawie zmian klimatu w kontekście współpracy na rzecz rozwoju.

Traktat lizboński stawia problematykę energii w centrum działalności Unii Europejskiej. Cele polityki wspierane są przez narzędzia rynkowe (głównie podatki, dotacje oraz system handlu emisjami CO2), rozwój technologii energetycznych (główne technologii w zakresie energii odnawialnej i niskowęglowej) oraz przez wspólnotowe instrumenty finansowe.

Redukcja gazów cieplarnianych do roku 2020 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady przyczynia się do respektowania zobowiązania Unii Europejskiej w zakresie redukcji do 2020 r. emisji gazów cieplarnianych o 20% w porównaniu z poziomami z 1990 r. Dla każdego z państw członkowskich określa cele redukcji emisji i środki monitorowania w zakresie ich osiągnięcia.

AKTY- Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 406/2009/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie wysiłków podjętych przez państwa członkowskie, zmierzających do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w celu realizacji do roku 2020 zobowiązań Wspólnoty dotyczących redukcji emisji gazów cieplarnianych.

W wyniku zobowiązania Wspólnoty na lata 2013–2020, na mocy decyzji, ustalony zostaje minimalny wkład państw członkowskich w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Państwom członkowskim przypisany jest roczny limit

5. Funkcjonowanie konstytucyjnych instytucji uprawnionych do kształtowania polityki bezpieczeństwa,

Rada Północnoatlantycka jest jedynym traktatowym organem kierowniczym Sojuszu. W jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, dysponujący jednakowym prawem głosu. Decyzje zapadają na zasadzie konsensusu. Rada może także zbierać się na wyższym szczeblu (ministrów spraw zagranicznych, ministrów obrony, szefów rządów i państw), ale w każdym wypadku ma jednakowe kompetencje decyzyjne. Jest ona kompleksowym forum konsultacji między rządami wszystkich państw członkowskich we wszystkich sprawach dotyczących ich bezpieczeństwa, a także najwyższym organem decyzyjnym w NATO. Rada zbiera się rutynowo raz w tygodniu, ale może się spotkać natychmiast w razie nagłej potrzeby. Posiedzenia NAC na szczeblu ministerialnym odbywają się zwykle dwa razy do roku, a na najwyższym szczeblu (tzw. „szczyty”) – co kilka lat.

Komitet Planowania Obronnego składa się również ze stałych przedstawicieli (z wyjątkiem Francji), ale co najmniej dwa razy do roku spotyka się na szczeblu ministrów obrony. Zajmuje się sprawami planowania obronnego, ustalaniem wytycznych dla wojskowych władz NATO. W zakresie swojej odpowiedzialności ma te same funkcje i atrybuty co NAC.

Grupa Planowania Nuklearnego składa się z ministrów obrony (z wyjątkiem Francji) i zajmuje się sprawami strategii i polityki nuklearnej Sojuszu, w tym m.in. składem i strukturą sił nuklearnych, zasadami ich użycia, ich rozmieszczaniem i bezpieczeństwem, proliferacją broni nuklearnej.

Skuteczne funkcjonowanie NATO w niemałym stopniu zależy od sprawnego działania struktur administracyjnych i sztabowych zabezpieczających pracę organów konsultacyjnych i decyzyjnych. Składają się one w sumie na

Kwaterę Główną w Brukseli, która jest polityczną siedzibą władz Sojuszu. Pracują tu cywilne i wojskowe delegacje narodowe państw członkowskich i misje państw partnerskich oraz Sekretariat Międzynarodowy i Międzynarodowy Sztab Wojskowy. W sumie w Kwaterze Głównej zatrudnionych jest na pełnym etacie ponad 3000 osób, z czego ok. połowę stanowią pracownicy przedstawicielstw narodowych i połowę etatowi pracownicy Sekretariatu Międzynarodowego i Międzynarodowego Sztabu Wojskowego.

Najwyższym urzędnikiem NATO jest

Sekretarz Generalny. Jest on z urzędu przewodniczącym wszystkich trzech podstawowych politycznych gremiów decyzyjnych (NAC, DPC, NPG). Odpowiada za kierowanie procesami konsultacji i podejmowania decyzji. Reprezentuje Sojusz na zewnątrz w stosunkach z innymi podmiotami międzynarodowymi oraz wobec środków masowego przekazu. Kieruje całością prac Sekretariatu Międzynarodowego. Ma zastępcę i pięciu asystentów kierujących bezpośrednio pięcioma departamentami operacyjnymi Sekretariatu Międzynarodowego.

Sekretariat Międzynarodowy wspiera prace Rady Północnoatlantyckiej oraz podległych jej komitetów. Pracuje w nim personel z państw członkowskich zatrudniany bezpośrednio przez NATO lub oddelegowany przez poszczególne rządy. Personel ten jest odpowiedzialny przed Sekretarzem Generalnym i zobowiązanym do lojalności wobec NATO w okresie zatrudnienia. Składa się z Biura Sekretarza Generalnego, Biura Zarządzania, Biura Kontrolera Finansowego oraz pięciu departamentów operacyjnych: Departamentu Spraw Politycznych, Departamentu Planowania Obronnego i Operacji, Departamentu Wsparcia Obronnego, Departamentu Inwestycji, Logistyki i Nadzwyczajnego Planowania Cywilnego oraz Departamentu Spraw Naukowych i Środowiskowych. Na czele każdego z departamentów stoi asystent Sekretarza Generalnego, który zazwyczaj jest przewodniczącym głównego komitetu zajmującego się sprawami leżącymi w zakresie jego odpowiedzialności.

Najwyższą władzą wojskową w NATO jest

Komitet Wojskowy (MC). Składa się on ze stałych przedstawicieli wojskowych wszystkich państw i funkcjonuje pod politycznym nadzorem NAC, DPC i NPG. Co pewien czas spotyka się na szczeblu szefów obrony. Głównym jego zadaniem jest zapewnienie doradztwa w sprawach strategii i polityki militarnej organom politycznym NATO oraz kierowania zintegrowaną strukturą wojskową Sojuszu. Przygotowuje wytyczne dla wyższych dowództw NATO, uczestniczy w kształtowaniu strategii sojuszniczej, przygotowuje długoterminowe oceny i rekomendacje wojskowe.

Międzynarodowy Sztab Wojskowy jest odpowiedzialny za planowanie, ocenianie i przygotowanie projektów decyzji Komitetu Wojskowego, a także za właściwe ich wdrażanie. Składa się z pięciu departamentów (wydziałów): Departamentu Planowania i Polityki, Departamentu Operacji, Departamentu Wywiadu, Departamentu Współpracy i Bezpieczeństwa Regionalnego oraz Departamentu Logistyki, Uzbrojenia i Zasobów.

