Badanie neurologiczne :
Badanie stanu świadomości
Badanie głowy
Badanie objawów oponowych
Badanie nerwów czaszkowych
Badanie układów ruchów
Badanie czucia
Badanie mowy
Badanie stanu świadomości dorosłego ( badanie w skali Glasgow):
Otwieranie oczu :
Spontaniczne 4 pkt.
Na polecenie 3 pkt.
Na bodziec bólowy 2 pkt.
Brak otwierania oczu 1 pkt.
Reakcja słowna
Pacjent jest zorientowany, wie co się stało, logiczny 5 pkt.
Pacjent rozmawia, jest nielogiczny, splÄ…tany 4 pkt.
Nie zrozumiałe słowa 3 pkt.
Nie zrozumiałe dźwięki , bełkocze 2 pkt.
Brak reakcji 1 pkt.
Odpowiedź ruchowa
Wykonuje nasze polecenia 6 pkt.
Nie wykonuje poleceń, ale umie umiejscowić bodziec bólu 5 pkt.
Ucieczka od bólu 4 pkt.
Reakcja zgięciowa na ból 3 pkt.
Reakcja wyprostu na ból (reakcja patologiczna) 2 pkt.
Brak reakcji 1 pkt.
Badanie stanu świadomości u dziecka :
Otwieranie oczu
Spontaniczne 4 pkt.
Na polecenie 3 pkt.
Na bodziec bólowy 2 pkt.
Brak otwierania oczu 1 pkt.
Reakcja ruchowa
Spontaniczna aktywność 6 pkt.
Cofniecie rączki do tyłu po dotknięciu 5 pkt.
Cofniecie rączki do tyłu na ból 4 pkt.
Sztywność odkorowania ( wyprost kończyny dolnej , zgięcie kończyn górnych) 3 pkt.
Sztywność odmóżdżeniowa (sztywność wszystkich kończyn) 2 pkt.
Brak reakcji 1 pkt.
Reakcja słowna
Gaworzenie 5 pkt.
Pobudzenie bez gaworzenia 4 pkt.
PÅ‚acze 3 pkt.
Jęczy 2 pkt.
Brak reakcji 1 pkt.
14 - 15 - poszkodowany ma zachowaną przytomność z obniżona reaktywnością
11 - 13 - półśpiączka, półprzytomny
5 - 7 - nieprzytomność umiarkowana
3 - 4 - głęboka nieprzytomność, odmóżdżeni
Skala AVPU (ocena stanu świadomości) :
A (Alert) – przytomny, świadomy
V (Verbal) – reaguje na głos, bodźce werbalne
P (Pain) – reaguje na bodźce bólowe
U (Unresponsive) - nieprzytomny, nie reaguje na żadne bodźce
Ocena głowy :
kształt : symetria, czy nie jest wklęsła, czy nie ma blizn po poprzednich urazach, czy nie ma ubytków kostnych
opukujemy głowę (osłuchujemy głowę, jeśli występuje szmer to on wskazuje na tętniaka – jest to patologia – normalnie on nie występuje)
Badanie objawów oponowych :
sztywność karku ( poproszenie o dotkniecie brodą mostka)
Objaw Kerniga – objaw związany z zajęciem opon mózgowych przez stan zapalny, obecny u 5% dorosłych z zapaleniem opon mózgowo rdzeniowych. Wyróżnia się dwa objawy Kerniga :
górny – zginając tułów siedzącego pacjenta ku przodowi badający stwierdza odruchowe zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowym
dolny – w czasie biernego zginania kończyny dolnej w stawie biodrowym występuje przymusowe zgięcie w stawie kolanowym
Objaw Brudzińskiego – objaw należący do grupy objawów oponowych obecny u 5% dorosłych z zapaleniem opon mózgowo rdzeniowych
karkowy – przy biernym zgięciu głowy do klatki piersiowej występuje zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych
policzkowy – ucisk na policzek poniżej kości jarzmowej powoduje uniesienie przedramion i ich zgięcie
łonowy – zdecydowany ucisk na spojenie łonowe powoduje zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowych i biodrowych
Objaw Amossa – objaw oponowy. Przy próbie sadzania chory podpiera się o wyprostowane kończyny górne , rozstawione na boki i ku tyłowi. Objaw występujący w zapaleniu opon i w postaci porażennej choroby Heinego-Medina.
