Makroelementy wykład 8 22.11
Sód
Najważniejszy kation płynu pozakomórkowego i wewnątrzkomórkowym
Reguluje utrzymanie odpowiedniego ciśnienia osmotycznego
Reguluje utrzymanie równowagi kwasowo-zasadowej
Pełni role w zachowaniu prawidłowej pobudliwości mięśni
Zapewnia prawidłową czynność mięśni i nerwów
Ilość sodu w organizmie ocenia się na około 60 gramów a jego stężenie w surowicy krwi waha się w granicach 135-145mmol/L
Zawartość w ustroju człowieka: 60mmol/kg masy ciała
98% - w płynie pozakomórkowym
Stężenie w surowicy wynosi 136 – 142mmol/L
Jest substancją osmotycznie aktywną
Decyduje o ruchu wody między przestrzenią pozakomórkową a sródkomórkową
drobnocząsteczkowe składniki osocza
Elektrolity | Stężenie [mmol/L] |
---|---|
Sód | 136 – 142 |
Chlorki | 95 – 103 |
Wodorowęglany | 22 – 27 |
Potas | 3,8 – 5,0 |
Wapń | 2,3 – 2,74 |
Fosfor nieorganiczny | 0,84 – 1,45 |
Magnez | 0,65 – 1,23 |
Żelazo | 50 – 160 umol/L |
Dlaczego ludzie powinni uważać na ilość spożytego sodu oraz ograniczyć jego spożycie?
Należy rozumieć jak sód oddziałowuje na płyny ustrojowe
Jak są ze sobą powiązane gospodarka wodna i sól(sód)?
Jeżeli stężenie sodu we krwi rośnie na skutek diety bogato sodowej, nasila się pragnienie, zwiększa pobór wody do momentu ustalenia prawidłowego stężenia sodu we krwi
Zdjęcie 2600
Hiponatremia : Na + < 136mmol/L
Utrata poza nerkowa – wymioty, biegunka, zlewne poty, przetoki jelitowe
Utrata Na z moczem – leki moczopędne, diureza osmotyczna, przewlekła niewydolność nerek
Hiponatremia z „rozcieńczenia” – ostra mocznica, hiperglikemia, dożylny wlew mannitolu
Hipernatremia : Na + > 142 mmol
Utrata czystej wody: stany podgorączkowe, nadczynność tarczycy
Utrata płynów hipotonicznych: przez skórę, przewód pokarmowy lub nerki(moczówka prosta)
Nadmierna podaż Na
Sód normy:
Osoby dorosłe (19-50): 1,500 mg/dzień
Osoby dorosłe (51-70): 1,300 mg/dzień
Dorośli > 71 : 1,200 mg/dzień
Górny próg
Dorośli (19-50): 2,300 mg/dzień => 3-6g soli dziennie
Rekomendacje:
Mniej niż łyżeczkę soli dziennie
Produkty o obniżonej zawartości sodu
Czerwona flaga: osoby z nadciśnieniem, czarni, osoby w średnim i starszym wieku
Sód a ciśnienie tętnicze
Prosta relacja w nadciśnieniu u pacjentów sodowrażliwych. U nich w następstwie zwiększonego wchłaniania zwrotnego jonu sodowego dochodzi do wzrostu objętości krwi krążącej zwiększonego oporu obwodowego w obrębie naczyń krwionośnych. Ponadto dieta wysokosodowa powoduje wzrost aktywności układu współczulnego, który prowadzi do wzrostu poziomu noradrenaliny we krwi, a w dalszej konsekwencji do podwyższenia ciśnienia
Bardziej narażone są: osoby z cukrzycą, chorobami nerek, Afrykańczycy, wywiad rodzinny – obciążenie, każdy po 50 roku życia
Wysokie ciśnienie krwi skorelowane z zawałem i udarem
Dieta DASH – dieta pozwalająca osiągnąć prawidłowe ciśnienie tętnicze krwi w większym stopniu niż proste ograniczenie ilości Na
Niskie stęż. K w diecie podnosi poziom ciśnienia podczas gdy wzrost zawartości K w diecie zapobiega i lekko obniża ciśnienie tętnicze krwi.