Wykonawstwo sojuszniczych zadań w sferze militarnej zapewnia zintegrowana struktura wojskowa NATO. Stanowią ją wszystkie siły i środki udostępnione przez państwa do wspólnej dyspozycji. Składają się na nią dowództwa sojusznicze oraz wydzielone do ich dyspozycji siły zbrojne. Obecnie dzielą się one na siły reagowania (natychmiastowego i szybkiego), główne siły obronne oraz siły wzmocnienia. Większość sił NATO pozostaje cały czas pod pełnym narodowym dowództwem, dopóki nie zostaną wydzielone do Sojuszu dla konkretnych działań, o których decyzja zapada na szczeblu politycznym. Wyjątkiem od tej generalnej zasady są: zintegrowane sztaby w różnych dowództwach sojuszniczych; część zintegrowanej obrony powietrznej, włączając w to powietrzne elementy wczesnego ostrzegania i dowodzenia (AWACS); pewne jednostki łączności, tzw. Stałe Siły Morskie oraz inne elementy sojuszniczych sił reagowania.

Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie - dokument podpisany przez 35 szefów państw i rządów na zakończenie obrad Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie w dniu 1 sierpnia 1975 roku. Był to pierwszy przypadek w czasie zimnej wojny, gdy na tak wysokim szczeblu państwa obu bloków zdecydowały się przyjąć wspólne zasady postępowania w stosunkach międzynarodowych Jego sygnatariuszami stały się 33 państwa europejskie oraz Kanada i USA

Regulacje przyjęte w Akcie Końcowym podzielone zostały na tzw. koszyki. Koszyk I stanowiły Zagadnienia bezpieczeństwa w Europie, na które składały się: Deklaracja zasad rządzących stosunkami między państwami uczestniczącymi oraz Dokument w sprawie środków budowy zaufania oraz niektórych aspektów bezpieczeństwa i rozbrojenia. Za kluczową część koszyka I uważa się katalog zasad obowiązujących w stosunkach międzynarodowych, na które składały się:

· suwerenna równość;

· powstrzymanie się od groźby użycia siły i jej użycia;

· nienaruszalność granic;

· integralność terytorialna państw;

· pokojowe rozstrzyganie sporów;

· nieingerencja w sprawy wewnętrzne;

· poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności;

· równouprawnienie i prawo narodów do samostanowienia;

· współpraca między państwami;

· wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego.

Koszyk II - Współpraca w dziedzinie gospodarczej, naukowej i technicznej oraz środowiska naturalnego - obejmował zagadnienia z zakresu wymiany handlowej, współpracy gospodarczej oraz naukowo-technicznej. Z kolei w koszyku III - Współpraca w dziedzinie humanitarnej i dziedzinach pokrewnych - odniesiono się do zagadnień związanych z kontaktami międzyludzkimi, informacją i współpracą w dziedzinie kultury oraz edukacji. IV koszyk stanowił zapowiedź kontynuacji procesu KBWE

Traktat z Maastricht wprowadził tzw. wspólne działania i uczynił z nich wiążący dla państw członkowskich instrument spajania WPZiB. Traktat lizboński zlikwidował nazwę wspólne działania, jednak pozostawił je nazywając przyjmowanie decyzji określających działania, które powinny być prowadzone przez Unię. O podjęciu tych decyzji decyduje Rada UE w sytuacjach, w których niezbędne jest podjęcie działań operacyjnych. Wówczas przyjmuje ona niezbędne decyzje, które określają zasięg działań, cele, zakres i środki, jakie mają być oddane do dyspozycji Unii, warunki wprowadzania ich w życie oraz – w razie potrzeby – czas ich trwania. Państwa członkowskie muszą zastosować się do podjętych decyzji przy określaniu krajowej polityki zagranicznej. Państwa członkowskie muszą także informować Radę o działaniach, jakie podejmują w sprawie realizacji ustanowionych wspólnych działań Unii. Nie dotyczy to prostych środków stanowiących jedynie wykonanie decyzji podjętych przez Radę. W przypadku zmiany sytuacji na świecie w kwestii, do której odnoszą się wspólne działania, Rada UE dokonuje rewizji sytuacji, modyfikując zasady i cele działania. Dopóki jednak tego nie zrobi, w mocy pozostaje dotychczas ustalone działanie. Jeżeli gwałtowny rozwój zdarzeń wymusi podjęcie natychmiastowych działań, wobec których nie ma jeszcze ustaleń Rady, państwo członkowskie może zastosować samodzielnie ustalone środki, które będą uwzględniać ogólne założenia wspólnego podejścia Unii do danej sprawy. W takim przypadku państwo to musi niezwłocznie poinformować o tym Radę. W przypadku, gdy któreś z państw członkowskich ma problemy z wykonywaniem decyzji, informuję o tym Radę, która poszukuje rozwiązania. Nie mogą być ono sprzeczne z celami decyzji ani szkodzić jego skuteczności. W razie sytuacji wymagających szybkiej decyzji wysoki przedstawiciel może zwołać, z inicjatywy własnej albo na wniosek państwa członkowskiego, w ciągu 48 godzin lub – w razie bezwzględnej potrzeby – w krótszym terminie, nadzwyczajne posiedzenie Rad

6. Ogólna charakterystyka źródeł i przyczyn zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego,

Zagrożenie polityczne bezpieczeństwa narodowego definiowane jest jako stan, w którym nasilają się działania zorganizowanych grup społecznych (politycznych) uniemożliwiające wypełnianie przez państwo jego głównych funkcji, a przez to osłabiające lub niweczące działania organów lub instytucji realizujących cele i interesy narodowe.

Mogą one powstawać w wyniku planowanych i zorganizowanych manipulacji lub opóźnionych i zaniechanych działań, które prowadzą do obalenia legalnych władz, naruszenia racji stanu, interesów narodowych i praworządności czy podważenia pozycji międzynarodowej państwa.

W poszczególnych przypadkach mogą to być:

•niepodporządkowanie się rezolucjom ONZ;

•nieprzestrzeganie umów i prawa międzynarodowego;

•brak gotowości do współpracy międzynarodowej;

•rozwój agresywnych religii i ideologii;

•zmiany granic w otoczeniu państwa;

•przeciwstawianie się tendencjom stabilizacyjnym i integracyjnym w rejonie;

•istnienie w państwie secesjonistycznych grup i ich dążeń do autonomii;

•konflikty wielkich mocarstw o strefy wpływu;

•manipulacje świadomością i psychiką społeczeństwa;

•masowe migracje obywateli i czystki etniczne;

•niepohamowany rozwój struktur państwa (biurokracja);

•upartyjnienie struktur państwa;

•naruszenie praworządności i słabości struktur demokratycznych;

•eskalacja i umiędzynarodawianie konfliktów wewnętrznych z innymi państwami;

•ingerencja w wewnętrzne sprawy państwa;

•brak skutecznego zarządzania w sytuacjach kryzysowych;

•wspieranie międzynarodowego terroryzmu;

postępujący spadek nakładów na bezpieczeństwo

Zagrożenia militarne bezpieczeństwa narodowego obejmują użycie lub groźbę użycia siły militarnej przez podmioty prawa międzynarodowego ( państwa).

