POCHODZENIE I KREWNIACY ZWIRZĄT GOSPODARSKICH

WIELBŁĄDY

Stanowisko systematyczne wielbłądów:

• Domena: Eukarionty (Eukaryota)

• Królestwo: Zwierzęta (Animalia)

• Gromada: Ssaki (Mammalia)

• Podgromada: Ssaki żyworodne (Theria)

• Infragromada: Łożyskowce (Placentalia)

• Rząd: Parzystokopytne (Artiodactyla)

• Rodzina: Wielbłądowate (Camelidae)

• Rodzaj: Wielbłąd (Camelus)

Ogólna charakterystyka rodzaju i ciekawostki:

Ciało wielbłądów osiąga długość do 3m. Charakteryzuje je łukowato wygięta, długa szyja. Na głowie występują małe zaokrąglone uszy. Oczy wielbłądów chronione są przed pisakiem przez długie rzęsy oraz trzecią powiekę. Podczas burzy piaskowej nozdrza tych ssaków zamykane są przez specjalne mięśnie. Samice mają tylko jedną parę sutków. Ciężar ciała wielbłądów spoczywa na bardzo szerokich mięsistych poduszeczkach podścielających człony palców, co zapobiega zapadaniu się wielbłądów w miękki piasek pustyni. Na grzbiecie charakterystyczny garb (jeden lub dwa), miejsce magazynowania tłuszczów (nawet do 45kg) – jest to przystosowanie do życia w środowisku ubogim w zasoby wody. Tłuszcz ten wraz z sierścią jest warstwą izolacyjną, zmniejszającą ilość wyparowywanej wody przez skórę do otoczenia, przez regulowanie temperatury ciała. Podwyższenie temperatury ciała zmniejsza również gradient termiczny między środowiskiem a organizmem wielbłąda, co pozwala na zmniejszenie napływu ciepła do wnętrza ciała. Kolejnym przystosowaniem do oszczędności wody jest specjalna budowa powierzchni dróg nosowych, która umożliwia wchłanianie pary wodnej z wydychanego powietrza. Wielbłądy mogą pić zarówno słodką jak i słoną wodę. Za jednym razem są w stanie wypić ilość wody odpowiadającej 1/3 masy ich ciała. Oprócz tego wykorzystują wodę zawartą w zjadanej roślinności (nie są specjalnie wymagające, co do rodzaju roślin, którymi się żywią – jedzą wszystko, co znajdą na pustyni). Wielbłądy poruszają się tzw. inochodem (poruszanie jednocześnie nogami tej samej strony ciała). Wyróżniamy dwa gatunki wielbłądów: wielbłąd jednogarbny (Camelus dromedarius) – dromader oraz wielbłąd dwugarbny (Camelus bactrianus) – baktrian. Występuje również hybryda obu tych gatunków – birtugan (inaczej tulu lub nar). Birtugany mają jeden garb, są większe i silniejsze niż przedstawiciele gatunków, z których się wywodzą. Spotkać je można przede wszystkim w: Kazachstanie, Afganistanie, Iranie, Rosji. Wielbłądy posiadają erytrocyty o owalnym kształcie, co jest cechą wyróżniającą je spośród większości ssaków.

Wielbłąd jednogarbny (Camelus dromedarius)

Przodkiem dromadera jest wielbłąd jednogarbny dziki. Dziś występują już tylko formy udomowione. Formy dzikie żyły w północnej części Afryki oraz na Półwyspie Arabskim. Ok. 6 tys. lat temu dromadery zostały udomowione, po czym rozprowadzono je nie niemal na cały świat. Indukowano je również w Australii, jednak przez rozwój przemysłu samochodowego przestały one mieć duże znaczenie w transporcie i pozostawiano je na wolności, w konsekwencji czego utworzyły zdziczałą populację tzw. wielbłąda australijskiego. Wielbłądy jednogarbne jak sama ich nazwa wskazuje posiadają jeden garb na grzbiecie. Umaszczenie ich sierści jest piaskowe. Owłosienie jest mniej obfite niż u baktriana, oprócz tego dromader jest wyższy i ma dłuższe nogi niż jego azjatycki kuzyn. Camelus dromedarius osiąga wysokość w kłębie ok. 2m, a długość jego ciała wynosi do 3m, jego masa to 600-1000kg. Samica dromadera zachodzi w ciążę raz na dwa lata, a ciąża trwa od 370 do 440 dni, rodzą zazwyczaj 1 młode, które karmią przez ok. rok. Wielbłądy jednogarbne mogą dożyć nawet 50 lat.