Jak kontrolować ilość spożytego sodu - zdjęcie 2608
Jak proces technologiczny wpływa na zawartość sodu i potasu w diecie – zdjęcie 2613
Potas
jest najważniejszym kationem płynu wewnątrzkomórkowego
reguluje równowagę wodną organizmu
utrzymuje prawidłowy rytm serca
wpływa na równowagę kwasowo-zasadową
Źródła:
Występuje powszechnie w większości produktów spożywczych
W roślinach strączkowych, orzechach, warzywach i owocach
Duże jego ilości zawierają owoce cytrusowe, banany, melony
Pestki słonecznika
Zielone warzywa
Pomidory
Im pokarm uboższy w tłuszcze, tym bardziej bogaty w potas
Dorośli : 4,700 mg/dzień
Objawy:
Zaparcie
Utrata apetytu
Skurcze jelit
Nieregularne bibie serca
Bóle głowy
Zaburzenia koncentracji
Nerwowość
Osłabienie
Niedobór:
W wyniku nadmiernej utraty przez:
Przewód pokarmowy(wymioty, biegunka)
Nerki (niewydolność krążenia, cukrzyca, stosowanie tiazydowych leków moczopędnych, kortykosteroidów)
Marskość wątroby, alkoholizm
Nadmiar:
Przebiega często bezobjawowo czasami nieprawidłowe odczuwanie bodźców
Uczucie mrowienia ust i języka – skurcze mięśni
Zaburzenia pracy serca, niemiarowość serca
Magnez
Magnez w organizmie
Połowa występuje w kościach(55-60%)
Tkanki miękkie(40-45%)
1% płyny pozakomórkowe
Rola:
Około 25 gramów w organizmie
Konieczny do metabolizmu wapnia, fosforu, sodu, potasu i witaminy C
Ważną rolę w procesie skurczu mięśni
Utrzymuje normalny rytm serca
Wpływa na pobudliwość nerwowo-mięśniową
Stabilizator płytek krwi i fibrynogenu
Stymuluje mechanizmy obronne organizmu
Wpływa na prawidłowy rozwój układu kostnego
Wywiera działanie uspokajające
Niedobór:
Wzmożone napięcie mięśniowe
Drżenie mięśniowe
Skurcze mięśni
Osłabienie
Zaburzeniami rytmu serca
Zmianami psychicznym
Depresja
Drażliwość, stany lękowe
Zaburzenia snu
Zwiększenie dolegliwości napięcia przedmiesiączkowego
Nadmiar:
Biegunka
Duża ilość Mg może być toksyczna(gdy Mg podawany równocześnie z wysokimi dawkami Ca i P)
Niedobór magnezu często występuje u osób nadużywających alkohol
Chlor
Rola:
Udział w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej płynów ustrojowych
Wchodzi w skład złożonych związkach chemicznych (z sodem i potasem)
Wspomaga procesy usuwania toksycznych produktów przez wątrobę
Nadmiar:
Niewielki nadmiar nie jest szkodliwy dla osoby zdrowej
Niedobór:
Bardzo rzadko(w wyniku gwałtownych wymiotów, gdyż chlorki wchodzą w skład HCl)
Utrata pamięci
Zaburzenia motoryki
Źródła:
Największe ilości w soli kuchennej
Dzienne zapotrzebowanie:
Dieta niskosolna (bez dodatkowego użycia soli) wystarcza na pokrycie zapotrzebowania organizmu na ten pierwiastek
Chlor tracony jest z organizmu wraz z płynami(długotrwałe pocenie, biegunka, wymioty, stosowanie leków moczopędnych)
Osoby pijące wodę chlorowaną powinny pamiętać że zawarty w niej chlor niszczy witaminę E oraz naturalną florę bakteryjną jelita
Siarka
Wchodzi w skład białek – aminokwasów siarkowych: metioniny, cysteiny, cystyny oraz witamin: tiaminy, biotyny
Wysoka zawartość siarki: skóra, paznokcie, włosy
Dobowe zapotrzebowanie na metioninę oraz witaminy: B i T
Funkcja | Źródła | Niedobory Symptomy |
Zatrucia |
---|---|---|---|
Reakcje Osydo-redukcyjne | Mięso, jaja, mleko | Brak | Brak |
Reguluje przepuszczalność błon |