Jednak przykłady zamachów terrorystycznych dowodzą, że takie zagrożenie dla funkcjonowania państwa może stwarzać także organizacja nie będąca podmiotem prawa międzynarodowego

Istnieje wiele form bezpośredniego i pośredniego użycia sił zbrojnych jako narzędzia osiągania celów polityki. Może to być np:

•demonstracja siły;

•dywersje militarne;

•blokada militarna;

•szantaż militarny;

•prowokacja militarna;

•incydent graniczny;

•ograniczone użycie środków przemocy zbrojnej;

•zbrojne starcie graniczne;

•napaść zbrojna grup nieformalnych;

•konflikt lokalny;

konflikt między państwami

Zagrożenia ekologiczne bezpieczeństwa państwa odnoszone są do funkcjonowania żywej przyrody oraz warunków życia człowieka w środowisku i trwałego rozwoju narodu. Mogą zostać spowodowane przez działalność człowieka i czynniki naturalne. Definiowane są one jako rodzaj zagrożeń, w wyniku, których może nastąpić niebezpieczeństwo dla istnienia żywych, na skutek zmiany środowiska naturalnego

Terroryzm – jako działanie nieregularne – jest wykorzystywany od dawna i tym samym stanowi sprawdzoną formę działań podejmowanych w trakcie konfrontacyjnych stosunków pomiędzy stronami, z których jedna jest strukturą państwa. Wojskowe działania antyterrorystyczne, wynikające wprost z działań przeciwdywersyjnych wojsk, odnoszą się do:

•ochrony ważnych obiektów w strefie odpowiedzialności;

•ochrony i obrony stanowisk dowodzenia;

•ochrony i obrony infrastruktury logistycznej w ramach osłony strefy tyłowej;

•ochrony i obrony składów materiałów bojowych poza strefą tyłową;

•likwidacji skutków aktów terroru;

zwalczania wykrytych grup terrorystycznych

7. Międzynarodowe instytucje działające na rzecz eliminowania zagrożeń pokoju,

-Organizacja Narodów Zjednoczonych(ONZ) jej głownym celem jest utrzymanie międzynarodowego bezpieczenstwa oraz pokoju na świecie. Z punktu widzenia bezpieczeństwa międzynarodowego największe znaczenie w razie naruszenia pokoju lub aktu agresji ma rozdział VI i VII KNZ. W rozdziale VII rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje sankcji zbiorowych stosowanych przez ONZ. Pierwszy rodzaj sankcji to rodzaj przymusu niepociągający za sobą użycie siły zbrojnej. Drugi rodzaj sankcji to środki przymusu związane z użyciem siły zbrojnej. W rozdziale VI rozróżnia się niemilitarne środki rozstrzygania sporów, zgodnie z art. 33 są to:

§ Rokowania;

§ Koncyliacje;

§ Badania;

§ Arbitraż;

§ Pośrednictwo;

§ Postępowanie sądowe (MTS);

§ Odwołanie się od organów lub porozumień regionalnych;

§ Inne sposoby pokojowe.

Dodatkowo artykuł 34 rozdziału VI tworzy podstawę do utworzenia misji dobrej woli i wysłania jej w rejon objęty konfliktem. Z kolei w rozdziale VII wyróżnia się działania w przypadku zagrożenia lub naruszenia pokoju. Poszczególne artykuły przewidują:

§ Sankcje, które mogą przybrać wymiar zerwania lub ograniczenia stosunków gospodarczych, dyplomatycznych, komunikacyjnych, czy wymiany informacji (Art. 41 KNZ);

§ Użycie sił zbrojnych dla wymuszenia postanowień Rady Bezpieczeństwa (Art. 42 KNZ) poprzez:

- demonstrację siły;

- blokady, operacje sił wojskowych państw ONZ;

-prawo do samoobrony indywidualnej lub zbiorowej w przypadku aktu agresji (Art. 51 KNZ)⁶.

Warto tutaj też dodać że w ramach ONZ działa RADA BEZPIECZEŃSTWA i tylko zajmuje sie kwestiami utrzymania pokoju i bezpieczeństwa na świcie ,którą tworzy pięciu członków stałych: Chiny, Francja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone i Rosja reprezentująca Wspólnotę Niepodległych Państw oraz dziesięciu członków niestałych wybieranych na kadencję dwuletnią (5 z Afryki i Azji, 2 z Ameryki Łacińskiej, 3 z Europy). Ostatni raz Polska była członkiem Rady Bezpieczeństwa w latach 1995–1997.

Stali członkowie dysponują prawem weta, które zawiesza każde postępowanie w Radzie. W sprawach proceduralnych decyzje zapadają zwykłą większością głosów, a w sprawach merytorycznych wyższej rangi większością 9 głosów. Do najważniejszych kompetencji Rady Bezpieczeństwa należą: wyłączne prawo nakładania sankcji politycznych i ekonomicznych oraz decyzje użycia sił zbrojnych w celu przeciwdziałania agresji lub usuwania jej skutków¹⁶. Kompetencje te są przejawem dominacji mocarstw, które po II wojnie światowej stworzyły sprzyjający ich interesom ład międzynarodowy. Rada Bezpieczeństwa jest centralnym ogniwem systemu bezpieczeństwa zbiorowego i wykorzystywana jest często do utrzymania światowego status quo. Zgodnie z Kartą Narodów zjednoczonych najważniejsza rola w utrzymywaniu bezpieczeństwa międzynarodowego spada właśnie na Radę Bezpieczeństwa, która zezwala na użycie siły w stosunkach międzynarodowych w szczególnych przypadkach, co odzwierciedla Art. 42 KNZ: „Jeśli Rada Bezpieczeństwa uzna, że środki przewidziane w artykule 41 (środki nie-militarne) będą niedostateczne, lub się takimi okazały, może ona przeprowadzić siłami powietrznymi, morskimi lub lądowymi taką akcję, jaką uzna za konieczną dla utrzymania albo przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Akcja ta może obejmować demonstrację, blokadę i inne operacje sił zbrojnych, powietrznych, morskich lub lądowych członków Organizacji Narodów Zjednoczonych.”²¹.

-OBWE(organizacja bezpieczeństwa i współpracy w Europie) w Europie jest organizacją regionalną, w której skład wchodzi 57 państw (jest to najliczniejsza istniejąca organizacja regionalna). Oprócz państw europejskich w skład Organizacji wchodzą: Stany Zjednoczone, Kanada, Armenia, Azerbejdżan, Kazachstan, Uzbekistan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan, Mongolia. Podstawowym celem organizacji jest przeciwdziałanie konfliktom – początkowo przede wszystkim na terenie Europy, a obecnie – dużej części krajów położonych na półkuli północnej (Ameryki Pn, Europy i Azji).

-Organizacja Państw Amerykańskich(OPA) ,stosując się do wszelkich ustaleń i sformułowań tzw. Karty z Bogoty (która to formalnie obowiązuje od roku 1951) to zadaniem OPA jest umacnianie pokoju oraz bezpieczeństwa całego kontynentu amerykańskiego , także pokojowa regulacja sporów pomiędzy państwami członkowskimi. Ponadto celem Organizacji Państw Amerykańskich jest wspólne rozstrzyganie problemów ekonomicznych, także społecznych czy politycznych.