Objaw Brdlika (objaw całowania kolan) – jeden z objawów oponowych, polegający na niemożności wykonania przez dziecko głębokiego skłonu do przodu aby dotknąć głową kolan bez jednoczesnego przygięcia kończyn dolnych w stawach biodrowych i kolanowych.
Badanie neurologiczne nerwów czaszkowych (jest ich 12) :
nerw węchowy ( I ) –do badania nerwu węchowego stosuje się specjalne substancje zapachowe
nerw wzrokowy ( II ) – badanie pacjenta pod kątem ostrości wzroku przy pomocy specjalnej tablicy z cyframi , ocenia orientacyjne pole widzenia i dna oka
nerwy okoruchowe ( III, IV, VI ) – nerwy te bada się razem, ponieważ unerwiają one mięśnie gałki ocznej i stanowią czynnościową całość, w badaniu tym można wykryć nieprawidłowe osadzenie i ruchy gałek ocznych (pacjent wodzi oczami za palcem badającego ), oczopląs oraz nieprawidłową reakcje źrenic na światło
nerw trójdzielny ( V ) – polega głównie na ocenie czucia w obrębie twarzy oraz czynności mięśni żucia
nerw twarzowy ( VII ) – odpowiada głownie za ruchy mimiczne twarzy, pacjent marszczy czoło, zaciska powieki i szczerzy zęby
nerw przedsionkowo-ślimakowy ( VIII ) – badanie słyszalności szeptu lub badanie audiogramem
nerw językowo -gardłowy ( IX ) – smak
nerw błędny ( X ) – zwracamy uwagę na czynności mowy i połykania, czucie krtani, przełyku, tchawicy
nerw dodatkowy ( XI ) – nerw zaopatruje mięśnie mostkowo -obojczykowo-sutkowe oraz miesień czworoboczny grzbietu, poleca się choremu unosić oba barki ku górze oraz odwodzić ramiona, podczas tego badania oceniamy miesień czworoboczny , natomiast do oceny mięśnia mostkowo -obojczykowo-sutkowego należy wykonać skręt głowy ku bokom
nerw podjęzykowy ( XII ) – badanie polega na wysunięciu języka przez badanego, oceniamy symetrie i ruchowość
Badanie układu ruchów :
pobieżne oględziny (oglądanie kończyn)
badamy ruchy bierne i napięcie mięśni
badanie ruchów czynnych – sprawdzamy siłę mięśniową
sprawdzamy zborność ruchów
Badamy odruchy fizjologiczne :
odruch z mięśnia dwugłowego ramienia , polega na uderzeniu młoteczkiem w ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia przy lekko zgiętym przedramieniu , w konsekwencji dochodzi do zgięcia kończyny w stawie łokciowym
w odruchu z mięśnia trójgłowego bada się reakcje na uderzenie w ścięgna mięśnia trójgłowego ramienia (podobnie jak wyżej) , prawidłowo następuje wyprostowanie kończyny w stawie łokciowym
odruch ramienno-promieniowy - jest wynikiem uderzenia młoteczkiem powyżej nadgarstka , w rezultacie obserwuje się zgięcie w stawie łokciowym
odruch z mięśnia przywodzicieli uda – jest reakcją na uderzenie w kłykieć przyśrodkowy kości udowej powodując skurcz i przywiedzenie kończyny dolnej
odruch kolanowy – uderzenie poniżej rzepki powoduje wyprostowanie kończyny, badanie przeprowadza się gdy pacjent siedzi
odruch skokowy – powstaje na skutek uderzenia w ścięgna Achillesa, za prawidłowy odruch uznaje się zgięcie podeszwy stopy, przy czym kończyna dolna powinna być lekko zgięta w kolanie a stopa ustawiona prostopadle
Odruchy patologiczne w neurologii (nie występują fizjologicznie) :
Objaw Babińskiego – który polega na drażnieniu skóry podeszwy stopy wzdłuż bocznego jej brzegu za pomocą tępego narzędzia (najczęściej szpatułki), w rezultacie dochodzi do wyprostowania palucha , natomiast pozostałe palce stopy najczęściej rozcapierzają się ( tzw. objaw wachlarza), odruch ten może również wystąpić u osób nieprzytomnych i po upojeniu alkoholowym. Należy pamiętać , że występuje on fizjologicznie u dzieci do 2 roku życia.
