Wykład 1 propedeutyka pediatrii
J.D. Piotrowska-JastrzębskW - 21 ćw 58
Auksologia „przedsionek pediatrii – takie ma znaczenie jak anatomia dla chirurga
Auksologia nauka o rozwoju ontogenetycznym – osobniczym człowieka i oddziaływań środowiska wew i zew na rozwijający się ustrój (auksein – z gr rosnąc
Podwaliny w europie był heraklit z Efezu „kto widzi rozwój rzeczy uzyskuje o niej najlepsze pojecie”
- auksologia – nowoczesna wielodyscyplinarna nauka
1903 Paulo Godin; potem rozijana przez Debri Dekre Delong Mionsterieff
W Polsce – Kopczyńska-Sikorska; Napoleon Wolański
Auksologia
- Potwierdza, ze dziecko jest jednością psychosomatyczną – im młodsze tym wieka jedność dopiero od około 7 lat można odzielic, rozwój psychiczny i somatyczny w celach klnicznych
- Podkreśla silne związki miedzy częścią psychiczną i somatyczną organizmu
- Udowodnienia tzw holistyczną teorie rozwoju dziecka - :całosciową”
*** wynik badania dziecka ważny jest 24h – szczepienne np. po 24h badanie przedszczepiennegdy szczepienia nie wykonano już jest nieważne
Zadania auksologii – ocena rozwoju somatycznego dziecka – diagnoza auksologiczna
- diagnoza profilaktyczna („screening”; badania przesiewowe; gdy zostają na sicie indywidualna diagnoza potem np. wzrok ;)
- Indywidualna pogłębiona diagnoza rozwoju – bilansu zdrowia
- Pogłębiona kliniczna diagnoza rozwoju (auksologia kliniczna)
Rozwój ontogenetyczny – osobniczy
- przebieg rozwoju dziecka jest efektem realizacji wrodzonego programu (potencjału genetycznego)
- odbywa się według możliwości jakie stwarzają warunki środowiskowe w których dziecko się rozwija w szczególności sposób żywienia
(Wolański ogarnąć książkę Podstawy auksologii gerontologii i promocji zdrowia)
(na rozwój wpływają geny i środowisko)
Do 1,5roku długość od 18mies wzrost
Rozwój – najbardziej charakterystyczny przejaw życia
Definicja – rozwój osobniczy (ontogeneza) procesy zachodzące w organizmie w ciagu całego życia
„kolejno po sobie następujące, ukierunkowane i nieodwracalne zmiany, które prowadzą do osiąganięcia dojrzałości biologicznej ustroju oraz zdolności do reprodukcji”
Zmiany te dotyczą zarówno cech morfolocznych jak też fizjologicznych i psychicznych
Do 18 lat ale na per pan ;)
Pewnych rzeczy nie da się przeskoczyc; jak dziecko nie umie siedzieć nie będzie umiało chodzić.
Lekarze oceniaja kamienie milowe, rozwój dokonuje się codziennie a obserwują to rodzice.
Bez wnikliwej i wczesnej oceny rozwoju dziecka nie jest możliwa prawidłowa profilaktyka w pediatrii → postępowanie prewencyjne w medycynie dorosłych (przy wizycie dziecka bez względu na powód powinno zawierać badania związane z rozwojem a nie antybiotyk papa )
Wiedza auksologiczna
Wykorzystana w działaniach
- profilaktycznych
- diagnostycznych
Prognostycznych
Wskaźniki rozwoju ontogenetycznego
Wzrastanie – powiększanie wymiarów i masy ciała (strona ilościowa rozwoju) uwarunkowane genetycznie – 40%
Różnicowanie – morfologiczne doskonalenie narządów kształtowanie typowych dla wieku proporcji ciała; niedobór hormonu wzrostu od razu wytrawny rozpozna (niedoczynnośc tarczycy i niedobór hormonu? Kształt proporcje sylwetka; przy niedoborze hormonu wzrostu „mały dorosły”
Dojrzewanie – funkcjonalne doskonalenie narządów i układów miedzy narządowa integracja w pełnosprawny organizm
Ocena procesów wzrastania
Wielkosć badanej cechy
Wynik pomiarów antropometrycznych badania przekrojowe
Tempo wzrastania
Przyrost badanej cechy somatycznej (masa ciała, wzrost, obwód głowy i t.p.) w jednostce czasu (dzień, miesiąc, kwartał, rok)
Rytm wzrastania
Zmiana tempa wzrastania (przyspieszenie, zwolnieie) w przebiegu czasowym rozwoju
Ocena tempa i rytmu wzrastania jest w badaniach długofalowych (longitudinalnych)
Ocena wzrostu ma znaczenie w przedstawieniu z wcześniejszymi badaniami, tempo – w przeciągu czasu ;)
Największy w życiu płodowym rytm potem w pokwitaniu – inaczej drugi okres niemowlęcy – ogromne tempo wzrostu ciała ;) (1 – 2rok duży wzrost około 20cm-rok od 3 do 9 lat min 5 cm na rok
10 – 11 lat cisza przed buzą <5 potem bum nawet do 15/rok do 15 lat – średnia
Wszystkie dzieci są do siebie podobne, ale każe jest inne ;)
Auksologia – wiek
- kalendarzowy – chronologiczny
- biologiczny – rozwój morfologiczny
- zębowy
- Szkieletowy – kostny
- Płciowy
Np. wiek kalendarzowy 12mies a biologiczny na etapie 7mies
Mierniki oceniające rozwój somatyczny
- pomiary antropomentryczne długościowe i szerokościowe opisujące rozmiary oraz proporcje ciała
- mierniki umożliwiające ocenę procesów dojrzewania
Wiek kostny, zębowy, morfologiczny, płciowy
- pomiary dotyczące niektórych składników ciała
Komponenta tłuszczowa, mięsniowa i kostna
Sekwencja rozwoju
- kolejność wystepowania po sobie
Czynniki wpływające na rozwój dziecka
Genetyczne – determinanty 40% - zestaw genów matki i ojca
Para genetyczne stymulatory czynniki sterujące procesami metabolicznymi
Hormonalne- stymulatory
Środowiskowe – modyfikatory (60%)
Wewnętrzne (endogenne) - nie ma wyższości jednego nad drugimi
Czynniki genetyczne
Genotyp dziecko – wyposażenie potencjał genetycznie
Geny determinują
- różnicowanie komórek, tkanek i narzadów
- ukierunkowane i przebieg procesów metabolicznych
- funkcje gruczołów dokrewnych
-
Czynniki para genetyczne
Czynniki hormonalne
Rozwój czynniki hormonalne
Tarczyca i pokwitanie
Czynniki rozoju w okresie
Czynniki środowiskowe (stopień realizacji potencjału genetycznego) – biogeograficzne – klimat, pory roku, szer geograficzna, ukształtowanie terenu zasoby mineralne i wodne świat roślinny zwierzęcy;
Tryb życia czynności negatywne
- nieprawidłowe nawyki żywieniowe
- brak aktywności ruchowej
- niewłaściwe wykorzystywanie komputera TV; otyłość wady postawy wady wzroku
Metody oceny rozwoju fizycznego
Ocena stanu odżywienia; normy wzorce rozwojowe
Ekosensytywnosć – wrażliwość organizmu na czynniki środowiskowe