-NATO pełni rolę stabilizacyjną, podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenianiu konfliktów regionalnych. Szczególnie ważny z punktu widzenia aspektu obronności jest art. 5, stanowiący że każdy atak zbrojny z zewnątrz zwrócony przeciwko jednemu lub kilku państwom członkowskim traktowany będzie jako atak przeciwko całej organizacji. Zawarta w tym artykule formuła casus foederis jest szczególnym rodzajem solidarności wojskowej między członkami Sojuszu. NATO jest organizacją stawiającą sobie za cel zbiorową ochronę swoich członków, jako podstawę zachowania pokoju i umocnienia bezpieczeństwa międzynarodowego. Zprawnomiędzynarodowego punktu widzenia NATO jest międzynarodową organizacją opartą na sojuszniczym systemie bezpieczeństwa. Zgodnie z Traktatem Waszyngtońskim każde państwo członkowskie zobowiązuje się przyczyniać do rozwoju pokojowych i przyjaznych stosunków międzynarodowych oraz dbać o zachowanie bezpieczeństwa własnego oraz innych członków sojuszu i wzmacniać swoje siły zbrojne.

Głównym celem Sojuszu jest zagwarantowanie – środkami politycznymi i militarnymi – wolności i bezpieczeństwa wszystkim państwom członkowskim. Do osiągnięcia tego celu NATO wykonuje podstawowe zadania w zakresie bezpieczeństwa:

• zapewnia fundament trwałego bezpieczeństwa w Europie, opartego na rozwoju instytucji demokratycznych i pokojowym rozwiązywaniu konfliktów;

• zapewnia środki odstraszania i obrony przed jakąkolwiek formą ataku na terytorium każdego państwa członkowskiego;

• rozwija bezpieczeństwo międzynarodowe poprzez stałą i aktywną współpracę ze wszystkimi państwami partnerskimi należącymi do programu Partnerstwo dla pokoju (PdP) oraz Euroatlantyckiej Rady Partnerstwa;

• wysyła swoje misje wojskowe do państw, na terytorium których toczy się konflikt zbrojny, celem zażegnania tego konfliktu.

W ramach NATO działa Rada Północnoatlantycka czyli najważniejszy organ decyzyjny NATO. Wydaje ona deklaracje i komunikaty, skierowane do opinii publicznej oraz państw, które nie są członkami NATO, w których uzasadnia przyczyny podjęcia określonych działań przez Sojusz Północnoatlantycki. Ponadto, Rada Północnoatlantycka stanowi podstawową platformę konsultacyjną dla państw członkowskich w kwestiach dotyczących ich bezpieczeństwa.

-Organizacja Jedności Afrykańskiej(OJA) - rozwiazana w 2002r. Zrzeszała ona niemal wszystkie państwa Afryki z wyjątkiem Maroka. Najważniejszym organem międzyrządowym OJA jest Zgromadzenie Szefów Państw i Rządów, które zbiera się raz w roku. Określa i koordynuje główne kierunki polityki organizacji. Podstawowymi zadaniami powstałej instytucji była likwidacja kolonializmu i rasizmu, rozwój współpracy między państwami członkowskimi oraz obrona ich suwerenności[4]. Dążeniem wszystkich nowo wyzwolonych państw było osiągnięcie niezależności politycznej i gospodarczej, wzrost gospodarczy, rozwój społeczny, a także likwidacja obcych baz wojskowych i przekształcenie Afryki w strefę bezatomową.[5] Miała też podejmować działania na rzecz eliminowania zagrożeń dla bezpieczeństwa i pokoju w Afryce. Stała się jedną z organizacji regionalnych działających zgodnie z postanowieniami rozdziału VIII Karty Narodów Zjednoczonych. OJA jest organizacją uniwersalną, co oznacza, że jej cele i kompetencje rozciągają się na wszystkie dziedziny życia społecznego. Osiąganiu celów mają służyć sformułowane w Karcie zasady postępowania państw afrykańskich.

Na miejsce OJA powstała Unia Afrykańska - organizacja międzynarodowa o charakterze politycznym, wojskowym i gospodarczym, obejmująca swym zasięgiem wszystkie państwa afrykańskie (opróczMaroka). Jeżeli chodzi o aspekt bezpieczeństwa to ma ona za cel wprowadzić mechanizmy wywierania wzajemnego wpływu, mające zakończyc konflikty na kontynencie afrykańskim a w przyszłośći zapobiegac powstawaniu nowych. Najważniejszym organem Unii jest Rada Pokoju i Bezpieczeństwa (RPiB) składa się z 15 przedstawicieli wybranych spośród członków UA wybieranych przez Zgromadzenie. Rada jest organem pracującym stale, co zapewnia szybkie reagowanie w sytuacjach kryzysowych na Kontynencie. Do podstawowych kompetencji Rady należy przeciwdziałanie sporom i konfliktom, oraz polityce która może dążyć do popełniania zbrodni przeciwko ludzkości, a także realizowanie zadań z zakresu budowania i utrwalania pokoju w Afryce. Spośród wielu funkcji jakie zostały przydzielone Radzie na największą uwagę zasługuje fakt, iż ma ona prawo do wysyłania misji pokojowych, obserwacyjnych oraz określanie momentów konfliktów zbrojnych. Poza tym przewidywane jest utworzenie stałych afrykańskich sił stabilizacyjnych oraz Wojskowego Komitetu Sztabowego. Istnieją jednak obawy co do funkcjonowania tego organu, zwłaszcza jeśli chodzi o jego finansowania.

8. Regulacje prawne funkcjonowania światowego i międzynarodowego systemu bezpieczeństwa,

Prawo międzynarodowe (dla odróżnienia od prawa prywatnego międzynarodowego zwane też prawem międzynarodowym publicznym) – jedna z gałęzi prawa, obejmująca zespół norm prawnych regulujących stosunki między państwami, organizacjami międzynarodowymi, a także innymi podmiotami prawa międzynarodowego

Za "konstytucję" współczesnej społeczności międzynarodowej i najważniejszy dokument prawa międzynarodowego uważa się Kartę Narodów Zjednoczonych powołującą do życia ONZ i proklamującą szereg zasad na których opierają się prawo międzynarodowe i stosunki międzynarodowe. Zobowiązania wynikające z Karty Narodów Zjednoczonych (np. zakaz agresji, zakaz grożenia użyciem siły, zakaz mieszania się w sprawy wewnętrzne innych państw, nakaz pokojowego rozwiązywania sporów) mają pierwszeństwo przed innymi zobowiązaniami państw członkowskich ONZ

Znaczenie prawa międzynarodowego we współczesnym świecie znacznie wzrasta. Relacje wewnątrz społeczności międzynarodowej są coraz intensywniejsze, współpraca bezpośrednia między państwami oraz współpraca poprzez organizacje międzynarodowe obejmuje kolejne dziedziny, przez co pojawiają się nowe regulacje prawne. Z prawa międzynarodowego wyrastają kolejne szczególne porządki prawne: prawo Unii Europejskiej, prawo WTO.

Część norm prawa międzynarodowego może być stosowana (powoływana) bezpośrednio w prawie krajowym (wewnętrznym), w tym przed sądami i organami administracyjnymi. Tak jest również w polskim systemie prawnym, na podstawie art. 87 ust. 1 Konstytucji RP ratyfikowane umowy międzynarodowe są źródłami prawa w Polsce

Współcześnie działy prawa międzynarodowego określa się przede wszystkim poprzez dziedzinę regulacji. Do tak wyodrębnianych działów zalicza się:

-prawo traktatów, zw. też prawem umów międzynarodowych,

-służba zagraniczna: prawo dyplomatyczne i prawo konsularne,

-prawo dotyczące terytorium: delimitacja, prawo morza, uregulowania dotyczące rzek międzynarodowych, prawo lotnicze,

-prawo dotyczące ludności: ochrona praw człowieka, zagadnienia obywatelstwa, cudzoziemców, ekstradycji, azylu i ochrony uchodźców,

-prawo kosmiczne,

-prawo organizacji międzynarodowych,

-rozwiązywanie sporów międzynarodowych,

-prawo konfliktów zbrojnych, zwane też prawem humanitarnym,

-międzynarodowe prawo karne.