Objaw Oppenheima – wygląda, tak samo jak objaw Babińskiego , różnica polega na sposobie wywołania tego odruchu, objaw Oppenheima wywołuje bolesne przeciągniecie kciukiem i zgiętym palcem wskazującym wzdłuż przedniej powierzchni kości piszczelowej.
Badanie czucia – badamy czucie powierzchowne, czucie dotyku, uczucie ukłucia, działanie na temperaturę.
Neuroinfekcje – infekcje układu nerwowego.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Występują one w 3 podstawowych postaciach , wynikające z lokalizacji zakażenia i towarzyszących objawów.
Lokalizacja zapalenia :
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Zapalenie opon i mózgu
Zapalenie mózgu
Podział ze względu na pochodzenie :
Zapalenie bakteryjne (np. kleszcze), ropne, swoiste (wywołane przez prątki,boleria)
Zapalenie wirusowe (świnka, ospa, odra, różyczka, wirus ECHO)
Zapalenie grzybicze
Zapalenie pierwotniakowie
Zapalenie pasożytnicze
Źródła zakażeń :
Źródła zewnętrzne (egzogenne) – droga kropelkowa, uraz głowy, pobieranie krwi ( nie sterylne), ukąszenia owadów
Źródła wewnętrzne (endogenne )- wyniki zapaleń twarzoczaszki, głowy, ropne zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok bocznych, zapalenie migdałków podniebiennych, stany zapalne zębów, zmiany zapalne zastawek serca, ogniska zapalne w płucach i jamy brzusznej
Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych :
Wysoka temperatura ciała nawet do 40oC
Dreszcze
Od 1 do 5 dni okres wylęgania
Silne bóle głowy
Bóle karku
Nudności , wymioty
Światłowstręt
Nadwrażliwość na bodźce słuchowe
Objawy oponowe (objaw Babińskiego)
Objawy Kerniga : Objaw Brdlika
Górny – zginając tułów siedzącego pacjenta ku przodowi badający stwierdza odruchowe zgięcie kończyn dolnych w stawach kolanowym i biodrowym
Dolny – w czasie biernego zginania kończyny dolnej w stawie biodrowym występuje przymusowe zgięcie w stawie kolanowym
Objaw całowania kolan u dzieci, objaw policzkowy
Objawy mózgowe :
Apatia
Senność
Majaczenie
Zaburzenia świadomości
Afazja ruchowa i czuciowa
Porażenie nerwu czaszkowego
Napady drgawek
Pobudzenie psychoruchowe
Dziecko :
Wiotkie lub zbyt napięte ciało
Wymioty
PÅ‚acz
Nie przyjmowanie pokarmów
Wskazanie do nakłucia lędźwiowego :
Podejrzenie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
Uporczywe bóle głowy bez znanej przyczyny
Utrata przytomności – bez znanej przyczyny
Napady drgawek – bez znanej przyczyny
Przeciwwskazania do nakłucia lędźwiowego :
Brak zgody pacjenta
Nadciśnienie śródczaszkowe
Ropne zmiany w okolicy lędźwiowej
Skaza krwotoczna (zaburzenia krzepliwości krwi)
Ciężkie skrzywienie kręgosłupa w okolicy lędźwiowej
Miejsce nakłucia :
krąg L3 – L4 – wyłapuje się poziom talerzy (lub L4 – L5 , L5 – S1)
25 kropli do dwóch próbek
Powikłania nakłuć (zespół popunkcyjny ):
Ból głowy
Ból w okolicy lędźwiowej
Nudności , wymioty
Nasilenie objawów oponowych
Profilaktyka :
- 24h leżenie w łóżku na plecach
- nie wolno wstawać, siadać
Wygląd płynu mózgowo-rdzeniowego :
Przejrzysty
20 mmHg pod ciśnieniem
Max 3 – 4 komórki mm3
Poziom białka 400 mmg %
Poziom glukozy 60-70 mmg %
Poziom kwasu mlekowego 12-18 %
Patologie płynu mózgowo-rdzeniowego :
Wodo jasny – wirus spowodował zapalenie
Mętny, ropny – zapalenie bakteryjne, grzybicze
Krwisty – błąd przy pobieraniu, wylew , krwotok podpajęczynowy
Postępowanie :
Ocena ABC
Podstawowe objawy – objawy leczenia :
Zbijamy temperaturę (zimny okład, ketonal, polopiryna)
Leczymy objawowo – np. silny ból głowy, minimalnie wieziemy w pozycji leżącej (lekko uniesiona głowa)
Oddział neurologiczny lub zakaźny