Użytkowność dromadera:

1. Wielbłądy jednogarbne wykorzystuje się do transportu, ponieważ mogą one jednorazowo przewieźć ładunek ważący ok. 200kg, poruszając się z prędkością ok. 5 km/h przez 8 godzin na dobę. Oprócz towarów takich jak np. zboża, narzędzia, broń przewożą również ludzi (w dzisiejszych czasach stanowi to ciekawą atrakcję turystyczną).

2. Pozyskuje się od dromaderów mleko, które mogą one produkować nawet 20 miesięcy po ocieleniu. Mleko to posada więcej witaminy C niż mleko krowie.

3. W niektórych krajach ludzie jedzą także mięso wielbłądów, które jest niezwykle chude (poniżej 5% tłuszczu). Cenione jest mięso osobników młodych – do 5 roku życia, ponieważ mięso starszych osobników jest łykowate.

4. Tłuszcz z garbu stosowane jest czasem zamiast masła.

5. Pozyskuje się również wełnę z dromaderów, która jest materiałem na namioty, liny, dywany czy ubrania.

6. Jako nawóz i opał wykorzystywane są odchody tych zwierząt.

Wielbłąd dwugarbny (Camelus bactrianus)

Baktrian występuje zarówno w formie dzikiej jak i wywodzącej się od niej formy udomowionej. Forma dzika baktriana występuje głównie na stepach centralnej części Azji (tereny Chin i Mongolii). Zostały one udomowione ok. 2500 r p.n.e. niezależnie od swoich afrykańskich kuzynów – dromaderów. Wielbłądy dwugarbne są mniejsze, mają krótsze nogi i gęstsze owłosienie (zwiększa to ich odporność na chłód) niż wielbłądy jednogarbne. Camelus bactrianus może mierzyć w kłębie do 2m i ważyć ponad 800kg. Samce są większe od samic. Sierść tych zwierząt ubarwiona jest w różnych odcieniach brązu, od ciemnobrunatnego po jasnobeżowy. Ciąża baktrianów trwa ok. 406 dni. Samice rodzą zazwyczaj jedno młode. Osiąga ono dojrzałość płciową po 3 latach. Długość życia wielbłąda dwugarbnego to od 30 do 35 lat.

Użytkowność baktriana:

1. Jest źródłem mięsa, pozyskuje się od niego również mleko.

2. Wykorzystywana jest również wełna i skóra baktriana do produkcji ubrań czy namiotów

3. Ze względu na dużą siłę tych zwierząt wykorzystuje się je, jako zwierzęta pociągowe czy transportowe (np. ludzi).

Liczebność:

1. Dromader: największe pogłowie wielbłądów występuje w Somali (ok. 7mln sztuk), Sudanie (ok. 3,3 mln sztuk), Mali (ok. 472 tys. sztuk), Czad (720 tys.), Kenia (830 tys.), Niger (420 tys.), Etiopia (470 tys.).

2. Baktrian: całkowita populacja tych zwierząt to ok. 1,4 mln, najwięcej dziko występujących baktrianów znajduje się na pustyni Gobi (ok. 1000 sztuk), największa ilość formy hodowlanej występuje w Indiach (635 tys. sztuk) i Chinach (262 tys. sztuk).

Źródła:

1. www.portalwiedzy.onet.pl

2. www.sciaga.pl

3. www.wikipedia.pl

Michał Chojnacki

Biologia I rok

Gr. I