Prawo międzynarodowe ma własne źródła prawa, inne niż prawo krajowego (konstytucja, ustawa, rozporządzenie). Tradycyjnie należą do nich:

-umowa międzynarodowa, obecnie podstawowe źródło prawa międzynarodowego. Największa liczba norm powstaje poprzez zawieranie umów międzynarodowych.

-zwyczaj międzynarodowy, kiedyś podstawowe źródło prawa międzynarodowego, tworzone poprzez jednolitą praktykę państw, które w podobnych sytuacjach zachowywały się podobnie. Z czasem taka praktyka nabierała charakteru prawnie wiążącego (opinio iuris), państwa jej przestrzegały w przekonaniu, że tego wymaga od nich prawo.

Do tych dwu podstawowych źródeł prawa międzynarodowego dodaje się czasem ogólne zasady prawa, choć w doktrynie obecnie przyjmuje się, że są one raczej częścią prawa międzynarodowego a nie jego odrębnym źródłem. Zostały one jednak wymienione jako jedna z podstaw wyrokowania w statucie Stałego Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej, a później także Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości. Do źródeł prawa międzynarodowego od połowy XX wieku zalicza się także wiążące, prawotwórcze uchwały organizacji międzynarodowych. Niektórzy autorzy do źródeł prawa międzynarodowego zaliczają także akty jednostronne państw (notyfikacja, zastrzeżenie, uznanie).Prawo międzynarodowe cechuje brak hierarchii źródeł prawa, która jest charakterystyczna dla prawa krajowego (konstytucja jest nadrzędna nad ustawami, te z kolei mają pierwszeństwo przez rozporządzeniami). Umowa międzynarodowa może zmienić zwyczaj, ale także (choć znacznie rzadziej) zwyczaj międzynarodowy może zmienić umowę międzynarodową

9. Prawne konsekwencje naruszenia pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.

Rada Bezpieczeństwa ONZ to główny organ odpowiadający za utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Rada stosuje sankce w przypadku naruszeń pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego przez co rozumie : - masowe naruszenia praw człowieka, kryzysy humanitarne, akty terrorystyczne, niewykonanie rezolucji RB, rozprzestrzenianie broni masowego rażenia

Środki tymczasowe

- wezwanie do przerwania ognia i wycofania wojsk

-wezwanie do zawarcia rozejmu

- demilitaryzacja pewnych obszarów

-wstrzymanie dostaw broni i personelu wojskowego

- apel o powstrzymanie się od zamachów na suwerenność, niepodległość i integralność terytorialną

Sankcje niewojskowe

- całkowite lub częściowe przerwanie stosunków gospodarczych

- całkowite lub częściowe przerwanie środków komunikacyjnych, kolejowych, morskich, powietrznych, radiowych

- zerwanie stosunków dyplomatycznych

Sankcje wojskowe

- zastosowanie jakiejkolwiek akcji przy użyciu sił powietrznych, morskich, lądowych np.:

a) demonstracja siły

b) blokada

c) bombardowania

d) inwazja

e) okupacja

10. Ewolucja struktury systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym,

•Konferencja ekspertów w Genewie (1958),

•prace Komitetu Środków Częściowych w ramach Komitetu Rozbrojeniowego Osiemnastu Państw w Genewie (1962),

•porozumienie o ustanowieniu bezpośredniej łączności między Kremlem a Białym Domem (1963),

•ustanowienie tzw. narodowych technicznych środków kontroli (nadzór satelitarny, radioelektroniczne systemy wczesnego ostrzegania) w ramach radziecko - amerykańskich układów o ograniczeniu zbrojeń strategicznych,

•ustanowienie prawa do inspekcji na miejscu w związku z układem ZSRR - USA o dokonywaniu eksplozji jądrowych w celach pokojowych (1976).

11. Przeobrażenie polityki bezpieczeństwa Polski na przełomie XX i XXI wieku,

Przegląd kształtowania się bezpieczeństwa Polski w latach dziewięćdziesiątych pokazuje drogę, jaką Polska przeszła od strategicznego ubezwłasnowolnienia w ramach Układu Warszawskiego, poprzez samodzielność strategiczną w dekadzie lat dziewięćdziesiątych, do strategii równoprawnego członkostwa w ramach demokratycznego sojuszu na progu XXI wieku.

Była to droga burzliwa. Nie było łatwo przezwyciężyć skutki naszego kilkudziesięcioletniego członkostwa w Układzie Warszawskim. Najpierw musieliśmy w ogóle uczyć się praktyki strategicznej niemal od zera, jako że w Układzie Warszawskim strategia obrony była uprawiana jedynie na najwyższym szczeblu koalicyjnym, a w praktyce przez kierownictwo i dowództwo radzieckie. Poszczególne państwa miały w zasadzie tylko realizować koncepcje strategiczną, czyli w istocie zajmowały się sprawami kierowania i dowodzenia operacyjnego. Nowa sytuacja wymagała zatem na progu lat dziewięćdziesiątych szybkiego budowania, i to od podstaw, narodowej strategii obronności.

Nie zawsze się to nam udawało. Nawyki były trudne do przezwyciężenia. Brak doświadczeń i brak struktur, instytucji dawał się wyraźnie we znaki. Odbiło się to głównie na procesie przekształceń sił zbrojnych. Nie zmierzały te przekształcenia do jakiejś strategicznie, długofalowo nakreślonej wizji docelowej, lecz były ciągłym poprawianiem stanu dzisiejszego, co jest typowym postępowaniem operacyjnym, jeśli nie wręcz taktycznym. Inną konsekwencja braku strategii narodowej było całkowite zaniedbanie pozostałych elementów systemu bezpieczeństwa narodowego, w tym zwłaszcza doprowadzenie wręcz do unicestwienia systemu polityczno-strategicznego kierowania obronnością.

W sumie lata dziewięćdziesiąte XX wieku były trudnym i bardzo interesującym okresem przejściowym: od udziału w niedemokratycznym systemie państw bloku wschodniego do członkostwa w zachodnich, w pełni demokratycznych strukturach bezpieczeństwa. Polska przeszła przez ten okres pomyślnie. Osiągnęła swój najważniejszy cel strategiczny: zakotwiczenie w zachodnim systemie bezpieczeństwa NATO i UE.

12. Zagrożenia militarne Polski i sposoby ich przeciwdziałaniu,

Zagrożenia militarne bezpieczeństwa narodowego obejmują użycie lub groźbę użycia siły militarnej przez podmioty prawa międzynarodowego ( państwa).

Jednak przykłady zamachów terrorystycznych dowodzą, że takie zagrożenie dla funkcjonowania państwa może stwarzać także organizacja nie będąca podmiotem prawa międzynarodowego.

Istnieje wiele form bezpośredniego i pośredniego użycia sił zbrojnych jako narzędzia osiągania celów polityki. Może to być np.:

-demonstracja siły;

-dywersje militarne;

-blokada militarna;

-szantaż militarny;

-prowokacja militarna;

-incydent graniczny;

-ograniczone użycie środków przemocy zbrojnej;

-zbrojne starcie graniczne;

-napaść zbrojna grup nieformalnych;

-konflikt lokalny;

-konflikt między państwami.

-----Powstało wiele organizacji międzynarodowych (m. in. OBWE, ONZ, UE, NATO, WNP) czuwających nad tym, aby zmniejszyć zagrożenie związane z omawianym tematem, bo choć coraz większe znaczenie odgrywają problemy polityczne, ekologiczne, czy ekonomiczne, to militarne wciąż są bardzo niebezpieczne. Świadczy o tym także fakt, że podpisano wiele porozumień i traktatów mających na celu zabezpieczenie państw przed tymi zagrożeniami.

---Polskie Siły Zbrojne pilnują, aby zachowana została suwerenność naszego kraju. Ich zwierzchnikiem jest prezydent. W Wojsku Polskim służy aktualnie około 100 tys. żołnierzy. Możemy wyróżnić 4 rodzaje sił zbrojnych:

1. Wojska Lądowe – mają za zadanie zabezpieczyć państwo w razie ataku lądowo-powietrznego. Struktura odpowiada standardom wyznaczonym przez NATO. Są one podzielone są na następujące rodzaje wojsk:

- wojska pancerne i zmechanizowane,

- wojska aeromobilne,

- wojska rakietowe i artylerii,

- wojska obrony przeciwlotniczej,

- wojska inżynieryjne,

- wojska chemiczne,

- wojska łączności i informatyki,

- oddziały i pododdziały rozpoznania i walki elektronicznej,

- pododdziały działań psychologicznych,

- pododdziały logistyczne.

2. Marynarka Wojenna powołana został do chronienia polskiej racji stanu na morzu. W razie napaści na państwo od strony morza MW odpowiedzialna jest za podjęcie natychmiastowych działań oraz zapewnienie bezpieczeństwa na morzu w czasie wojny oraz pokoju. Siły te nie powinny również dopuszczać do morskich katastrof ekologicznych.

3. Siły Powietrzne mają za zadanie bronić przestrzeni powietrznej kraju. Dzielą się na następujące rodzaje wojsk:

- Wojska Lotnicze,

- Wojska Obrony Przeciw Lotniczej,

- Wojska Radiotechniczne,

- Wojska Specjalne – zostały powołane stosunkowo niedawno, bo w 2007 roku. Podstawową strukturą bojową jest tu zespół bojowy. Wojska Specjalne mogą samodzielnie realizować zadania specjalne.

Obecnie bezpieczeństwo militarne Polski nie jest zagrożone. Jest ona członkiem NATO, bierze udział w kilku misjach stabilizacyjnych, wysyłając polskie kontyngenty wojskowe do Afganistanu, Kosowa, Sudanu, a także do wielu innych miejsc na świecie, w których niezbędna jest pomoc przy stabilizacji sytuacji w kraju.

13. Polska polityka w zakresie bezpieczeństwa ekologicznego – zagrożenia i sposoby ich zwalczania.

Bezpieczeństwo ekologiczne definiuje się - jako trwały i ciągły proces zmierzający do osiągnięcia pożądanego stanu ekologicznego, zabezpieczający spokojną i zdrową egzystencję wszystkich elementów ekosystemu, przy użyciu różnych środków zgodnych z zasadami współżycia wewnętrznego państwa i społeczności międzynarodowych.

Zagrożenia mogą powstać w wyniku pojawienia się w środowisku czynników: biologicznych, chemicznych, atomowych, powodziowych, pożarowych i technicznych.

Najogólniej zagrożenia ekologiczne są to zdarzenia, w których istnieje możliwość wystąpienia trwałego uszkodzenia lub zniszczenia dużego obszaru środowiska przyrodniczego, wpływającego negatywnie na zdrowie lub życie ludzi. Do tego typu zdarzeń można zaliczyć:

• katastrofy naturalne i przemysłowe,

• niekontrolowaną eksploatację zasobów naturalnych,

• zanieczyszczenie wody, powietrza i gleby na skalę masową,

• brak gospodarki odpadami komunalnymi, przemysłowymi, nuklearnymi,

• stosowanie niebezpiecznych technologii przemysłowych,

• naruszenie stosunków wodnych w środowisku,

• chaotyczna urbanizacja,

• próby nuklearne i testy nowych typów broni.

Bezpieczeństwo ekologiczne w Polsce

Zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski w sferze ekologicznej stanowią:

• negatywne skutki katastrof ekologicznych wewnątrz kraju i w państwach ościennych,

• rozmieszczenie w kraju obiektów gospodarki stwarzających zagrożenie awariami,

• transport niebezpiecznych środków, materiałów i technologii,

• ujemny wpływ działalności gospodarczej na środowisko naturalne,

• nieefektywne wykorzystywanie zasobów naturalnych,

• stosowanie ekologicznie szkodliwych technologii.

Przyjmując kryterium przedmiotowe, źródłami zagrożeń są zdarzenia powodowane siłami przyrody i działalnością gospodarczą postrzegane jako: naturalne - skutki klęsk i katastrof żywiołowych (powodzie, susze, huragany, trzęsienia ziemi, wulkany, długotrwałe silne mrozy, rozwój pasożytów, pożary przestrzenne lasów) oraz cywilizacyjne - materialne zanieczyszczenia różnego rodzaju i typu wprowadzane do otoczenia przez człowieka. (katastrofy jądrowe, zanieczyszczenia odpadami, długotrwałe emisje szkodliwych substancji, zanieczyszczenia ropą naftową) Wynikiem jest degradacja, albo dewastacja środowiska, a w skrajnym wypadku - klęska ekologiczna.

Działania, które należy podjąć by przeciwdziałać zanieczyszczeniom środowiska naturalnego:

-Recykling

-Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla, pyłów, do atmosfery

-Ograniczenie wydobycia paliw kopalnych

-Promowanie odnawialnych źródeł energii (elektrowni słoneczna, elektrownia wiatrowa itp.)

-Produkcja towarów nadających się do powtórnego użytku

Zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego i skutecznej ochrony społeczności wymaga spełnienia warunków, między innymi w zakresie:

1) ukształtowania i utrzymania bezpiecznego środowiska;

2) stworzenia możliwości nabywania wiedzy i motywacji do organizowania działań

ochronnych;

3) zapewnienia stałej kontroli efektywności podejmowanych czynności, co da

możliwość uzyskania bezpiecznych zachowań przy najmniejszym

prawdopodobieństwie wystąpienia zdarzeń niepożądanych oraz wynikających

z nich konsekwencji;

4) organizacji nowoczesnego systemu bezpieczeństwa ekologicznego (reagowania

kryzysowego) wymagającego zintegrowanego działania wszystkich służb,

podmiotów i organizacji ratowniczych oraz władz samorządowych i rządowych

14. Polityka bezpieczeństwa energetycznego – zagrożenia i sposoby ich zwalczania,

Polskie prawo definiuje bezpieczeństwo energetyczne jako:

" Stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska ‘’

Zagrożenia:

- powolna modernizacja i inwestycyjność sektora wydobywczo-wytwórczego ( związana z pokładami węgla )

- wyczerpywanie złóż węgla, oraz zanieczyszczanie środowiska powodowane pracą elektrowni węglowych

- duże obciążenie czynnikami politycznymi dla dostaw dwóch istotnych nośników (gazu i ropy), które importujemy głównie za pomocą firm powiązanych ściśle z kierownictwem Federacji Rosyjskiej

- problemem jest również zużycie gazu ziemnego, które przez odbiorców cechuje duża zmienność sezonowa zależna od temperatur otoczenia, dlatego dla jej wyrównywania wykorzystywane są podziemne magazyny gazu (PMG)

- modernizacja i rozwój sieci przesyłowych i dystrybucyjnych poprzez długoterminowe zatwierdzanie planów rozwoju w URE ( Urzędu Regulacji Energetyki )

Sposoby zwalczania:

- wdrożenie nowoczesnych technologii górniczych, tj. technologia CCS - Carbon Capture and Storage, polegająca na wychwytywaniu i bezpiecznym składowaniu CO2

- zwrócenie uwagi na to co się dzieje z budową gazoportu LNG ( aby termin oddania do uzytku był dotrzymany ) - terminal LNG pozwoli na odbieranie skroplonego gazu ziemnego drogą morską praktycznie z dowolnego kierunku na świecie, co przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju.

- rozbudowa podziemnych magazynów gazu ( PMG )

- w przypadku ropy należy kontynuować realizację projektu Odessa-Brody-Płock-Gdańsk, umożliwiającej transport ropy naftowej z regionu Morza Kaspijskiego do Gdańska.

- nastawienie się na energetykę jądrową

15. Polityka bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni - zagrożenia i sposoby ich zwalczania,

Zagrożenia:

• ataki z użyciem szkodliwego oprogramowania (wirusy, robaki itp.)

• kradzież tożsamości

• kradzieże, wyłudzenia, modyfikacje lub niszczenie danych

• blokowanie dostępu do usług

• spam

• ataki socjotechniczne (wyłudzanie poufnych informacji poprzez podszywanie sie pod osobę/instytucję godną zaufania

Do podmiotów odpowiedzialnych za zapewnienie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni w Polsce zalicza się: Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, Ministerstwo Administarcji i Cyfryzacji, Ministerstwo Obrony Narodowej, Agencję Bezp. Wewnętrznego, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego. Ich wspólnym celem powinno być:

• zabezpieczanie krytycznej infrastruktury teleinformatycznej państwa przed zagrożeniami płynącymi z cyberprzestrzeni,

• stworzenie na poziomie krajowym spójnej polityki bezpieczeństwa cyberprzestrzeni dla podmiotów sektora publicznego i prywatnego,

• stworzenie efektywnego systemu koordynacji umożliwiającego współpracę między podmiotami sektora publicznego i prywatnego w obszarze bezpieczeństwa cyberprzestrzeni,

• opanowywanie skutków incydentów komputerowych w celu minimalizowania ich kosztów,

• zwiększanie świadomości społecznej w zakresie bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni.

16. Polityka bezpieczeństwa społecznego - zagrożenia i sposoby ich zwalczania

Bezpieczeństwo społeczne obejmuje całokształt działań prawnych, organizacyjnych i wychowawczych realizowanych przez podmioty rządowe (narodowe i ponadnarodowe), pozarządowe oraz samych obywateli, które mają na celu zapewnienie pewnego poziomu życia osobom, rodzinom, grupom społecznym oraz niedopuszczenie do ich marginalizacji i wykluczenia społecznego. Chodzi tu zwłaszcza o zapewnienie pomocy ludziom, którzy:

• czasowo lub trwale są niezdolni do pracy zawodowej,

• znaleźli się w trudnych sytuacjach życiowych,

• ze względu na zaistniałe okoliczności zewnętrzne (np. powódź, pożar) doświadczyli pogorszenia warunków życia.

Zagrożenia społeczne

We współczesnym świecie oprócz tradycyjnych już zagrożeń bezpieczeństwa - politycznych, militarnych, naturalnych itp. - pojawiają się coraz to inne niebezpieczeństwa , które realnie zagrażają społeczeństwom, a które nie są jeszcze do końca zidentyfikowane i zdefiniowane. Godzą one bezpośrednio w sam naród i jego biologiczne oraz egzystencjalne podstawy istnienia, a co za tym idzie stanowią także realne zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa. W literaturze przedmiotu zagrożenia te zostały nazwane zagrożeniami społecznymi, w obrębie których można wyróżnić zagrożenia socjalne i psychospołeczne.

Zagrożenia te w istotny sposób wpływają na jakość i standard życia społecznego, a tym samym na poziom rozwoju cywilizacyjnego nie tylko danego państwa, ale również społeczności międzynarodowych, wśród których, w dobie globalizacji, istnieje nie tylko swobodny przepływ dóbr i usług, ale również wszelkiego rodzaju zagrożeń, z AIDS, narkomanią i handlem ludźmi i ich organami na czele. Niepokojącym zjawiskiem jest również gwałtowny upadek wartości rodziny jako podstawowej komórki społecznej, a co za tym idzie katastrofalny wprost wskaźnik przyrostu naturalnego, który w połączeniu z innymi zagrożeniami społecznymi przyczynia się znacząco do destrukcji współczesnego społeczeństwa, grożąc przerwaniem ciągłości życia narodowego.

Zagrożenia społeczne:

• Wśród najważniejszych zagrożeń społecznych XXI w. należy wymienić przede wszystkim alkoholizm, narkomanię i HIV/AIDS, oficjalne dane podają, że w ciągu minionych 20 lat wirusem HIV zaraziło się około 60 mln ludzi, a na AIDS zmarło 20 mln,

• Bezrobocie, ubóstwo, bezdomność są zagrożeniami społecznymi powodującymi dysfunkcję całych grup społecznych, które zaczynają egzystować na marginesie życia społecznego,

• przestępczość oraz problem młodych ludzi pozostających bez stałego zajęcia .

Zadania państwa w zakresie bezpieczeństwa społecznego

Państwo jako najwyższa forma organizacji społeczeństwa przyjęło na siebie wiele obowiązków dotyczących m.in. zagwarantowania ładu, bezpieczeństwa oraz przestrzegania prawa. Pełni więc ze swej natury funkcje usługowe, zarówno wobec jednostki, jak i grup społecznych. Dlatego też powinno tak organizować przestrzeń społeczną gospodarczą i polityczną aby dla podmiotów, które go ustanowiły, stworzyć warunki bezpiecznej egzystencji. Najogólniej ujmując, wszystko co czyni państwo, czyni dla dobra społeczeństwa, zapewniając mu warunki trwania, przetrwania i rozwoju. Państwo prowadząc politykę zagraniczną wewnętrzną finansową gospodarczą czy edukacyjną ma na celu określony dobrostan ludzi, których reprezentuje.

17. Polityka bezpieczeństwa ustrojowego - zagrożenia i sposoby ich zwalczania,

Bezpieczeństwo ustrojowe ochrania porządek konstytucyjny, zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania organów państwa oraz wartości i norm określających charakter państwa, a w szerszym pojęciu zapewnienie integralności terytorialnej, suwerenności państwa i stabilności społecznej, opiera się na konstytucji, która określa trzy składniki bezpieczeństwa ustrojowego:

· zasady ogólne,

· system naczelnych organów państwa,

· katalog wolności, praw człowieka i obywatela.

Konstytucyjny ustrój państwa to część ustroju państwowego, która odnosi się do prawnego określenia podstawowych instytucji ustroju państwa oraz podstawowych zasad ich organizacji i funkcjonowania.

Zagrożenia bezpieczeństwa ustrojowego:

· dyktatura większości(Problemem jest ustalenie, w jakim stopniu większość ma faktycznie rację i w jakich sprawach nie należy się do niej odwoływać. Wątpliwości budzi uznawanie decyzji większości w sprawach istotnej wagi.)

· masowe migracje (Zasadnicze trudności z asymilowaniem w społeczeństwach demokratycznych przybyszów z kręgów kulturowo odrębnych wyrażają się również trudnościami włączania nowych obywateli w życie polityczne, procedury wyłaniania władz publicznych. Akceptacja instytucji państwa demokratycznego przez osoby, których życiowe doświadczenia kształtowały się w warunkach państwa opartego na odmiennym systemie wartości, jest zasadniczo trudna.)

· zmiany w wewnętrznej i zewnętrznej sferze suwerenności państwa(Syndrom zmian pozwala obecnie kwestionować zasadność ujmowania władzy pojedynczego państwa w kategoriach suwerena. Tworzona nowa rzeczywistość, w której rola państwa narodowego podlega naturalnym niejako ograniczeniom.)

· struktury i instytucje demokracji(Państwo poddane oddziaływaniom zewnętrznym zmniejszającym jego wpływ na kształtowanie warunków życia obywateli nie wykazuje dostatecznej dynamiki w zakresie zmian własnych instytucji bezpieczeństwa. Te zaś, funkcjonując w zachowawczych strukturach biurokratycznych, są mniej skuteczne w zakresie przeciwdziałania zorganizowanym formom przestępczości, niż te które nie są skrępowane normami prawa oraz opartymi na nich procedurami.)

· działalność tzw. grup interesu(Organizacje działające w ramach tzw. III sektora artykułują na forum publicznym interesy swych członków, wpływają na decyzje polityczne- stosowanie lobbingu.)

· globalizacja i rewolucja informacyjna(Przez przeciwników globalizacji następujące obecnie zmiany odbierane są w kategoriach zagrożenia – niebezpieczeństwa, które niesie utrata znaczącego wpływu na własne życie ludzi i lokalnych społeczności. W tym ujęciu, dostrzega się, że „zasady gry”, na których oparte ma być życie zwykłych obywateli, ustalane są poza sferą ich wpływu. Nie pozostaje tu w istocie wiele miejsca na samorządność, aktywność obywatelską i społeczną, a także polityczną w jej narodowym wymiarze. Oznacza to także powolne zastępowanie reguł demokracji i pojmowania interesu publicznego w kategoriach dobra wspólnego mechanizmami rynkowymi, decyzjami opartymi na niejasnych wpływach grup interesu, aktywnością establishmentu i jego międzynarodowymi powiązaniami.)

· niespójność, brak precyzji, częste nowelizacje(Czynniki te nie sprzyjają tworzeniu stabilnych warunków, dla funkcjonowania organów bezpieczeństwa, jak i dla aktywności obywatelskiej. Wskazuje się również, że obowiązujące przepisy są nieprzejrzyste, nadmiernie rozbudowane i niespójne.)

· sfera działania administracji publicznej(Uwagi dotyczące administracji odnoszą się w zasadzie do sfery władzy wykonawczej w państwie. Najczęściej identyfikowane tu zagrożenia związane są z jednej strony z biurokratyzacją rozumianą jako dążenie aparatu urzędniczego do maksymalizacji wpływów na decyzje polityczne, z drugiej zaś – z korupcją, a zatem praktyką czerpania nieuprawnionych korzyści.)

· działalności ruchów ekstremistycznych i skrajnych(Ich działalność uzewnętrznia się głównie poprzez różnego rodzaju akcje afirmujące i propagujące ideologię nazistowską lub komunistyczną. Najbardziej widoczne i aktywne są grupy odwołujące się do haseł skrajnie prawicowych, neofaszystowskich lub nacjonalistycznych. Organizują obozy szkoleniowe, bojówki paramilitarne i koncerty, organizacje radykalne obecne są także w Internecie.)

· słabość aktywności społeczeństwa obywatelskiego(Obywatele często niechętnie odrywają się od swoich spraw prywatnych i tylko nieliczni są skłonni angażować się w działalność społeczną. W konsekwencji należy liczyć się z: niskim poziomem identyfikacji obywateli z państwem. Istotnym elementem ustrojowej stabilności i przewidywalności zachowań wzajemnych wszystkich podmiotów tworzących organizację państwową jest prawo.)

· niską sprawność wymiaru sprawiedliwości i prokuratury(Zaufanie do sądów i sądownictwa w najwyższym stopniu osłabiają podejrzenia o korupcję, długi czas oczekiwania na wyroki i przewlekłość postępowania sądowego. Ponadto na spadek zaufania do sądów wpływają, zdaniem badanych, niesprawiedliwe wyroki oraz nepotyzm i koneksje w sądownictwie.)

Przeciwdziałanie :

• dochowywanie przez ugrupowania sprawujące władzę i ugrupowania opozycyjne wierności przepisom Konstytucji i ustaw określających istotę ustroju politycznego RP;

• dbanie o pozycję i autorytet Trybunału Konstytucyjnego;

• respektowanie zobowiązań wynikających z członkostwa w UE, NATO oraz podpisanych umów międzynarodowych;

• kierowanie się w życiu politycznym ponadpartyjnym drogowskazem jakim jest racja stanu;

• utrzymanie, doskonalenie i rozwijanie zakresu praw i swobód obywatelskich jako jednego ze środków służących artykulacji interesów społecznych oraz narzędzia kontroli władzy;

• odejście od praktyki finansowania partii politycznych z budżetu państwa.

18. Polityka zagrożenia ekonomicznego - zagrożenia i sposoby ich zwalczania.

Zagrożenia ekonomiczne bezpieczeństwa narodowego dotyczą problematyki produkcji, wymiany i rozdziału różnych dóbr w państwie oraz racjonalnego nimi dysponowania dla pomnażania ogólnego dobrobytu. Zagrożenia ekonomiczne często są identyfikowane jako zagrożenia gospodarcze i utożsamiane z nimi. Główne zagrożenia ekonomiczne to:

•finanse państwa,

•międzynarodowe przepływy finansowe,

•proces produkcji,

•handel i dostęp do surowców, w szczególności energetycznych.

Sposoby ich zwalczania:

(1) zwiększenia takich działań, które poprawiają oddziaływanie czynników o charakterze pozytywnym dla danej gospodarki, jego zasobności, stabilności, dynamiki wzrostu i bezpieczeństwa;

(2) ograniczania wpływu takich czynników, które wpływają destabilizująco, hamująco, negatywnie na możliwości stymulowania wzrostu, kształtowania dobrobytu i podniesienia dynamiki wzrostu gospodarczego na polski rynku.